📝آیا به لحاظ فنی ادامه برجام با اروپا شدنی است؟| #مجید_شاکری

✅رییس جمهور محترم و وزیر امورخارجه بارها تلویحا یا صراحتا با ایده برجام بدون آمریکا همراهی کرده اند. سوال مرکزی ان است که آیا در بعد مالی- که تیز ترین بخش تحریم های آمریکاست- امکان ادامه برجام با تکیه بر اروپایی ها ممکن است؟


✅حقیقت ان است که آمریکا برای اعمال سراسری تحریم های مالی علیه ایران روی ارز دلار و هر ارز دیگر از جمله یورو نیازی به یک دست خط هم از دولت های اروپایی ندارد چه برسد به قانون یا همراهی عملی.

✅مکانیسم تحریم امریکا به این صورت است. هر نهادی که به یک عضو لیست تحریمی آمریکا در فقره اس دی ان لیست خدمت مالی برساند از چرخه دلار قطع می شود. و اگر بخواهد وصل شود ناچار از پذیرش جریمه سنگین است. این موضوع قبل و بعد از برجام بارها تکرار شده است و دولت های اروپایی هرگز کوچکترین دفاعی از بانک های موجود در خاکشان در مقابل این رویه نکرده اند. چون نمی توانند دفاعی بکنند. این موضوع نه فقط درباره اروپا بلکه درباره سایر دول هم صادق است. آمریکا برای اعمال تحریم مالی جهانشمول علیه ایران هیچ نیازی، تاکید می کنم، هیچ نیازی به همراهی هیچ دولت دیگری ندارد. این حقیقت ناشی از نسبت عظیم تامین مالی و انتقال جهان به دلار است که به مراتب بیش از نسبت اقتصاد آمریکا به کل اقتصاد دنیاست. هیچ بانک معتبر یا نیمه معتبری بین دسترسی به بیش از 80 درصد از تراکنش های سوئیفت و تجارت حداکثر 60 میلیارد دلاری با ایران دومی را انتخاب نمی کند. خاصه آن که امریکا بارها با جریمه بانکهای مختلف با اعداد بسیار بزرگ تلخی مجازات را در جان بانکها میخکوب کرده است. برجام بدون آمریکا معنای اجرایی ندارد.

✅در تحریم کاتسا با رفتن بخش مهمی از اقتصاد ایران به مراتب دستور اجرایی تحریم های تروریستی یا در موارد شدید تر از کاتسا تروریست خطاب شدن بعضی نهادها، جریمه بانک خدمت رسان به اعضای لیست تحریمی موصوف، نه قطع شدن از دلار بلکه انتقال خود بانک خدمت رسان به اس دی ان لیست است. درست مثل سرطان، مثل سیاهچاله ای که همه چیز را ببلعد. برجام با اروپا را فراموش کنید.
در وضعیت "حدّی" شرایطی قابل تصور است که اروپا در ایران سرمایه گذاری کند و عواید خود را ببرد و ما از دریافت عواید از پروژه نفتی داخل خاک خودمان هم محروم باشیم. سایه ای از این حقیقت در سال 91 و در پروژه های نفتی مشترک با اروپایی ها قابل رصد است.


❇️راه چیست؟

🔹ایجاد روابط پولی پایدار با کشورهای همسایه و مقاصد اصلی مصارف ارز ایران. چرا تحریم های مالی آمریکا کشورهای اروپایی را به زحمت می اندازد ولی ممکن است روابط مالی ایران را با همسایه ها یا مقاصد ارزی اصلی قطع نکند؟ بدلایل بسیار مثل جغرافیا و سهولت قاچاق، در هم تنیدگی جمعیتی، تراز بودن یا قابل تراز شدن مبادلات ارزی با همسایگان یا مقاصد اصلی مصرف ارزی ،...

