فرمود «اندکی باطل را مایه آرامش جان‌ها قرار دهید تا در جانبداری از حق به یاری جان‌ها بیایند»

خداوند به تو عزت دهد (بدان که) آغاز عشق شوخی است و پایانش جدی... عشق، خداوند به تو عزت دهد، دردی بی‌درمان است، درمانش در خود آن نهفته است. به میزان محبتی که به معشوق دارد، محبت جایگاهی دلپذیر و بیماری خواستنی است که مبتلا به آن، شفای آن را دوست ندارد و رهایی از آن را آرزو نمی‌کند.

گریه نیز از علائم عشق است، اما عاشقان در این مورد متفاوت‌اند. برخی از عشاق اشک فراوان دارند و چشمانی اشک‌ریز که هرگاه بخواهند و اراده کنند اشکشان فرومی‌ریزد. اما دسته‌ای دیگر از آنان چشمانی دارند که از آن اشک جاری نمی‌گردد که من از آنانم...گاهی به مصیبتی سنگین گرفتار می‌شود و قلبم از آن به درد می‌آید. آنقدر که گویی پاره پاره می‌شود و در آن اندوهی تلخ‌تر از حنظل احساس می‌کنم که مانع می‌شود به درستی سخن گویم. گاهی روحم مرا می‌شوراند و سخت مشتاقم می‌کند، اما چشمانم جز به ندرت و آن هم با اندکی اشک، مرا همراهی نمی‌کند.

همانگونه که عقل یکی است و غیر از خداوند واحد رحمان آفریدگار دیگری نمی‌شناسد؛ قلب نیز یکی است و تنها یک فرد را دوست دارد و آن که جز این است مشرک است.

خداوند به تو عزت دهد بدان که عشق را بر روح‌ها حکمی قاطع، قدرتی نافذ، فرمانی مطاع، حدی خلاف ناپذیر، سیطره‌ای بی‌گریز، اطاعتی اشتغال ناپذیر و نفوذی بی برگشت است. دلدادگی توانمند را ضعیف، استوار را سست و جامد را ذوب میکند...در قلب خانه میکند و حرام را حلال می‌گرداند...

نخستین چیزی که خواستار وصل یا اهل محبت برای پرده برداشتن از احساس خود نسبت به محبوب به کار می‌گیرند، با کنایه سخن گفتن است...مردم در این زمینه براساس قدرت درک خود، دوری و انس محبوب و یا هوشیاری و کودنی وی متفاوتند...سپس اگر از جانب محبوب انس و استقبال ببیند می افزاید...پاسخ محبوب با لفظ یا با حالت و یا با چهره و یا با حرکات اعضا بیان می‌شود. این انتظار موقعیتی میان امید و یاس است. هرچند زمانی بسیار کوتاه است، اما فرد در این لحظات کوتاه در آستانه رسیدن به آرزو یا مرگ امید قرار می‌گیرد.

اشاره با انتهای یک چشم، نهی از انجام عمل است. تنگ کردن آن اعلام موافقت است و تداوم نگریستن با آن، از ناراحتی و اندوه و پایین انداختن چشم از شادمانی حکایت می‌کند. برهم‌گذاشتن چشم نشانه تهدید است و بردن سیاهی چشم به یک سو و سپس برگرداندن سریع هشدار است. اشاره پنهان با انتهای هر دو چشم پرسش است. بردن با شتاب سیاهی از وسط چشم به سوی مجرای اشکی نشانه منع کرد است...بدان که چشم جانشنین پیام‌آوران می‌شود. خواسته با چشم درک می‌شود... چشم رهبر صادق روح است. گوهر چشم نورانی است.

چه بسیار نامه هایی که سبب ساز مرگ صاحب خود می‌شوند؛ درحالیکه انگشتان آنگاه که آن را می‌آراستند از این امر آگاه نبودند.

شایسته است ظاهر نامه زیباترین و جنس کاغذ آن لطیف‌ترین جنس باشد. به جان خود سوگند آنگاه که زبان به سبب ناتوانی، شرم و یا هیبت معشوق کارگر نمی‌افتد، نامه جانشین آن می‌شود... در پاسخ دادن به نامه و نگریستن آن نیز شادمانی نهفته است که با دیدار برابری می‌کند و به همین سبب عاشق را می‌بینی که نامه را بر چشم و قلبش نهاده و آن را در آغوش می‌گیرد.

نامه محبی برای محبوبش را دیدم که محب با کارد دستش را بریده و از خون دستش برای نوشتن نامه یاری گرفته و تمام نامه را با آن نگاشته بود.

نامه ای را که برای تو نوشتم به کبوتر می‌سپارم. تو نیز نامه‌هایت را به بال کبوتر ببند و به سوی من فرست.

لکن نیکو شمردن و مبتلا شدن به عشق سرشتی است که نه بدان امر و نه از آن نهی می‌گردد، چرا که قلوب به دست تغییر دهنده آن است...گویی کبوتری است که در دام گرفتار شده است.

