لازم به ذکر است که مصاحبه در تاریخ ۱۲ شهریور انجام شده است.

لحظه اکنون؛ امتداد گذشته
مروری بر کتاب مشروطه همگان که نقدی است بر بابی‏‌نمایی انقلاب مشروطه ایران

نوشته نیلوفر نادری
روزنامه هم‌میهن. ۲۴ مهر ۱۴۰۴. بخش‌هایی از نقد و بررسی کتاب توسط خانم نادری در ادامه آمده است. تمام مطلب را در اینجا بخوانید.


انقلاب مشروطه نقطه عطف مهمی در تاریخ معاصر ایران است؛ جنبشی که نه‌فقط سیاست، بلکه ساختار اجتماعی و فکری جامعه ایرانی را نیز دستخوش تغییر کرد. با وجود گذشت بیش از یک‌قرن از این خیزش مهم و تاریخی، هنوز هم درباره آن کتاب‌ها نوشته می‌‌شود و افراد مختلف می‌کوشند تا این رخداد را از زوایای گوناگون بررسی کنند.

با وجود این، هنوز هم درباره ماهیت و پشت پرده آن مناقشه‌هایی وجود دارد که ازجمله آنها می‌توان به نقش و نسبت بابیه و بهائیت با انقلاب مشروطه اشاره کرد؛‌ نسبتی که برخی بر آن پافشاری و برخی دیگر آن را رد می‌کنند. کتاب «مشروطه همگان؛ نقدی بر بابی‌نمایی انقلاب مشروطه» نوشته محمدرضا جوادی‌یگانه و علی راغب، با نگاهی جامعه‌شناسانه و انتقادی در پی آن است که این نسبت تاریخی را به چالش بکشد.

کتاب با مروری بر وقایع مشروطه و چهره‌های کلیدی آن آغاز می‌‌شود و توضیحاتی را درباره بابیه و بهائیت و نقش‌های احتمالی‌شان در آن زمان می‌دهد؛ توضیحاتی که این کتاب تخصصی، تاریخی و جامعه‌شناسانه را برای مخاطبانی که پیش‌زمینه لازم را ندارند هم قابل خواندن و قابل فهم می‌کند و شاید اینطور بتوان گفت که نقطه آغاز این کتاب یکی از نقاط قوت آن به حساب می‌آید. نویسندگان این اثر با تأکید بر عدم‌ورود به داوری عقیدتی در مورد این دو فرقه، می‌کوشند جریان‌ها، ادعاها و کنش‌های شکل‌گرفته را بررسی کنند و در آخر به این نتیجه می‌رسند که نسبت دادن انقلاب مشروطه به بهائیان و بابیان، نه‌فقط بی‌اساس است، بلکه انحرافی در شناخت ریشه‌های واقعی و بومی این جنبش نیز به‌شمار می‌آید.
....
این دو نفر در این کتاب یک کار جالب دیگر هم می‌کنند و آن این است که می‌کوشند سراغ ذهنیت جمعی بروند و بفهمند که بابی در ذهن مردم دوره مشروطه چه معنایی داشته است و به این نتیجه می‌رسند که این مفهوم بیش از اینکه یک شناسه اعتقادی باشد، یک اتهام سیاسی بوده است. آنها در همین راستا مثال‌هایی هم می‌آورند. برای مثال به سیدجمال‌الدین واعظ اتهام بابی‌گری زده بودند. چرا؟ چون از شاه انتقاد کرده بود. درواقع آنها با آوردن چنین مثال‌هایی می‌خواهند نشان دهند که در آن زمان هر نوع صدای مخالفی ممکن بود با برچسب بابی‌گری روبه‌رو شود.

نویسندگان درنهایت روی این مسئله تأکید می‌کنند که مشروطه یک انقلاب ملی و فراگیر بود؛ مشروطه نه برای گروه یا فرقه خاصی که برای همگان بود و تلاش برای انتساب آن به فرقه‌ای خاص، چه از سوی بهائیان برای بهره‌برداری‌های هویتی، چه از سوی جریان‌های حکومتی برای تضعیف آن، درنهایت به تحریف واقعیت تاریخی مشروطه می‌انجامد. آنها این دو جریان را با وجود تفاوت‌های ظاهری که دارند، دارای یک هدف مشترک اعلام می‌کنند و می‌گویند هر دوی این جریان‌ها به‌دنبال مسخ هویت ملی مشروطه بوده‌اند. چون یکی بر جهان‌وطنی و دیگری بر اسلام‌گرایی ایدئولوژیک تأکید کرده‌اند و هر دو نقش مردم ایران را در خلق این انقلاب نادیده گرفته‌اند.

