МИНИСТЕРСТВО ОБРАЗОВАНИЯ РЕСПУБЛИКИ ТЫВА
1.96K subscribers
13.9K photos
2.39K videos
4 files
3.66K links
Новости, достижения и результаты
Download Telegram
В ФЕДЕРАЛЬНЫЙ РЕЕСТР ВКЛЮЧЕНЫ РАБОЧИЕ ПРОГРАММЫ ПО ПРЕДМЕТАМ «ТЫВА ДЫЛ» И «ТӨРЭЭН ЧОГААЛ»

Решением Совета Федерального учебно-методического объединения по общему образованию Министерства просвещения Российской Федерации включены в федеральный реестр 6 программ по предметам «Тыва дыл» 1-4, 5-9, 10-11 классы, «Тувинская литература» 1-4, 5-9, 10-11 классы, разработанные сотрудниками Института развития национальной школы.

Для нас это большое достижение – вклад в развитие образования нашей республики. Следующим шагом станет издание учебников по этим предметам!

Благодарим всех сотрудников Института национальной школы, учителей тувинского языка и литературы приложивших все усилия в создание рабочих программ по тувинскому языку и литературе. Это наше общее достижение!

#ирнш #минобрнаукитыва #тывадыл #программатывадыл #развитиенациональнойшколы
ТЫВА ДЫЛ ДУГАЙЫНДА ТООЛЧУРГУ ЧУГАА

Эртенгиниң эртезинде, бир-ле шагда, дириг чүве аймаа чок турган-дыр.
Амытаннар болгаш кижилер черниң картындан тыптып турган, чер иштинден үнүп келгеш, өзүп турганнар. Хаан-Херети, Бурган Башкы база чараа-чечен үш кады олурупкаш, кижилер ам кандыг болур болза, экил дээрзин боданыр ужурга таварышканнар-дыр.

Бирээзи оларны ам канчаар адаар болза экил деп айтырган, өскези оларга аттар үлээр деп-тир. Бирээзи моолдар болуксаан, өскелери — калгалар, а үшкүлери — буряттар; шак ынчаар демократтыг күрүнелерниң бүгү чоннарынга аттарны үлеп бергеннер.
Ая—яй—яй, ол-ла үеде боттарын тывалар деп аданып турар улустар, бодунуң дылын алыксай берип-тир. А демги үш, таптыг-ла ол үеде, дылдар үлеп турганнар чүве-дир.

Бүдүн үш хонуктуң дургузунда дыл үлеп келгенинден — О, көк дээрим бо! — тывалар шуут дыл чок артып каап-тыр, анаа-ла, барык дириг амытаннар дег, дыл чок болганнар. «Ам чүү болурул?» — деп, Бурган Башкы бодангаш, дүвүреп эгелээн. Чараа-чеченни бодунче кый дээн,чараа-чечен аңаа чедип кээп-тир. — Сен черниң кырын белеткеп каапкан-дыр сен, бис ол черниң картындан бүгү-ле амылыг амытаннарны, янзы-бүрү чоннарны тудуп кааптывыс. А бо тыва чон дылы чок артып кааптырлар. Бүгү дылдар өске чурттарже үлеттине берген.

Хаан-Херети болгаш Бурган Башкы уламчылааннар: — Че, шиитпирле, кандыг дылды оларга бээрил, бистиң билиивис ам шуут эстип төнүп тур! — Янзы-бүрү чоннарга дылдарны үлеп каапкан-дыр сен, ам ол бүгү дылдардан тываларга бичиилеп үлеп бер. Ынчан оларның боттарының дылы бар боор — деп, чараа-чечен харыылаан.
Ынчангаш-ла, бистиң — тываларның дылы ындыг, чон бүрүзү-ле бир-ле бодунуун арттырып каан: якуттар, узбектер, сартылар, казахтар, моолдар, кыдаттар база орустар. Бистиң дылывысче чер кырының бүгү амылыгларның дылындан бир-ле кезек кирген. Ол — кайгамчыктыг дыл. Ынчалдыр-ла, берге байдал-даа турган болза, тыва чонга бодунуң төрээн дылы бар болур арганы тыпканнар. Ынчангаш-ла ол чер-де (Моолда) бистиң дылывыска дөмей кылдыр чугааланыр арга чок.

Моолдуң Төп аймаанда Заамар сумунуң чурттакчызы Ч.Өлзейден бижээн. (Очулгазы Л.Ооржак)
#ирнш #минобрнаукитыва #тывадыл #тывадылхүнү #развитиенациональнойшколы