🔹این حقایق نه ناشی از قدرت همسایگان بلکه ناشی از حقیقت جغرافیا است. آمریکا هم با فهم همین حقیقت از زمستان 95 به جای تلاش برای تخریب روابط پولی ایران مثلا با کشورهای اروپایی کوشید روابط ارزی ایران را با اچین، هند و ترکیه تخریب کند. متاسفانه در روزگاری که بانک مرکزی باید مانع از این تخریب می شد مسئولان محترم کارهای دیگری را مهمتر می پنداشتند.

🔹پی نوشت:
بزرگترین ریسک تصور امکان ادامه حیات برجام با تکیه بر اروپا، آن است که اروپایی ها امتیازی را که نمی توانند بدهند با هزینه گزاف به ما خواهند فروخت.
@maktubat | @eghtesadsiasi

📝 غمنامه FATF | دکتر #مجید_شاکری

🔸تعهداتی که ایران در برنامه اجرایی FATF داده است به مراتب، بارها و بارها سنگین‌تر از تعهدات ایران در #برجام است. با این وجود سطح تعهد دهنده آن نزد FATF #وزیر_اقتصاد وقت است! باز با وجود آن که رهبری صراحتا حتی مصوبه مشروط شورای عالی امنیت ملی برای پذیرش برنامه اجرایی fatf را رد کردند، آقایان #سیف و #طیب‌نیا و #جهانگیری به انحای مختلف اصول آن را اجرایی کردند تا به نقطه امروز رسیدیم.

🔹اکنون به برکت وجود FIU (واحد اطلاعات مالی) اطلاعات کلیه تراکنش‌های ایران کاملا در اختیار طرف غربی است. کافی است #اسرائیل اراده کند از تراکنش ریالی رخ داده در فلان بانک ایرانی و طرفین و ذینفعان آن خبر بگیرد، آنگاه به راحتی به نمایندگی یک کشور دیگر مثلا ترکیه این اطلاعات را با کمال میل تقدیم خواهیم کرد.

🔸 این شاید نخستین بار باشد که مجموعه ای از قوانین بسیار مهم ایران به صلاحدید یک طرف خارجی از بن تغییر می‌کند و نمایندگان محترم آن قدر خواب یا وکیل الدوله تشریف دارند که عملا بدون فهم یک به یک اصلاحات پیشنهادی دولت که دقیقا قالب برنامه FATF است را یک به یک تایید کرده و خواهند کرد.

🔹کسانی هنوز آن قدر خوابند که فکر می کنند نتیجه اجرای کامل FATF حداکثر ان است که مثلا به #حماس و #حزب_الله نمی شود کمک کرد و خبر ندارند وقتی کل تراکنش های اقتصادی ارزی (از طریق افزونه SANCTION SCREEN روی سوئیفت بانک های ایرانی) و ریالی (از طریق گزارشات عملا اجباری FIU) برای طرف خارجی آشکار و واضح است تا چه حد #تحریم کردن ایران آن هم تحریم موثر و سوزاننده برای آنها راحت خواهد شد.

🔸کسانی هنوز انقدر خوابند که فکر می‌کنند این برنامه اجرایی برای همه کشورها یکسان است! و حتی یکبار برنامه اجرایی ایران را با #عربستان یا حتی سوریه مقایسه نکرده اند که ببینند چه تعهدات یگانه ای را تقدیم کرده ایم.

🔹با این طرز مملکت گرداندنِ باری به هر جهت و بی در و پیکر همین که ایران باقی مانده بخت بسیار با ما یار است.

@maktubat
🎥 t.iss.one/maktubat/6371

📝 غمنامه FATF | دکتر #مجید_شاکری

🔸تعهداتی که ایران در برنامه اجرایی FATF داده است به مراتب، بارها و بارها سنگین‌تر از تعهدات ایران در #برجام است. با این وجود سطح تعهد دهنده آن نزد FATF #وزیر_اقتصاد وقت است! باز با وجود آن که رهبری صراحتا حتی مصوبه مشروط شورای عالی امنیت ملی برای پذیرش برنامه اجرایی fatf را رد کردند، آقایان #سیف و #طیب‌نیا و #جهانگیری به انحای مختلف اصول آن را اجرایی کردند تا به نقطه امروز رسیدیم.

