.📚
مری میجلی، آرمانشهر، دلفین، رایانه‌؛ مسائلی درباب زیرساخت فلسفی، ترجمه میثم محمدامینی، نشر نو، ۱۳۹۴.

#معرفی_کتاب، #زنان_فیلسوف، #لقمه_کتاب
@neocritic

دونفر و نصفی آدم برهنه بی‌عفت

✅چندروز پیش فیلمی از صحبت یکی از نمایندگان مجلس با معترضین اجرا نشدن قانون عفاف و حجاب جلوی مجلس منتشر شد. در آن فیلم یکی از زنان معترض می‌گوید «مشخص کنید (اجرا نشدن قانون عفاف و حجاب) به صلاح کی نیست؟ نمایندگان خائن ملت از آشوب دونفر و نصفی آدم برهنه بی‌عفت می‌ترسند؟...»

✅ از طرف دیگر یکی از اساتید دانشگاه در ایکس نوشت که اکثریت مردم ایران موافق حجاب هستند، ولی اکثریت با اجبار آن و برخورد قهری مخالفند. منتقدانِ آن توییت هم اکثریت دانستن باورمندان به حجاب را غلط، خلاف واقع و غیرقابل اعتماد دانستند چون با آنچه در جامعه «می‌بینند» مغایرت دارد.
(نباید فراموش کنیم اکثر زنان ایرانی خانه‌دارند و به اندازه مردان مرئی نیستند)

✅ ظاهراً هیچ‌یک از طرفین دوقطبی حاضر نیست غیرقابل انکار بودن زیادی مخالفان خود و اکثریت قاطع نبودن هم‌فکرانش را به رسمیت بشناسد. ما در «دنیاهای» بدون دروپنجره حبس شده‌ایم.

✔️تصویر متعلق به مقاله آقای عباس عبدی در ویژه‌نامه نوروزی تجارت فرداست.

✔️به شکل معناداری نامحبوب بودن پوشش مقنعه را نیز نشان می‌دهد-که مشخصا محصول اجبار حجاب است.

@neocritic

انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف برگزار می‌کند:

همۀ ما جسته و گریخته و یا جدی‌تر چیزهایی از فلسفه و موضوعات فلسفی خوانده‌ایم و یا به هر شکلی فلسفه را می‌شناسیم. با این حال، رسیدن به یک دید جامع و کامل به ما کمک می‌کند تا هم شناختمان را بهتر کنیم و هم بعداً بدانیم که می‌توانیم سراغ چه چیزهایی برویم. آشنایی با فلسفه در حل بسیاری از مسائل روزمره هم خواه و ناخواه دستمان را خواهد گرفت و به ما کمک می‌کند.
اگر به فلسفه علاقه‌مندید و می‌خواهید بیشتر از موضوعات و مسائل فلسفی بدانید، ما در نیم‌نگاه منتظرتان هستیم!

➖ مدرسۀ فلسفۀ «نیم‌نگاه»

🔸 ۹ ارائۀ ۲ساعته با موضوعات گوناگون برای آشنایی با فلسفه.

🔹 با حضور اساتید بنام و برجستۀ دانشگاه

🗓 زمان: ۲۷ و ۲۸ فروردین ۱۴۰۴
📍 مکان: دانشگاه صنعتی شریف، آمفی‌تئاتر مرکزی

➖ برای ثبت‌نام در رویداد به این لینک مراجعه کنید.

🔹 کد تخفیف ثبت‌نام زودهنگام تا آخر اسفندماه:

Nimnegahearly

➖ عنوان هر ارائه و سخنران‌ها به‌تدریج معرفی خواهند شد.

🔸 برای کسب اطلاعات بیشتر با این شناسه در ارتباط باشید.


🆔 @AnjomanSUT
🆔 @AndishehSUT

🔵 مدرسۀ فلسفۀ «نیم‌نگاه»

🔹 دکتر مریم نصر اصفهانی، با موضوع «فلسفه فمینیستی»
▪️ استادیار گروه پژوهشی مطالعات زنان پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

▫️زمان: ۲۷ و ۲۸ فروردین ۱۴۰۴
▫️مکان: دانشگاه صنعتی شریف، آمفی‌تئاتر مرکزی

➖ برای ثبت‌نام در رویداد به این لینک مراجعه کنید.

