​​Oʻzbek tili tilshunosi qidirilyapti

Tahrirchi degan loyiha haqida eshitgan boʻlsalaring kerak. Shu loyihaga maslahatlar bilan yordam berib turibman. Hozir imloni tekshiradigan kengaytma ustida ish ketyapti. Bu bosqichda morfologiya va sintaksisni, soʻzning asos va qoʻshimchalarini suv qilib ichib yuborgan mutaxassisga ehtiyoj bor. Hatto talaba boʻlsa ham mayli, kutganimizday ishlay olsa boʻldi, deyishyapti.

Aytilgan talablarga javob beraman, shartlari meni qoniqtiradi, degan kishi oʻzini sinab koʻrishi mumkin. Loyiha rahbarining aytishicha, sinov vazifasi bor, imtihon qilib, soʻng ish beriladi.

Ish haqida
Tahrirchining imlo tekshiruviga tilshunos sifatida hissa qoʻshish.

Masʼuliyatlar
🔹 Vazifa talablari, tavsifini oʻqish va amal qilish.
🔹 Lugʻatni morfologik tahlil qoidalari va teglari boʻyicha tasniflash.
🔹 Oʻzbek tilidagi korpusni har xil maqsadlarga qarab annotatsiya qilish.

Talablar
🔹 Tilshunoslik yoki boshqa tegishli sohada bakalavr yoki magistr darajasi.
🔹 Oʻzbek tili va grammatikasini mukammal bilish.
🔹 Kompyuter bilan ishlash qobiliyati.

Bonus
🔹 Data Science yoki dasturlashga oid bilimlar.

Ish tartibi
Masofaviy.

Maosh
400–500$

Bogʻlanish
👉 @saidov

@oriftolib

Ilvasin nima?

Ilvasin soʻzini yirtqich yoki sudralib yuruvchi hayvon maʼnosida tushunish koʻp uchraydi. Lekin bu xato, u goʻshti uchun ovlangan yoki ovlanadigan yovvoyi parrandalarni anglatadi:

Ilvasindan oʻzbek pazandaligida bedana, kaklik, tustovuq juda noyob masalliq tarzida ishlatiladi.
K. Mahmudov, “Oʻzbek tansiq taomlari”.

Soʻzning maʼnosini yaxshiroq tushunish uchun boshqa bir jumlani koʻrib chiqamiz:

Qirgʻiy – ilvasinga solinadigan qush.

Bu gapda qirgʻiy ov qushi ekani, u ovlanadigan qushlarni tutish uchun ishlatilishi aytilyapti. Demak, ilvasin qush maʼnosida.

@oriftolib

Arlon nima?

Bu soʻz badiiy adabiyotda uchrab turadi. Uni erkak ot, zotdor tuya maʼnosida yanglish tushunish holatlari bor. Aslida arlon boʻri yoki itning erkagini bildiradi. Afsuski, bu soʻz izohli lugʻatga kiritilmagan. Milliy ensiklopediyada esa it haqidagi maqolada uning erkagi arlon deyilishi eslatib oʻtilgan.

Badiiy asarlardan misollar:

Daydigan arlon boʻrilarni oʻn chaqirimlab uzoq yerlardan maraz hidiga chaqiradigan oʻsha yebtoʻymas yuho boʻrining isiga Akbara sira toqat qilolmadi.
Chingiz Aytmatov, “Qiyomat”.

Agar u arlon boʻrini tasodifan ilgʻamaganida, jondor bolasini qoʻlga kiritmoq oʻzi oʻylaganchalik oson emasligini fahmlab, bu niyatidan qaytgan boʻlarmidi?
Normurod Norqobilov, “Ena boʻri”.

@oriftolib

Azza-bazza

Bu soʻz asosan badiiy va publitsistik asarlarda uchraydi, soʻzlashuv tilida qoʻllanadi. Uning maʼnosini baʼzan yanglish tushunamiz. Azza-bazza oʻzbek tilida ikki xil maʼnoda qoʻllanadi:

1️⃣ Koʻngil amri bilan, ataylab, maxsus.

Ha, shunday yomgʻirda azza-bazza uzoqdan kelgan kishining bir niyati boʻlishi kerak.
Mirmuhsin, “Umid”.

2️⃣ Rostakamiga, astoydil.