🔹اکنون به برکت وجود FIU (واحد اطلاعات مالی) اطلاعات کلیه تراکنش‌های ایران کاملا در اختیار طرف غربی است. کافی است #اسرائیل اراده کند از تراکنش ریالی رخ داده در فلان بانک ایرانی و طرفین و ذینفعان آن خبر بگیرد، آنگاه به راحتی به نمایندگی یک کشور دیگر مثلا ترکیه این اطلاعات را با کمال میل تقدیم خواهیم کرد.

🔸 این شاید نخستین بار باشد که مجموعه ای از قوانین بسیار مهم ایران به صلاحدید یک طرف خارجی از بن تغییر می‌کند و نمایندگان محترم آن قدر خواب یا وکیل الدوله تشریف دارند که عملا بدون فهم یک به یک اصلاحات پیشنهادی دولت که دقیقا قالب برنامه FATF است را یک به یک تایید کرده و خواهند کرد.

🔹کسانی هنوز آن قدر خوابند که فکر می کنند نتیجه اجرای کامل FATF حداکثر ان است که مثلا به #حماس و #حزب_الله نمی شود کمک کرد و خبر ندارند وقتی کل تراکنش های اقتصادی ارزی (از طریق افزونه SANCTION SCREEN روی سوئیفت بانک های ایرانی) و ریالی (از طریق گزارشات عملا اجباری FIU) برای طرف خارجی آشکار و واضح است تا چه حد #تحریم کردن ایران آن هم تحریم موثر و سوزاننده برای آنها راحت خواهد شد.

🔸کسانی هنوز انقدر خوابند که فکر می‌کنند این برنامه اجرایی برای همه کشورها یکسان است! و حتی یکبار برنامه اجرایی ایران را با #عربستان یا حتی سوریه مقایسه نکرده اند که ببینند چه تعهدات یگانه ای را تقدیم کرده ایم.

🔹با این طرز مملکت گرداندنِ باری به هر جهت و بی در و پیکر همین که ایران باقی مانده بخت بسیار با ما یار است.

@maktubat
🎥 t.iss.one/maktubat/6371

با برجام چه باید کرد؟(٣)

♦️فهم این که مغازه دار(آمریکا) به وضوح و اهستگی به سمت تشدید رژیم تحریم ها رفته است بدلایل مختلفی مهم است. در واقع بر خلاف نگاه غالب که اکنون در رسانه ها ترویج می شود، تشدید تحریم ها توسط آمریکا کاملا گام به گام و مبتنی بر یک سیستم واکنش سنجی و برآورد هزینه انجام می شد نه یک خروج دیوانه وار غير قابل پيش بيني از میراث "اوباما".

1️⃣ابتدا " تصويب" تحریم کاتسا روی میز آمد. ان هم به نحوی که اعمال آن با فاصله طولانی از زمان تصویب رخ می داد و واکنش ایران نسبت به فعل تصویب سنجیده می شد.

🚫تحریم کاتسا مفصلا و به وضوح ناقض بندهای 25،26،27 و 29 برجام و پی نوشت 16 از پیوست دوم برجام بود.

❓واکنش ایران در آن زمان چه بود؟ ضمن محکوم کردن این اقدام، آن را صرفا جمع بندی تحریم های قبلی و بی اهمیت دانست و از هر نوع اقدام عملی علیه این نقض همه جانبه برجام حتی در چارچوب برجام استنکاف ورزید. مقامات وزارت خارجه و بانک مرکزی این تحریم را فاقد اثر و یا بقول جناب دکتر عراقچی" تقض غیر فاحش برجام" می دانستند. رییس کل بانک مرکزی آقای دکتر سیف هم مواضعی نزدیک به همین جملات داشتند.( بعدها دکتر سیف با همین تحریم تگ SDGT خوردند و برنامه مفصلشان برای دوران بازنشستگی بی نتیجه ماند و بیش از هر ایرانی دیگر اثر این تحریم بی اهمیت را در زندگی شخصی خود حس کرد.)


