Muslim.uz
91.2K subscribers
18.1K photos
5.05K videos
114 files
16.7K links
O'zbekiston musulmonlari idorasi
muslim.uz portali.

🔹Murojaat uchun:
@MuslimUzAdmin2Bot

🔹Diniy savollar uchun:
@SavollarMuslimUzBot | https://savollar.muslim.uz/

🔹Batafsil:
https://telegra.ph/MUSLIMUZ-06-19
Download Telegram
#Етти_кунга_етти_китоб #ЭЪТИҚОД_ДУРДОНАЛАРИ:
ИСЛОМ УММАТИНИНГ ЕТМИШ УЧ ФИРҚАГА БЎЛИНИШИ

Ислом умматининг етмиш уч фирқага бўлиниши ва “Саводул аъзам”дан ажралмаслик лозимлиги

Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламга умматларининг етмиш уч фирқага бўлиниб кетишлари билдирилган. У зот алайҳиссалом бу ҳақида шундай хабар берганлар:

عَنْ أَبِى هُرَيْرَةَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ تَفَرَّقَتِ الْيَهُودُ عَلَى إِحْدَى وَسَبْعِينَ أَوِ اثْنَتَيْنِ وَسَبْعِينَ فِرْقَةً وَالنَّصَارَى مِثْلَ ذَلِكَ وَتَفْتَرِقُ أُمَّتِى عَلَى ثَلاَثٍ وَسَبْعِينَ فِرْقَةً. رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Яҳудийлар етмиш бир фирқага ёки етмиш икки фирқага бўлиниб кетганлар. Насронийлар ҳам ўшанча (фирқага бўлиниб кетишган). Менинг умматим етмиш уч фирқага бўлинади”, – дедилар”. Имом Термизий[1] ривоят қилган.

Бошқа бир ҳадисда эса улар ҳақида шундай дейилган:

إِنَّ بَنِى إِسْرَائِيلَ تَفَرَّقَتْ عَلَى ثِنْتَيْنِ وَسَبْعِينَ مِلَّةً وَتَفْتَرِقُ أُمَّتِى عَلَى ثَلاَثٍ وَسَبْعِينَ مِلَّةً كُلُّهُمْ فِى النَّارِ إِلاَّ مِلَّةً وَاحِدَةً قَالُوا وَمَنْ هِىَ يَا رَسُولَ اللَّهِ قَالَ مَا أَنَا عَلَيْهِ وَأَصْحَابِى. رَوَاهُ التِّرْمِذِيُّ

“Албатта Бани Исроил етмиш икки миллатга бўлиниб кетганлар. Умматим етмиш уч миллатга бўлинади, фақат битта миллатдан бошқа барчаси дўзахда бўлади”, – дедилар. Шунда (саҳобалар): Эй Аллоҳнинг Расули, улар ким? – дейишди. У зот: “Менинг ва саҳобаларимнинг йўлида бўлганлардир”, – дедилар”. Имом Термизий ривоят қилган.

Ушбу ҳадиси шарифда фақат битта миллат тўғри йўлдан оғишмасдан нажот топишлари хабари берилган. Бу миллатнинг қандай сифатда бўлиши ҳақида бошқа бир ҳадисда шундай дейилган:

عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِكٍ سَمِعْتُ رَسُولَ اللهِ صَلَّى الله عَليْهِ وسَلَّمَ يَقُولُ إِنَّ أُمَّتِي لاَ تَجْتَمِعُ عَلَى ضَلاَلَةٍ فَإِذَا رَأَيْتُمُ اخْتِلاَفًا فَعَلَيْكُمْ بِالسَّوَادِ الأَعْظَمِ. رَوَاهُ ابْنُ مَاجَةَ

Анас ибн Моликдан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг: “Умматим асло залолат устида жамланмайди. Шунинг учун қачон ихтилоф кўрсаларинг “саводул аъзам” билан бирга бўлинглар”, – деяётганларини эшитдим”. Ибн Можа[2] ривоят қилган.

“Саводул аъзам” калимаси “улкан жамоат” маъносига тўғри келади.

Уламолар ушбу ҳадисда хабар берилган “саводул аъзам”ни Аҳли сунна вал-жамоадир, – деганлар...

➡️БАТАФСИЛ ЎҚИШ

@muslimuzportal обуна бўлинг
#Етти_кунга_етти_китоб #Эътиқод_дурдоналари:
АҲЛИ СУННА ВАЛ-ЖАМОАНИНГ ИККИ АҚИДАВИЙ МАЗҲАБИ. ИМОМ МОТУРИДИЙ

Имом Мотуридий ва мотуридия мазҳаби

Мотуридия мазҳаби асосичиси бўлган улуғ бобомизнинг исми шарифи Муҳаммад ибн Муҳаммад ибн Маҳмуд Абу Мансур Мотуридий Самарқандий Ансорий бўлган. Камолиддин Баёзийнинг таҳқиқига кўра Имом Мотуридийнинг насаби машҳур саҳобий Абу Аййуб Ансорийга бориб тақалади. Шунинг учун у зотга “Ансорий” нисбати ҳам берилган.

Имом Мотуридийнинг туғилган йили аниқ маълум эмас. Манбаларни солиштириб чиққан уламолар имом Мотуридийнинг устозларидан бири бўлган Муҳаммад ибн Муқотил Розийнинг ҳижрий 248 йилда вафот этганига кўра, бу зотнинг туғилиши ҳижрий 240 йиллар атрофига тўғри келишини айтишган.

Аҳли сунна вал-жамоанинг имоми бўлган ушбу зотнинг туғилган йили бу қадар ноаниқ бўлиши, ҳатто вафот этган йилида ҳам ихтилофлар борлиги тўғрисида кўплаб сабаблар айтилган. Мазкур сабабларнинг энг асосийси бу зотнинг ўша пайтдаги аббосийлар давлати маркази бўлган Бағдоддан узоқда сомонийлар давлатида яшагани ҳисобланади.



Имом Мотуридийнинг устозлари

Имом Мотуридий кўплаб устозлардан таълим олган бўлиб, уларнинг машҳурлари қуйидаги зотлардир:

Имом Абу Бакр Аҳмад ибн Исҳоқ Жузжоний;
Имом Абу Наср Аҳмад ибн Аббос Иёзий;
Нусайр ибн Яҳё Балхий;
Муҳаммад ибн Муқотил Розий ва бошқалар.
Ушбу тўртта устоз имом Мотуридийни имом Абу Ҳанифагача бўлган санадини боғловчи устозлар ҳисобланади. Чунки мазкур Аҳмад Жузжоний, Иёзий ва Балхийлар 200 ҳижрий санада вафот этган Абу Сулаймон Мусо Жузжонийнинг шогирдларидир. Бу зот эса Имом Абу Юсуф ва Имом Муҳаммадларнинг шогирди бўлган. Демак шунга кўра ҳанафия мазҳаби имом Мотуридийга қуйидаги санад билан етиб келган:

– Имом Абу Ҳанифа;

– Имом Абу Юсуф ва Имом Муҳаммад;

– Абу Сулаймон Мусо Жузжоний;

– Аҳмад Жузжоний, Иёзий ва Балхий;

– Мотуридий.

