ЦЬВІЛЬ (ćvil)
(назоўнік, жаночы род)

1. Плесьневы налёт на чым-н., які ўзьнікае ад сырасьці, гніеньня і пад.; бросьня.

🔸️Дно і сьценкі [бочкі] аплылі сьлізкаю цвільлю. (Самуйлёнак).

2. Пераноснае значэньне: праяўленьне чаго-н. застойнага, шкоднага.

🔸️Здымем адвечную цьвіль, Здымем вякоў павуціну. (А. Александровіч).
#словы_Ц

БЛÁЗАН/БЛÁЗЕН (błazan/błazien)
(назоўнік, мужчынскі род)

1. Пра непаўналетняга чалавека, хлапчука; блазьнюк.

🔸️[Старшыня:] — І хто гэта дазволіў, каб нейкі блазан, учарашняе дзіця, маё заслужанае імя няславіў і аўтарытэт падрываў? (Быкаў).

2. Малады чалавек несур'ёзных паводзін.

🔸️— Эт, блазан, ды і толькі! — абсек Дразда злосны Косьця і пайшоў па вуліцы. (Карпюк).

3. Той, хто сваімі паводзінамі любіць пацяшаць другіх.

🔸️[Маша Славіку:] — Блазен! Калі-небудзь ты моцна пагарыш за свае дурныя жартачкі. (Шамякін).

4. Устарэлае слова, устарэлы выраз: асоба пры двары манарха ці фэадала, якая павінна была весяліць гаспадара і гасьцей.

🔸️Покуль размову вялі яны з панам, блазан у бубен парнуў нечакана. (Дубоўка).
#словы_Б

ШПАЛÉРА (špalera)
(назоўнік, жаночы род)

1. Устарэлае слова, устарэлы выраз: насьценны бязворсавы дыван ці абівачная тканіна, якія маюць сюжэтны ці пэйзажны малюнак, выкананы ўручную.

2. Толькі множны лік (шпалеры, -аў): рулонная, звычайна ўзорыстая, папера для абклейкі сьцен, столі.

🔸️Сьцены былі, відаць, абтынкаваны, гладкія і абклеены шпалерамі блакітнага колеру. (Ермаловіч).
 
3. Звычайна множны лік (шпалеры, -аў): спэцыяльная рашотка або нацягнуты на жэрдкі дрот, па якіх падымаецца ўверх расьліна ці да якіх падвязваюцца галіны дрэў, каб надаць ім пэўную форму.

🔸️Ставіць вінаграднікі па шпалеры.

4. Толькі множны лік (шпалеры, -аў): рады, шарэнгі салдат, якія стаяць па абодва бакі руху каго-, чаго-н.

🔸️Кола паліцэйскіх і шпалеры жандараў расступіліся і, прапусьціўшы да шыбеніцы машыны, зноў самкнуліся. (Машара).

5. Роўныя рады дрэў ці хмызьняку, пасаджаныя па абодва бакі дарогі, сьцежкі.

🔸️Тут [у парку] былі пракладзены геамэтрычна правільныя, радыусамі да цэнтральнае круглае пляцоўкі прамыя алеі, акружаныя стрыжанымі шпалерамі. (Гавеман).

[Ад ням. Spalier, зь іт. spalliera.]
#словы_Ш

Даражэнькія, дзелімся з Вамі спасылкаю на цікавы беларускамоўны канал 😊

@belarus_sacral — адвечнае блуканьне па закутках і цэнтрах Беларусі ў пошуках старога, забытага, закінутага і не зусім.

Падпісвайцеся, калі вам цікавыя вандроўкі па "сінявокай"! 💙

Засталося зусім трошачкі да вясны! 🥰 А на фота ў нас маленечкі Зюзя 🤍

ЛЮ́ТЫ (luty)
(назоўнік, мужчынскі род)

Другі месяц каляндарнага года.

🔸Гэтаю зімою .. [сьнегу] выпала мала, да самага лютага зямля ляжала амаль зусім голаю. (Васілёнак).
#словы_Л

ЛÁШЧЫЦЬ (łaščyć)
(дзеяслоў, незакончанае трываньне)

1. Праяўляць пяшчотнасьць, любоў, ласку.

🔸️Бацька націснуў адною рукою на паравозны рычаг, другою лашчыў сына. (Лынькоў).

2. Пяшчотна дакранацца да каго-, чаго-н., гладзіць.

🔸️— Негрусь, мілы мой Негрусь! — казала .. [Ядзьвіся] і лашчыла сабаку, прытуліўшы да яго сваю шчаку. (Колас).
 
3. Пераноснае значэньне: песьціць, выклікаць прыемнае адчуваньне.