🔹 کد تخفیف ثبت‌نام زودهنگام تا آخر اسفندماه:

Nimnegahearly


🔸 جهت آشنایی با سایر سخنرانان و ارائه‌ها، ما را دنبال کنید. همچنین جهت کسب اطلاعات بیشتر با این شناسه در ارتباط باشید.

🆔 @AndishehSUT
🆔 @Women_SUT
🆔 @AnjomanSUT

.
🌱 سال نو مبارک🌱

اثر
فرزانه امیدوارنیا
🔗 https://www.instagram.com/reel/DHV_0xlu49Z/?igsh=aTcwdjdhM2hnZHNy

@neocritic

وقت‌های زیادی تلاش می‌کنم تا مسیرم از خوش‌بینی و امیدواری محض را کج کنم و خودم را هر طور شده، به سمتِ واقع‌بینی ببرم. واقع‌بینی اگرچه آن خوشی و امیدِ همیشگی به «شدن» و «توانستن» را در خودش ندارد، اما همراه با آسودگی است و ادامه مسیر را کم‌رنج می‌کند.

«سالِ سختی خواهد بود». این را نه فقط من، که آدم‌حسابی‌های زیادی هم گفته‌اند با ابراز امیدواری به این‌که کاش اشتباه کنند و قصه، طور دیگری رقم بخورد. از قدیم گفته‌اند سالی که نکوست از بهارش پیداست و سالِ نکویِ در پیشِ رو با آن قیمت دلار، حوادث و اتفاقات خاورمیانه، بلندشدن صدایِ قومیت‌گرایی به‌شکل تازه و... نشان می‌دهد که باید کفش‌های آهنی‌مان را بیرون بکشیم و زره فولادی به جان و تن‌مان بپوشانیم تا تاب بیاوریم.

ما از این بهار و سال و ربع قرن و سده و زمانه هم می‌گذریم؛ همان‌طور که پیشینیان ما گذر کرده‌اند. حداقل تاریخ ایران نشان می‌دهد که ما از چه گردنه‌های صعب‌العبوری گذشته‌ایم و نفس‌تازه‌کردن‌هایمان چه کوتاه و رنج‌های فردی و اجتماعی‌مان چه پرشمار بوده است.

حالا که دارم این نوشته را می‌نویسم، بنا ندارم روضه بخوانم در بهاری که نسیم و بارانش دارد تمام رخوت و کرختی یک‌ساله را از ما می‌گیرد و جای آن تردی و تازگی برای شروع کردن می‌نشاند.
روز اول سال، دوست عزیزی، نوشته‌ای فرستاد از مجتبی لشکربلوکی با عنوان ۴ پیشنهاد غم‌انگیز برای سال ۱۴۰۴:
- تاب آوری روانی خود و دیگران را افزایش دهید!
- تاب آوری مالی خود را تضمین کنید!
- دگردوستی اقتصادی را جدی بگیرید!
- توسعه مهارتی رو فراموش نکنید!
در همان مقدمه نوشته هم به این اشاره کرده‌اند نباید به بهانه امیدوار نگه داشتن خود و دیگران، حقایق را کتمان کرد. اما بدبینی نباید منجر به فلج شدن شود، بلکه باید منجر به کنش، ابتکار و خلاقیت شود.

شاید اصلِ حرف من هم در این نوشته، همین باشد؛ اگر بتوانم از گفتنِ آن بربیایم: در سالِ سخت، باید نسخه خودمان را برایِ دوام‌آوردن و تاب‌آوری پیدا کنیم. شاید این نسخه مطلوب برای همه ما، پیدا کردنِ مهم‌ترین چیزی باشد که توی هر شرایطی، لحظه‌ای از فکر و ذهنِ ما جُم نخورد و با وجود بی‌اعتنایی ما، با سرسختی ماند و دوام آورد تا ما روزی به آن برگردیم.
این چیزِ مهم شاید که دغدغه‌ای اجتماعی باشد از جنس تلاش برای رویارویی با مهاجرستیزی، یا کم‌کردن اضافه‌وزن با ورزش و رژیم، یا اصلا جمع‌کردن دوباره تمبر و پاکت نامه به سیاقِ دوران کودکی که عادت داشتیم به جمع‌کردن چیزهای مطلوب از پوست شکلات گرفته تا کارت فوتبالیست‌ها.
این چیزِ مهم قرار نیست حتما نجات‌دهنده دنیا و اجتماعی بزرگ باشد، اما قرار است خودِ ما را از ملال و رنج نجات بدهد.