کتاب «مشروطه همگان؛ نقدی بر بابی‌نمایی انقلاب مشروطه» اثری پژوهشی و پرچالش در حوزه تاریخ‌نگاری انتقادی است و برای آنهایی که به تاریخ اجتماعی ایران و خوانش‌های مختلف و جدید از انقلاب مشروطه یا حتی بررسی نقش فرقه‌های گوناگون در تحولات سیاسی علاقه دارند، کتابی آموزنده و جالب توجه خواهد بود. انقلاب مشروطه دستاوردهای قابل‌توجهی برای جامعه ایران داشته است؛ از تدوین نخستین قانون اساسی گرفته تا تشکیل مجلس شورای ملی. مشروطه نقطه شروعی برای شکل‌گیری مشارکت مردمی در سیاست و تولد نهادهایی مانند مجلس بود که اگرچه با مقاومت ساختار قدرت روبه‌رو شد، اما بذر آگاهی و کنشگری سیاسی را در جامعه کاشت.

از آن زمان تاکنون، جنبش‌های متعددی در ایران شکل گرفته که ادامه همان مسیر است؛ مسیری پرچالش، اما پایدار برای تحقق آزادی، عدالت و پاسخگوکردن قدرت. مردم ایران هنوز در مسیر مطالبه‌گری، پویایی سیاسی و تلاش برای ساختن آینده‌ای مبتنی بر حقوق شهروندی ایستاده‌اند. هر نسل در ادامه و امتداد خواسته‌های نسل‌های قبل از خود، به زبان و با ابزار خود کنشگری کرده است و آنچه این روزها زیر و روی پوست این کشور در حال رخ‌دادن است، امتداد همان آرمان‌های مشروطه‌خواهان است؛ آرمان‌هایی که همه برای تحقق آن در تلاش هستند و همه اینها یعنی هرچقدر هم درباره مشروطه بنویسیم و بخوانیم کم است، چون لحظه اکنون امتداد گذشته است.‌

‏هنوز حقیقت ماجرای تعرض بازیگر سرشناس روشن نشده، اما مساله زن‌آزاری و کودک‌آزاری آن اندازه هولناک است که حتی احتمال کوچک وقوع آن را هم، باید جدی گرفت. آرامش روانی زنان و کودکان مهمتر از احتیاط در حفظ حیثیت‌ها است. چه بسیار زندگی‌‌ها و آینده‌‌ها که با این احتیاط‌ها به باد رفته.

‏امروز دویست و دوازدهمین سال‌روز ⁧ عهدنامه گلستان⁩ است:
‏«تحریرآ فی معسکر روسیه در رودخانه زیوه من محال گلستان متعلٌقه قراباغ به تاریخ بیست و نهم شهر شوال المکرم سنه یک هزار و دویست و هشت (۱۲۰۸) هجری نبوی مطابق دوازدهم ماه اکتوبر سنه یک هزار و هشتصد و سیزده  ۱۸۱۳ عیسوی سمت تحریر رفت» (به نقل از توییت سام گیوراد)

‏شبیه‌ترین واقعه تاریخی به حوادث اخیر، دوران پس از عهدنامه گلستان است. جامعه ایران پس از رویارویی منتهی به عهدنامه گلستان، سراسر دگرگون شد. البته آن تجربه آنچنان سهمگین بود که امکانات سنت برای گذر از بحران، انکار و فراموش شد. بجای تکرار آن تجربه، پس از ۲۱۲ سال، راهی دیگر باید جست.

ابراز نگرانی نسبت به خبر احضار و بازداشت برخی جامعه‌شناسان

در شرایطی که جامعه ایران با دشواری‌های متعدد اقتصادی، اجتماعی و نیز تهدیدهای بیرونی مواجه است، انتشار اخباری مبنی بر احضار یا بازداشت شماری از جامعه‌شناسان و پژوهشگران حوزه علوم اجتماعی، مایه نگرانی عمیق جامعه علمی کشور است.