🔸️А калі дарога нырне ў доўгі лес, густое, прыветнае зацішша лашчыць душу, гоіць яе раны... (Пестрак).
#словы_Л

Спражэньне дзеяслова "ПРАЦЬ".

🔸️Праць бялізну.
🔸️Праць рукамі.

КÓЎЗАЦЦА (koŭzacca)
(дзеяслоў, незакончанае трываньне)

1. Ссоўвацца са свайго месца, не ўтрымліваючыся на гладкай, сьлізкай паверхні; сьлізгацца.

🔸️Чалавек шырока махае рукамі, коўзаецца ботамі па сьлізкай дарозе і паціху ідзе, пазіраючы сабе пад ногі. (Галавач).

2. Сьлізгаць, сьлізгацець

🔸️Ногі грузнуць па самыя шчыкалаткі і коўзаюцца назад. (Дуброўскі).

3. Катацца па сьлізкай паверхні.

🔸️Хлапчукамі большую частку нашага вольнага часу мы праводзілі на гэтай рацэ — зімою коўзаліся на каньках. (Глебка).
#словы_К

ШЧÓПАЦЬ (ščopać)
(назоўнік, мужчынскі род)

1. Тры пальцы рукі (вялікі, указальны, сярэдні), складзеныя канцамі разам.

🔸️[Іванка] запусьціў руку ў падраную кішэню сьвіты і шчопцем грэбаў там за падкладкай, спадзеючыся хоць што-кольвек знайсьці на падман голаду. (М. Стральцоў).

2. Колькасьць якога-н. сыпучага рэчыва, якую можна ўзяць складзенымі такім чынам пальцамі.

🔸️Мікола дастаў з кішэні капшук з тытунём. Сыпнуў шчопаць у кавалак адарванай газэты, падаў Ульлянінаму бацьку. (Паўлаў).

3. Невялікая купка, пучок чаго-н. (валасоў, поўсьці, шчаціньня).

🔸️На лаўцы каля дзьвярэй сядзела чатырох: старэйшы дзядзька ў саламяным капелюшы, ад каўняра да вачэй зарослы густою каштанаваю атаваю барады; другі мужчына, відаць, ня шмат маладзейшы за яго, але сьвяжэйшы, паголены, са шчопцямі рыжых вусікаў пад носам. (Брыль).
#словы_Ш

СКÍВІЦА (skivica)
(назоўнік, жаночы род)

1. Кожная з дзьвюх костак твару, у якіх умацаваны зубы.

🔸️Васіль апусьціў вочы, старанна запрацаваў сківіцамі, перажоўваючы хлеб. (Шамякін).

2. Верхняя або ніжняя частка твару ці морды, дзе знаходзіцца гэтая косьць.

🔸️Цялушка, чакаючы, каб яе пачухалі пад сківіцаю, трасе галавою і выцягвае морду. (Колас).

3. Пра шчаку наогул. 

🔸️[Павел] ляжыць ніцма пад ядлоўцавым кустом і, абапёршыся валасатымі сківіцамі на рукі, глядзіць у зямлю. (Кулакоўскі).

4. Пласьцінка з штучнымі зубамі, зубны пратэз.

🔸️Камандзір, не вітаючыся, хутка падышоў да мяне і, злосна агледзеўшы з галавы да ног, гаркнуў так, што ледзь не вывалілася ўстаўная верхняя сківіца зубоў. (Гурскі).

5. Пераноснае значэньне: дэталь мэханізма, якая служыць для захопліваньня або раздрабненьня чаго-н.

🔸️Каля Дома афіцэраў два магутныя экскаватары выгрызалі сваімі стальнымі сківіцамі гару. (Пасьлядовіч).
#словы_С

Ёсьць у нас тут аматары добра папарыцца? 😊

ЛÁЗЬНЯ (łaźnia)
(назоўнік, жаночы род)

1. Спэцыяльнае памяшканьне, дзе мыюцца і парацца.

🔸️Старая хата была перанесена на лог і пераабсталявана пад лазьню, у якой мылася ўся вёска. (Хадкевіч).

2. Размоўнае слова: мыцьцё ў такім памяшканьні.

3. Пераноснае значэньне, размоўнае слова: наганяй, суровая вымова.

🔸️[Верабейчык:] — Калі не ліквідуем недахопы ў правядзеньні ўборкі і здачы хлеба дзяржаве — будзе нам усім лазьня. Гарачанькая! (Савіцкі).
#словы_Л

Дабрыдзень, родненькія! 🤍 Ці чулі Вы такое слоўца?

КАМЯРДЗЁЛАК (kamiardziołak)
(назоўнік, мужчынскі род)

Пра здаровага, моцнага чалавека; чалавек моцнага целаскладу.
#словы_К