لابه‌لای همه دل‌مشغولی‌ها و آشفتگی‌های ذهنی، این «چیزِ مهم»، این «آنِ ترغیب‌کننده به ادامه‌دادن» وقت‌های زیادی درخشیده و خودش را نشان‌مان داده است. کافی‌ست این روزها از هیاهو نجاتش بدهیم، سروشکل‌دارش کنیم و برایش کاری کنیم.
استادی داشتیم که همیشه می‌گفت اگر چیزی را دوست دارید یا اگر چیزی برایتان مهم است، باید برایش کاری کنید. چه می‌دانم، یک وبلاگ بسازید و درباره‌اش بنویسید. ستون روزنامه‌ای را از آنِ خودتان کنید یا چندنفر را مجاب کنید تا قانع شوند برای انجام کاری. یا چه می‌دانم اگر دوست ندارید اینجا بمانید، چمدان‌تان را ببندید و در سریع‌ترین زمان ممکن خودتان را به مقصد دوست‌داشتنی‌تان برسانید. این کاری انجام دادن برای چیزی که مهم است یا دوستش دارید، می‌تواند از هر جنسی باشد؛ فقط باید انجامش بدهید.


لپ‌تاپم را مرتب کرده‌ام. پوشه پوشه. همه آن چیزهایی که باید برایشان کاری کنم، حالا توی پنج پوشه جلوی چشمم، خودشان را نشان می‌دهند. اسم پوشه اول را گذاشته‌ام «ش.م.ر». ادای دینی به مردان و زنان جنگ. به‌عنوان اولین چیزی که باید به جایی برسانم. بعدی پوشه سندهای وقفی که آرزوهای دور و درازی دارم برایشان. مثل یک مادر که آرزوی دانشگاه یا دامادی و عروس شدن بچه‌اش را. این‌طور چیزی است برایم این پروژه و کتاب. و پوشه‌های دیگر با عنوان‌های خودشان که برایم زیادی مهم‌اند و باید کاری برایشان کنم.

از قول چارلز بوکوفسکی -شاعر و نویسنده آمریکایی- می‌خواندم:
«آنچه را عاشقانه دوست می‌داری، بیاب و بگذار تو را بکُشد. بگذار خالی‌ات کند، از هرچه هستی. بگذار بر شانه‌هایت بچسبد، سنگینت کند، به سوی یک پوچی تدریجی. بگذار بُکُشدت و باقیمانده‌ات را ببلعد. زیرا هر چیزی تو را خواهد کشت، دیر یا زود. اما چه بهتر که آنچه دوست می‌داری، بکشدت.»

همین!

.

📚«آنچه دیگر نیست، کجاست؟»

حسرت‌ها چیستند و از کجا می‌آیند؟ نویسنده می‌گوید «حسرت» تجربه فقدان است و احاطه شده است با اوهامی که آن تجربه را بَزَک می‌کنند. توانایی انحصاری که برای درک گذشت زمان داریم؛ که همیشه «زمان ازدست‌رفته» است؛ به ما کمک می‌کند درکی از قفدان داشته باشیم. درک انسان از فقدان خیلی پیش‌تر از قرن هفدهم که مفهوم نوستالژی در آن زاده شد، در آثار فلسفی و ادبی وجود دارد. «ما در جستجوی خیر و زیبایی- گاهی در همان معنای آمیخته‌شان- هستیم، اما زمان حال هرگز برای ما کافی نیست. زمان حال هرگز به اندازه کافی خوب یا به اندازه کافی زیبا نیست». حسرت رو به سوی گذشته دارد و «نوستالژی» خیال‌پرداری ما دربارۀ گذشته است. نوستالژی آرمان‌شهری پس‌نگرانه است: «دوباره زیستن آنچه پیشتر زیسته شده، دوباره حس کردن آنچه پیشتر حس شده».

مروری بر کتاب خلافِ زمان؛ دربارۀ نوستالژی و دیگر وارونگی‌های تاریخی نوشته دیه‌گو گاروچو با ترجمه الهام شوشتری‌زاده در نشر اطراف را در شماره تازه(۱۳) مجله رود(نشریه ویژه معرفی کتاب و ترویج کتابخوانی) بخوانید.