Имом Мотуридий раҳматуллоҳи алайҳ фиқҳда имом Абу Ҳанифа раҳматуллоҳи алайҳ мазҳабларида бўлганидек, ақидада ҳам у зотга эргашган. Шунинг учун ҳам баъзи асарларда мотуридия мазҳабидагиларни ҳанафийлар деб ҳам аталади...

➡️БАТАФСИЛ ЎҚИШ

@muslimuzportal обуна бўлинг
#Етти_кунга_етти_китоб
#Эътиқод_дурдоналари:
АҚОИД МАСАЛАЛАРИНИ ЎРГАНИШ ЗАРУРЛИГИ ЭЪТИБОРИДАН ТАҚСИМОТИ

Ақоид масалаларини ўрганиш зарурлиги жиҳатидан уч қисмга ажратиш мумкин:

1. Зарурий ақоид; Ислом ақоидининг асослари бўлган Аллоҳга, фаришталарига, китобларига, пайғамбарларига, охират кунига, қадарнинг яхшиси ҳам, ёмони ҳам Аллоҳдан эканига ва ўлгандан сўнг қайта тирилишга иймон келтиришни динда кўрсатилганидек ўрганиш ҳар бир ақли расо, балоғатга етган мусулмонга фарзи айн бўлади.

2. Тўлдирувчи ақоид; фарзи айн бўлган зарурий ақоидларнинг нақлий ва ақлий тафсилотларини ўрганиш фарзи кифоя бўлади.

3. Қўшимча ақоид. Билиб қўйиш фойдадан холи бўлмайдиган, лекин билмаслик айб ҳам бўлмайдиган ақидавий масалаларни ўрганиш мубоҳ бўлади. Масалан файласуфлар ёки мўътазилийларнинг баъзи ақлий даъволари ҳақидаги баҳсларни ўрганиш.
Сўфи Оллоҳёр[1] бобомиз ақоид илмини ўрганиш зарурлигини баён қилиб шундай ёзган:

Ақида билмаган шайтона элдир,
Агар минг йил амал деб қилса елдир.

Ушбу сўзларидан ҳар бир ақли расо, балоғатга етган мусулмон ўрганиши фарз бўлган зарурий ақоидлар кўзда тутилган...

➡️БАТАФСИЛ ЎҚИШ

@muslimuzportal обуна бўлинг
Яқинларингизга ҳам улашинг⤵️ | Muslim.uz
#Етти_кунга_етти_китоб
#Эътиқод_дурдоналари:

بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ

ТАВҲИД БАЁНИ

1 - يَقُولُ الْعَبْدُ فِي بَدْءِ الأَمَالِي لِتَوْحِيدٍ بِنَظْمٍ كَالَّلآلِي

Маънолар таржимаси:

Банда "имло" (қалбдан ёзиш)лар аввалида тавҳид(ни баён қилиш) учун дурлардек назм билан айтади:



Назмий баёни:
Сўз бошлар имлолар бошида банда,
Дурлардек назм-ла тавҳид ҳақинда.



Луғатлар изоҳи:

يَقُولُ – قَوْلٌ масдаридан олинган музориъ феъли. Бу феъл кўпроқ талаффуз қилиш маъносида ишлатилади. Талаффуз қилинган сўзларнинг рост ёлғонлигидан қатъи назар барчасига нисбатан қўлланади.

الْعَبْدُ – луғатда “қул”, “банда” маъноларини англатади. Ундаги اَلْ маҳзуф “музофун илайҳ” дан бадалдир. Шунга кўра бу калиманинг маъносиعَبْدُ اللهِ бўлади.

فِي – зарфият маъносида келган жор ҳарфи.

بَدْءِ – “ибтидо”, “аввал”, “муқаддима” маъноларида келган.

الأَمَالِي – бу калима الاِمْلاَء нинг кўплик шакли бўлиб, “китобга қарамасдан қалбдан ёзишлар” маъносини англатади. Нозим асарини ушбу ном билан атаган.

لِتَوْحِيدٍ – لِ ҳарфи “таълил” маъносида келган. Тавҳид “яккалаш”, “ёлғизлик нисбатини бериш” маъноларини англатади. Жор мажрур يَقُولُ феълига мутааллиқдир.

بِنَظْمٍ – بِ “восита” маъносида келган жор ҳарфи. Назм луғатда “ипга терилган лаълу-маржонлар” маъносини англатади. Истилоҳда эса “ақл тақозосига кўра маъноларини тартибли, далолатларини бир-бирига мувофиқ қилиб калима ва жумлаларни тузиш назм деб аталади”.

كَالَّلآلِي – كَ га икки хил маъно бериш мумкин:

Жор ҳарфи. Бунда маҳзуф феълга мутааллиқ бўлади;
مِثْلُ маъносидаги исм. Бунда тааллуқ топишга ҳожат йўқ бўлади.
الَّلآلِي калимаси اللُؤْلُؤ нинг кўплик шакли бўлиб, “дурлар” маъносини англатади.


➡️ДАВОМИНИ ЎҚИШ

@muslimuzportal обуна бўлинг
Яқинларингизга ҳам улашинг⤵️ | Muslim.uz
#Етти_кунга_етти_китоб
#Эътиқод_дурдоналари:
АЛЛОҲ ТАОЛОНИНГ ГЎЗАЛ ИСМЛАРИ

Тавҳиднинг луғавий ва истилоҳий маънолари

Тавҳид сўзи исми масдар бўлиб, луғатда “яккалаш”, яъни бир нарсага яккаю ёлғизлик нисбатини бериш ва унинг кўп ададда эканини инкор қилиш маъноларини англатади. “Қомусул муҳит” китобида, “тавҳид ёлғиз Аллоҳга иймон келтиришдир” дейилган.

Тавҳиднинг истилоҳий маъноси тўғрисида бир қанча ажойиб таърифлар келган. Мулла Али Қори раҳматуллоҳи алайҳ тавҳидни шундай таърифлаган:

هُوَ إِثْبَاتُ الْوَحْدَانِيَّةِ لِلذَّاتِ الصَّمَدَانيَّةِ

“Абадий барҳаёт Зотнинг яккаю ягоналигини тасдиқлаш, тавҳид деб аталади”[1].

Муҳамммад Анвар Бадахшоний эса “Ақидатут-Таҳовий”нинг шарҳида тавҳидга шундай таъриф берган:

أَنْ يَتَبَرَّأَ الاِنْسَانُ عَنْ جَمِيعِ وُجُوهِ الاِشْرَاكِ بِاللهِ وَيَعْتَقِدَ أَنَّ اللهَ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى وَحْدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ لَا فِى ذَاتِهِ وَلَا فِى صِفَاتِهِ وَلَا فِى اَفْعَالِهِ وَلَا فِى اَسْمَائِهِ وَلَا فِي أَحْكَامِهِ

“Инсон Аллоҳ таолога ширк келтиришнинг барча кўринишларидан ўзини сақлаб, Аллоҳ таолони зотида ҳам, сифатларида ҳам, феълларида ҳам, исмларида ҳам ҳукмларида ҳам шериги йўқ, яккаю ёлғиз эканлигига эътиқод қилиши тавҳид деб аталади”[2].

