Bizning bojxona, qo‘ling o‘rgilsin, dunyodagi eng shaddod bojxona. Boshqa bunaqasi yo‘q. Asaka, Samarqand yo Jizzaxdagi avtomobil yig‘ish zavodlari yiliga minglab, o‘n minglab moshinalarni O‘zbekistonga shunday bo‘laklab olib kirishini ko‘rmay qoladi. Lekin bundan bojxonamiz ko‘r ekan, deb o‘ylamaslik kerak.

Yo‘q, bojxonamizning ko‘zi o‘tkir: alohida bir tadbirkor Asaka, Samarqand yo Jizzaxdagi zavodlar qilgan ishni qilmoqchi bo‘lsa, bojxonajonimiz buni nafaqat ko‘radi, balki o‘sha tadbirkorni bojxona qonunchiligini buzishda, 800 mln so‘mlik bojni to‘lashdan bo‘yin tovlashda jar solib ayblaydi. “Mana, biz ishlayapmiz”, deb maqtanib ham qo‘yadi.

Men-ku yuqorida avtoyig‘uv zavodlari bilan bog‘liq holatni keltirdim. Buyoqda qanchadan qancha xos quruvchi kompaniyalar bor - mana shunaqa yuk mashina, maxsus texnikalarni umuman boj to‘lamay olib kiradi. Imtiyozi bor. Ularga mumkin. Bitta yuk mashinasining boji 800 mln so‘m bo‘lsa (bunday katta boj “mahalliy ishlab chiqaruvchini qo‘llab qo‘llab-quvvatlash” uchun o‘ylab topilgan bo‘lsa kerak), imtiyozlilar, xoynahoy, avtosalonlar ham ochib tashlagandir.

Bu, albatta, g‘irt adolatsizlik. Qonunlar ishlamasa, hamma uchun birdek amal qilmasa, kimdir imtiyoz sotib olib, bilganini qilib yursa, bu adolatsizlik faqat urchiydi.

Behzod Hoshimov haq, bojxonachi — bor-yo‘g‘i ijrochi. Muammo aslida bu ijrochilarga shunday topshiriq berganlarda. Yaxshi gumonda bo‘lishimiz ham mumkin — bojxonamiz mana shunday adolatsizlik bo‘layotganini kosa tagida nimkosa qilib ko‘rsatib bermoqchi bo‘lgandir https://t.iss.one/iqtisodchi_kundaligi/3257

“Prezidentimiz bergan barcha topshiriqlarni so‘zsiz bajarishimiz shart, muhokamaga o‘rin yo‘q. Prezidentimiz topshiriq berdimi, zudlik bilan bajarishimiz shart. Bu - hukumatning asosiy vazifasi”.

Bu — O‘zbekiston bosh vaziri Abdulla Aripovning so‘zlari. U boshliq hukumatga prezident 9-mart kuni “mahalliy avtotransportga o‘t” deb buyruq bergan. Bosh vazir o‘zi shaxsiy namuna ko‘rsatib, 11-martdan ishga Malibu’da qatnay boshlagan (hukumat bundan avval prezidentning yana qaysi topshirig‘ini bu qadar tezlik bilan bajarganini birdan eslolmadim; xorijiy xizmat mashinalaridan qutulish buyrug‘i buncha tez ijro etilishini bilganimda, prezidentdan amaldorlarga jamoat transportidan foydalanishga o‘tishni buyurishini so‘ragan bo‘lardim).

“Prezident topshiriqlarini zudlik bilan bajaruvchi” hukumatimiz kuni kecha parlamentga belgilangan tezlikdan yuqori harakatlanganda qo‘llaniladigan 5 km/soat chegirmani 10 km/soatga oshirish bo‘yicha qonun loyihasini kiritibdi. Ya’ni, hozir tezlik soatiga 60 km/soat bilan cheklangan joyda haydovchi soatiga 65 km/soat tezlik bilan yursa, kechiriladi. Endi “kechirimlilik ostonasi”ni 70 gacha oshirishmoqchi. Tezliksevar avtoterrorchilar uchun zo‘r hadya.

Birinchidan, tezlik chegirmasini oshirish prezidentning topshirig‘i bo‘lmasa kerak, degan yaxshi gumondaman. Ikkinchidan, “asosiy vazifasi prezident topshiriqlarini zudlik bilan bajarish” bo‘lgan hukumatimiz prezidentning tezlikka doir avval bergan topshiriqlarini esdan chiqarib qo‘ygan bo‘lsa kerak. Esda bo‘lsa, parlamentga tezlik chegirmasini oshirish haqidagi qonun kiritilmagan bo‘lardi, degan yana bir yaxshi gumon bor.