علوم اجتماعی در همه جوامع به‌مثابه وجدان نقاد جامعه و یاریگر سیاست‌گذاران در درک واقعیت‌های پیچیده اجتماعی عمل می‌کند. تضعیف امنیت حرفه‌ای و روانیِ پژوهشگران این حوزه نه تنها به زیان جامعه علمی، بلکه به زیان کل جامعه است که بیش از هر زمان دیگر به تحلیل‌های واقع‌بینانه و سیاست‌های مبتنی بر دانش نیاز دارد.

انجمن جامعه‌شناسی ایران با ابراز نگرانی از این رویدادها، بر ضرورت حفظ امنیت، آرامش و آزادی اندیشه و بیان برای اعضای جامعه علمی کشور تأکید می‌کند و امید دارد مسئولان امر، با درایت و تدبیر، شرایطی را فراهم آورند که ضمن آزادی سریع این پژوهشگران و محققان، اهالی علم بتوانند در فضایی امن و به دور از اضطراب، به رسالت علمی و اجتماعی خود در خدمت به کشور ادامه دهند.

هیات‌مدیره انجمن جامعه‌شناسی‌ایران

@iran_sociology
#انجمن_جامعه_شناسی_ایران

‍ لوازم گسترش ایران‌گرایی

رونمایی از مجسمه زانو زدن والرین امپراتور روم در مقابل شاپور پادشاه ساسانی که جمعه شب در میدان انقلاب از آن رونمایی شد، یک اقدام مهم و نمادین در بازنگری‌های پساجنگ است و باید از شهرداری تهران در این مورد تشکر کرد. یادآوری پیروزی‌های تاریخی ایرانیان در برابر دشمنان در تقویت هویت ملی و گسترش روح حماسی در جامعه که از زمان جنگ با اسرائیل شکل گرفته، موثر است.

البته باید توجه داشت که گسترش روح حماسه در کشور با اتکای به میراث ملی، تنها با یک واقعه و بی‌توجه به زمینه اجتماعی و سیاسی محقق نمی‌شود. نمی‌توان یک هفته قبل‌تر راه ورود به مقبره کوروش را بست و امروز از مجسمه شاپور رونمایی کرد. و نمی‌توان بی‌توجه به فقدان چشم‌انداز در آینده و درست در زمانی که رئیس‌جمهور احتمال تخلیه تهران در ماه «آینده» را می‌دهد، به «گذشته» تفاخر کرد.

ولی مهمتر از آن،‌ این است که برای بهره‌گیری از این گذشته غرورآمیز، باید منظومه‌ای از عوامل دست به دست هم بدهند. و اجزای این منظومه توسط نظام سیاسی، فرهنگی، آموزشی و رسانه‌ای، باید به صورت همنوا ساخته شود. از قضا در روز قبل از رونمایی مجسمه، منشور کوروش در یونسکو به رسمیت شناخته شد و «منشور کوروش را «سندی بنیادین در تاریخ تمدن بشری» و «نخستین نمود مکتوب از اصول آزادی، عدالت، مدارا و احترام به تنوع فرهنگی» توصیف کرد. طبق این تصمیم، یونسکو موظف است آموزه‌های برگرفته از منشور کوروش را در برنامه‌های آموزشی، فرهنگی و حقوق بشری خود تقویت کند.»

آنچه یونسکو از کشورهای عضو خواسته، برای ایران نیز صادق است و اگر بنا باشد «ایران‌گرایی» تقویت شود، لازم است تلاشی همه‌جانبه آغاز شود: شکوه ایران باستان به کتاب‌های درسی بازگردد ، و در سریال‌ها و فیلم‌های تلویزیونی بازسازی شود، و جزییات آن پیروزی‌ها و نگاره‌های برگرفته از آن، موضوع سخنرانی‌ها و پژوهش‌ها و پایان‌نامه‌ها شود، و نمادهای آن رواج داده شود، و نقاشی‌‌های آن زینت‌بخش دیوار ساختمان‌های حکومتی شود، و نیز در حفظ و نگهداری و مرمت این آثار باستانی و رعایت حریم آنها کوشیده شود.
و این امر جز به دست صاحب‌نظران ممکن نیست. باید ایران‌شناسان و اهالی علم و فرهنگ و هنر تکریم شوند و پایشان به رسانه ملی باز شود و فرصت بیان ایده‌هایشان در باره ایران را داشته باشند، تا جریان ایران‌گرایی بسط یابد.

