🇮🇷Lor لرگرام 🇮🇷
685 subscribers
25.3K photos
18.1K videos
593 files
1.53K links
👈 لُرگرام

(گرام👈شایسته،ارجمند، گرامی)

(بنام سراب باستانی وگردشگری نای کش)
کانالی برای هرسلیقه ای
بامطالب ناب و آموزنده
فرهنگی،
اجتماعی،
گردشگری،
تاریخی،
خبرهای فوری،
موسقی غنی قوم لُر
وسایراقوام ایرانی

باتبادل
اعضای با کانال👇

@mohamadarian56
Download Telegram
#مشاهیر_لر👇👇👇

#میرنوروز

میرنوروز،
شوریده‌ای دل‌سوخته در سال ۱۱۰۳ یا ۱۱۰۵ هـ. ق
در دوران #صفوی در پلدختر لرستان متولد شد
و در دهلران ایلام چشم از جهان فرو بست
و در همانجا هم به خاک سپرده شد.

میرنوروز
ملقب به #رند_لرستان
یکی از شاعران لر
در قرن دوازدهم هجری است.
او تأثیرات فراوانی را بر استان‌های
لرستان،
ایلام
و خوزستان
گذاشت.
تا آن جا که هنوز برخی از طوایف لر،
اشعار حزن و طرب‌انگیز خود را بر مبنای اشعار او می‌سرایند و می‌نوازند.

قطعاً او از مشهورترین شاعران لر زبان است
که آمیختگی اشعار او با موسیقی لری باعث فراگیری اشعارش در میان مناطق لرنشین شده‌است به طوری که کمتر کسی در این مناطق وجود دارد
که بیتی از او را حفظ نداشته باشد.
در دیوان او اشعار فارسی نیز به چشم می‌خورد.

او در عصر اسفناکی و ظاهرا در زمان آخر حکومت شاه سلیمان می‌زیسته‌است
و زندگی فقیرانه‌ای داشته‌است به همین دلیل در میان اشعار او، اشعار سیاسی نیز به چشم می‌خورد.
قرائن هم تأییدکننده این موضوع است زیرا در اواخر حکومت صفوی شیرازه کار از هم می‌پاشد و نابسامانی کشور را فرا می‌گیرد.
چنان‌که میرنوروز این دو بیت را می‌سراید:

تن برهنه در بن غاری چو خفاش
بهتر از دیدن روی قزلباش
تُف دِ ری دَس پَتی ار کُر شایی
چی قَرون شا سلیمو ناروائی

آنچه از اشعارش بر می‌آید این است که او به شیراز هم سفری داشته‌است و با زنی زیبارو ازدواج می‌کند
که البته بعداً او را طلاق می‌دهد. بنابر تحقیق احمد پرویز،
قبر این شاعر
در آبگرم دهلران است
که امروزه گودالی بیش نیست اما مورد احترام شدید اهالی محل است.

تنها اثر او دیوان اوست
که نخستین بار توسط اسفندیار غضنفری امرایی
جمع‌آوری و در سال ۱۳۴۷ شمسی چاپ شد.
پس از آن تا سال ۱۳۷۰ پنج بار به چاپ رسید
که هر بار خیلی زود نایاب گردید.
بی تردید میرنوروز شعر لری
را دوام و قوام بخشید.
هیچ سراینده شعر لری نیست
که شعر بسراید ولی از او تقلید نکند.

نمونه شعر:
ای دلی کُت کُت بویی وا لالکِ‌هاست
ترک دوسیش بکنی هر که نهاست

سَر سراوکه #نای_کش کولا بونی
مشک شیراز بزنی و دوس بخنی

ُرماوه خرم دِله جاکه لرونه
هرکجا #لر بچیه شیرین زبونه

🇮🇷 @lorgeram_asli 👈
نای کش

سپهون از تهران

خورماوه👈 خرم آباد
«وارسته» ز دوزخ ندهد هیچ نجات

نه روزه و نه نماز و نه حجَ و زکات

یک خیر کفاف است ترا در عرصات

آن مهر علی است، بر محمَد صلوات

شاعر👈 #امامقلی_بیگ_چگنی
(ملاوارسته چگنی)
شاعر عهد #صفوی

🇮🇷@lorgeram_asli👈
نای کش
چرا پادشاهی چگنی
تشکیل نشد!؟

قسمت دوم

مرشدقلی خان که در این وقت مردی سیاستمدار و باتجربه بود، اختیار شاه جوان را در دست گرفته و قصد داشت به نحوی حکومت را از شاه عباس بستاند و یا سلسله‌ای مستقل در #خراسان تشکیل دهد، اینک صاحب قدرت و نفوذی وصف‌ناپذیر گشته و شاه را به واکنش واداشت