Prezident bir safar “aholi yashash joylarida cheklangan tezlik 60 kmga tushirildi, natijada YTHlar 30 foizga kamaydi”, degandi. Bu topshiriq emas, ammo farosat ahli bu gapdagi “tezlik pasaysa, YTH kamayadi”, degan ishorani ko‘radi. Boshqa bir gal “maktab va bog‘chalar oldida tezlik 30 kmdan oshmasligi shart”, degandi prezident; hozirgi aksiltashabbus esa tezlikni 40 kmgacha oshiradi. Prezident aytgan “Umr tezlikdan muhimdir” shiori ostidagi targ‘ibotlar hukumatning o‘zida ham o‘tkazilganida, ehtimol, hukumatimiz prezidentning tezlikni oshirmaslik haqidagi gaplarini esdan chiqarmagan va hozirgi loyihani ham tayyorlamagan bo‘lardi.

Hozir bu qonun loyihasi bo‘yicha to‘p - parlament tarafda. Menda yana bir (o‘zim ham ishonmaydigan) yaxshi gumon bor - bu qonun parlamentimiz ko‘pchilik o‘ylaganidek “qo‘g‘irchoq” emas, balki noinsoniy va mantiqsiz takliflarga yo‘q deya oladigan dadil tuzilma ekanini yana bir bor ko‘rsatib qo‘yish uchun o‘ylab topilgan. Ya’ni, Qonunchilik palatasi bu loyihani shartta rad etib, o‘zini ko‘rsatib qo‘yishi uchun sahnalashtirilgan tomosha.

Lekin parlamentimizni yana Xudo urib, bu qonun qabul qilingudek bo‘lsa, unda deputatlarimizdan quyidagilarni ham qilishlarini so‘ragan bo‘lardim: ketidan Konstitutsiyaning 1-moddasiga “lekin parlamenti yo‘q” degan jumlani qo‘shish haqidagi qonunni (Akmal Saidovdan so‘ralsa, o‘zgarmas moddaga o‘zgartish kiritish bo‘yicha biror huquqiy tuynuk topib berar) va Oliy Majlis o‘zini o‘zi hech qachon qayta tiklanmaydigan bo‘lib tarqatib yuborishi haqidagi qarorlarni ham qabul qilsin. Hukumat o‘zi shundoq ham qila oladigan ishlarni parlament orqali o‘tkazib, shuncha ovora bo‘lishning nima keragi bor?

Idealda o‘sha 5 kmlik chegirma ham bo‘lmasligi kerak. Avtoterrorchilar kerak bo‘lsa o‘ziga o‘zi hisoblasin - 60 km/soatli joyda 55 da, 30 li joyda 25 da yursin. O‘zbekiston yo‘llarida tezlik shundoq ham yuqori. Yo‘llarimizda odamlarni eng ko‘p o‘ldiradigan narsa ham aynan tezlik. Uni faqat pasaytirish kerak.

Parlamentimiz va hukumatimiz hozir ko‘proq boshqa tezliklar — korrupsiyaga qarshi haqiqiy kurash, monopoliyalarga qarshi haqiqiy kurash, oligarxiyaga qarshi haqiqiy kurash, kambag‘allikka qarshi haqiqiy kurash, inson huquq va erkinliklarining to‘la ta’minlanishi uchun chinakam kurash va mutlaq ko‘pchilik o‘zbekistonliklarni rostmana baxtiyor qiladigan boshqa ish (kurash)larning tezliklarini oshirish ustida bosh qotirishi lozim.

Men mazza qiladigan mavzulardan biri - bu joy nomlari, ko‘cha nomlari, toponimika. So‘nggi yillarda bu yo‘nalishda, avval ham yozganimdek, bir yaxshi ish bo‘ldi - Toshkentda u yoki bu tumandagi ko‘cha, joy nomlari ommaviy (“pachkalab”) yangilanadigan bo‘lsa, hokimlik huzuridagi Raqamli rivojlanish departamenti nomi o‘zgarayotgan har bir ko‘cha, tor ko‘cha, berk ko‘cha bo‘yicha onlayn ovoz berish amaliyotini yo‘lga qo‘ydi. Birma-bir ko‘rib chiqishingiz, taklif etilayotgan nomlardan biriga ovoz berishingiz yoki o‘zingiz yangi nom taklif qilishingiz mumkin.

Hozir Yashnobod tumaniga yangi qo‘shilgan mahallalardagi mavze, ko‘cha, tor ko‘cha, berk ko‘chalarni qayta nomlash va nomsiz ko‘chalarga nom berish bo‘yicha ovoz berish jarayoni davom etyapti. Bugun oxirgi kuni.

