Кўнгил зиёрати

Бир тадбиркор дўстимиз бор. Жуда кўп ибратли амалларни бажариб юради. Кўришганда, суҳбатлашганда, бундай ишларни асло тилга олмайди, аммо ортидан, бошқалардан эшитамиз нуқул. Яқинда унинг яна бир ибратли ҳаракатини эшитиб, қувондим, таъсирландим.
Кўп фарзандли, топиш-тутиши ҳам ўртача бўлган қўшнисини Умра зиёратига юбориш ниятида, ўша ҳамсояникига чиқипти дўстимиз. Унинг гапларини эшитган қўшни аввал ишонмабди, кейин барибир бир куни миннат қилмасин, деб касалман, бир ўзим қийналаман, дея баҳоналар қилибди. Шундай баҳоналар бўлишини олдиндан билгандек, тадбиркор дўстимиз аёлини ҳам қўшнисининг уйига олиб чиққан экан, у тилга кирибди:
— Қўшнижон, сиз касалман, деманг, ёнингизга янгани олинг. Бирга-бирга улуғ зиёратларни адо этиб келинг. Харажатларни ўйламанг, биз яхши ният билан шуни зиммамизга олдик.
Шу тариқа бу ҳақда орзу қилмаган, истаган бўлса-да, боришга кўзи ва қурби етмаган бир хоксор оилага қувонч улашилди. Диллар обод бўлди, қалб кўзлари равшан тортди. “Ҳеч кимга айтманг, Аллоҳ билса бўлди”, деган тадбиркорнинг гапи ерда қолди. Зиёратдан тўлқинланиб, тетиклашиб қайтган акамиз ҳар дуода қўшнининг исмини айтиб, унинг ҳаққига дуолар қилаверди. Бунга биров тушунди, биров тушунмади. Тушунмаганларга: “Мени зиёратга шу қўшним юборди”, барака топсин, деб тушунтирди қўшнимиз. Тушунганлар эса: “Аллоҳ кўнглига солибди, кўп савобли иш бўлибди”, дея муборакбод этишди.
Умрадан қайтган оилани жуда яхши билганим ва ҳурмат қилганим учун бу эзгу амаллардан ҳаяжонланиб, дўстимга телефон қилдим ва раҳмат айтдим. Кўчаларни обод қилишда, етим-есир, муҳтожларга кўмак беришда тенги топилмайдиган дўстимиз эса гапни одатдагидек бошқа мавзуга бурмоқчи бўлди. Мен бунга имкон қолдирмай: “икки кило чириган картошкани бировга бериш учун саккизта одамни овора қилиб, камига бу ишини уялмай-нетмай кўз кўз қиладиганлардан бўлмаганингиз, тилда халқ дарду ҳасратидан гапириб, амалда шу халқнинг қонини ичаётганлар сафида йўқлигингиз, назарингиз тўқлиги, мисқолча кибр йўқлиги учун ҳам сизга ҳар куни раҳмат айтишимиз керак”, дея ўз миннатдорлигимни изҳор этдим.