– Oʻttiz yillik xotiningizga rahmingiz kelmaydimi? – Bonu endi azza-bazza yigʻiga tushdi.
H. Gʻulom, “Mashʼal”.

Bu soʻzni azza-bazza tushuntirdim 😉.

@oriftolib

Taniqli matematik Shuhrat Ismoilov vafot etdi

Oʻzbekistondagi koʻplab matematiklarning ustozi, qator darsliklar muallifi Shuhrat Ismoilov vafot etdi.

Xalqaro toifadagi ekspert Shuhrat Ismoilov matematika olimpiadalarida Oʻzbekiston oʻquvchilari terma jamoasiga rahbarlik qilgan. Bu jamoa turli yillarda mamlakatimizga koʻplab medallar olib kelgan.

Shuhrat aka bilan Khan Academy Oʻzbek, STesting loyihalarida, matematika darsliklarini tayyorlashda birga ishlagan edik. Chet tillarini ham, oʻzbek tilini ham puxta biladigan, tanqidga ochiq, toʻgʻri fikr va taklifni hatto oʻziga qarshi boʻlsa ham qabul qila oladigan, halim kishi edi. Oʻzbek matematikasi, pedagogikasi katta bir mutaxassisdan ayrildi.

Alloh rahmat qilsin, ilm-fan yoʻlidagi xolis xizmatlariga ajr-u mukofotlarni koʻpaytirib bersin. Yaqinlariga sabr tilayman.

@oriftolib

-ov (-yov): chiziqcha kerak emas

-ov (-yov) yuklamasini yozishda xatoga koʻp yoʻl qoʻyiladi. Aslida bu muammoli yoki chalkash holat emas. Imlo qoidalarining “Chiziqcha bilan yozish” boʻlimida tartibi ochiq-oydin koʻrsatib qoʻyilgan:

❗️ -ov (-yov) yuklamasi oʻzidan oldin kelgan soʻzga qoʻshib yoziladi: koʻrganov, koʻrdiyov kabi.

E, boʻtam, oʻqishga oʻqiganman, ammo bunga sakson yillarcha boʻldiyov.
X. Toʻxtaboyev, “Shirin qovunlar mamlakati”.

Har ikki tomonning ishini koʻrgan odam muqarrar: “Bular kim tez qazirga oʻynashganov!” deb oʻylaydi.
M. Ismoiliy, “Fargʻona tong otguncha”.

📌 Demak:

Borganov, kelganov, boʻldiyov, qoldiyov ✅
Borgan-ov, kelgan-ov, boʻldi-yov, qoldi-yov ❌

@oriftolib

​​Qattiq sovuqni ifodalovchi soʻzlar

Ayoz – kech kuz, qish va erta bahordagi achchiq sovuq, qora sovuq.

Achchiq sovuq – jazillatadigan, jonni achitadigan sovuq.

Buyuq – qattiq sovuq, ayoz.

Zamharir – qattiq sovuq; qahraton qish.

Izgʻirin – achchiq sovuqli boʻralagan shamol; izgʻiriq.

Qatqaloq sovuq – hamma narsani muzlatib, qotirib qoʻyadigan qattiq sovuq.

Qahraton – juda qattiq, juda ham shiddatli, ortiq darajada sovuq.

Qish chillasi yoki qishki chilla – 25 dekabrdan 5 fevralgacha boʻlgan eng sovuq qirq kun.

Quruq sovuq yoki qora sovuq – havo ochiq yoki qor yogʻmay turgan vaqtdagi qattiq ayoz.

Fargʻona shevasida eshak oʻldirar sovuq degan ibora bor. Bunda quyosh yiltillab, yuzga iligʻi uradigan, lekin ozroq tashqarida turilsa, sovugʻi etni teshvoradigan havo nazarda tutiladi. Aytishlaricha, bir paytlar allakim quyosh chiqdi-ku deb eshagini tashqariga bogʻlab qoʻygan, bir-ikki soat oʻtgach, eshak sovuqdan oʻlib qolgan. Keyinchalik bu holat zarbulmasalga aylangan.

👉 Siz qattiq sovuqni ifodalaydigan yana qanday soʻzlarni bilasiz? Izohlarda qoldiring.

🔄 Mavzuga aloqador:
🔹 Sovqotmoq va maʼnodoshlari
🔹 Bulduruq
🔹 Sovimoq va sovuq

@oriftolib