Masalan, harbiylarning 58a-shaharchasi degan joy bor ekan, shunga Qalqon mavzesi degan nom taklif qilingan. Uning yonidagi Normuhamedov mavzesini esa Bog‘bon deb qayta nomlashmoqchi. Bu ikkala mavze sobiq Baxt ko‘li yaqinida joylashgan; ko‘l yo‘q qilinib, o‘rnida endi bir balolar qurilyapti. Ko‘l bo‘lgan vaqtda uning yonida Baxt ko‘li nomli ko‘cha bo‘lgan. Ko‘l yo‘q, shunday ekan, yo‘q ko‘lga bag‘ishlangan ko‘cha ham g‘alati ko‘ringan bo‘lsa kerak - uning bir qismiga Yuksaklik deb nom berish taklif qilinyapti.

Umuman olganda, Toshkent xaritasida ko‘pdan-ko‘p qiziq nomlar paydo bo‘ladigan. E’tiborimni tortganlari - Qadimiy, Yagona, Kuntug‘mish, Tanobchilar, Homiylar, Mohirlar, Adiblar, Vakillar, Maydanak, Lashkarak, Kushon, Urgut, Choylisoy, Toshkeskan, Umakay, Sartyuz, Qalmoq, Dug‘lat, Quralas, Zarmas. Bular hali bir qismi. Bundan tashqari, Gul sayli, Jiyda guli, Xalq so‘zi, El-yurt umidi, Buyuk millat, Oltinbeshik deganlari ham bor. Bu - yangi Yashnobod ko‘chalari (darvoqe, bir ko‘chani Yangi Yashnobod deb qayta nomlash taklifi ham bor).

Qarab ko‘ring, balki sizning yeringiz yo hovlingiz joylashgan ko‘cha nomi ham o‘zgarayotgandir.

Buxoro amirlaridan qolgan va bugun foydasi tegayotgan narsalardan biri - bu Sitorai Mohi Xosa majmuasidir. XIX asr oxiri - XX asr boshida Buxoro davlatining ahvoliga havas qilib bo‘lmasa-da, alohida olingan bir maydonda davlat rahbarlari o‘zlari va xotinlari uchun mo‘ljallangan yozgi qarorgohni zo‘r did va xafsala bilan qurgan, pulni ham ayamagan ekan.

Ziyoda Ramazonova Buxorodan tayyorlab kelgan bu safargi material bilan tanishib (avvalgi material “Rossiya imperatori Buxoroga tashrif buyurarmish”, degan gap-so‘z ustida qurib tashlangan Kogon saroyidan edi), Sitorai Mohi Xosadagi “Qabulxona” saroyini o‘z ko‘zim bilan ko‘rish ishtiyoqi battar kuchaydi (bu kamchilikni imkoni qadar tezroq to‘ldirishim kerak).

Ayni vaqtda, bunday tarixiy obidalarga munosabatni to‘g‘rilash kerak. Materialdan keltirilgan ma’lumotlardan xulosa qilinsa, majmuaning ahvoli hozir unchalik ham yomon emas, ammo u bundan-da yaxshiroq bo‘lishi mumkin edi - agar yarimvayronalari to‘g‘ri restavratsiya qilinsa, ta’mirga muhtoj qismlari ustida munosib mutaxassislar ishlasa.

2022-yili Sitorai Mohi Xosada restavratsiya ishlari noto‘g‘ri olib borilishi oqibatida saroylardan birining qator qismlari tarixiy va badiiy ahamiyatini butkul yo‘qotgani, majmuaning badiiy bezaklari, naqshlari, koshinlari nobud qilinib, tarixiy va badiiy qiymatiga jami 28 mlrd so‘mlik zarar yetkazilgani ma’lum bo‘lgandi.

“Tarixiy va badiiy ahamiyatni yo‘qqa chiqarish, 28 mlrd so‘mlik zarar yetkazish”ning oqibati oxiri qanday bo‘lganini bilmayman (Buxoroda keyin bundan battar ishlar bo‘ldi), lekin bunday yondashuv bilan ajdodlar qoldirgan barcha yodgorliklardan mahrum va kelgusida ularni faqat suratlar orqali tomosha qilishga mahkum bo‘lishimiz ehtimoli yuqori.

Borini soz ahvolda asrab qolaylik.

“Hozir Orol dengizi qurib bormoqda. 1980-yilga borib, O‘rta Osiyodagi sug‘oriladigan yerlar ikki marta kengayishi va Amudaryo bilan Sirdaryo suvini shu yerlarni sug‘orishga butkul sarflash natijasida Orol dengizining suvi hozirgisidan 5 marta kamayib, uning o‘rnida kichkinagina sho‘r ko‘lcha qolsa kerak. Lekin bu hol, mutaxassislarning fikricha, xalq xo‘jaligiga aslo putur yetkazmaydi”.