آنچه باعث «تمایز» دانشمندان از عامه مردم می‌شود، توجه به جزییات است. همین جزییات است که می‌توان هویت بسازد. حلقه در دست مجسمه رونمایی‌شده شاپور، نابجاست. این حلقه، حلقه متصل به یک دستار است. در سنگ‌نگاره‌های نقش رجب و نقش رستم، دستار را خدا است که به شاه می‌دهد. دستار و نه حلقه دستار تنها، نماد «فره افزون»ی است که اهورامزدا به شاه بخاطر پیروزی در مقابل دشمنان عطا می‌کند و او را «بیشتر از پیش» موید به تاییدات الهی می‌کند، و افزونی آن با این نشانه است که شاه، در زمانی دستار می‌گیرد که خود دستار بر سر دارد. حذف دستار و حذف اهورامزدا و حذف عمل گرفتن دستار که نماد فر است، وجود آن حلقه را بی‌معنا کرده است. بعلاوه آنچه در نقش شاپور در دارابگرد است، دست شاپور بر سر امپراتور شکست‌خورده است و نه حلقه دستار.

توجه به جزییات در تبلیغات شهری نیز مهم است. مقاومتِ رئیس‌علی دلواری—که به کشته‌شدنش انجامید—و تیر انداختنِ آرشِ کمانگیر—که شکست را به پیروزی بدل کرد—از جنسی دیگرند و کنارِ پیروزی شاپور بر امپراتوری روم نمی‌نشینند. پیروزی‌های شاهان را باید متمایز از مقاومت‌های مردمی دید. هر دو ارزشمندند، اما کارکردشان متفاوت است.

و البته به‌گمانم بعد برجسته‌تر ایران‌گرایی، همین مقاومت‌های مردمی است در برابر مغول و حمله اعراب و تورانیان و اسکندر و روس‌ها و انگلیسی‌ها. تاریخ ایران از این نقاط درخشان کم ندارد، باید پیدا کرد و حماسه‌اش را نوشت. مانند حماسه‌ای که سیاوش کسرایی برای آرش کمانگیر سرود؛ یا نقاط سیاه و تباهی را زدود و تصویر بهتری از گذشته ارائه کرد، مانند جمشیدشاه که مهرداد بهار برای کانون پرورش فکری نوشت و فصل انتهایی زندگی جمشید را حذف کرد.
@javadimr

رئیس مرکز ارتباطات مردمی ریاست جمهوری: مسئولان صدای مردم را بشنوند

رئیس مرکز ارتباطات مردمی ریاست جمهوری: حرف مردم این است که رنج آنان حداقل از سوی مسئولان درک شود و همین عدم درک می‌تواند مردم را عصبانی کند. مسئولان باید از نگاه کلان و کلی به مسائل کشور کمی فاصله بگیرند و نگاه جزئی‌تر به مسائل خرد داشته باشند.

◇گزارش را اینجا بخوانید👇
ettelaat.com/x343Q

◇اطلاعات را دنبال کنید👇
اینستاگرام◇ایکس(توئیتر)◇روبیکا◇بله

🗞@ettelaatonline

🔴 پزشکیان: نظرسنجی‌ها نشان داد مردم از دولت ناراضی‌اند

🔹در استان‌ها نظرسنجی نشان داد مردم از دولت ناراضی هستند، باید بتوانیم مردم را راضی کنیم.

🔹هرکس نمی‌تواند به مردم خدمت کند باید کنار برود؛ نباید برای مردم قیافه بگیریم.
🇮🇷 @jamarannews

‏تمایز پزشکیان در این است که باور دارد: وقتی مردم ناراضی هستند، پس مشکل از عملکرد ماست. بدنبال تفسیر نتایج، تغییر گویه‌ها یا مرکز نظرسنجی، یا حتی تغییر جامعه با تغییر شیوه نمونه‌گیری نیست!

‏ادراک از نارضایتی مردم و ابعاد و علل آن، مقدمه حل مساله است، و نظرسنجی بعدی معیار حل مساله.

‏نظرسنجی‌های استانی، به سفارش مرکز ارتباطات مردمی ریاست جمهوری و توسط ایسپا، تاکنون برای ۱۶ استان مقصد سفر رئیس جمهور، به صورت تلفنی و با پانصد نمونه شهری و روستایی انجام شده است. نمودار ضمیمه، ارزیابی از عملکرد مسئولین استانی، از یکی از استانها، و برای نمونه است.