Бебаҳо мулк

Ишхонамиз яқинида ошхона бор. Баъзан шу ерга тушлик учун чиқиб турамиз. Таомлари ниҳоятда мазали, аммо менинг таъбимни хира қиладиган бир нарса бор: қачон қарама, бу ернинг эгаси бир шерик топиб нарда ўйнаётган бўлади. Шунинг ўрнига бир китоб ўқиса бўлмасмикан, деб қоламан. Беминнат ҳамроҳ бўлган китоб наф келтирса келтирадики, асло зиёни йўқ.
Одатда машинамда ҳам ўн-ўн бешта китоб олиб юраман. Бировни кутиш ёки зерикмасликда китобга етадигани йўқ. Ўғил ёки қизимизга китоб ўқи, яхши ўқи, десагу ўзимиз телефондан бош кўтармасак бунинг ҳеч қандай таъсири йўқ. Сиз китоб ўқинг, болангиз ўз-ўзидан мутолаага берилади.
Яқинда хизмат сафари билан вилоятдан келаётсам, йўл патрул хизмати ходимлари тўхтатди. Машина газдами, деди, йўқ, дедим. Кўрайликчи, деди, юкхонани очдим. Юкхонада китобларни кўриб, сотгани олиб кетяпсизми, деди. Йўқ, сизга ўхшаган китобни яхши кўрувчиларга совға учун олиб юраман, дедим. Бояги ходим ростдан китоб ўқирканми йўқми билмадиму, аммо гапим таъсир қилди шекилли текширувни ҳам эсдан чиқарди. Унга Расул Ҳамзатовнинг “Менинг Доғистоним” асарини совға қилдим. Нима ҳақида бу китоб деди, сизга ўхшаган яхши одамлар ҳақида дедим. Мени яхшилигимни қаердан биласиз, танимайсизку, деди. Э, дўстим, ҳайдовчини ўйлаб, тўхтатиб текширасизу ёмон одам бўласизми, қолаверса, яхши одам ктиобга қизиқади, сиз ҳам шунақа экансиз дегандим, роса хурсанд бўлди. Мана шу мисолнинг ўзиёқ китобда ҳикмат борлигини кўрсатади.
Яна бошқа бир сафарда Ғаллаоролда Бахмал олмалари сотиладиган растада тўхтадим. Олмани юкхонага ортаётган йигитча китобларни кўриб, Тоҳир Маликнинг “Одамийлик мулки” деган китобини менга беринг шуни, деди. Шу китобга қўшиб ўзимнинг ҳам яқинда чиққан китобимни совға қилдим. Э, сиз ҳам китоб ёзасизми, деди. Ҳа, дедим. Унда олманинг пулини қайтариб бераман, тирик ёзувчини кўрганим учун, деди. Кўнмадим, олманиям сот, китобниям ўқи, дедим. Рақамимни ёзиб олувди, ҳалигача телефон қилиб туради, китоб ҳақида гаплашамиз у билан.
Энг яхши суҳбат ҳам китоб ҳақидаги суҳбатлардир. Фалончи наҳорги ошга икки минг кишини айтибди, писмадончи Умрадан қайтиб тўрт юз кишига совға тарқатибди, деган майда гаплардан юз карра, минг карра баланд туради китоб ҳақидаги гаплар. Миллатни тўйларда жилпиллаган раққосага пул сочадиганлар эмас, метро ёки автобусда китоб ўқиб кетаётганлар кўтаради.
Китоб бойлик келтирмайди, аммо бойлик ҳам китобдек наф бермайди.

КАНАЛИМИЗ КУЗАТУВЧИСИДАН ФИКР:
ДЕПУТАТ АЛИШЕР ҚОДИРОВГА ЖАВОБ
Бизнинг олдимизда мактаб қуришми ё ўқитувчининг ойлигини ошириш деган танлов бўлмаслиги керак! Бу – ёмон. Бу ўринда икки зарардан бирини танлаш принципи ишламайди: барибир натижа ўша бўлади – таълим ўлади!
Бир товуққа ҳам дон керак, ҳам сув – бир ўқувчига ҳам замонавий мактаб биноси, ҳам унинг ичида яхши ўқитувчи керак!
Битта бутунни иккига айириб, сохта танлов яратмаслик керак. Ойлик маоши яхши ўқитувчилик касби ҳам, шароити яхши мактаб ҳам шарт.

Умид хўжамқулов.

АҚШнинг янги администрацияси USAID грант дастурларини молиялаштиришни “музлатиши” оқибатида Ўзбекистондаги қатор фуқаролик жамияти институтлари лойиҳалари ҳам тўхтаб қолди.

Парламент ҳузуридаги Фуқаролик жамияти институтларини қўллаб-қувватлаш жамоат фонди директори Отабек Ҳусанов бундай лойиҳаларни давом эттириш учун шарт-шароитлар яратилишини маълум қилди.

Унинг қайд этишича, фонд хорижий грантлар билан муаммога дуч келган ташкилотлар учун 2025 йилда алоҳида дастур жорий этишга тайёр.