Bu 1965-yilgi o‘zbek gazetasidan iqtibos.

Hozir ham istalgan bo‘lajak tahdid haqida “mutaxassislar”ning taxminan shunday ovuntirishi quloqqa chalinadi - “bu aslo putur yetkazmaydi”. Vaholanki, 1965-yili Orol quriyotganini bilishgan ekan, bir iroda ko‘rsatib, uni saqlab qolish mumkin edi, shekilli. Xuddi hozir ham bir-ikki to‘g‘ri qaror bilan ko‘plab bo‘lajak ekologik va texnogen falokatlarning oldini olish mumkin bo‘lganidek.

Rossiyaning dronlari bitta topshiriqni olib, ortga qaytmaydigan kamikadze, shekilli. Topshiriq bilan uchirib yuborilgach, ularni shunchaki ortga qaytarib yo qo‘ndirib bo‘lmasa kerak.

Shuning uchun, Rossiya Mudofaa vazirligi Ukraina energetika obyektlariga zarba berishi kerak bo‘lgan o‘z dronlarini o‘zi urib tushiribdi. Va bu haqda Rossiya Mudofaa vazirligining o‘zi xabar beryapti.

Bular — tentak va boshqalarni ham o‘zi kabi tentak deb o‘ylaydi. Agar Rossiya Mudofaa vazirligi shu xabarda aytgan ishini rostdan ham qilgan bo‘lsa, g‘irt tentak ekan. Granata ushlagan maymundan farqi yo‘q tentak.

PS. Bu tentaklar “biz faqat harbiy nishonlarga zarba beramiz, fuqarolik va energetika obyektlariga zarba bermaymiz”, degan gaplarini ham esidan chiqarib yuborgan.

Bundan 35 yil muqaddam O‘zbekistonda birinchi marta mamlakat prezidenti lavozimi joriy etilgan edi. Prezidentning maoshi qancha bo‘lgan? Parlament qanday holatlarda prezidentni lavozimidan bo‘shatishi mumkin edi? Shugina savolchalarga javobchalar — shu videochada 👉 https://www.instagram.com/p/DHkzHjvNjet/

O’zbekistonning energetika tarmog‘i noqobil odamlarning qo‘lida qolib ketmaganida, ehtimol, gazimiz haqiqatan ham uchta O‘zbekistonga yetgan bo‘lardi. https://t.iss.one/gazetauz_ozb/49161

Azim Ahmedxo‘jayev desa, uning AKT vaziri sifatida 2018-yili bergan intervyusi esimga tushadi. Oradan 7 yil o‘tdi. Navoiyda 2019-yil boshida ishga tushishi va’da qilingan havo tibbiyot tizimi ishga tushganmi ishqilib?

AQSh davlat rahbarlariga O‘zbekiston prezidenti sifatida tanishtirilgan birinchi o‘zbekistonlik Shavkat Mirziyoyev emasligi aniq, lekin, eng qizig‘i, Islom Karimov ham emas. O‘zbekiston prezidenti bilan ko‘rishgan birinchi Amerika prezidenti ham kichkina Jorj Bush yoki Bill Klinton emas, balki Duayt Eyzenxauer. Lekin uning zamonida O‘zbekiston mustaqil davlat bo‘lmagan. Gap kim haqida? Javobi — mana shu videochada :) https://www.instagram.com/reel/DHqm3h0Nf-j/?igsh=MW84bXpnd2dka3UyeQ==

O‘zbekiston prezidenti O‘zbekiston parlamentidan biror nimani iltimos qilsa – topshiriq bersa emas, ko‘rsatma bersa emas, tavsiya bersa emas, master-klass o‘tib bersa emas, shunchaki YORDAM SO‘RAB ILTIMOS QILSA, parlamentimiz prezidentimizga “YO‘Q!” deyishini tasavvvur qila olasizmi? Hozircha men ham tasavvur qila olmayman, lekin kamida bir marta shunaqa bo‘lgan. Kim, nima, qachon, qayerda, qanday qilib – bu barcha savollarning javoblari mana shu videochada: https://www.instagram.com/muhrim/reel/DHtWVbst-cZ/

Tunov kuni Instagram’da O‘zbekistonning Karimovdan avvalgi prezidentlari (yoki “prezident”lari) haqida bir video qo‘ygandim. Unda “birinchi prezident” Yo‘ldosh Oxunboboyevning o‘limidan so‘ng G‘afur G‘ulom unga bag‘ishlab marsiya yozgani haqida ham aytilgandi. Bir kishi o‘sha she’r haqida so‘ragan ekan, uning matnini quyida keltiraman (she’r G‘afur G‘ulomning mukammal asarlari to‘plamining 1984-yili nashrdan chiqqan 2-tomidan (pdf) olindi).