@neocritic

زنان زندانی بدن‌هایشان هستند
🎬
گفت و گوی فرانسوا ژیرو (۱۹۱۶ـ۲۰۰۳) فیلم‌نامه‌نویس، نویسنده و وزیر فرهنگ فرانسه با ژان فویه وزیر دادگستری.

مترجم: بنفشه فریس‌آبادی

✔️پ.ن: متاسفانه اولین منبع انتشار ویدئو با زیرنویس فارسی را نیافتم.

@neocritic

زن‌ها تصمیم‌شان را گرفته‌اند...

در عکس‌های خانوادگی، تنها نوه‌ای که با حجاب و پوشش سر توی عکس‌ها می‌خندد، منم. بقیه نوه‌ها انتخاب‌های دیگری دارند که حالا انگار از طرف بقیه پذیرفته شده است. در مهمانی دیگری، من یک پیراهن بلند به تن دارم و روسری رنگی. در میان بقیه زن‌ها که ترجیح داده‌اند با پوشش چادر رنگی در مهمان حاضر باشند، ترجیحِ من راحتی و آزادی عمل بیشتر بوده. در هر دو موقعیت، پوشش مشابه و تقریبا یکسانی دارم. در اولی، من دختر محجبه خانواده‌ام و در دیگری، پوشش من کمی متفاوت‌تر به‌نظر می‌رسد.

پس از جنبش «زن، زندگی، آزادی»، تعداد دوستان و آشنایان نزدیک و دورم که تغییر پوشش داده‌اند، بیشتر از انگشت‌های دوتا دست‌اند؛ تغییر پوششی که در نگاه اول کمی رادیکال به نظر می‌رسد و با پوشش گذشته فرد، زمین تا آسمان فرق می‌کند. گاهی این تغییر، آهسته آهسته و قدم به قدم بوده اما در برخی از دوستانم، به یک‌باره و در حکم تصمیمی قطعی در قالب کنار گذاشتن کامل پوششی مثل چادر یا مانتو و انتخاب موی باز و پوششی آزادتر در همه جمع‌ها خودش را نشان داده است. در این میان هم بودند آن‌هایی که پوشش‌شان چادر نبود، اما در همان پوشیدگی حداکثری با مانتو هم تجدید نظر کردند و این روزها حجاب آزادانه‌تری دارند.

حالا این‌ها را به‌عنوان مقدمه گفتم تا برسم به این‌که، چند روزی است که دارم به این موضوع فکر می‌کنم: اگر دانشجوی ادبیات نبودم و دانشجو یا پژوهشگر یکی از حوزه‌های جامعه‌شناختی، مطالعات فرهنگی، مطالعات زنان و... به حساب می‌آمدم، دوربین کنجکاوی‌ام را می‌بردم سمت آن‌هایی (که احتمالا تعدادشان کم نیست و خود من هم جزو آن‌ها محسوب می‌شوم) که عملا از زنی که قبل‌تر حجاب داشت، بدل نشدند به زنی که حالا حجاب ندارد. آن‌ها همان زنی هستند که حجاب، انتخابِ اول و آخرشان است؛ اما پوشش گذشته خود را برای همیشه کنار گذاشته‌اند. حالا دیگر چادرهایشان را با تمام ارج و احترامی که دارد گذاشته‌اند توی بقچه یا محض احتیاط فقط برای روزهای خاص نگه داشته‌اند. از تغییر صفر و صدی و رادیکالِ این زنان حرف نمی‌زنم؛ دارم از یک تغییر پوشش حرف می‌زنم که در ظاهر شاید، فقط کنار گذاشتن یک لباس یا پوشش باشد؛ اما در خودش معناهای ضمنی بیشتر و عمیق‌تری دارد.

این تغییر که در خودش (احتمالا برای برخی همراه با نوعی احساس فقدان و ازدست‌دادن چیزی محبوب است)، از سرِ بیزاری یا نفرت‌ورزی نسبت به خودِ پوشش نبوده و نیست؛ بلکه به اقتضایِ آن چه پیش آمد، به گمانم تلاشی‌ست برای نشان دادن نوعی رواداری، اعلام برائت، همدلی با بقیه زنان و دور شدن از هر نوع تشبه به ابزارهای اعمال‌کننده تبعیض.