Видео: Sevimli

Беш-олти йил олдин Президент бир соҳа ходимлари ҳақида гапириб: “ўзи булар отини тўғри ёзолмайди, лекин уйини кўрсанг данғиллама, тўртта бешта мошинаси бор, нима булар атомни ихтиро қилганми, қайси пулига буни қуради. Ўғри бўл, инсофли бўл?” дея жуда қаттиқ гапирган эди. Бу гаплар аслида бошқаларга ҳам тегишли.
Ўйлаб кўринг, катта миқдорда пора билан қўлга тушаётганлар нега кўп? Чунки жазо қаттиқ эмас. Қўлга тушмаганлари, ўй хаёли фақат давлатни кемириш, тадбиркорни шилиш бўлган давлат хизматчилари қанчадан қанчаю уларни ким назорат қилади? Қариндош-уруғи, жазмани номига олиб берган уй, кўчмас мулк, савдо дўконлари, мошиналар учун ҳавога сарфланган беҳуда харажатлар тафтиш қилинадиган кунлар келармикан? Ёки яна номаълум августни кутиб яшаймизми?
Президент кеча коррупцияга доир мажлис ўтказди. Жуда қаттиқ гаплар айтилди. Агар ана шу ерда айтилган гаплар амалга ошса, катта ўзгаришлар бўлади. Ҳар ҳолда шунга ишонгим келди. Бунда жамоатчилик назорати муҳим аҳамиятга эга эканлиги айтилди. Бу нима дегани?
Эсланг, авваллари маҳаллага бирор бегона келса, ҳамма ҳушёр тортган. Бир қишлоқда яшаса-да, бошқа гузарда санқиб юрган ёш-ялангни катталар албатта назорат қилган. Ножўя иш қилса, кимнингдир қизини пойлаб борган бўлса-ку, кўрадигани кўрган. Оқсоқоллар юзингда кўзинг борми, демасдан оёқни нотўғри босаётганларни қаттиқ жеркиган. Содда қилиб айтганда, жамоатчилик назорати дегани, бу бефарқ бўлма, бепарволик ҳамма иллатни бошлаб беради дегани.
Шу маънода, шундай тизим яратилишига ишоняпманки, бир кўчада яшовчи ҳоким ҳам, банкир ҳам, тадбиркор ҳам, фаррош ҳам ҳалол бўлсин. Ҳокимни қозонида қайнайдиган ҳар кунлик гўшт фаррошни қозонида ҳам пишсин. Шундагина одил жамият, Президент айтган ҳалоллик пайдо бўлади. Юрт ривожланади.
Наҳангларга ўлим!

Икки қадрсиз Денгиз

Бу денгизнинг бири Орол эди. Унинг сувини асролмай, нотўғри, пала-партиш ишлатиб қуритдик. Иккинчи денгизимиз, шубҳасиз шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф эди. У кишиниям борида кўп қадрламадик. Камтарин, хоксор бу инсонни энг катта бойлигимиз, фахримиз, деб билиб, бошимизга кўтариш ўрнига қувғин қилдик, сарсон этдик. Лекин йиллар ўтиб билдик ва биляпмизки, ул зот дунёда тенги йўқ аллома бўлган эканлар. Ориф ва валий, жадид бўлган эканлар. Бунга шубҳа қилганлар, шайхимизнинг китобларини ўқисин, китобга вақтлари бўлмаса, маърузаларини тингласин. Бу китобларда одоб-ахлоқ, ибрат бор.
Айни пайтда мен ҳазратнинг "Бахтиёр оила" деб аталмиш китобларини ўқияпман. Ўқияпману нега аввалроқ шу китобни ўқимадим, дея ичимни еяпман. Ишонинг, ҳазратнинг бу асари бошқа китоблари каби дуру маржондан қиммат ва устундир.
Бу китоб ҳар бир қизнинг сепида, жавонида, ёстиғининг тагида турса, қанийди...
Вақтида қадр топмаган  инсон хотираси олдида уяляпсизми, у кишининг китобларини ўқинг. Ўзларини қадрламаганимизга яраша мерос бўлиб қолган китобларини мутолаа қилиш билан айбимизни ювайлик, хатоларимизни тузатайлик.