ALVIDO

(O‘rtoq Oxunboboyev xotirasi)

Uyasin tark etgan mahzun bulbulday,
Chamandan uzilgan parishon gulday,
Oradan yo‘qoldi qadrdon ota,
O‘zbekka jonajon, mehribon ota,
O‘lim bolishiga qo‘yildi boshi,
Xusufga uchradi umrin quyoshi,
Yig‘lamoq odatim yo‘q erdi, ammo,
Yig‘lamay bo‘larmi bu motam aro?

Yig‘lamoq qayg‘uni yumshatar, balli,
Ko‘z yoshi motamga berar tasalli.
Obod Farg‘onaning chaman bog‘idan,
Sehrli Farhodning yuksak tog‘idan,
Buxoro, Xorazm yiroq yog‘idan,
Ko‘klamda o‘lkamning sahar chog‘idan —
Nasimday nafasing bizga kelajak.

Har aziz keksaning mushfiq pandida,
Halima avjining eng balandida,
She’rimning sho‘x satri, tannoz bandida,
Har usta notiq ham orzumandida,
Sening burro tiling so‘zga kelajak.

Ishchi pok uyida olar ekan dam,
Go‘yo, yer nonini sen bilan baham,
Kolxozchi yeriga qo‘yar ekan suv,
Ko‘zguday bo‘ladi senga ro‘baro‘.
Uning to‘q xonasi sendan minnatdor,
Bu baxt kitobida sening imzong bor,
Gigant binolarda bu sarvqomat
Qaddingga tavoze qiladi albat.
Qo‘lingdan o‘tmishdir har bitta xishti.
Rahmat der o‘zbekning o‘n yetti pushti.

Soddayu ulug‘vor, oddiy, ammo haq,
Munosib sifatlar senda, muhaqqaq,
Barisi sen osha bizlarga meros,
Bu xislat haqiqiy kommunistga xos...

Ey, bizning birinchi raisi jumhur,
Ismingdan o‘zbekning sha’niga g‘urur.
Do‘stlarning bazmida xandon pech-bapech,
Dushman qarshisida beomon qilich,
Yoshlarga chin padar beradi o‘git,
Ëvlarning bo‘ynini uzishga burgut,
Dilida doimo yagona armon:
«Eng so‘nggi fashist ham topmasin omon
Leninga qadamjo bo‘lgan bu o‘lka
Ustiga tushmasin mash’um ko‘lanka,
Sovetlar Vatani barqaror bo‘lsin,
Partiya bayrog‘i poydor bo‘lsin» —
Niyating o‘rinlar, e mushfiq padar,
O‘zbek tomirida qon yurgan qadar,
Bizda boqiy qolur meros — intiqom,
Qilamiz Gitlerni tez kunda tamom...
Yurtimiz bo‘ladi qaytadan bo‘ston,
Bu kurash million yil tillarda doston,
Mag‘rur va muzaffar qabringga kelib,
Tavoze qilamiz ikki bukilib,
Jangovar o‘g‘ilmiz, bizdan bo‘lgil shod,
Tinch uxla, g‘azabga o‘rgatgan ustod.

Sevganing Farg‘ona, yering Samarqand,
Sen orzu qilgandek, gullar necha chand,
Sen boshlab, bitkazmay ketgan imorat,
Mo‘ljal qilganingday bo‘lar mahobat.

Tezroq bita qolsa, deganing Farhod,
Shirin dostonlarda qilar seni yod.
Ardoqli Toshkent senga poytaxt,
Boshiga nur sochar doim uning baxt,
Qadrli Vataning va aziz xalqing
Seni hech unutmas, bu hurmat haqqing,
Shu Vatan, shu xalqing saodati-chun,
Umrlar baxtiyor halovati-chun,
Dilingda saqlagan minglarcha tilak
Jobajo bo‘lajak o‘ylaganingdek.
Bu yerda sen bizga doimo takror
Qilganing qaysiki millatlardan bor,
Yashagay bir-birga do‘st-jonajon,
Ey dili uyg‘og‘u sokit, otajon.

Yo‘ldosh otamizdan ayirdi o‘lim,
O‘z eski hukmini buyurdi o‘lim.
Ko‘zimiz yosh aro, dilimizda dog‘,
Alvido, qadrdon ota, alvido!

1944

Ramazon Hayiti muborak bo‘lsin!