جز این‌، همه‌چیز فقط به کنار گذاشتن و حذف پوشش گذشته محدود نمی‌شود؛ در برخی از افراد، شاهدِ نوعی تغییر در سبکِ پوشش هم هستیم. اگر بخواهم کمی مصداقی‌تر بگویم: مثلا قواره‌های بزرگ روسری‌ با گیره‌های -بعضا شیک و رنگی- که مدل لبنانی بسته می‌شد، جایِ خودش را به روسری‌هایی با قواره کوچک‌تر داد که زیر چانه گره زده می‌شوند. بخشی از ملزومات حجاب (مثل ساق دست) کنار رفت، عبا جایِ خودش را به وِست و کت‌های بلند داد و... . اما با وجودِ همه این تغییرات که در نوع خودش چشمگیر و قابل تامل هستند، باز هم این گروه، همچنان در دسته زنان محجبه قرار می‌گیرند؛ حتی اگر دیگر چادر یا پوشش گذشته خودشان را نداشته باشند.

این تغییر پوشش در کنارِ همه تبعات روانی (حداقل برای خودِ من این‌طور بود که مدام باید با تردیدهای اخلاقی درونی‌ام دست‌وپنجه نرم می‌کردم) که برای این افراد دارد و همچنان که به‌عنوان یک امر تعبدی و دینی (که در ارتباط معنوی و فردی او با معبود معنا پیدا می‌کند) برای او اعتبار و ارزش زیادی دارد، احتمالا نوعی کنشگری اجتماعی و سیاسی بدون صادرکردن بیانیه باشد؛ همان‌طور که پوشش اختیاری هر زن دیگری هم در این روزها کارکردی بیش از یک انتخاب فردی دارد و به امری سیاسی بدل شده است.

همین...

(این نوشته را براساس تجربه خودم و شبکه تعاملی‌ام نوشتم. طبیعی است که قابل تعمیم نباشد و بشود برای آن استثناء پیدا کرد. با این‌حال فکر می‌کنم چنین تجربه‌هایی که متعلق به دوره‌ای خاص و تعداد متکثری از افراد یک جامعه است، اهمیت این را دارد که موضوع پژوهش‌های روان‌شناختی، سیاسی، دینی، جامعه‌شناسانه و... قرار بگیرد.)
.

.
🎬پیشنهاد تماشا

سریال کوتاه بلوغ/ نوجوانی
Adolescence (2025)

✅ معمولاً تماشای سریال‌های تلخ را پیشنهاد نمی‌کنم. شاید این‌هم آنقدرها تلخ نبود اگر مرا به‌یاد اتفاقی نمی‌انداخت که برای اسماء غضنفری افتاد. دختر جوانی که بعد از بگومگوی مجازی با هم‌کلاسی‌ پسرش توسط همکلاسی و گروهی مرد جوان ربوده شد. به او تجاوز شد. فیلم‌های تجاوزش منتشر شد. متجاوزان دستگیر شدند. جلوی دوربینِ پلیس از این زن گریان و بی‌نَفَس عذرخواستند. در آخرین روزهای اسفند ۱۴۰۳ در شبکه‌های مجازی خبرخودکشی‌ اسماء را خواندیم، درحالیکه اطلاعی از سرنوشت متجاوزان نداریم. همانطور که دقیقاً نمی‌دانیم دلیل آن بگومگوی مجازی چه بود و نمی‌دانیم چه کمک‌هایی رسید به زنی و خانواده‌ای که در شهری کوچک، چنان خشونتی را تجربه کرده بودند.

✅ بزرگسالی سریالی چهار قسمتی است درباره «خشم مردانه/مردانگی» و جدی گرفتن‌ نشانه‌های خشم و خشونت در نوجوانان. درباره تاثیرات دنیای مجازی و بی‌بازگشت بودن برخی اتفاقات و باارزش بودن جان‌ها...همه جان‌ها.

✔️اسماء جزو نام‌های پرطرفداری است که والدین ایرانی برای دخترانشان انتخاب می‌کنند.


@neocritic

⚡️تصنیف «رندان مست»

آواز: محمدرضا #شجریان 🎤
آهنگساز: مجید #درخشانی

دستگاه همایون
آلبوم #رندان_مست
انتشار سال ۱۳۸۸

🍁 «خانه‌ی شجریان»
🆔 @Shajarian_Home

📖

بله! ممکن است...