‏خبر منتشرشده در کانال تلگرامی مهر فردا از اساس کذب است. مرکز ارتباطات مردمی نهاد ریاست جمهوری سفارش چنین نظرسنجی‌‌ای به ایسپا نداشته است و از صحت و سقم یافته‌های آن بی‌اطلاع است.

جوادی یگانه: نظرسنجی درباره مقبولیت شخصیت‌های سیاسی انجام نداده‌ایم

رئیس مرکز ارتباطات مردمی نهاد ریاست‌جمهوری در گفت‌وگو با ایسنا:
🔹مرکز ارتباطات مردمی نهاد ریاست جمهوری هیچ‌گونه نظرسنجی درباره مقبولیت شخصیت‌های سیاسی انجام نداده است.

🔹خبری که برخی سایت‌ها و کانال‌ها همراه با توییت من منتشر کرده‌اند کذب است.

🔹نارضایتی‌ها فقط مربوط به دولت نیست.

🔹چنین اقدامات غیرحرفه‌ای برای ضربه‌زدن به رقیب سیاسی و ایجاد سوژه برای دشمن ناپسند است.

isna.ir/xdVrRZ
@isna94

آب دریا را اگر نتوان کشید...

نوشته سیدمسعود رضوی.
روزنامه اطلاعات. چهارشنبه ۲۸ آبان ۱۴۰۴. صفحه ۲. (اینجا)

امروز آب از نان شب هم واجبتر است. این جمله را هفته پیش از دکتر جوادی یگانه شنیدم که مدیر مرکز ارتباطات مردمی ریاست جمهوری است.

ایشان جامعه شناس و استاد دانشگاه و نویسنده‌ای گرامی است. میهمان ما در روزنامه اطلاعات بود و من و همکارانم سخنرانی پرمایه و نغزی از وی شنیدیم.

وی برخی مسائل کشور را به صراحت و با دلسوزی مطرح کرد و به پرسش‌ها با صدق و دقت پاسخ داد. در حاشیۀ جلسه، عبارت ابتدای یادداشت را بیان کرد و من فکر می‌کردم که با وجود تناسب «آب و نان» و تضاد «روز و شب»، یعنی دو صنعت ادبی در این جملۀ انشایی و ساده، چرا گزاره خصلت ادبی پیدا نکرده است؟ آیا ادبیات تنها صناعت است؟ آیا انشا یا خبر(که در اینجا شکل و فرمِ گزاره است) بدون خیال و معنای نامتعارف می‌تواند برانگیزنده باشد؟ به هرحال پرسشی بود تا سر خود را گرم کنم و اوقات را بگذرانم. اما وقتی موضوع را با یکی از دوستان سرد و گرم چشیده مطرح کردم؛ گفت: چه نیازی به آرایه های ادبی؟ یک دنیا خیالِ سرد، کابوس و تصورات تیره در این عبارت نهفته است.

مهمترین دغدغه امروز مردم و دولت، آب است. مورخان بزرگ معاصر جهان هم که وجه تولید آسیایی و تاریخ فلات ایران را بررسی کرده‌اند، مسألۀ مرکزی ایران را آب و کیفیت دستیابی و توزیع آن دانسته اند. آب، آنقدر اهمیت داشته که سکونتگاه و روستا و شهر را آبادی می‌نامیدند و توسعه و رونق را آبادانی می خوانده اند. زندگی مشتق از آب است و کمبود و حفظ و وابستگی به منابع آب، مهمترین مسأله و بلکه بنیاد حیات در این سرزمین بوده است. دولت و قدرت هم بازتولید همین امر است و به احتمال بسیار زیاد، برای نگاهبانی و عدالت در انشعابات و توزیع آب و نظارت برتعمیرات قنوات و چاهها و کانالها بر اریکه نشسته و به تدریج صاحب دیگر شئون و اقتدارات شده اند.