Ушбу таърифдан Аллоҳ таоло ҳақида қуйидагича эътиқод қилиш лозимлиги келиб чиқади:

– Аллоҳ таоло борлиқдаги бирор нарсага ўхшамайди ва Унинг бирор нуқсону камчилиги йўқдир;

– Аллоҳ таолонинг исм ва сифатлари Қуръон ва ҳадисларда баён қилингандир;

– Аллоҳ таолонинг исм ва сифатларининг ҳақиқати қандай эканини билишдан барча халойиқ ожиз.

Ақоид уламолари илоҳиёт бобидаги масалаларни иккита асосга боғлаб тушунтирадилар:

Аллоҳ таолонинг борлигига иймон келтириш;
Аллоҳ таолонинг бирлигига иймон келтириш.

➡️ДАВОМИНИ ЎҚИШ

@muslimuzportal | @mp3muslim | @diniysavollar
#Етти_кунга_етти_китоб
#Эътиқод_дурдоналари: Аллоҳ таолога нисбатан мўминнинг одоблари

Аллоҳ таолога иймон келтириш баёни

2 - إِلَهُ الْخَلْقِ مَوْلاَنَا قَدِيمٌ وَمَوْصُوفٌ بِأَوْصَافِ الْكَمَالِ

Маънолар таржимаси:

Барча махлуқотларнинг илоҳи эгамиз қадимдир ва комил сифатлар билан сифатлангандир.



Назмий баёни:

Эгамиз қадимдир олам илоҳи,

Бенуқсон комилдир Унинг сифоти.



Луғатлар изоҳи:

إِلَهُ – бу калима فِعَالٌ вазнида бўлса ҳам مَفْعُولٌ яъни مَأْلُوهٌ маъносидадир. Худди كِتَابٌ калимаси فِعَالٌ вазнида бўлса ҳам مَكْتُوبٌ “ёзилган” маъносида бўлгани каби. مَأْلُوهٌ нинг маъноси مَعْبُودٌ яъни, “ибодат қилинувчи Зот”дир.

الْخَلْقِ – калимаси اَلْمَخْلُوق маъносида келган. Бундаги اَلْ “истиғроқия”[1]дир. Шунга кўра бу калима барча махлуқотларни ўз ичига қамраб олади. الْخَلْقِ إِلَهُ ушбу изофа “ихтисос”ни (ўзига хос хусусиятни) ифодалайди. Яъни барча махлуқотларнинг илоҳлиги фақат Аллоҳга хос, деган маънони билдиради.

مَوْلاَنَا – бу калима الْخَلْقِ إِلَهُ дан бадал бўлиб, луғатда “эгамиз”, “мададкоримиз” маъноларини англатади.

قَدِيمٌ – қадим калимаси луғатда “борлигининг ибтидоси йўқ” маъносини англатади. Қадим калимаси умумий уч хил маънода ишлатилади:

Зотий қадим – “борлигининг ибтидоси йўқ” маъносида бўлиб, фақат Аллоҳ таолога нисбатан ишлатилади;
Замоний қадим – “бор бўлганига узун замон ўтган” маъносини билдириб, ўзбек тилидаги “эски” сўзига тўғри келади. Албатта, ушбу сўз бу маънода Аллоҳ таолога нисбатан ишлатилмайди;
Изофий қадим – “бир нарсанинг вужудга келиши иккинчисидан кўра олдинроқ бўлган” маъносини англатади. Масалан, отанинг фарзандидан олдинроқ дунёга келганини ифодалаш учун “ота фарзандидан қадимдир” дейилади. Албатта, бу маънода ҳам фақат бандаларга нисбатан ишлатилади...

➡️ДАВОМИНИ ЎҚИШ

@muslimuzportal | @mp3muslim | @diniysavollar
#Эътиқод_дурдоналари:
БОРЛИҚНИНГ ТАДБИРИНИ ҚИЛИБ ТУРУВЧИ ЗОТ ҚАЗОЮ ҚАДАРГА ИМОН КЕЛТИРИШ БАЁНИ

БОРЛИҚНИНГ ТАДБИРИНИ ҚИЛИБ ТУРУВЧИ ЗОТ
3- هُوَ الْحَيُّ الْمُدَبِّرُ كُلَّ أَمْرٍ هُوَ الْحَقُّ الْمُقَدِّرُ ذُو الْجَلاَلِ

Маънолар таржимаси:
У Ҳайдир, барча ишнинг тадбирини қилувчидир, У Ҳақдир, тақдир тайин қилувчи Зул Жалолдир.

Назмий баёни:
У Ҳайдир тайинловчи неки бўлса ҳол,
У Ҳақдир тақдирловчи олий Зул жалол.

Луғатлар изоҳи:
هُوَ – ғоиб муфрадга хос бўлган мунфасил замир. Ушбу замирдан олдинги байтдаги الْخَلْق اِلَهُ кўзда тутилган.
الْحَيُّ – бу калима билан зотий сифатларга ишора қилинган. Аллоҳ таолонинг Ҳай (доимий тирик) Зот экани ўз-ўзидандир. Бошқа барча нарсаларнинг тирик бўлиши эса У зотнинг иродасига боғлиқ бўлган маълум миқдордаги тирикликдир.
الْمُدَبِّرُ – бу калима билан Аллоҳ таолонинг феълий сифатларига ишора қилинган. “Мудаббир” луғатда “тадбир қилувчи” маъносини англатади. Истилоҳий маъноси ҳақида уч хил сўз айтилган:
1. Натижаларни белгиловчи;
2. Ишларини бенуқсон бажарувчи;
3. Ишларининг натижаларини ўйлаш ва фикр юритишсиз билувчи.
اَمْرٍ كُلَّ – كُلَّ калимаси накра исмга изофа бўлиб келгани учун “истиғроқул жинс” (жинснинг барчасини тўла қамраб олиш) маъносини билдиради. Шунга кўра борлиқдаги барча ишларнинг тадбирини Аллоҳ таоло қилади, маъноси келиб чиқади.
الْحَقُّ – бу калима билан “Асмаи ҳусна”га ишора қилинган. Аллоҳ таолонинг Ҳақ зот экани бошқанинг Уни ҳақ қилишига боғлиқ эмас балки ўз-ўзидан ҳақдир. Бошқа барча нарсаларнинг ҳақлиги эса У зотнинг ҳақ қилишига боғлиқ бўлади.
الْمُقَدِّرُ – бу калима билан қазо ва қадарга ишора қилинган.
الْجَلاَلِ ذُو – Аллоҳ таолонинг исмларидан бири.