📚پنج تا از بهترین کتاب‌هایی که سال گذشته خواندم‍:

https://culture.bookcity.org/papers/19635/%d8%a8%d9%84%d9%87%d8%8c-%d9%85%d9%85%da%a9%d9%86-%d8%a7%d8%b3%d8%aa/

@neocritic

اصفهان

اولین دقایق شنبه، هفدهم فروردین ۱۴۰۴

@neocritic

📚
کار عمیق

✅ کاملاً تصادفی به کتاب کار عمیق برخوردم و چون حس مثبتی به مطالعه کتاب‌های «خودیاری» ندارم، خواندنش را آنقدر به تعویق انداختم تا تعطیلات نوروزی و خانه‌تکانی سال نو.
در جریان خانه‌تکانی گوش کردن نسخه صوتی را شروع کردم و انگار بالاخره کسی را پیدا کرده باشم در این جهان که مرا درک کند: آقای کال نیوپورت.

به لطف او خانه‌تکانی را رها کردم تا برخی نکته‌های کتاب را یادداشت کنم.

✅ از وقتی کتاب تمام شده، در دیدار با خانواده و دوستان، تا همین امروز سوزن‌ام روی کار عمیق گیر کرده و جاوبی‌جا به ادعاها و آموزه‌های کتاب اشاره کرده‌ام. آنقدر که امروز دوستم گفت: «خب چرا درموردش نمی‌نویسی؟» (و منظورش این بود که کچل‌مان کردی...)

✅ کار عمیق به درد کسانی می‌خورد که نیاز به تمرکز و خلاقیت دارند در کارشان. به درد دانش‌کاران(knowledge workers) می‌خورد، یعنی کسانیکه با دانش‌شان امرار معاش می‌کنند. و به یمن پیشرفت تکنولوژی دیگر محدود به جمع اندکی از بینوا ابنای بشر نیست که نیازشان به عزلت و تمرکز درک نشود. (که بدا به‌حال‌شان اگر زن هم بوده باشند.)

امروز برای سبک زندگی دانش‌کاران کتاب می‌نویسند و ازقضا کتاب در سراسر دنیا پرفروش هم می‌شود.

✅ کار عمیق درباره ضرورت و تکنیک‌های عزلت‌گزینی در دنیای پر از همهمه و نورانی شده با چراغ‌های چشمک زن است. برای «آدم‌هایی که شغل‌شان ایجاب می‌کند فکر کنند.» درعین حال، اطلاعات خوبی درباره قابلیت‌های ذهن، هدایت توجه متمرکز و ورزیده کردن ماهیچه‌های مغز در اختیار شما می‌گذارد.

📖 کار عمیق، کال نیوپورت، ترجمه ناهید ملکی، نشر نوین

✔️اگر اهل کتاب صوتی هستید؛ کیفیت ترجمه و نسخه‌صوتی به‌نظرم متوسطِ قابل تحمل است.

@neocritic

https://fidibo.com/book/95837-کتاب-صوتی-کار-عمیق

.
✍️سواد زیست محیطی/بوم‌شناختی

✅ سواد زیست‌محیطی یعنی آموزش ببینیم که زمین را مجموعه‌ای از اجزای به هم پیوسته بفهیم و خودمان را جزئی از آن. آموزش ببینیم گرمایی که کالبد زمین را زنده نگه می‌دارد و آن را مکانی زیست‌پذیر برای همه موجودات می‌کند مدیون ارتباطی است که این اجزا با یکدیگر و با ما برقرار می‌کنند.

✅ سواد زیست‌محیطی یعنی توجه همراه با تامل به مکان و جایی که در آن زندگی می‌کنیم. آن هم در زمانه‌ای که با پیشرفت تکنولوژی، خاصه در شهرهای بزرگ، ما بیشتر از هر زمان دیگری بی‌جا و مکان شده‌ایم. بیشتر از همیشه هیچ چیز سرجایش نیست. نه منشاء آبی که می‌خوریم می‌شناسیم (سال‌ها قبل در سوپر مارکتی در تهران آب‌معدنی‌ای دیدم که نوشته بود از کوه‌های آلپ آمده است!) و نه از زمینِ گندم و برنجی که از آن تغذیه می‌کنیم خبر داریم. ما اغلب خبر نمی‌شویم که این حجم از زباله که تولید می‌کنیم و در سطل‌ها آهنی سرکوچه می‌اندازیم کجا می‌رود.