⁉️طرف آمریکایی مطمئن شد که "هیچ" واکنشی از طرف ایران وجود ندارد. این "هیچ" در ذات خود هم عدم تمایل و هم عدم امکان را جمع دارد. در واقع نقشه ارزی ایران بعد از برجام طوری سامان یافته بود که توان طرف ایرانی بر هر نوع واکنش اقتصادی به تحریم اقتصادی را به صفر میل می داد و طبعا سقف واکنش در سایر عرصه ها( اعم از سیاسی و نظامی) را به طرز ناامید کننده ای توام با احتیاط می کرد.( درباره این مغلول شدن توان واکنش در بعد اقتصادی بعدتر در بخش های بعدی همین نوشتار مفصلا نکاتی را عرض خواهم کرد.)


2️⃣در گام بعدی و با فاصله زمانی چند ماهه امریکایی ها فهرست اول افراد و شرکتهای تحریم شده ذیل کاتسا را منتشر کردند. فهرست تعمدا بدون اثر دامنه دار و بدون هر نوع واکنش زنجیره ای تنظیم شده بود. مثلا تنها موسسه مالی جدی ای که مورد تحریم قرار گرفته بود موسسه مهر اقتصاد بود که بدلیل بانک نبودن از تمام شبکه های تسویه ریالی قطع بود، پنجره ای با بانک مرکزی نداشت، در بازار بین بانکی حضور نداشت و مانند آن. در واقع تحریم به نحوی سامانه یافته بود که با "دُز" کم تزریق شود و بر اساس واکنش ایران، درباره دز تحریم های بعدی تصمیم گرفته شود. واکنش ایران به این افزایش دز تزریقی فریاد کشیدن و محکوم کردن بود و به خوبی آمریکا را مطمئن کرد که در مقابل تزریقات شدیدتر ایران "امکان" واکنش نخواهد داشت. لازم است تاکید کنم وقتی درباره عدم "امکان" صحبت می کنم مجددا از یک میانگین موزون تمایل و توان حرف میزنم. چه بسا ایران توان واکنش را داشته ولی بخشی از کشور به هر دلیل تمایلی به این واکنش نداشته اند. خیلی مهم است که درک شود، منظور حقیر از واکنش خروج از برجام یا ماندن در برجام نیست. و اساسا گزینه های واکنش محدود به این دو نیست.

3️⃣در گام بعدی و با فاصله زمانی دور دوم تحریم کاتسا مجددا با دز بیشتر نسبت به بار قبل ولی باز هم تعمدا بدون اثر حیاتی بر اقتصاد ایران تنظیم شد. این بار یک سناریو هم به فهرست تحریم الصاق شده بود. فهرست تحریمی به مخاطب خود می گفت که افرادی مرتبط به سپاه در یمن اقدام به چاپ غیر قانونی پول یمنی کرده اند و افراد به این خاطر تحریم شده اند. سناریو بدلایل فنی بسیار واقع بیانه نبود ولی اولین باری بود که همراهی یک فهرست تحریمی با یک سناریو تست می شد. واکنش ایران هم که قابل حدس بود:"هیچ".