➡️ДАВОМИНИ ЎҚИШ

@muslimuzportal | @mp3muslim | @diniysavollar
#Етти_кунга_етти_китоб
#Эътиқод_дурдоналари:
БАНДАЛАРНИНГ АМАЛЛАРИГА ЭЪТИҚОДИЙ ЖИҲАТДАН НАЗАР

Бандалар тарафидан содир бўладиган барча амалларни умумий қилиб ўрганилганда уларни уч қисмга ажратиш мумкин:

Бандаларнинг барча амаллари уларнинг касби бўлиб, барчасининг яратувчиси Аллоҳ таолодир. Яхши ва ёмон барча амаллар Аллоҳ таолонинг хоҳиши, илми, қазоси ва қадари билан вужудга келади;
Бандаларнинг зиммаларига юклатилган амалларнинг барчаси Аллоҳ таолонинг буйруғи, яхши кўриши, ризоси, илми, хоҳиши, қазоси ва тақдири билан вужудга келади;
Гуноҳ-маъсиятларнинг барчаси Аллоҳ таолонинг илми, қазоси, тақдири ва хоҳиши билан вужудга келади, лекин яхши кўриши, ризоси ва буйруғи билан вужудга келмайди.
Бутун борлиқда содир бўладиган яхши-ю ёмон ишларнинг барчаси Аллоҳ таолонинг хоҳишига кўра бўлишига иймон келтириш вожиб бўлади. Қуръони каримда барча иш Аллоҳ таолога оид экани баён қилинган:

قُلۡ إِنَّ ٱلۡأَمۡرَ كُلَّهُۥ لِلَّهِۗ

“Айтинг: “Барча иш Аллоҳга (оид)дир”. (Оли Имрон сураси, 154-оят). Яъни эй Муҳаммад алайҳиссалом анави мунофиқларга айтинг: ишларнинг барчаси Аллоҳнинг измидадир. У зот уларни хоҳлаганича тасарруф қилади.

Қазою қадарга шак-шубҳасиз ишониш кишини мўминлик мартабасига кўтарадиган иймон рукнларидан биридир. Қадар деганда яхшилик, ёмонлик, манфаат, зарар, қайси замон ва қайси маконда вужудга келиш каби махлуқотларда бўладиган барча ишларни Аллоҳ таолонинг олдиндан билиши тушунилади. Қазо деганда эса Аллоҳ таолонинг Ўзи олдиндан билган нарсасини вужудга келтириши тушунилади...
➡️ДАВОМИНИ ЎҚИШ

@muslimuzportal | @mp3muslim | @diniysavollar
#Етти_кунга_етти_китоб
#Эътиқод_дурдоналари:
ҚАЗО ВА ҚАДАРНИНГ МАЪНОЛАРИ


Бандаларнинг амалларига эътиқодий жиҳатдан назар

Бандалар тарафидан содир бўладиган барча амалларни умумий қилиб ўрганилганда уларни уч қисмга ажратиш мумкин:

1. Бандаларнинг барча амаллари уларнинг касби бўлиб, барчасининг яратувчиси Аллоҳ таолодир. Яхши ва ёмон барча амаллар Аллоҳ таолонинг хоҳиши, илми, қазоси ва қадари билан вужудга келади;

2. Бандаларнинг зиммаларига юклатилган амалларнинг барчаси Аллоҳ таолонинг буйруғи, яхши кўриши, ризоси, илми, хоҳиши, қазоси ва тақдири билан вужудга келади;

3. Гуноҳ-маъсиятларнинг барчаси Аллоҳ таолонинг илми, қазоси, тақдири ва хоҳиши билан вужудга келади, лекин яхши кўриши, ризоси ва буйруғи билан вужудга келмайди.

Бутун борлиқда содир бўладиган яхши-ю ёмон ишларнинг барчаси Аллоҳ таолонинг хоҳишига кўра бўлишига иймон келтириш вожиб бўлади. Қуръони каримда барча иш Аллоҳ таолога оид экани баён қилинган:

قُلۡ إِنَّ ٱلۡأَمۡرَ كُلَّهُۥ لِلَّهِۗ

“Айтинг: “Барча иш Аллоҳга (оид)дир”. (Оли Имрон сураси, 154-оят). Яъни эй Муҳаммад алайҳиссалом анави мунофиқларга айтинг: ишларнинг барчаси Аллоҳнинг измидадир. У зот уларни хоҳлаганича тасарруф қилади.

Қазою қадарга шак-шубҳасиз ишониш кишини мўминлик мартабасига кўтарадиган иймон рукнларидан биридир. Қадар деганда яхшилик, ёмонлик, манфаат, зарар, қайси замон ва қайси маконда вужудга келиш каби махлуқотларда бўладиган барча ишларни Аллоҳ таолонинг олдиндан билиши тушунилади. Қазо деганда эса Аллоҳ таолонинг Ўзи олдиндан билган нарсасини вужудга келтириши тушунилади...
➡️ДАВОМИНИ ЎҚИШ

@muslimuzportal | @mp3muslim | @diniysavollar
#Етти_кунга_етти_китоб
#Эътиқод_дурдоналари:
АЛЛОҲ ТАОЛОНИНГ СИФАТЛАРИ БАЁНИ. ЗОТИЙ ВА ФЕЪЛИЙ СИФАТЛАР БАЁНИ

АЛЛОҲ ТАОЛОНИНГ СИФАТЛАРИ БАЁНИ

5 - صِفَاتُ اللَّهِ لَيْسَتْ عَيْنَ ذَاتٍ وَلاَ غَيْرًا سِوَاهُ ذَا انْفِصَالِ

Маънолар таржимаси:

Аллоҳнинг сифатлари зотининг айни эмас ҳамда ундан ажраладиган бошқа ҳам эмас.

Назмий баёни:

Аллоҳ сифатлари айни зотимас,

Ундан ажралувчи бошқа ҳам эмас.

Луғатлар изоҳи:

صِفَاتُ – бу калима صِفَة нинг кўплик шакли. Сифат деганда сифатланмишда бор бўлган ва ўша билан уни бошқалардан ажратиб олиш мумкин бўлган белги тушунилади.

اللَّهِ – Аллоҳ лафзи ҳақида икки хил қараш бор:

Аллоҳ исми алам муртажалдир[1]. Яъни бошқа бирор калимадан исм қилиб кўчирилмаган.
Аллоҳ исми алам манқулдир. Яъни бошқа бирор калимадан исм қилиб кўчирилган. Алам манқул деган уламолар қуйидагича тушунтирганлар: “الله исмининг асли إله бўлган, сўнгра эса унга اَلْ киритилган ва أَلْإِلَهُ га айланган. Сўнгра талаффузда енгил бўлиши учун иккинчи ҳамза туширилиб, اَلْ - لَهُ бўлган. Идғом шартига биноан اَلْ нинг биринчи ل си иккинчи ل га идғом қилиниб الله бўлган. Фатҳа ва заммадан кейин тафхим ўқилган. Касра тарқиққа муносиб бўлгани учун ундан кейин тарқиқ ўқилган”[2].
Кўпчилик уламолар наздида биринчи қараш мўътабар ҳисобланади.