Босим таназзули

Музокара олиб бориш бобида бир нечта асосий қоидалар бор.
Булардан бири, куч ва босим билан рақибни бирор сезиларли чекинишга мажбурлашни ният қилган бўлсангиз, аввало кучингиз ва таъсирингизни тўғри баҳолаб олинг, аксинча, бу блефлиги билиниб қолса, нафақат жорий масалада, балки бошқа ҳолларда ҳам сизнинг сўзларингизга ҳеч ким ишонмай қолади.
Яна бошқа масала энг донғи кетган ва шу орқали машхурлик қозонган музокарачилар одатда бу каби баҳсларда бошқаларга нисбатан кўпида  ёмонроқ аҳволда қолишади. Сабаби, бундай музокарачилардан атрофдагилар ва, энг аввало ўзлари доим энг аъло натижа кутиб туришади. Музокараларда эса яхши, гоҳида эса ўртанча натижа ҳам етарлича қониқарли бўлиши мумкин.
Бу аҳвол “машҳур музокарачига” қўшимча босим яратади ва, натижада, у ёки мутлақ ғалабага эришиш йўлида яхши имкониятларни менсимай, уларни бой беради, ёки, аксинча, ўзининг “тажрибали” статусини оқлаш учун “нима бўлса ҳам  келишувга эришишим керак”, деб ўйлаб, иложидан пастроқ натижага ҳам рози бўлиб кетишга тайёр бўлиб қолади.
Трамп охирги бир ярим ой Президентлик лавозимида мен билган барча музокара қоидаларини қўпол бузаяпти.
Бунга мисоллар:
- Ғазода Хамасга бир нечта ультиматум қўйди. Улар ишламади.
- Миср ва Иорданияга фаластинларни Ғазодан олиб чиқиб кетишга ундираман, деди - ўхшамади;
- Мексика ва Канадага бир ой ичида мана икки маротаба қайта-қайта бож киргазишга уринди. Икки марта орқага чекинишга мажбур бўлди.
- Украина- Россия урушини Россия билан тўғридан тўғри, Украина ва Европани аралаштирмай сулҳ тузаман, деди - ўхшамади.
- Украинларни ўз шарти билан оташкесимга кўндираман, деди - бундан нима чиққанига ҳамма гувоҳ бўлди;
- “Вашингтон ботқоғини қуритаман” деб федерал ва маҳаллий давлат ходимларини Илон Маск билан биргаликда жадал қисқартираман, деб, давлат тизимида мутлақ хаос барпо бўла бошлади, энди Трамп ўзи “бизга болта эмас, скальпел керак” деб қолди.
- Трампнинг суд тарафидан тўхтатилган фармонларининг ҳам сонига етиш қийин.

Башорат қилмоқчи эмасманку, лекин бу кетишда, яна икки ой ўтар ўтмас, бутун қудрати билан ҳам унинг гапини ҳеч ким жиддий қабул қилмайдиган бўлиб қолади.

Бугун Трамп Канада ва Мексикага нисбатан киритилган божларининг аксарини яна қайтиб бекор қилди.

✍️Зафар Ҳошимов, "Korzinka. uz" супермаркетлар тармоғи асосчиси

Аллоҳ таоло аёлни эъзозлаб "Нисо", "Марям" сураларини нозил қилди. Унга оналик саодатини берди, Жаннат калитини оналар оёғи остига ташлаб қўйди. Пайғамбаримиз Муҳаммад саллоллоҳи алайҳи васаллам: "Энг аввал онангга, яна онангга, яна онангга, сўнг отангга яхшилик қил" дея уқтирдилар. Бундан ортиқ эъзоз, бундан юксак шараф йўқ.
Байрам муборак, азиз аёллар.

Аллоҳ розилигига олиб борадиган барча йўлларни ўрганиб чиқдим. Энг қисқа йўл одамларни севинтириш эканини кўрдим!

Хўжа Аҳрор Валий

Ўлимдан ва солиқдан қутулиб бўлмайди, деган экан биттаси. Буларни ёнига радарларни қўшсак бўлади. Нега дейсизми, ўқиб кўринг:

"20 йиллик стажим бор, хирург-онколог докторман.
Ишимиз ўта оғир. Бизга кўпров хавфли ўсимтага чалинган беморлар мурожаат қилади. Уларни кўриб қани энди шу беморни ҳаётга олиб қолсам деб ёниб ҳаракат киласан. Айниқса ёш бола бўлса жуда ҳам эзилиб кетасан киши.
Мен институтда грант асосида ўқиганман. Мен бу касбни инсонларни даволаш ва соғлом ҳаётга кайтиши учун танлаганман. Пул учун эмас. Ойликлари кам бўлса ҳам сабр килиб юртимни ташлаб кетмадим.
Мен касбимни яхши кўраман. Яқинда, 28 февраль куни ишдан сўнг бир беморнинг онаси: "доктор тезроқ етиб келинг, боламнинг аҳволи оғирлашиб қолди" деб мурожаат қилди. Беморни бориб кўрдим ёрдам кўрсатдим ва тавсиялар бердим. Шошилинчда йўлда Радарга ҳам тушибман.
Радарни қўйганлар билиб олинглар. Ўша бемор сиз ёки яқинингиз бўлиши ҳам мумкин эдику, ахир. Мен 4 млн ойлик оламан энди шуни тахминан ярмини штрафга тўлайман. Бу қанақа тизим? Қани бу ерда инсон қадри? Биз тиббиёт ходимларига имкон қолдирмаяпсиз!
Халк камерасиз, милициясиз, гвардиясиз яшаши мумкин. Лекин шифокорлар бўлмаса бир кун ҳам яшолмайди. Барча шифокорлар бир кун иш ташласа нима бўлади? бир ҳафта ташласачи? Тасаввур килаяпсизларми? Бизни бундай қийнаб, таламанглар.
Эй Ҳукумат ва Парламент! Камера ва радарларга чиварган варорларингни яна бир бор ўйлаб кўринглар. Бу камера ва радарлардан халк "Додд" деб юбораяпти. Шу жумладан мен ҳам..."