در سال ۹۹۷ که #شاه_عباس دومین سال سلطنت خود را آغاز کرد و از طریق فیروزکوه و دامغان عازم خراسان بود، چون از مرشدقلی خان استاجلو که #وزیراعظم و همه‌کاره او بود و از قصد و نیت او آگاه بود، بیمناک شده و با تحریک تعدادی از خوانین استاجلو و شاملو و ترکمن که رقیب مرشدقلی خان بودند، در محل بسطام شبانه مرشدقلی را در رختخواب به قتل رساند و ستاره اقبال ایل #استاجلو رو به افول نهاد

شاه عباس از طریق #اسفراین راه #مشهد را در پیش گرفت و در بیرون دروازه شهر مشهد با استقبال #بداق_خان_چگنی و یازده پسرش روبرو شد

چون ابراهیم خان برادر مرشدقلی خان استاجلو در پی کشته شدن برادرش از حکومت مشهد عزل شده و به حبس افتاده بود، شاه عباس ابتدا حکومت مشهد و توابع را با مقام لَلِگی فرزند نوآمده‌اش (شاهزاده سلطان حسن میرزا) به بداق خان چگنی حاکم #خبوشان عطا کرد و او را منصب امیرالامرایی بالاترین مقام نظامی در دوران #صفوی که معادل #ارتشبد و #ژنرال در زمان حال است اعطا نمود

مولف عالم آرای عباسی می‌گويد: شاه «بداق خان چگنی را منظور نظر شفقت گردانيده به منصب والای لَه‌لِه‌گی و اتابيگی پسر خود شاهزاده سلطان حسن ميرزا معزز و سربلند گردانيد و حکومت مشهد مقدس معلی نامزد او شد و الکاء خبوشان و محالی که سابقاً به او متعلق بود، به اولاد او حسنعلی سلطان و حسينعلی سلطان #چگنی و ساير برادران تقسيم يافت.»

اما به سبب حق ریشه استاجلو‌ها در مشهد و توابع آن، امت خان استاجلو حکومت بر این دیار را حق مسلم آن طایفه دانست، شاه نیز دعوی او را پذیرفت و حکومت مشهد مقدس را به امت خان کوشک اوغلی یکی از قاتلین مرشدقلی خان عنایت کرد و مقرر فرمود که #بداق خان چگنی شاهزاده را برداشته همراه اردوی شاهی باشد

در همان زمان توقف شاه عباس در مشهد خبر پریشانی در غرب ایران و تجاوز سپاه عثمانی بدان خطه که در ۱۰ ذی‌حجه سال پیش، روی داده بود، در عشر اول ماه محرم ۹۹۷ به شاه رسید

با این همه شاه جوان به عزم بازپس گیری #هرات از مشهد بیرون رفت و در مابین حوض تونی و طرق فرود آمد پس از آن هم تا بند فریمان جام پیش رفت، اما از همان حدود تمرّد و سرکشی بعضی از امرای آزرده و مرعوب نمایان گشت.
ادامه دارد...
/پیج ایل چگنی

🇮🇷@lorgeram_a👈
نای کش
چرا پادشاهی چگنی
تشکیل نشد؟

قسمت سوم

#شاه_عباس در #مشهد بسياری از امرای #قزلباش از جمله شاملو و استاجلو را که با مرشد قلی خان رابطه نزديکی داشتند يا معزول کرد و يا مقتول نمود، زیرا مرشدقلی خان برای رسیدن به تاج و تخت با آنان بیعت کرده بود

#بداق_خان_چگنی هم که با او خويشاوند بود یعنی پدر زن مرشدقلی خان بود از اين عمل شاه عباس بیمناک شد و انديشيد که مبادا روزی اين شتر دم خانه او نيز زانو بر زمين نهد