لَيْسَتْ – мозий, ноқис, жомид феъли. كَانَнинг шерикларидан бири. Феъллар сарфланиши ва сарфланмаслиги жиҳатидан иккига бўлинади:

Жомид феъллар;
Мутасарриф феъллар.
Жомид феъллар деганда фақат битта кўринишда, мозий ёки амр кўринишида бўладиган тусланмайдиган феъллар тушунилади. Масалан,

لَيْسَ – мозий кўринишидаги ушбу феълнинг музориъ ва амри йўқ.

هَبْ – амр кўринишидаги ушбу феълнинг мозий ва музориъси йўқ.

➡️ДАВОМИНИ ЎҚИШ

@muslimuzportal | @mp3muslim | @diniysavollar
#Етти_кунга_етти_китоб
#Эътиқод_дурдоналари:
АЛЛОҲ ТАОЛОНИ “ШАЙ” ДЕЙИШ МУМКИНЛИГИ БАЁНИ

7
- نُسَمِّي اللَّهَ شَيْئًا لاَ كَالأَشْيَاءِ وَذَاتًا عَنْ جِهَاتِ السِّتِّ خَالِي

Маънолар таржимаси:

Аллоҳни бошқа “шай”лар каби бўлмаган “шай” деб атаймиз ва олти тарафдан холи бўлган Зот деймиз.

Назмий баёни:

Аллоҳни бетимсол “шай” деб аташ бор,

Ҳам зот деймиз, аммо эмас тарафдор.

Луғатлар изоҳи:

نُسَمِّي– мутакаллим маълум сийғасидаги икки мафъулли феъл.

اللَّهَ– Ушбу лафз نُسَمِّي феълининг биринчи мафъули.

شَيْئًا – Иккинчи мафъул. Аҳли сунна вал-жамоа эътиқодига кўра “шай” исми барча бор нарсаларга нисбатан ишлатилади. Сибавайҳ бу исмни шундай таърифлаган: “Шай” – уни билиш ва у ҳақида хабар бериш мумкин бўлган барча нарсадир”.

لاَ– нафий ҳарфи.

كَالاَشْيَاءِ – жор мажрур شَيْئًا га сифат бўлгани учун насб ўрнида турибди.

وَذَاتًا – شَيْئًا га атф қилинган. Зотнинг маъноси юқорида ўтди.

عَنْ – жор ҳарфи.

السِّتِّ جِهَاتِ – олти тараф: тепа, паст, ўнг, чап, олд, орқа.

خَالِ – (олти тарафдан) холи маъносида ишлатилган. Маҳзуф мубтадонинг хабари.

Матн шарҳи:

Биз – Аҳли сунна вал-жамоа Аллоҳ таолони зот эътиборидан ҳам, сифат эътиборидан ҳам бошқа "шай"ларга мутлақо ўхшамайди, деб эътиқод қиламиз. Аллоҳ таолога нисбатан “шай” сўзини қўллаш тўғрисида эса бу сўзни бошқаларга қараганда У зотга қўллаш аълороқдир, деймиз. Чунки бор нарсаларнигина “шай” деб номлаш мумкинлиги эътиборга олинганда, Аллоҳ таолонинг бор экани бошқа нарсалар каби ўзидан ўзгага муҳтож эмас, балки борлиги бошқанинг таъсир қилишига боғлиқ бўлмаган зотдир. Шунинг учун бошқа мавжуд нарсаларга қараганда У зотга “шай” сўзини қўллаш аълороқдир. Ушбу сўзнинг таъкидлаб келтирилиши эътиқод масалаларида қаттиқ адашган жаҳмия[1] фирқасининг нотўғри ақидасидан огоҳлантириш учун бўлган...
➡️ДАВОМИНИ ЎҚИШ

@muslimuzportal | @mp3muslim | @diniysavollar
#Етти_кунга_етти_китоб
#Эътиқод_дурдоналари: ИСМ ЭГАСИГА ДАЛОЛАТ ҚИЛИШИ БАЁНИ. У ЗОТ ЎЗИ ВА РАСУЛИ БАЁН ҚИЛГАНИДЕКДИР. БЎЛИНМАЙДИГАН ЖУЗНИНГ АҚЛАН МУМКИНЛИГИ БАЁНИ.

ИСМ
ЭГАСИГА ДАЛОЛАТ ҚИЛИШИ БАЁНИ

8 - وَلَيْسَ الإِسْمُ غَيْرًا لِلْمُسَمَّى لَدَى أَهْلِ الْبَصِيرَةِ خَيْرِ آلِ

Маънолар таржимаси:
Энг яхши кишилар бўлган тафаккур қилиб ҳақиқатни идрок этувчилар ҳузурида исм номлангандан ўзга эмасдир.

Назмий баёни:
Исм номлангандан эмасдир ўзга,
Идрок аҳли – яхши оила наздида.

Луғатлар изоҳи:
لَيْسَ – жомид, ноқис, мозий феъли كَانَ нинг шерикларидан бири.
لَيْسَ – الإِسْمُ нинг исми.
لَيْسَ – غَيْرًا нинг хабари.
لِ – бу ҳарф عَنْ маъносида келган.
مُسَمَّى – “аталган”, “ном берилган” маъноларини ифодаловчи исми мафъул.
لَدَى – калимасиعِنْدَ маъносидаги жомид исм. Ўрнига кўра зарфи замон ёки зарфи маконни ифодалайди.
أَهْلِ – аҳл калимаси қайси исмга изофа қилиниши эътиборидан турли маъноларни ифодалайди. Кишига нисбатан ишлатилса, “кишининг оиласи ва яқинлари” маъноси тушунилади. Масалан, الرَّجُل اَهْلُ (кишининг оиласи). Ишга нисбатан ишлатилса, “иш эгалари” маъноси тушунилади. Масалан, الْأَمْرِ اَهْلُ (иш эгаси). Бирор маконга нисбатан ишлатилса, “ўша маконда яшовчилар” маъноси тушунилади. Масалан, الْبَيْتِ اَهْلُ “уйда яшовчилар”.
الْبَصِيرَةِ – музофун илайҳ. Луғатда “ақл”, “идрок” ва “фаҳм-фаросат” маъноларини англатади. Ушбу калима қалб билан ҳис этишга нисбатан ишлатилади. Кўз билан ҳис этишга البَصَر калимаси ишлатилади.
خَيْرِ – бу калима, аслида, اَخْيَرُ нинг ҳамзаси ҳазф қилинган шаклидир. أَهْلِ нинг сифати.
آلِ – бу калима “аҳли” маъносини билдиради. Аммо луғатда اَهْلُ калимаси آلِ калимасидан умумий ҳисобланади. Яъни اَهْلُ калимаси ҳурмат эътиборли кишиларга ҳам, қадр-қиммати йўқ кимсаларга нисабатан ҳам ишлатилади. آل калимаси фақат ҳурмат-эътиборлиларга нисабатан ишлатилади.