Kecha Instagramda Putin O‘zbekiston prezidentini tarixda birinchi marta Navro‘z bilan tabriklagani va bu mavzuda (u) kimdan ibrat olishi kerakligi haqida bir video qo‘ygandim (kiringlar, ko‘ringlar, layk qo‘yib, albatta komment ham yozinglar). Fursatdan foydalanib, bu mavzuga o‘zi qanday kirib qolganimni bayon qilib bermoqchiman.

Oxirgi prezident saylovidan keyin prezidentga qaratilgan (kamsonli) xorijiy tabriklar bilan tanisha turib, chet davlat va hukumat rahbarlari O‘zbekistonga qachon, qanday bahonalar bilan tabriklar yo‘llashiga qiziqib qolgandim. Ha, salkam ikki yil avval. O‘zimga qiziqroq mana shunday mayda-chuyda mavzularga sho‘ng‘ish odatim bor; tarki odat - amri mahol.

Bu yo‘nalishda eng yaxshi ochiq manba va ma’lumotlarning eng yaxshi ombori - bu prezident matbuot xizmatining sayti. U yerda prezident nomiga kelgan va ommaga oshkor qilingan deyarli barcha tabriklar haqida ma’lumot topsa bo‘ladi (lekin, taxminimcha, oshkor qilinmaydiganlari ham bor, “qutlovlar kelishda davom etmoqda”, degan papka ichida).

Mana shu ma’lumotlar asosida bir-ikki “kashfiyot” qildim; o‘zi bular kashfiyot ham emas, shunchaki avval e’tibor bermaganman, xolos. Boshqa ko‘pchilik ham e’tibor bermaydi.

Shunday qilib, chet davlat va hukumat rahbarlari O‘zbekistonni yil davomida asosan besh bahona - Yangi yil, Navro‘z, Ramazon Hayiti, Qurbon Hayiti va Mustaqillik bayrami bilan tabriklar ekan (darvoqe, Ramazon kirib kelishi ham bor). Yon atrofdagi qo‘shni mamlakatlar, diniy va milliy jihatdan bizga yaqin Turkiya, Eron, Ozarbayjon, Pokiston kabilardan beshala bayramda ham tabriklar kelarkan (bu ro‘yxatga yana bir kutilmagan va Putinga ibrat davlatni qo‘shish mumkin).

Eng asosiy milliy bayramimiz - Mustaqillik kuni va xalqaro darajadagi eng katta bayram - Yangi yilda butun dunyodan tabriklar kelarkan. Bu bayramlarda kelgan qutlovlarga qarab siyosiy geografiyani ham o‘rganish mumkin - qaysi davlatda qanday siyosiy tuzum hukmron, kim boshliq, degandek. Tabriklar ko‘pligi bo‘yicha keyingi bayram - Navro‘z. Masalan, Xitoy Navro‘zda ham tabriklarkan (ehtimol, xitoycha Yangi yil tabrigi uchun javob bo‘lsa kerak).

Undan keyin - Hayitlar. Mana shu joyida O‘zbekistonni yuqorida sanalgan deyarli har bir bayramda tabriklaydigan kutilmagan mamlakat nomini aytsa bo‘lar. Bu — AQSh. To‘g‘ri, Bayden davrida Hayitlarda tabriklar keldimi-yo‘qmi, bu haqda administratsiyamiz axborot bermagan. Lekin undan avvalgi davrda bir Ramazon Hayitida, bir Qurbon Hayitida qutlov kelib turgan. Navro‘z, Mustaqillik va Yangi yil tabriklarida esa deyarli uzilish yo‘q.

Rossiya esa 2025-yilgacha biror marta tabriknoma yuborib Navro‘z bilan tabriklamagan (Hayit haqida-ku gapirmasa ham bo‘ladi). Vaholanki, Navro‘z AQShdan ko‘ra aynan Rossiyaga yaqinroq. Birinchidan, Rossiyada Navro‘zni nishonlaydigan millionlab aholi, butun boshli respublikalar va millatlar bor. Ikkinchidan, undan janubdagi barcha davlatlar (ta’bir joiz bo‘lsa, uning eng yaqin hamkorlari)da Navro‘z - milliy bayram. Shu jihatdan Putin 2025-yilgacha Navro‘z bilan hech tabriklamagani menga g‘alati ko‘ringandi, ham yangilik bo‘lgandi.