از اين رو علاج واقعه را پيش از وقوع نموده با صواب ديد پسرانش، شاهزاده سلطان حسن ميرزا پسر شاه عباس را برداشته از مشهد به #خبوشان رفته و در قلعه #قوچان متحصن شد و اظهار مخالفت کرد، شاه عباس به علل و مشکلاتی که با آن مواجه بود نتوانست به تعقيب بداق خان بسوی قوچان لشکرکشی نمايد

سلیمان خلیفه ترکمان هم که حدود #خواف و #باخزر را داشت به فراه #سیستان گریخت در نتیجه شاه به جای #هرات راه زاوه را درپیش گرفت، در آنجا هم وزیر جدید خود "میرزا محمد" را در حوالی ترشیز کشت و پس از بخشیدن ولایات خراسان به حکام جدید راهی دامغان شد و از آنجا هم به دارالسلطنه #قزوین رفت

پس از خروج شاه عباس از #خراسان، بداق خان #چگنی فرصت را غنیمت شمرد، اکنون بهترین زمان برای تحقق نیت قبلی خود یعنی تشکیل پادشاهی مستقل در شرق ایران بود، وی ابتدا از امرایی بود که شاه محمد خدابنده را از سلطنت عزل و شاه عباس را به جای او به پادشاهی ایران برنشاند

اکنون به دلیل تغییر رفتار و سیاست شاه عباس که قصد داشت امرای بانفوذ و پر قدرت ایران را به هر نحوی کنار زند و دست نشانده های خود را به حکومت ولایات برگُمارد و حتی مرشدقلی خان استاجلو داماد #بداق خان را کشته و دست #چگنی_‌ها را از حکومت مشهد کوتاه کرده بود، با این تفاسیر، بداق خان علم طغیان برافراشت

او همچنین بعنوان لَه‌له و اتابک شاهزاده حسن‌میرزا پسر دوم شاه عباس منصب داشت و شاهزاده در اختیار #بداق_خان بود

#شاه_عباس_صفوی در سال ۹۹۶ هجری قمری با مهدعلیا بیگم دختر مصطفی میرزا #صفوی ازدواج کرد، شاهزاده سلطان حسن میرزا، (تولد ۹۹۷ /لاریجان – مرگ ۱۰۰۱ / قزوین) دومین پسر شاه‌عباس و مهدعلیا بیگم (اولین همسر شاه عباس) بود

بداق خان چگنی با استفاده از اين پيش آمد، رسماً سلطنت شاهزاده حسن ميرزا پسر شاه عباس را در قوچان اعلام داشت و روز به روز بر قدرت و نفوذ وی افزوده گشت و از اطراف و اکناف خراسان و ايران ناراضيان شاه عباس روی به قوچان آورده آمادگی خود را از هدف بداق خان اعلام می‌داشتند.
ادامه دارد...
/پیج ایل چگنی

🇮🇷@lorgeram_a👈
نای کش
Forwarded from اتچ بات
چرا پادشاهی چگنی
تشکیل نشد؟

قسمت چهارم

بسیاری از امرای شرق ایران و ایالت #خراسان که از رفتار شاه عباس ناراضی بودند با بداق خان چگنی بیعت کردند، بداق خان نیز با ارسال قاصدان به ولایات مختلف ایران هدف خود را از تشکیل حکومت مستقل اعلام داشت و از همه جوانب به سوی خراسان رهسپار شده تا در تشکیل حکومت جدید سهیم باشند

#بداق_خان_چگنی اولین مقر خود را منطقه چکنه بین #قوچان و #نیشابور قرار داد که موازی با #مشهد بود و آثار قلعه او هنوز در آن منطقه موجود است سپس از آنجا به سمت #سبزوار، #شاهرود و #سمنان رفت که چند ماهی مردم آن نواحی گرد او جمع و با #بداق_خان بیعت کردند و آن مکان به قنات بداق خان معروف می‌باشد

بعد از آن نواحی به سوی غرب حرکت کرد و چند ماهی در #خوانسار اقامت نمود و مردم #عراق_عجم با او بیعت کردند، طبق تحقیقات میدانی جناب علی‌حسین بداق از پژوهشگران و بزرگان #ایل_چگنی چنین می‌گوید :