➡️ДАВОМИНИ ЎҚИШ

@muslimuzportal | @mp3muslim | @diniysavollar
#Етти_кунга_етти_китоб
#Эътиқод_дурдоналари:
ЯХШИГА МУКОФОТ ЁМОНГА ЖАЗО БЕРУВЧИ.
МУТЛАҚ ЭҲТИЁЖСИЗ ЗОТ.
УЛУҒЛИК ВА ОЛИЙЛИК ЭГАСИ.

Яхшига мукофот, ёмонга жазо берувчи

١4 - وَلاَ يَمْضِي عَلَى الدَّيَّانِ وَقْتٌ وَأَزْمَانٌ وَأَحْوَالٌ بِحَالِ

Маънолар таржимаси:

Дайёнга бирор вақт ўтмайди, ҳамда замонлар ва ҳолатлардан бирор ҳолат ҳам (ўтмайди).

Назмий баёни:

Дайёнга нисбатан жорий бўлмас вақт,

Шунингдек, замонлару ва бирор ҳолат.

Луғатлар изоҳи:

لاَ – нафий ҳарфи.

يَمْضِي – музориъ феъли, охирида келган ي нинг заммасини билдириб ўқиш оғир бўлгани учун тақдирий замма билан марфуъ ҳисобланади.

عَلَى – “истеъло” (устун бўлиш) маъносидаги жор ҳарфи.

الدَّيَّانِ – жор ва мажрур يَمْضِي لاَ феълига мутааллиқ. Луғатда “бўйинсундирувчи”, “ҳукм қилувчи” ва “жазо берувчи” каби маъноларни англатадиган Аллоҳ таолонинг исмларидан бири.

وَقْتٌ – يَمْضِي феълининг фоили. Вақт деганда ўтаётган даврнинг бир бўлаги тушунилади.

أَزْمَانٌ – замонлар деганда кетма-кет келувчи даврлар тушунилади.

أَحْوَالٌ – калимаси حَالٌ нинг кўплик шакли бўлиб “собит бўлмаган сифатлар” маъносини англатади. Яъни вақтинчалик бор бўлиб кейин заволга учрайдиган, ўзгариб турадиган сифатлар ҳол дейилади. Масалан туриш, ўтириш, юриш каби сифатлар.

بِحَالِ – بِ жор ҳарфи في маъносида келган.

Матн шарҳи:

Аллоҳ таолонинг яхшига мукофот, ёмонга жазо бериладиган куннинг подшоҳи экани ҳар намозда такрор-такрор эътироф этиб турилади:

﴿مَٰلِكِ يَوۡمِ ٱلدِّينِ٤﴾

“Жазо (ва мукофот) кунининг (қиёмат кунининг) эгасидир”[1].

“Дайён” Аллоҳ таолонинг исмларидан бири экани ҳадиси-шарифда баён қилинган:

عَنْ أَبِي قَلاَبَةَ قَالَ قاَلَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَسَلَّمَ اَلْبِرُّ لَا يَبْلَى وَالْإِثْمُ لَا يُنْسَى وَالدَّيَّانُ لَا يَمُوتُ فَكُنْ كَمَا شِئْتَ كَمَا تَدِينُ تُدَانُ. مُصَنَّفُ عَبْدِ الرَّزَّاقِ

Абу Қалобадан ривоят қилинади: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Яхшилик эскирмайди, жиноят унутилмайди, Дайён ўлмайди, бас хоҳлаганингдек бўл, қилмишингга яраша жазо оласан”, – дедилар”. Абдурраззоқ “Мусаннаф”да келтирган.

Шарҳ: “Яхшилик”, яъни ўзгаларга қилинган яхшилик ва Аллоҳ таолога қилинган тоат-ибодат, “эскирмайди”, яъни зое кетмайди, “жиноят унутилмайди”, яъни иккиси ҳам дунёю охиратда зикр қилинади, иккисига кўра гўзал мукофотлар ёки ёмон жазолар берилади”[2].

Байтнинг умумий маъноси шуки, замон ва маконлар Аллоҳ таолонинг вужудга келтирган нарсаларидир. Бир пайтлар маконлар ҳам, замонлар ҳам ва турли ҳолатлар ҳам бўлмаган. Сўнгра Аллоҳ таоло уларни йўқдан бор қилган. Унинг йўқдан бор қилган нарсалари Ўзининг устига жорий бўлмайди, балки яралмиш мавжудотларнинг устиларига жорий бўлади...
➡️ДАВОМИНИ ЎҚИШ

@muslimuzportal | @mp3muslim | @diniysavollar
#Етти_кунга_етти_китоб
#Эътиқод_дурдоналари:
ҚАЙТА ТИРИЛИШГА ИЙМОН КЕЛТИРИШ

١7
- يُمِيتُ الْخَلْقَ طُرًّا ثُمَّ يُحْيِي فَيَجْزِيهِمْ عَلَى وَفْقِ الْخِصَالِ



Маънолар таржимаси:

Махлуқларнинг барчасини ўлдиради, сўнгра тирилтиради, кейин уларга хислатларига мувофиқ жазо-мукофотлар беради.



Назмий баёни:

Барчани ўлдирар, сўнгра тиргизар,

Кимга жазо, кимга мукофот берар.



Луғатлар изоҳи:

يُمِيتُ – музориъ феъли. Фоили яширин هُوَ замир бўлиб, олдинги байтда ўтган إِلَهِي га қайтади.

الْخَلْقَ – мафъул. Бу калима масдар шаклида келган бўлса-да, الْمَخْلُوق маъноси ирода қилинган. Ундаги اَلْ “истиғроқия”дир.

طُرًّا – “барчаси” маъносини англатади. Ҳолликка кўра насб бўлиб турибди. Кўплаб нусхаларда طُرًّا нинг ўрнига قَهْرًا келган. Муҳаққиқ уламоларнинг қарашларига кўра طُرًّا мўътабар ҳисобланади.

ثُمَّ – тартибни ва маълум муддат ўтишини ифодалайдиган атф ҳарфи.

يُحْيِي – музориъ феъли يُمِيتُ феълига атф қилинган.

فَ – “таъқийб” (шарҳлаш) маъносида келган.

يَجْزِيهِمْ – жазо бериш ўзбек тилида “таъзирини бериш” маъносида ишлатилади. Аммо бу сўз араб тилида мукофотлашга ҳам, таъзирини беришга нисбатан ҳам баробар қўлланади. هُمْ жам музаккар ғоиб замир. Кўпинча муттасил ҳолатда келса-да, айрим ҳолатларда мунфасил бўлиб ҳам келади.

عَلَى– “таъвийз” (эваз) маъносида келган жор ҳарфи.

وَفْقِ – мувофиқ маъносини англатади. Жор мажрур يَجْزِيهِمْ га мутааллиқ.

خِصَالِ – бу калима خَصْلَةٌ нинг кўплик шакли бўлиб, ижобий хислатларга ҳам, салбий хислатларга ҳам қўлланилади. Шунинг учун Нозим айнан шу калимани ишлатган.