Putinning u yoki bu bayram bilan tabriklashi shunchalik muhimmi, deyishingiz mumkin. Menga-ku farqi yo‘q, ma’lumot va xulq-atvor nuqtayi nazaridan qiziq, xolos. Lekin, umuman olganda muhim, shekilli. Bo‘lmasa, bor-yo‘g‘i birinchi marta tabriklashiga qaramay, bu yilgi qutlovlar ro‘yxatida Putinni birdan birinchi o‘ringa, har yili Navro‘z bilan tabriklaydigan AQSh prezidentini uchinchi o‘ringa qo‘yishmasdi-ku (o‘zi AQSh tabrigi shu vaqtgacha ham bu ro‘yxatda ikkinchi turardi - Xitoynikidan keyin).

Nega bunday ro‘yxatlarda Rossiya bir, Xitoy ikkinchi va AQSh uchinchi o‘ringa qo‘yiladi? Bu, ehtimol, sovet an’analari hamda bu an’analarni mahkam ushlagan va hatto Sergey Dovlatovning boshini qotirgan sovetcha muharrirlar hali ham ishlayotgani bilan bog‘liqdir, kim bilsin. Qanday an’ana, qanaqa muharrir, kim u Sergey Dovlatov, deysizmi? Davletovuzdan so‘rang 😉

Samarqand darvoza ko‘chasida mana shunaqa ramziy darvoza bo‘lardi. Bir eski video bahona bo‘lib, kecha o‘sha yerga borib keldim. Birinchi videohisobot — Instagramda: https://www.instagram.com/reel/DH3u8fattHK/?igsh=MWluNnFra2V3MTE3eQ==

Andersenning “Qirolning yangi libosi” ertagi haqida video tayyorlash bahona o‘zim uchun ikkita yangi narsani bilib oldim. Kichik kashfiyotchalar, desa ham bo‘ladi.

Birinchi yangilik shu bo‘ldiki, internetning o‘zbek segmentida bu ertak tarjimasining tayinli matnli ko‘rinishi bo‘lmagan ekan. Shu vaqtgacha. Audioversiyasi bor (pullik), lekin matni yo‘q. Andersen ertaklarining oxirgi 10-15 yilda chiqqan o‘zbekcha to‘plamlarida ham yo‘q. Axir kelib-kelib shu ertak tarjima qilinmagan bo‘lishi mumkin emas-ku.

Oxiri 1947-yili chiqqan “Ertaklar”dan topdim ertakni. Audioversiyasida ham O‘zbekiston xalq artisti Dilorom Karimova aynan shuni o‘qigan ekan. Endi bu matn internetda ham bor - mabodo o‘qigingiz kelib qolsa, siz ham mendek qiynalib yurmang deb, har balolar saqlanadigan makonga joylab qo‘ydim. Marhamat!

Ikkinchi kashfiyotcham haqida o‘ylasam, hozir ham xuddi bir zo‘r xazina topib olgan odamdek xursand bo‘lib ketyapman. Milliy kutubxonaning sayti interfeysi g‘alatiroq, lekin kontent jihatda zo‘r. Faqat undan foydalanishni bilish kerak. Agar shu Andersen bo‘lmasa, ehtimol, men hali ham foydalanishni bilmayotgan bo‘lardim.

Xullas, 1947-yilgi o‘zbekcha to‘plam borligini Milliy kutubxona saytidan bildim. Keyin u kitobni olib ko‘rish uchun Milliy kutubxonaga bordim. U yerda kutubxonachi so‘rovimni kompyuterida tekshirib, bu kitobning asl matni bazada bor ekani, kitobning o‘zi chiqqunicha kompyuterda kitob bilan tanishib turish mumkinligini aytdi.

Buning uchun qidiruv vaqti chiqqan natijalar orasidan “Asl matn”li kitoblarni izlash kerak ekan. Shundan so‘ng “Asl matn” degan yozuv ustiga bossangiz, butun boshli kitob “labbay” deb chiqib kelarkan. Buning uchun kutubxonaga borish ham shart emas, internet bo‘lsa kifoya - uydan o‘tirib ham o‘qiyverasiz. Shugina narsani shu vaqtgacha bilmasdim.

Anchadan beri izlab yurgan bir-ikki kitoblarim bor edi - qidirsam, ular ham bus-butun chiqib keldi. O‘sha lahzada qanchalik xursand bo‘lganimni ko‘rsangiz edi! Oltin vasvasasiga uchragan kishilar katta tilla topib olsa, esini yo‘qotadi-ku, taxminan shunday ahvolda edim-da. Menga shu narsani o‘rgatgani uchun kutubxonachi opaga rosa rahmatlar aytdim.

Hozir ham rahmat aytaman - opaga ham, shunday baza qilib qo‘ygan Milliy kutubxonaga ham! Taxminan oxirgi 8-9 kundan beri Instagramda rilschilik bilan shug‘ullanayotgan bo‘lsam, o‘zim uchun kamida bitta zo‘r foydani olib bo‘ldim.