در سال ۱۳۸۴ در سفر تحقیقاتی خود به نواحی مذکور، به حوزه علمیه خوانسار مراجعه نموده و چشمه موجود در داخل حوزه علمیه همچنان به نام چشمه بوداق خان وجود دارد و محل بیعت مردم خوانسار با امیرالامرا بداق خان بود، در ادامه می‌گوید : در طی سفر آقای قبادی مدیر حوزه علمیه در بایگانی حوزه، کلاسه چشمه بداق خان را شرح داده و گفت که چشمه وقف مردم شده است

#بداق خان بعد از ستاندن بیعت از مردم عراق عجم به ایالت خراسان و مقر خود در #خبوشان برگشت، او که بسیاری از امرای عالی‌رتبه و مخالف #صفوی را گرد خود جمع کرده و قدرت برتر خراسان و ایران شرقی بود قصد حمله و تسخیر مشهد را داشت که امت خان استاجلو بر آن حکومت می‌کرد

بداق خان نیز که هنوز در اول کار بود و ارتش قدرتمندی جمع‌آوری نکرده، ناگهان خبر ناگواری رسید و آن شد که نباید می‌شد

آن خبر، حمله نابه‌هنگام عبدالمومن خان ازبک، پسر عبدالله خان شیبانی سلطان ازبکیه و ترکستان بود و هرآنچه بداق خان رشته بود، پنبه شد

در تاریخ زندگانی #شاه_عباس ص ۱۷۱ آمده است :

یکی از سرداران قزلباش به نام #بوداق_خان_چگنی (سال ۹۹۷ هجری قمری) که لَه‌له شاهزاده سلطان حسن میرزا پسر چند ماهه شاه عباس بود، آن شاهزاده شیرخوار را دستاویز یاغیگری ساخت و پس از بازگشت شاه از خراسان، در صدد برآمد که به نام شاهزاده در آن سرزمین حکومت مستقلی برای خود ترتیب دهد ولی به سبب لشکرکشی عبدالمومن خان ازبک به خراسان کاری از پیش نبرد و ناچار باز سر به اطاعت شاه عباس نهاد...
ادامه دارد
/پیج ایل چگنی

🇮🇷@lorgeram_a👈
نای کش
👇👇👇👇
#قلعه_چگنی
نماد تاریخ کهن
#ولایت_نیمروز_افغانستان👇👇👇


قلعه چگنی
در افغانستان
در ۳۰ کیلومتری شهر زرنج،
مرکز ولایت نیمروز قرار دارد،
این قلعه مربوط به ملک قطب الدین کیانی بوده که وی در سال ۱۳۸۶ میلادی
(۶۳۶ سال قبل) بدست تیمور اسیر و به سمرقند فرستاده شد.

مساحت قلعه تاریخی چگنی
در حدود ۱۹۲۴ متر مربع بوده که دارای
۲ منزل،
۲۶ اتاق،
یک سراچه،
یک دهلیز عمومی،
یک برج
و همچنان چهار تشناب عصری می‌باشد.

خاندان کیانی،
خاندانی سیستانی بود
که از سده نهم تا نوزدهم میلادی بر سیستان حکمرانی می‌کردند
سلسله‌های صفاری، نصری و مهربانی شاخه‌های مختلف خاندان کیانی هستند.

پس از ابوحفص عمر صفاری،
کسی از نسل پسری دودمان صفاری به حکومت نرسید
و حکومت به نسل ابوجعفر احمد بن محمد بن خلف منتقل شد
که از جانب مادر خود «بانو» نواده «لیث» و از جانب پدر از عموزادگان‌ وی بود.
پس از ابوجعفر
پسرش خلف به حکومت رسید.
او صاحب چهار پسر بود، از جمله طاهر (نیای دودمان نصری) و ابوالفضل (نیای دودمان مهربانی)
در قرن دهم هجری
(۱۰۵۸ هجری قمری یعنی ۳۸۴ سال پیش) دوران سلطنت شاه عباس دوم صفوی
یکی از #امرای_چگنی
به نام محمد خان چگنی به حکومت بُست و زمین‌داور منصوب شد.