این مقدمات حالا بیش از گذشته به ذهن ما خطور می‌کند و بیشتر از همیشه ما را برمی انگیزد تا ببینیم این همه وسواس دربارۀ «آب» و «برآمدن زندگی از آن» و «تضمین حیات بدان» چرا و چگونه در فرهنگ و زبان و فکر و ادبیات ما برجسته شده است؟ اموری که در دوران جدید به هیچ گرفته شد و با بی اعتنایی و فراموشی گذشته، یکباره منابع و ذخایر میلیونها ساله را بر باد د اد و دانش نیاکان را هدر و هبا کرد و امروز ناترازی آب را برای ملت و مملکت به میراث نهاد. دولت و شخص رئیس جمهور بارها دربارۀ ناترازیهای بزرگ (شکستگی!) سخن گفته و با راستی و اندوه، حقیقت را با مردم میهن در میان نهاده است. ما هیچگاه دولت برآمده از رای مردم را تنها نخواهیم نهاد اما نقد خود را به برخی وزرا باید بیان کنیم.

وزیر نیرو، آقای علی آبادی مجدداً و به تأکید، از شیرین کردن آب دریا و رساندن آن به پایتخت و شهرهای مرکزی پرجمعیت خبر دادند و مشکل کم آبی را با این مژده قابل حل دانسته اند. این چندمین بار است که این مسأله و مشابه آن مطرح شده است.

بسیار خوشحالیم که راه حل مزبور در مقابل راه کارشناسان و مهندسان و بسیاری از صاحب نظران دوباره طرح و توجیه می‌شود، زیرا آنان معتقدند همانند تمام کشورهای بزرگ و کوچک جهان باید توسعه و جمعیت را به سمت سواحل و بنادر و دریاها برد.

از این نظر ایران در جهان کم نظیر و در خاورمیانه بی نظیر است. اما حالا که نظر وزیر نیرو بر طرحِ لوله کشی و آب شیرین کن و انتقال آب دریاست، امیدواریم بودجه لازم، مهندسی مدرن، شرکتهای مشخص و نام و نشان تمام این شرکتها و موسسان و عوامل آن منتشر شود. زیرا چنین طرحی که بی شک صدها میلیون و شاید میلیاردها دلار سرمایه می‌برد و سرنوشت و حیات میلیونها شهروند ایرانی بدان گره خورده است، نمی‌تواند بدون شفافیت کامل انجام پذیرد. در این مورد ببینیم که بالاخره: آب دریا را اگر نتوان کشید/ هم به‌ قدر تشنگی (می‌شود) چشید؟!

مشکل بزرگ پروژه‌های ناتمام و بر زمین مانده در این مملکت، همیشه همین عدم شفافیت بوده است. کسی مسئولیت ناترازی برق و آب و محیط زیست و تورم و بی ارزش شدن پول ملی و حتی معصیتهای بانک آینده را بر عهده نمی‌گیرد. نام مشخصی در کار نیست و بازتوزیع خسارات از جیب بچه‌های فقیری جبران می شود که ترک تحصیل کرده‌اند، زباله گردی می کنند، پدرانشان بیکارند، مادرانی که طلاق می گیرند و جوانانی که حسرت یک پراید دست دوم دارند... اینها باید خسارت پروژه های ناتمام فلان ساختمان نمادین در وسط تهران یا خط لوله صلح به پاکستان و هند را که مرز جنوب شرقی زنگ زده یا زرق و برق ایران مال را، بپردازند.

پس لطفا شفاف و روشن نام شرکتهای دخیل و موسسان و مجریان و بودجه و گزارش کار را به اطلاع مردم برسانید. این را از شما و از دکتر پزشکیان جدا مطالبه خواهیم کرد!...

‏دولت علیه دولت، فرساینده توان دولت و کاهنده سرمایه اجتماعی آن است.
‏همه دولت‌ها گاه تصمیماتی گرفته‌اند که به مذاق طرفداران خوش نیامده، به مصالحی غیرقابل گفتن یا به منافعی آشکار و پنهان؛ اما دلخوری‌ها را روی دایره نریخته‌اند. رسانه‌ای بودن دولتی‌ها، نباید نقطه ضعفش بشود.