Biz “Gazeta.uz”da Yandex Music bilan hamkorlikda “Mahallalar musiqasi” nomli bir loyiha boshlaganmiz. Unda mashhur kishilar bilan birga ular piyoda aylanishni yaxshi ko‘radigan joylarda birga sayr qilamiz.

Loyiha doirasidagi birinchi material “Konsta” taxallusi ostida ijod qiluvchi reper Sharif Abdullayev bilan bo‘ldi. U bilan birga aylanib, o‘zim uchun Gulistonni kashf etdim. Aksar shaharlarimiz bir qarashda kichik va bir-biriga o‘xshashdek ko‘rinsa ham, u yerda yashaydigan odamlar bilan gaplashsang, ichkariroq kirganing sari, nafaqat bu shaharlarning o‘zi, balki har bir mahallasi, ko‘chasi, burchagi ulkan bir olam ekanini yana bir bor anglaysan.

Guliston ham shunday. “Gulistonga ham borasanmiye, nimasi qiziq uning?”, deyishi mumkin birov. Konstaning o‘zi ham “sal tushkunroq shahar”, deb ta’rifladi. Ammo odamlar u yerda yashashda davom etyapti-ku, hammasi ham noilojlikdan yashamaydi-ku u yerda. Ha, u Dubay emas, Buxoro ham emas, Farg‘ona ham emas. Lekin u tirik, jonli, “aytadigan gaplari” bor. Shunchaki bu shaharni men yaxshi bilmayman, ko‘pchiligimiz yaxshi bilmaymiz.

Mana shu bilimsizligimni tugatish uchun Gulistondan, umuman, Sirdaryo viloyatidan hikoyalar tayyorlashni rejalashtirib qo‘ydim. Bu rejalar qanchalik tez ro‘yobga chiqadi, bilmadimu, lekin hozircha Konstaning Gulistoniga taklif qilishim mumkin.

PS. Darvoqe, shu material chiqqach, Konstaning Lamborghini'lar o‘tolmaydigan ko‘chasini ta’mirlash ishlari boshlanga edi (oxiri nima bo‘ldi, bilmadim).

Bolaligimda bir davr bo‘lgan - qaysi radiokanalga qo‘yma (ha, biz kichkinaligimizda yotvolib “Sezamu” “Hamroh”larni eshitardik, nonushta “Oriat Dono”ning samimiy dasturlari bilan o‘tardi), hammasida yo “Ëmg‘iiiir, yooog‘ardi tinmay…”, yo “Lola, lola-la-lu-la…” degan qo‘shiq.

“Sahar” mana shunaqa mashhur edi. Menga bu ikkisidan ko‘ra “Omadsiz kun” degan ashulasi ko‘proq yoqqan (kassetaga ham yozib olgandim), hozir ham pleylistimda bor, zo‘r qo‘shiq. Eng qizig‘i, guruh shunchalik mashhurligiga qaramay, deyarli pulsiz bo‘lgan ekan.

O‘zingiz o‘ylang, “Omadsiz kun” degan qo‘shiq nafaqat nolinchi yillarning boshidagi, balki hozirgi zamonaviy to‘ylar uchun ham sal noqulayroq-da. Ha, to‘y kuni ham kimdir uchun omadsiz bo‘lishi mumkin, lekin baribir bu haqda to‘yning o‘zida aytib bo‘lmaydi-da 🙂

Xullas, guruh solisti Anvar Jo‘rayev to‘yga chiqmay pul topish uchun Qozog‘istonga chiqib ketgan ekan. “Mahallalar musiqasi”ga bergan intervyusida u nega 10 yildan ko‘proq vaqt o‘tib O‘zbekistonga qaytgani, nolinchi yillar boshida mintaqada eng zo‘r bo‘lgan o‘zbek shou-biznesi nega hozir Qozog‘istonnikiga yaqin ham kela olmayotgani, nega Tashkent City uning o‘rnida bo‘lgan eski O‘qchi mahallasidan ko‘ra yaxshiroq ekani haqida gapirgan.

U aytgan bitta gapga qo‘shilmay iloj yo‘q - “O‘zbekkonsert”ni tugatish, konsert-tomosha faoliyatidagi senzurani yo‘qotish kerak. Aynan senzura sabab to‘y va marosimlar sanoati butun shou-biznesimiz uchun Quyoshga aylanib qolgan, chunki boshqa har qanday ijod yo taqiqda, yo ta’qibda. Anvar Jo‘rayevning fikricha, senzura yo‘qolishi bilan sifat ham, xilma-xillik ham birdan ko‘payadi. Bu fikr ijodning boshqa sohalari uchun ham mos tushaveradi.