بُست و زمین‌داور دو ولایت مهم از توابع سیستان قدیم بودند
که امروزه جزو ولایت هلمند افغانستان در جنوب غربی این کشور و همسایه شرقی ولایت نیمروز است.

#محمد_خان_چگنی
پس از آن‌که به حکومت نواحی شمالی سیستان رسید،
قلاع معتبر آن ناحیه را بازسازی و مرمت نمود، قلعه مذکور که در دوران حکمرانی محمد خان کاربرد حکومتی و نظامی داشته مقر حکمرانی چگنی‌ها بوده است.
این قلعه که اکنون یکی از آثار فاخر تاریخی کشور افغانستان و ولایت نیمروز می‌باشد
به دو وجه تسمیه چگِنی
و چگینی نامبردار است و در حال بازسازی و مرمت می‌باشد.
🇮🇷@lorgeram_a👈
نای کش

#قلعه_چگنی #ایل_بزرگ_چگنی
#فرمانروایان_چگنی #حکومت_چگنی
#بزرگان_چگنی #سیستان #نیمروز #زرنج
#هلمند #زمین_داور #بست_هلمند
#چگنی_سیستان #چگنی #چگینی #چکنی
#چکنه #چنگنی #افغانستان #صفوی
#شاه_صفی_دوم #لر #لرستان #افغان
#چگنی_های_عراق
لرهای چگنی
کردستان عراق
ایل کهن و زخم خورده تبعید و کوچ👇👇👇

روستای #چنگیان
متعلق و تابع عشیره #ایل_چگنی است
که از ایلات زاگرس
و #لرستان بودند
سپس در کردستان، آذربایجان و عراق عجم پراکنده شده و در دوران شاه طهماسب #صفوی به خراسان مهاجرت کردند،
بعد از انقراض صفویه به لرستان و کردستان بازگشتند.

در کردستان،
بخشی از آنها یک جانشین و بخش دیگر کوچرو و به همراه عشیره جاف به مناطق گرمیان (جنوب سلیمانیه و استان دیاله) ییلاق و قشلاق می‌کنند.

در عراق به چنگنی مشهورند،
عشیره چنگنی عراق
و اقلیم کردستان در حال حاضر یکی از ایلات کرد آن ناحیه محسوب می‌شود.

این عشیره تاریخی قدمت بسیار طولانی دارد و به روایت بزرگانشان و اسناد بجای مانده توسط حکومت‌های فارس، ترک و عرب سرکوب و پراکنده شدند.

بخشی از تاریخ این عشیره به مردان بزرگی می‌پردازد
که برای به دست آوردن قدرت به پیکار با حکومت‌ها پرداخته‌اند
ازجمله #بداق_خان_چگنی که در #خراسان از سال ۹۹۷ تا ۹۹۸ هجری قمری قیام کرد.

تا اینکه بعد از انقراض حکومت صفوی از خراسان به غرب ایران و مناطق لرستان و کردستان آمدند
و در کردستان در شهر باژیر سکنی گرفتند.

آبادی‌های آنان در ابتدا بنام چنگنیان بود
که اکنون بنام چنگیان معروف است.

چنگنی (نام قبیله) + ان
(علامت جمع در زبان های کردی و فارسی) = چنگنیان چنگیان

بیش از ۳۵۰ سال است
در چنگیان در روستاهای
دمرکان،
فرج‌آباد،
عارف‌آباد
ساکن و بخش دیگر در ناحیه سنگاو دارای چند پارچه آبادی دیگر هستند.

در کنار آبادی قادرکرم
(حومه کرکوک) دو روستای دیگر بنام چنگنی و استاخدر دارند.

شایان ذکر است
که ساختار ایلیاتی و عشیره‌ای در عراق برخلاف ایران همچنان پابرجاست
و رئیس فعلی ایل چگنی
کردستان عراق جناب عمر حاجی محمد در آبادی ده‌مرکان به عمر دمرکانی معروف است.

چگنی‌های کردستان
عراق اغلب پیرو مذهب سنی شافعی هستند.
/پیج ایل چگنی

🇮🇷@lorgeram_a👈
نای کش