تازه‌ترین آمارهای کتاب‌خوانی در ایران
نگاهی به نظرسنجی فرهنگ کتاب‌خوانی در ایران

نظرسنجی ملی «فرهنگ کتابخوانی در ایران»، توسط پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، به صورت تلفنی در آبان ماه سال 1404 با پرسش از ۱۲۳۴ شهروند بالای ۱۸ سال در کل کشور انجام شده و اخیرا منتشر شده است.
۴۱.۱درصد از پاسخگویان گفته‌اند که کتاب می‌خوانند. اما تنها ۱۵ درصد پاسخگویان معتقدند کتابخوانی به میزان زیاد و خیلی زیاد در خانواده و اطرافیان آنها رواج دارد و همچنین ۸۱.۴درصد مردم با این انگاره که «مردم ما کمتر مطالعه می‌کنند» موافقند. لذا علیرغم اینکه بخش قابل توجهی از مردم کتاب می‌خوانند، اما معتقدند که بقیه (خانواده و اطرافیان و همه مردم) کتاب نمی‌خوانند.
کتاب‌خوان‌ها (همان ۴۱درصد)، به طور متوسط ۱۸۶ دقیقه در هفته (یعنی ۲۶.۶ دقیقه در روز) کتاب غیردرسی می‌خوانند. این میزان، با احتساب افرادی که کتاب نمی‌خوانند (یعنی بعلاوه ۵۹ درصدی که کتاب نمی‌خوانند)، می‌شود حدود یازده (۱۰.۹) دقیقه در روز. با بسط مفهوم کتاب خواندن به «خواندن متن علمی (اعم از مقاله، تحلیل و غیره) یا تماشای مستند علمی،‌ در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های مختلف»، میزان کتاب‌خوانی کتاب‌خوان‌ها از ۲۶ دقیقه به ۷۰ دقیقه افزایش پیدا می‌کند.
۵۲.۴ رصد کتاب‌خوان‌ها، کتابهای چاپی و کاغذی، ۱۸.۵ درصد الکترونیکی، ۱۱.۷ درصد صوتی و ۱۷.۵ درصد هر سه نوع کتاب را مطالعه می‌کنند. همچنین در میان کتاب‌خوان‌ها، مطالعه رمان و داستان با ۲۱.۲ درصد بیشترین میزان را به خود اختصاص داده است، کتابهای تاریخی با ۱۵.۴ درصد، کتب روانشناسی و تربیتی با ۱۴.۷ درصد و کتب تخصصی با ۱۴.۵ درصد در رده‌های بعدی قرار دارند.

مساله میزان کتاب‌خوانی در ایران یک موضوع مهم است. اگر به آمار نشر توجه کنیم، تیراژهای ۱۰۰ نسخه‌ای حکایت از پایین بودن میزان کتاب‌خوانی در ایران دارد. باید توجه داشت که میزان ده دقیقه در روز، خوداظهاری پاسخگویان است؛ مردمی که خودشان را کتاب‌خوان می‌دانند اما خانواده و اطرافیانشان و سایر مردم را خیر. بهتر است نظر پاسخگویان در باره دیگران را دقیق‌تر بدانیم تا نظرشان در باره خودشان. کتاب‌خوانی را مردم یک فضیلت می‌دانند و لذا دوست‌ دارند که خود را کتاب‌خوان معرفی کنند. از تمایل مردم به کتاب‌خوان بودن به عنوان یک فرصت می‌توان استفاده کرد و به گسترش کتاب‌خوانی روی آورد.
همچنین برای سنجش دقیق‌تر میزان کتاب‌خوانی باید از روش‌های دیگری چون پژوهش در الگوهای گذران وقت نیز بهره گرفت.

هیچ اصلاحی با تحقیر کارگزاران آن ممکن نیست


محمدرضا جوادی یگانه جامعه‌شناس و رییس مرکز ارتباطات نهاد ریاست جمهوری به توییت علی اصغر شفیعیان واکنش نشان داد و نوشت:

هیچ اصلاحی با تحقیر کارگزاران آن ممکن نیست.

اگر نظام اداری تنبل‌خانه است -که نیست- و اگر کارمندان ناکارآمدند -که نیستند-، مقصر اصلی آن ساختار سیاسی است، و ناکارآمدی و تنبلی اجتماعی پیامدها و نتایج تصمیمات درازمدت نظام سیاسی است.

دولتِ تنبل خانه

علی اصغر شفیعیان روزنامه‌نگار که در معرفی توییتر خود نوشته «یک مشاور در ریاست جمهوری» توییت کرده بود:

‏رئیس جمهور رسما می‌گوید که عموم کارمندان دولتی اصلا کاری ندارند که بکنند، رهبری هم تاکید دارد که در کنار اصلاح نظام اداری حتی تعداد کارمندان را کم کنید.

عمده‌ی بودجه‌ی مملکت را صرف تنبل خانه‌ی ناکارآمد می‌کنیم. چرا؟

@Avash_media