Шермухаммад Умиров

Пауло Коэло ва унинг ижоди, жумладан "Алкимёгар" ҳақида.

Пауло Коэло 1947 йил 24 августда Бразилянинг Рио-де-Жанейро шаҳрида, инженер ва уй бекаси оиласида туғилган.

Унинг илк китоби 1974 йилда, ҳозирга қадар эса 33 та китоби нашр этилган.

Пауло Коэло китоблари 88 тилга таржима қилинган ва 170 дан ортиқ мамлакатларда нашр этилган, улар дунё бўйлаб 320 миллиондан ортиқ нусхада сотилган.

У барча даврлардаги китоблари энг кўп нусхада сотилган муаллифлари орасида 22-ўринда туради.

Ҳозиргача 80 тилга таржима қилинган "Алкимёгар" 2009 йилга қадар 67 тилга таржима қилинган ва "Муаллифи ҳаётлиги даврида энг кўп тилга таржима қилинган китоб" сифатида Гиннесс рекордига киритилган.
Шунингдек, бу китоб португал тили тарихида шу тилда ёзилган ҳамда энг кўп сотилган китоб сифатида ҳам рекордчи саналади.

"Алкимёгар" 150 миллиондан ортиқ нусхада сотилган ва 100 миллиондан ортиқ сотилган фақатгина 9 та китобдан бири ҳисобланади.
👆Шуниси жуда ҳайратланарлики, "Алкимёгар" 1988 йилда илк нашр қилинганида, атиги 900 нусха сотилгандан кейин нашриёт муаллиф билан нашр шартномасини бекор қилган.

"Алкимёгар"нинг 2005 йилда чиқарилган аудиокитоби 2 миллиондан ортиқ нусхада сотилган.

Унинг китоблари ҳар йили ўртача 8 миллион нусхадан сотилмоқда.

Пауло Коэло китоблари 400 ҳафтадан ортиқ вақт давомида The New York Times бестселлерлар рўйхатидан жой олган.

П.Коэлонинг тахминий бойлиги 500 миллион доллар бўлиб, бу уни дунёдаги энг бой ёзувчилар орасида 4-ўринга кўтарган.

П.Коэло ҳар йили ўртача 20 миллион доллар ишлайди, бу сўм курси бўйича 260 млрд сўмни ташкил этади.

Бу миқдорни Сиз янада аниқроқ ва қиёсий тасаввур қилишингиз учун ушбу маълумотларни келтираман:

- Англияда энг кўп иш ҳақи олиш бўйича "топ-10"ликда турувчи мисрлик Муҳаммад Салоҳнинг "Ливерпул" дан оладиган йиллик иш ҳақига тенг;

- Ўзбекистон бюджетига 2024 йил давомида энг кўп солиқ тўлаган нодавлат корхоналар "топ-10" лигига кирган "Coca-Cola" компанияи 634,2 млрд сўм солиқ тўлаган, "Beeline" компанияси 576,6 млрд сўм солиқ тўлаган;

- Юртимизда фаолият кўрсатаётган 36 та банкларнинг фақатгина 7 таси 2024 йил якунлари бўйича Паоло Коэлонинг йиллик даромадидан кўпроқ соф фойда олишга эриша олган.