بیشترین یاری رسانی در نزد زنان است. آنان به گونه‌ای از امر (عشق) حمایت می‌کنند؛ در پنهان نگه داشتنش می‌کوشند و اگر از آن آگاه شوند، بر مکتوم داشتن آن توافق دارند که مردان این گونه نیستند. زنی را ندیدم که راز عاشقان فاش سازد، مگر آنکه دیگر زنان از او بیزار شوند.

من خوشی‌های گوناگون را آزموده‌ام و گونه‌های متنوع بخت را درک کرده‌ام...هیچ یک همانند وصال در روح اثرگذار نیست؛ به ویژه اگر وصل پس از روی‌گردانی طولانی و هجران حاصل شود...زبان بلیغان در وصف عاجز و کلام فصیحان قاصر است.

روزی با وجود خطر، آنکه را قلبم نزد اوست بوسیدم، حال هرچند عمر من به درازا بکشد، بدون تردید تنها آن لحظه کوتاه را در شمار عمر می‌آورم.

إنّ لربّکم فی ایام دَهرکُم نفَحات، ألا فتَعرّضوا لها و لا تعرضوا عنها

به راستی که در روزهای زمانه نسیم‌هایی از فرصت از سوی پروردگارتان هست، هان که آنها را دریابید و روی از آنها برنتابید.

در مذاکرات مجلس اول در تاریخ ۹ صفر ۱۳۲۶ه .ق / ۱۱ مارس ۱۹۰۸م یکی از نمایندگان به نام آقا میرزا مرتضی قلی با بلیتی مربوط به فعالیت‌های انجمن‌های زنان در دستش وارد مجلس شد و از نمایندگان پرسید آیا این شرعاً صحیح است یا خیر. نماینده دیگری به نام آقا میرزا محمود معتقد بود موضوع انجمن‌های زنان در مجلس قابل مذاکره نیست و وزارت داخله باید اطلاع پیدا کند تا شکل‌گیری چنین انجمن‌هایی را غدغن کند. نمایندۀ دیگری نیز با او هم نظر بود وکیل الرعایا، نماینده صریح اللهجۀ همدان در مقابل اطمینان این دو شک و تردیدهایی را بیان کرد: اول باید معلوم شود که از بدو اسلام تاکنون جمع شدن نسوان در یک جا شرعاً ممنوع بوده یا نه، منتها اسم انجمن چیزی است تازه اصطلاح شده چه ضرر دارد که جمعی از نسوان دور هم جمع شده و از یکدیگر کسب اخلاق حسنه نمایند، بلی در صورتی که معلوم شود که از آنها مفسده‌ای که راجع به دین و دنیا باشد بروز نماید البته باید جلوگیری شود و الا نباید اساساً این مسئله بد باشد.

نماینده دیگر، حسن تقی زاده در ابتدا نظر وکیل الرعایا را مبتنی بر بلامانع بودن گردهمایی‌های زنان به لحاظ شرعی تأیید می‌کند اما در ادامه با تغییر زبان بحثش را از گفتمان مشروطه‌خواهی پی‌می‌گیرد با زبانی که در آن مردان و زنان در کنار یکدیگر در مقام اعضای یک ملت به شمار می‌روند هیچ ایراد شرعی از برای این اجتماع نیست و زن‌های اسلام همیشه در همه جا دور همدیگر جمع می‌شدند و می‌شوند و به موجب قانون اساسی هم هیچ ایرادی وارد نیست وقتی که قانون اساسی می‌گوید ایرانی این لفظ شامل مرد و زن هر دو است مادامی که اجتماعات مخل دینی و دنیوی نباشد ضرری ندارد و ممنوع نیست.

در این تغییر گفتمان مطالبه پشتیبانی از انجمن‌های زنان از محدوده فقه و تاریخ اسلامی فراتر رفت و زنان همتراز با مردان در زمره ایرانیان قلمداد شدند و بحث به مزایای حمایت از حقوق زنان برای تشکیل انجمن‌های زنان کشیده شد. در مجلس دوم که پس از پیروزی نیروهای مشروطه خواه بر محمد علی شاه تشکیل شد در نهایت قوانین انتخابات مورد بحث و بررسی قرار گرفت و به شکلی اساسی اصلاح شد حین این مذاکرات برای اولین بار مسئله حق رأی زنان مطرح شد. اما با وجود سلطه نیروهای سکولار که نماد این سلطه اعدام شیخ فضل الله نوری بود، استدلال قیمومیت بر استدلال همتایی پیشی گرفت.

طبیعت بی‌رحم است، ما مجبور نیستیم باشیم

کدام سخن‌سرا را یارای آن است

تا تو را چنان که سزای توست بستاید

تو که صلح را

بدین دیار خوارگشته از جنگ

باز بخشیدی

آه ژان!

فرخنده باد آن که تو را آفرید

و چه همایون ساعتی بود

آنگاه که تو زادی شدی...

اینک یک زن

شبان دخترکی

دلیرتر از همه دلیرمردان روم...

مرزهای زبان من، نشانگر مرزهای جهان من‌اند.