Матн шарҳи:

Аллоҳ таоло махлуқотларни Ўзи хоҳлаган вақтда улар истасинлар-истамасинлар, ўлимга бўйсундирадиган Қаҳҳор зотдир. У Ўзигагина маълум бўлган бир кунда бандаларни қайтадан тирилтириб, яхши амал қилганларни мукофотлашини ва ёмон амал қилганларни жазолашини хабар берган.

Охират кунига иймон келтиришнинг инсон ҳаётидаги таъсири катта. Айниқса, бу охират кунига иймон келтирган ва иймон келтирмаган икки кишини таққослаб кўрилганда яққол намоён бўлади. Охират кунига иймон келтирган киши қилаётган ишлари ва айтаётган сўзлари бир куни ҳисоб-китоб қилинишини, яхшисига мукофот, ёмонига жазо берилишини ҳис этиб, имкон қадар эзгу ишларни амалга оширишга ҳаракат қилиб яшайди. Охират кунига иймон келтирмаган киши эса фақат шу дунё учун яшайди. У нима қилиб бўлса-да, кўпроқ лаззатланиб қолиш, нафси хоҳлаган лаззатларнинг охирига етишни асосий мақсад қилади. Натижада хоҳиш-истакларига халал берадиган ҳар қандай қонун-қоида ва тўсиқларни четлаб ўтишга интилиш унинг табий одатларига айланади. Инсонларни бундан қайтариш учун ҳам Қуръони каримда охират кунини юракларга қўрқув солувчи турли хил номлар билан: Қиёмат, Соат, Охират, Дин куни, Ҳисоб куни, Жамлаш куни, Ҳақиқатда бўлувчи, Ўраб олувчи, Воқиъа каби маъноларда қайта-қайта зикр қилинган...
➡️ДАВОМИНИ ЎҚИШ

@muslimuzportal | @mp3muslim | @diniysavollar
#Етти_кунга_етти_китоб
#Эътиқод_дурдоналари: ЖАННАТ ВА ДЎЗАХНИНГ АБАДИЙЛИГИ БАЁНИ

Энг
сўнГги манзиллар

١8 - لِأَهْلِ الْخَيْرِ جَنَّاتٌ وَنُعْمَى وَلِلْكُفَّارِ أَدْرَاكُ النَّكَالِ

Маънолар таржимаси:

Солиҳ бандаларга жаннатлар ва шоду хуррамликлар бўлади, кофирларга эса қаттиқ жазоларнинг энг туби бўлади.


Назмий баёни:

Солиҳларга жаннат, шоду хуррамлик,

Кофирларга уқубат, азоб аламлик.



Луғатлар изоҳи:

لِ – жор ҳарфи اِلَى маъносида келган.

الْخَيْرِ أَهْلِ – жор мажрур хабари муқаддам. Матнда келган “аҳли хайр”дан барча умматларнинг мўминлари назарда тутилган.

جَنَّاتٌ – мубтадо. Луғатда “дарахтзор боғ” маъносини англатади.

وَ – мутлақ жамлаш учун келган атф ҳарфи.

نُعْمَى – калимаси نُعْمَةٌ нинг кўплик шакли бўлиб, “кўз қувончлари”, “шоду хуррамликлар” маъноларини англатади. جَنَّاتٌ га атф қилинган.

كُفَّارِ – жор ва мажрур мубтадосидан олдин келган хабар. Мубтадоси اَدْرَاكُ дир. كُفَّارِ калимаси كَافِرٌ нинг кўплик шакли бўлиб, бундан ташқари كَافِرُونَ كَفَرَةُ ва كِفَارُ шаклларида ҳам жам бўлади. Фақатгина كُفَّارُ кўпроқ иймонсизларга нисбатан истеъмол қилинса, كَفَرَةُ кўпроқ неъматга нонкўрлик қилувчиларга нисбатан ишлатилади.

اَدْرَاكُ – калимаси دَرَكٌ ва دَرْكٌ ларнинг кўплик шакли бўлиб, “энг туби” маъносини англатади. Кўплаб шарҳларда إِدْرَاكُ тарзида биринчи ҳарфини касрали қилиб “кофирларга жазоларнинг етиши бордир”, маъноси берилган. Лекин таҳқиқларга кўра أَدْرَاكُ мўътабар ҳисобланади.

النَّكَالِ – музофун илайҳ. Луғатда “қилмишга яраша берилган қаттиқ жазо” маъносини англатади.



Матн шарҳи:

Дунёда иймон келтирган ва унинг тақозоси бўлган яхши амалларни қилиб, хайр аҳлидан бўлган бахтли инсонларни Аллоҳ таоло остиларидан анҳорлар оқиб турадиган жаннатларга киритади ва хилма-хил неъматлар билан мукофотлайди. Иймон келтириб, яхши амалларни қилган солиҳ бандаларни қандай мукофотлар кутиб тургани ҳақида шундай хабар берилган:

﴿إِنَّ ٱللَّهَ يُدۡخِلُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَعَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ يُحَلَّوۡنَ فِيهَا مِنۡ أَسَاوِرَ مِن ذَهَبٖ وَلُؤۡلُؤٗاۖ وَلِبَاسُهُمۡ فِيهَا حَرِيرٞ٢٣﴾

“Албатта, иймон келтирган ва солиҳ амалларни қилган зотларни Аллоҳ (жаннатдаги) остидан анҳорлар оқиб турадиган боғларга киритур. Улар у жойда олтин билакузуклар ва марваридлар билан безалурлар, либослари эса ҳарир (ипак) бўлур”[1].

Жаннатга кириш Аллоҳ таолонинг фазлу марҳамати билан бўлади. Яъни Аллоҳ таолонинг фазлу марҳаматига сазовор бўлган инсонлар жаннатга кирадилар. Аммо жаннатларнинг ичидаги мартабалар инсонларнинг қилган амалларига кўра бўлади. Кўпроқ ва яхшироқ амал қилганлар улуғ жойларни эгалласалар, улардан камроқ амал қилганлар эса амалларига яраша пастроқ жойларга эга бўладилар.

“Жаннат луғатда “боғ” маъносини билдириб, аслида, “тўсилган” сўзидан олинган. “Жин” сўзи ҳам “тўсилган” маъносидадир чунки улар ҳам кўзлардан яширин ва тўсилган бўладилар. “Жиннилик” ҳам шу маънода бўлиб, бундай васфга эга инсоннинг қалби яхши ва ёмонни ажратиб олиш қобилиятидан тўсилганлиги учун шундай номланган. Мукофотлар диёри бўлган жойнинг “Жаннат” деб номланиши эса унга кирган кишиларни дарахтлар тўсиб тургани ёки у жойда бериладиган мукофотлар то унга киргунча тўсилган бўлганлиги учундир”[2]...
➡️ДАВОМИНИ ЎҚИШ

@muslimuzportal | @mp3muslim | @diniysavollar
#Етти_кунга_етти_китоб
#Эътиқод_дурдоналари:
ФАРИШТАЛАР ВАФОТ ЭТАДИЛАРМИ?