✍️ Шерзод Сувонқулов

Уни ҳамма ёмон кўриб қолди
Маҳалла-куй ишида, одамларнинг оғир-енгил кунида доим ҳозиру нозир кишилар ҳамма жойда топилади. Улар беминнат, чин марҳамат билан хизматни адо этишади. Яқинда ана шундай бир инсонни ўғирликда айблашди. Кимдир уни кечаси кўчадан уйга киришда ариқлар устида турадиган темирларни қўпориб олаётганини кўрибди. Ортидан кузатибди. Телефонига суратга олибди. Кейин бу тасвирларни тарқатгач, ҳамма уни ёмон кўриб қолди. Уни маҳалла нозирига топширишди. "Энди аниқ қамалади", деди биров. "Баттар бўлсин" деди яна бошқаси. Аммо ҳеч ким: "Мушкули осон бўлсин, балки ўғирлик нияти бўлмагандир" демади. Жуда ғалатимиз, баъзан бировга меҳр бериш, озгина қайишишда ўта хасисмиз. Аммо Аллоҳ бор, У Зот кўргувчи ва билгувчидир...
Уни тергов қилишди, сўроқ-саволга тутишди. Маълум бўлдики, у бир ой муқаддам мактабдан қайтишда светофорнинг қизилида тўхтамаган мошина уриб юборган, касалхонага етмай йўлда жон берган қизчасининг қўлидаги мунчоғини излаб юрган экан. Қизалоқ мудҳиш фожиадан тўрт-беш кун аввал қўлидаги мунчоқ панжара орасига тушиб кетганини, ололмаганини айтган экан отасига. Аниқ жойни айтмагани учун отаси қизи келадиган кўчадаги хонадонларнинг темир тўсиқлар тагини кўриш учун кечаси шу ишни қилган экан. «Шу туморчасини жуда яхши кўрарди, уни топсам, кўриб, боламни эслайман» дебди у. Бу гап тез орада маҳаллага ёйилди. Уни айблаган, маломат қилганлар уялиб қолди. Ҳовлиққанлар, бировнинг бошига ташвиш тушса, яйрайдиганларнинг овози ўчди.
Отасига меҳрибон қизалоқ ўлимидан кейин ҳам уни туҳмат балосидан асраб қолди. Унинг аввал бошдан тоза, покдомон эканлигини ҳамма биларди. қизалоғининг мунчоғини қидириб юрганини билишгач эса таъсирланишди, янаям яхши кўриб қолишди.

Бир лавҳа кўриб қолдим. Унда тасвирчи қайсидир бозорда ўзбек ва қирғиз сотувчиларининг Фурада олма сотаётганини кўрсатган. Яшикда нави бир олманинг икки хил ҳолатда жойлангани, қирғизларнинг яшигида ҳамма олма бир текисда эканлиги, ўзбек эса тепага яхшисини, пастга ўртача ва чириганларини ҳам жойлаб сотаётганига урғу берилган. Қирғизлар уч кунда 16 тонна сотишганини, ўзбек эса уч тонна ҳам сотолмаганини айтади. Видео остида минглаб изоҳлар бор. Кимдир ўзбекни кўзбўямачиликда айблаган, яна бошқа биров бундайлардан жирканишини айтган. Шу каби изоҳларни дил оғриғи билан ўқиётганимда, қирғизча ёзилган бир изоҳга кўзим тушди. "Ўзбеклар тоза ва иймонли халқ. Деҳқончиликда уларга етиб бўлмайди. Маҳсулотни алдаб сотадиганлар ҳамма халқда бор. Арзимаган нарса учун бировни биров билан таққослама" деб ёзибди у.
Қирғиз қардошимиз бу билан орияту ғурурсиз, чаласавод, танилиш илинжида бировларнинг тўшагини ҳам пойлаб юрадиган, ҳеч ким чақирмасаям шиллиққуртдек ўрмалаб, камера кўтариб юрадиганларга яхши дарс берибди.
Миллатсеварлик, халқпарварлик шаллақининг ишига айланиб қолмасин.
Шундан хавотирдаман, шундан қўрқувдаман..

Дарғалар ва қарғалар

Бир гал Шерали Жўраевнинг хонадонларига борсам, Ўзбекистон халқ шоири Омон Матжон билан суҳбатлашиб ўтиришган экан. Келинг, дея жой кўрсатдилар ҳофиз. Ўтириб, уларнинг суҳбатига қулоқ тутдим. Омон ака ҳофиз ижросидаги кўпгина қўшиқларни, айниқса ҳамма замонда бирдек севиб тингланадиган "Аввалгиларга ўхшамас" ни ёзган, ёзгандаям улкан маъноларга урғу бериб ўтган. Ҳазрат Навоий ғазалига боғланган ўша мухаммасни икки йил ёзганман, деб айтганди шоир. Ҳофиз ва шоир суҳбати Навоийга бориб тақалди. Шер ака Навоийнинг бир муддат Самарқандда яшагани ва таҳсил олганини, қаҳратон қишда ҳазратнинг оёғи синганини айтиб қолди. Шунда Омон ака худди ўзлари лат егандек "ух" деб ранж чекканлари кўз олдимдан кетмайди ҳануз. Мана Навоийга, сўзга, ижодга муҳаббат ва эҳтиром. Ҳозир шундай дарғалар борми?
Бизга ҳозир Абдулла Орипов, Эркин Воҳидовлар етишмаяпти, дея айтилган гап замирида хашакилар жонга тегди, деган хулоса мужассам.
Ҳа, бизга дарғалар керак, қарғалар эмас.