✅ سواد زیست‌محیطی مثل سواد خواندن و نوشتن یا سواد رسانه‌ای، صرفاً ضرورت زیستن در روزگار ما نیست که بقای بشر در آینده در گروه آن است.

✅ اصطلاح «سواد زیست‌محیطی» برای اولین بار توسط دیوید اور در کتابی با همین عنوان معرفی شد. به عقیده او سواد زیست‌محیطی منحصر به داشتن دانشی درباره طبیعت نیست، که نیازمند آموزش مهارت‌ها و ارزش‌ها و نگرش‌هایی است که به انسان‌ها بیاموزد چگونه مواجهه‌ای اخلاقی و مسئولانه با طبیعت داشته باشند.

✅ سواد زیست‌محیطی از تک تک انسان‌ها می‌خواد که در حفاظت از محیط زیست مشارکت فعال داشته باشند، چه از طریق کسب آگاهی درباره روشهای صحیح و ناصحیح تاثیر بر محیط زیست، چه از راه آموزش دیگران، چه از طریق سیاست‌گذاری، یا حتی تغییرات کوچک در زندگی روزمره.

✅ به عقیده اور سواد زیست محیطی باید جزئی از آموزش‌های رسمی مدارس باشد و حتی با سایر آموزش‌ها در مدارس ادغام شود: چنانکه علوم و ادبیات و هنر و اقتصاد را هم با نگرشی زیست‌محیط-مدار بیاموزیم. دانش درباره طبیعت به طور کلی و اقلیم خاصی که کودکان در آن زندگی می‌کنند باید از طریق آموزش رسمی، رسانه‌ها و تجربه مستقیم از طبیعت به شکل آگاهی عمومی درآید.

✅ اور می‌گوید برای فهم طبیعت، باید اکوسیستم‌ها را به‌صورت یک نظام پویا و به‌هم‌پیوسته ببینیم. این شامل شناخت چرخه‌های طبیعی (مثل چرخه آب یا نیتروژن)، روابط میان موجودات زنده (مثل شکار و شکارچی)، و تأثیرات انسانی بر این سیستم‌ها است.

✅ سواد زیست‌محیطی به افراد کمک می‌کند تا بفهمند که هیچ عملی در طبیعت بدون پیامد نیست. برای مثال، آلودگی یک رودخانه نه‌تنها آب را آلوده می‌کند، بلکه کل زنجیره غذایی و جوامع انسانی وابسته به آن را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اور معتقد است که آموزش باید با محیط محلی هر فرد ارتباط داشته باشد. به‌جای یادگیری مفاهیم انتزاعی، افراد باید با اکوسیستم‌های اطراف خود (مثل جنگل‌ها، رودخانه‌ها، یا حتی پارک‌های شهری) آشنا شوند. اور پیشنهاد می‌کند که کودکان و بزرگسالان از طریق تجربه مستقیم (مثل باغبانی، مشاهده حیات‌وحش، یا پاک‌سازی محیط‌زیست) یاد بگیرند که چگونه به طبیعت احترام بگذارند.

✅ باز، تأکید می‌کند که سواد زیست‌محیطی باید ب‍ُعد «اخلاقی» داشته باشد. یعنی پرورش احترام به همه موجودات زنده و پذیرش مسئولیت برای نسل‌های آینده. همچنین، از مفهوم «عدالت میان‌نسلی» سخن می‌گوید، یعنی ما باید جهانی را به فرزندان‌مان تحویل دهیم که به‌اندازه زمانی که خودمان به دنیا آمدیم، سالم و قابل‌زیست باشد.

✅ به عقیده او سواد زیست‌محیطی در جستجوی «حکمت» است نه جمع‌آوری دانش و اطلاعات؛ و منظور او از «حکمت» استفادۀ مسئولانه از دانش برای خیر عمومی و توسعه پایدار است.



✔️برای اطلاعات بیشتر بنگرید به:

David W. Orr, 1992, Ecological Literacy: Education and the Transition to a Postmodern World.



@neocritic