Фаришталарнинг
вазифалари

Фаришталарга хилма-хил вазифалар тайин қилинган. Улардан айримларининг номлари ва қандай вазифани адо этишлари Қуръони каримда ва ҳадиси шарифларда хабар берилган:

Жаброил алайҳиссалом. Бу зот Руҳул Амин деб ҳам аталган. Жаброил алайҳиссалом Қуръони каримда шундай васф қилинган:
إِنَّهُۥ لَقَوۡلُ رَسُولٖ كَرِيمٖ١٩ ذِي قُوَّةٍ عِندَ ذِي ٱلۡعَرۡشِ مَكِينٖ٢٠ مُّطَاعٖ ثَمَّ أَمِينٖ٢١

“Албатта, у (Қуръон) бир улуғ элчи (Жаброил Аллоҳ ҳузуридан келтирган ваҳий) сўзидир. (Жаброил) қувватли, Аршнинг соҳиби (Аллоҳ) наздида мартабали, у жойда (фаришталар томонидан) итоат этилувчи ва ишончли зотдир”[1].

Аллоҳ таоло Жаброил алайҳиссаломни пайғамбарларга ваҳий олиб тушишдек улуғ вазифага тайин қилган. Бу ҳақида Қуръони каримда шундай хабар берилган:

وَإِنَّهُۥ لَتَنزِيلُ رَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ١٩٢ نَزَلَ بِهِ ٱلرُّوحُ ٱلۡأَمِينُ١٩٣ عَلَىٰ قَلۡبِكَ لِتَكُونَ مِنَ ٱلۡمُنذِرِينَ١٩٤

“Албатта, (бу Қуръон) оламлар Парвардигорининг нозил қилган (китоб)идир. Уни Руҳул-амин (Жаброил) олиб келиб огоҳлантирувчи (пайғамбар)лардан бўлишингиз учун қалбингизга туширди”[2].

Микоил алайҳиссалом. Бу зот улуғ фаришталардан бўлгани учун Қуръони каримда фаришталар умумий баён қилинганларидан кейин алоҳида Жаброил алайҳиссалом билан бирга зикр қилинган:
مَن كَانَ عَدُوّٗا لِّلَّهِ وَمَلَٰٓئِكَتِهِۦ وَرُسُلِهِۦ وَجِبۡرِيلَ وَمِيكَىٰلَ فَإِنَّ ٱللَّهَ عَدُوّٞ لِّلۡكَٰفِرِينَ٩٨

“Ким Аллоҳга, Унинг фаришталарига, пайғамбарларига, Жаброил ва Микоилга душман бўлса, (билиб қўйсинки) Аллоҳ ҳам (ундай) кофирларга душмандир”[3].

Микоил алайҳиссаломни Аллоҳ таоло ёмғир ва набототларга вакил қилган.

Исрофил алайҳиссалом. Қиёмат куни бўлганда сурга пуфлашга вакил қилинган. Сур ҳақида шундай хабар берилган:
وَنُفِخَ فِي ٱلصُّورِ فَصَعِقَ مَن فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَمَن فِي ٱلۡأَرۡضِ إِلَّا مَن شَآءَ ٱللَّهُۖ ثُمَّ نُفِخَ فِيهِ أُخۡرَىٰ فَإِذَا هُمۡ قِيَامٞ يَنظُرُونَ٦٨

“Сур чалиниши билан осмонлар ва Ердаги бор жонзот ўлади, илло Аллоҳ хоҳлаган зотларгина (тирик қолурлар). Сўнгра у яна бир бор чалинганда, ногоҳ улар (барча халойиқ тирилиб, қабрларидан) туриб, (Аллоҳнинг амрига) қараб тургайлар”[4].

Сур, Аллоҳ таолонинг буйруғига кўра Исрофил алайҳиссалом пуфлайдиган, шохга ўхшаш нарсадир.

Малакул мавт (Азроил) алайҳиссалом. Бу зот руҳларни олишга вакил қилинганлар. Ушбу фариштанинг “Азроил” деб аталиши тўғрисида ихтилофлар бор. Баъзилар, “Қуръонда ҳам, суннатда ҳам “Азроил” деган ном келмаган, балки “Малакул мавт” деб номланган. Шунинг учун бу зотни асли йўқ ном билан эмас, зикр қилинган ном билан аташ керак, дейишган. “Айсарут Тафосир” тафсирида эса, “ўлим фариштасининг исми Қуръонда келмаган, аммо Аҳли сунна унинг исми “Абдуллоҳ” маъносини ифодаловчи “Азроил” эканини эътироф этадилар”[5], дейилган...
➡️ДАВОМИНИ ЎҚИШ

@muslimuzportal | @mp3muslim | @diniysavollar
#Етти_кунга_етти_китоб
#Эътиқод_дурдоналари:
ХОТАМУЛ АНБИЁНИНГ СИФАТЛАРИ

Хотамул анбиё ҳақида эътиқодимиз

24 - وَخَتْمُ الرُّسْلِ بِالصَّدْرِ الْمُعَلَّى نَبِيٍّ هَاشِمِيٍّ ذِي جَمَالِ



Маънолар таржимаси:

Пайғамбарларнинг сўнгиси “содру муалло” бўлган гўзаллик соҳиби Ҳошимий Набийдир.



Назмий баёни:

“Содру муалло”дир хотамуннабий,

Жисмию хулқи гўзал расул Ҳошимий.



Луғатлар изоҳи:

خَتْمُ – мубтадо, музоф. Луғатда фориғ бўлинган ишга нисбатан мажозан ишлатилади.

الرُّسْلِ – музофун илайҳ. Бу калима الرَّسُولِ нинг кўплик шакли бўлиб, аслида, الرُّسُلِ бўлган. Назм заруратига кўра мазкур шаклда келтирилган.

بِالصَّدْرِ – жор мажрур маҳзуф كَانَ феълига мутааллиқ. Содр калимаси бирор қавмнинг энг афзал кишисига нисбатан мажозан ишлатилган.

الْمُعَلَّى – луғатда “юксак мақомга кўтарилган” маъносига тўғри келади.

نَبِيٍّ – “бадал” бўлгани учун мажрур бўлиб турибди. Шунингдек, бу калимани хабар қилиб раф ўқиш ҳам жоиз бўлади.

هَاشِمِيٍّ – Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг боболари Ҳошимга нисбат бериб айтилган.

ذِي – “соҳиб” маъносини англатувчи “асмаи ситта”дан бири. نَبِيٍّ га сифат бўлгани учун жор бўлиб турибди. Баъзи нусхаларда ذُو келган. Бунда икки хил таркиб жоиз бўлади:

– ذُو маҳзуф мубтадонинг хабари;

نَبِيٌّ хабар, ذُو унинг иккинчи сифати.
جَمَالِ – музофун илайҳ. Розиликка ва лутф кўрсатишга тааллуқли бўлган сифатлар жамолий сифатлар дейилади.
...
➡️ДАВОМИНИ ЎҚИШ

@muslimuzportal | @mp3muslim | @diniysavollar