تحمل رنج با انگیزه‌ای والا بسیار دشوارتر است تا با انگیزه‌ای پست. مردمی که بدون حرکت از ساعت یک تا هشت صبح به خاطر گرفتن یک تخم مرغ در صف می‌ایستند انجام دادن همین کار را برای نجات جان یک انسان دشوار می یابند...انگیزه‌های پست انرژی بیشتری در خود دارند تا انگیزه‌های والا...

جنگ. باید عشق به زندگی را درون خودمان دست نخورده نگاه داریم؛ هرگز نباید مرگ را بدون پذیرش آن برای خود به کس دیگری تحمیل کرد. اگر زندگی فلان‌کس چنان با زندگی ما متصل باشد که گویی مرگِ هردو ما باید به ناچار همزمان باشد، آیا بازهم آرزوی مردنش را خواهیم داشت؟

اکنون صدای یکنواخت هواپیما شبیه اره کردن شاخه‌ای در بالای سر شده است. به هر سو می‌رود و مدام شاخه‌ای را درست بالای خانه اره می‌کند...صدای اره کردن درحال اوج گرفتن است. تمام نورافکن‌ها روشن شده‌اند. آنها دقیقا به نقطه‌ای در بالای این سقف اشاره می‌کنند. هر لحظه ممکن است بمبی بر روی این خانه فرو افتد. یک، دو، سه، چها، پنج، شش...لحظه‌ها می‌گذرند. بمبی سقوط نکرد. اما در طی آن لحظات تردیدآمیز تفکر متوقف شده بود. تمام احساسات به استثنای ترسی گنگ، متوقف شده بود. میخی تمام هستی را به یک صفحه سخت کوبیده بود... به محض اینکه ترس میگذرد، ذهن خود را مین‌مایاند و به صورت غریزی خود را با تلاش برای خلاقیت آماده می‌کند...

تجربه عجیبی است، دراز کشیدن در تاریکی و گوش سپردن به صدای اوج گرفتن یک زنبور سرخ، که هر لحظه ممکن است شما را رهسپار وادی مرگ نماید. صدایی که آرامش و توالی اندیشیدن درباب صلح را از هم می‌گسلد...تازمانی که نتوانیم اندیشه صلح را در خود باور کنیم ما- نه فقط این تن آرمیده در این بستر، بلکه میلیون‌ها تَنی که بعدها متولد خواند شد- در تاریکی مشابهی دراز کشیده و به صدای خر خر مرگ بر فراز سر خود گوش خواهند سپرد.

وقتي در بيرون مرزها عده‌اي مي‌گفتند «كشته‌هاي جنگ كم‌تر از كشته‌هاي سوانح رانندگي است»! مرا با اين پرسش درگير مي‌كرد كه مگر اثرات شوم جنگ فقط تعدادي كشته ‌است؟ و در عين حال مرا به اين فكر فرو مي‌برد كه به راستي چقدر من با هموطن ايراني‌ام كه در بيرون مرزها نشسته است «هم‌سرنوشت»ام و «جغرافياي‌مان» چه معنايي در اين هم‌سرنوشتي دارد؟ پيش خودم مي‌گفتم در اين لحظه آيا با همسايه و هم‌محله‌اي‌ام بيشتر هم‌سرنوشت‌ام كه زير سايه اين «آسمان بي‌پناه» و در درون «خاكي مشترك» (كه قرار است با بي‌آبي، بي‌برقي و «نظم فروپاشيده‌شده»، تمدن‌زدايي شود) كنار هم زندگي مي‌كنيم يا با خواهرم يعني «هم‌خون»ام كه پاسپورت ايراني دارد و از آن سوي دنيا دارد عكس‌هاي زيباي مسافرت‌اش را پست مي‌كند؟ از خودم مي‌پرسيدم آيا خاك و شهرونداني كه در همين «خاك» زندگي مي‌كنند، معنايي بيش از «خون» دارد؟

شايد همه اين فرافكني‌ها به بيرون از «خود» يعني بيرون از اين چهارچوب دولت – ملت ناشي از آن باشد كه همه ما راه‌مان را به واسطه بي‌دولتي وشهروند واقعي و حق‌مدار قلمداد نشدن در اين محدوده جغرافيايي گم كرده‌ايم. انگار چون حكومت ما نبردش را جهاني مي‌داند و نه مبتني بر منافع ملي (منافعِ شهرونداني كه درون خاكي مشترك زندگي مي‌كنند)، همه ما هم به تأسي از حكومت، آينده و سرنوشت‌مان را فراتر از مرزهاي ملي و شهروندان‌اش جستجو مي‌كنيم و خاك و مرز و شهروندانِ درون اين خاك، تعيين كنندگي‌اش را براي‌مان از دست داده است. در واقع تبديل شده‌ايم به «شهرونداني سرگردان» و مانند حكومت‌مان «بدون مرز» و «بدون احساس مشترك براي خاكي مشترك» شده‌ايم، درحالي كه قرار بود ما حكومت‌مان را شبيه خودمان كنيم تا بتوانيم احساس نمايندگي كنيم و زندگي مسالمت‌آميزي را در كنار هم رقم بزنيم.

قدرت درمیان انسان‌ها آن زمان که با هم عمل می‌کنند سربرمی‌آورد.