Бир пайтлар "Қасос ва қонун" киносини тасвирга олиш бошлананаётганда бош рол ижрочиси Дхармендра шеригининг роли учун ҳали унча таниқли бўлмаган Амитабх Баччанни режиссёрга таништиради. Режиссёр шундай дейди: "бу шундай сценарийки, унда ҳар қандай актёр юлдузга айланади". Яъни режиссёр бу билан сценарийда гап кўплигини айтади. Чиндан ҳам шундай." Миллион"нинг бу галги концертини кўриб, йигитлар бу гал сценарийга жиддий ёндашганлигига амин бўлдим. Бунда дўстимиз Даврон Кабуловнинг асл мутахассислиги журналист эканлиги яхши иш берган. Ундаги кузатувчанлик, таҳлил ва довюракликка беш баҳо. У деймиз, бу деймиз, лекин ўн йилдан бери томошабинни ушлаб туриш ҳар кимга ҳам эмас. Жамиятдаги муаммоларни дадил кўтаришда "Миллион" нинг олдига тушадиган топилмаяпти ҳозирча. "Миллион" томошабинни ўз устидан кулишга ўргатди, ҳеч кимга кераги йўқ мажлислар, қоғозбозлик, қуруқ ваъдалар, коррупция ҳолатларини шунчалик маҳорат билан кўрсатиб беряптики, эътироз билдиролмайсиз.
Электр энергиясига ўрнатилган лимит, права олишдаги сунъий қийинчилик, JM ўйинлари...  Монопол JMнинг ёпилиш маросимига оид саҳна кўринишига ҳам куласиз, ҳам куясиз. Даврон айтганидек, 30 йилдан бери бир хил қолип, эскирган дизайн, боз устига уни сотишдаги найрангларга чидаган халқимизга балли. Жаҳонга машҳур брендлар агар ўз ишини тўхтатса, халқ ташвишланган. Бизда эса шу автозавод ёпилса, одамлар байрам қилишига ишора қилинган. Ахир, ким ҳам ўзини қийнаган, овораю сарсон қилган ташкилотни яхши кўрарди?!
Халқимиз ишонган вакиллар газ ишлатсанг, косанг оқармайди, бир кунлик тирикчиликка 26 минг етади, дея энсамизни қотираётган бир пайтда "Миллион" каби жамоаларнинг, яъни ёш авлоднинг муаммою тўсиқларни кулгу ва юмор билан кўтариб чиқаётганини албатта олқишлаш керак, деб ўйлайман. Бу каби жамоаларнинг дастурларини бачкана, енгил-елпи дейдиганлар эса ҳамиша топилади. Уларга гапимиз шу: сиз бунинг ўрнига бирор дастур ёки кўрсатувни қойиллатинг, сизга қарсак чалмаган номард.

Ўзбекистон ва Тожикистон халқ артисти Шерали Жўраевни ёдга оламиз.

МИЛЛИЙ ФОЖИАМИЗ
Бизнинг қишлоқда (маҳалламизда) бир йилда 50-70 та тўй бўлади. Битта тўйга камида 50 млн. сўм сарфланади.
Арифметика: 50.000.000х60=3.000.000.000 (3 млрд)
Қишлоғимизда ҳар йили 3 млрд. сўм маблағ орзу-ҳавасга сарф бўлмоқда.
Ўзбекистонда бизнинг маҳаллага ўхшаган тахминан 10 мингта маҳалла бор.
Арифметика: 10.000х60=600.000
600.000х50.000.000= 30.000.000.000.000 (30 трлн.)
Бу тахминан 3 млрд. доллар дегани. Катта шаҳарлардаги 25.000 долларлик торт, 90.000 долларлик тўй каби аҳмоқона дабдабаларни ҳам қўшиб, ўртача ҳисоблаганда, тахминан 10 млрд. доллар бўлади.
Ўзбекистондаги оилалар бюджетидан ҳар йили тахминан 10 млрд. доллар маблағ ҳавога совурилмоқда.
Бунча катта маблағни тасаввур қилиш учун қиёс келтираман: Қоровулбозор нефтни қайта ишлаш заводини французлар 500 млн. долларга қуриб берган; ўз вақтида “Аср қурилиши” номини олган ТошҒузор-Бойсун-Қумқўрғон темир йўл линияси қурилиши 220 млн. долларга тушган.
Фожиамиз шундаки, бу ўта аҳмоқона иш эканлигига ҳаммамизнинг ақлимиз етади. Лекин шу ишни қилаверамиз. Ушбу фикрларни ёзаётган муаллиф ҳам ўз вақтида эл қатори тўй қилган.
Тўйга сарфланган пулнинг бир кундан кейин қаерда бўлишини тасаввур қилайлик. Зора шунда, бу ишларимизни тўғри йўлга солармиз.
P.S. Битта оила тўй қилиши учун 3-5 йил йиғинади. Ўша оилада 3 та фарзанд: икки ўғил ва бир қиз деб тасаввур қилинг. Демак, ўша оила 5 марта тўй қилади (икки ўғлига суннат ва келин тўй ҳамда қиз чиқариш). Арифметика: 4х5=20. Демак, типик ўзбек оиласидагилар 20 йил умрини фақат тўй қилишга сарфлаб юбормоқда.
Умид Хўжамқулов
06.04.2025 йил.