🚫موازی با این جنس افزایش تدریجی "دز تزریق" از جهات دیگر کارهایی به مراتب مهم تر و موثر تر ظاهرا از جانبی غیر از آمریکا سامان میافت که آثار بسیار پایدار تر و جدی تری بر اقتصاد ایران می گذاشت اما همچنان با همین الگوی مرحله به مرحله و اهسته و مبتنی بر سنجش واکنش احتمالی ایران اعمال می شد.
ادامه دارد...
(قسمتهای اول و دوم این یادداشت را در کانال اقتصاد سیاسی بخوانید)

#مجید_شاکری
@maktubat | @eghtesadsiasi

📝اقتصاد ايران در اختيار كيست؟

🖌 #مجید_شاکری

🔹بوروكرات هاي دولتي در همه دوره هاي رياست جمهوري دوست دارند وانمود كنند دولت كنترلي بر اقتصاد ندارد و نهادهاي نظامي، موسسات و بنيادها همه اقتصاد ايران را قبضه كرده اند. ان ها مدعي هستند و اين ادعا به شدت با پيوست رسانه اي تقويت مي شود كه دولت هيچ كاره است و همه اشكال سرمايه در انحصار نهادهاي موازي است. آيا اين گزاره صحيح است؟

🔸طبق اعلام معاون محترم وزارت اقتصاد اندازه دارايي هاي دولت حدود١٨.٣ هزار هزار ميليارد تومان است. چنان كه مطلعيد بدهي هاي دولت در نقطه أوج خود حدود ٧٥٠ هزار ميليارد تومان بوده است به بيان ديگر سرمايه در اختيار دولت كمي بي ش از١٧ هزار هزار ميليارد تومان است.

🔹اصلي ترين و مهمترين نهادهاي اقتصادي كه تحت كنترل دولت نيستند و در نحوه تامين درامد هم قيد برون سازماني علني ندارند شامل ستاد اجرايي، بنياد مستضعفان، بنياد تعاون سپاه، بنياد تعاون ناجا، بنياد تعاون ارتش هستند. اگر چه درباره بنياد مستضعفان عدد دارايي ها در صورت هاي حسابرسي شده اش تا پايان سال ٩٤ مشخص است( ٥٦ هزار ميليارد تومان) اما درباره الباقي اين نهادها صورت مالي اي دو دست نيست.

🔸با اين همه رويترز براوردي نسبتا متاخر (٢٠١٣) از كل دارايي هاي ستاد اجرايي فرمان امام ارائه كرده كه حدود ٩٥ ميليارد دلار( حدود ٤٠٠ هزار ميليارد تومان) است. اگر چه به وضوح و به دلائل بسيار سايز سرمايه و نيز سايز دارايي هاي تحت كنترل سه بنياد تعاون نظامي كمتر از ستاد اجرايي است اما براي راحتي خيال بروكرات هاي دولتي فرض مي گيريم اين سه نهاد هم دقيقا هم سايز ستاد اجرايي هستند و باز فرض مي گيريم اصلا بدهي ندارند و دارايي ان ها متناظر با سرمايه ان هاست. واضح است كه اين فرض ها نتايج را شديدا به نفع ادعاي دولتي ها تورش دار مي كند چنان كه مثلا اندازه بدهي هاي بنياد تعاون ناجا به قوامين مشخص و در صورت هاي قوامين مشخص است.

🔹با همه اين فرض ها جمع كل دارايي اين پنج نهاد اصلي برابر است با هزار و ششصد و پنجاه و شش هزار ميليارد تومان.

🔸به بيان ديگر با همه اين تورش ها به نفع دولت، كل سايز همه اين پنج نهاد كمتر از نه درصد دارايي هاي دولت است.

🔹دارايي هاي اقتصاد ايران در اختيار دولت است، اين با من و شماست كه به بروكرات هاي دولتي- متعلق به هر جناحي كه مي خواهد باشند- فرصت مي دهيم ناكارآمدي خود را پشت چنين ادعاهاي به وضوح غلطي پنهان كنند.

🔸توجه كنيد كه ان چه حساب شد دارايي هاي خود دولت است نه دارايي هاي تحت اختيار ان و بنياد شهيد، صندوق هاي بازنشستگي،... اصلا در دارايي دولت محاسبه نشده!

@maktubat