#jamoatchilik_nazorati
#axborot_xavfsizligi

Буюк Британияда полиция интернетда ҳақорат қилган кишиларни ҳибсга олмоқда

«The Times» ёзяпти: интернетда, телефонда ёки почта орқали кимнидир безовта қиладиган, хавотирга соладиган хабарлар учун минглаб одамлар ҳибсга олиняпти. 2023 йили 37 та полиция бўлинмаси ходимлари 12 183 та ҳибсга олишни амалга оширган.

Ўзбекистонда ҳам интернет тармоғида ҳақорат қилиш билан боғлиқ муаммолар, зиддиятлар ортиб бормоқда. Лекин, бунга қарши қандайдир амалий чоралар кўриляптими?

❓ Шаън ва қадр-қимматни обрўсизлантиришга, ҳақоратга қарши жавобгарлик чоралари етарлими?

🌐 Бу масала болаларнинг интернетдан хавфсиз фойдаланиш ҳуқуқи билан ҳам боғлиқ.

Афсуски, сўз эркинлиги фонида бу борадаги вазият фақат салбий томонга юрмоқда, дейиш мумкин.

⁉️Кимдир бу борада бош қотирадими?

Ҳукумат журналистларни алдаб кўчада қолдирди...ми?

"Айтишларича" феъли қаламкашлар томонидан бугун кўп ишлатилади. Сабаб оддий: биринчидан, маълумотлар тақчиллиги бўлса. икинчидан, айни истилоҳ ёзарман учун ҳимоя воситаси вазифасиниям яхши ўтайди. Хуллас, бугун бизда ҳам унга эҳтиёж бор. Бундан бир неча йиллар илгари кўп шов-шувларга мавзу бўлган Матбуотчилар кўчасидаги 32-уй, яъни пойтахтнинг қоқ марказидаги "Матбуотчилар уйи" ҳақида кўп гаплар бўлганди. Мунозаранинг асоси шу эдики, бу бинодан газитчилар чиқарилиб, кимгадир сотилган...

Журналист ва зиёлиларнинг узоқ норозиликларидан кейин бу ерга Президент матбуот котиби Шерзод Асадов ҳам келган ва вазиятни ўрганганди. Хулоса шундай бўлгандики, бино ҳеч кимга сотилмайди, қайта таъмирланиб, журналистлар ихтиёрига берилади. Бу ҳақда ҳатто Президентнинг махсус қарори ҳам чиққанди. 

Аммо, айтишларича, бугун бу иншоот журналистларга эмас, қандайдир инвесторга берилган. Бино таъмир учун ёпилганига бир йилдан ошди. Орада бу ерда жойлашган нашрлар турли жойларга кўчирилди. Вақт ўтди, масала совуди.

Айтишларича бугун бу бинога эгалик ҳуқуқи берилган ЎзА ва бошқа марказий нашрларнинг бу қарор ва бинони "унутиш" тўғрисидаги "розиликлари" олинган... Хуллас, масала бошида ҳал бўлган, бино пулланган экан. Фақат "оч баччағардан, қоч баччағар" дегандай ижодкорларнинг овозини ўчириш учун озроқ вақт ўтказиб, масаланинг совишини кутишган экан, деган қарорга келади одам бу гап-сўзларни эшитиб.

@platformauzb

Боласи учун борини аямайдиган ягона киши унинг отасидир.