‏کشورها گرگ کشورها هستند و ضعیف‌‌ترها در سکوت جهان قربانی می‌شوند. ایران تنهاتر از باقی کشورها، در آستانه جنگ است. آن سلاح غیرمتعارفی که نظام هنوز از آن رونمایی نکرده و می‌تواند معادله را برهم زند «رضایت مردمی» است، یعنی کنار گذاشتن فوری هر تصمیمی که منجر به افزایش نارضایتی شده است، از جمله فیلترینگ و تصمیمات اخیر در باره حجاب و بی‌توجهی به بازنشستگان.

عکس، تصویر ساخته‌شده از حمله شب گذشته به حوالی فرودگاه بیروت است.

گفتگوی مختصر و مفید محمدرضا فرهادی‌پور (پژوهشگر و مترجم حوزۀ اقتصاد) با امیر کرمانی (استاد دانشگاه برکلی- آمریکا) دربارۀ کارهای اخیر دارون عجم‌اوغلو (برندۀ نوبل اقتصاد) که در کانال تلگرامی خروج و اعتراض و وفاداری منتشر شده است.

7:20 آشنایی امیر کرمانی با عجم‌اوغلو
11:09 ویژگی‌های شخصیتی و نحوۀ فعالیت‌ عجم‌اوغلو
18:35 نحوۀ نگارش و ایدۀ کتاب «چرا کشورها شکست می‌خورند؟»
29:22 چرا اقتصاددانان بزرگ جهان به اقتصاد ایران نمی‌پردازند؟
33:30 ایدۀ اصلی کتاب «دالان باریک»
45:30 کتاب «دالان باریک» برای ایران هم کاربرد دارد؟
52:18 اصلی‌ترین نقدها به کتاب «دالان باریک»
1:03:42 تغییر تفکر توسعۀ اقتصادی نزد عجم‌اوغلو مابین دو کتاب «چرا کشورها شکست می‌خورند؟» و «دالان باریک»

‏در حملات بامداد شنبه به اطراف تهران، برخلاف احتمال قبلی، نه مردم خیلی ترسیدند و نه ناراضیان از حمله اسراییل شادمان شدند. وجود نگرانی‌های اساسی و نارضایتی‌های عمده در کشور مسبوق به سابقه است اما این حمله، تغییر چندانی ایجاد نکرد. همچنان، تعرض خارجی انسجام داخلی می‌آفریند و می‌افزاید.

‌

نشست رونمایی
نقد و بررسی کتاب «آموزش اخلاق» امیل دورکیم

با حضور
هوشنگ نایبی (مترجم کتاب)
محمدرضا جوادی یگانه (مترجم کتاب)
آرمان ذاکری (منتقد)
نیلوفر نادری (دبیر نشست)

📅 دوشنبه، ۲۸ آبان ۱۴۰۳، ساعت ۱۷
⛪️ دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران، تالار گفت‌وگو


سرو
حلقه‌ی مطالعاتی علوم اجتماعی
@halgheh_sarv

حق و تکلیف متناظر با هم است. اگر انتظار می‌رود بستگان یک مقام از بودن او در آن منصب منافعی نبرند، لازم است در مقابل، هزینه تصمیمات و اظهارات بستگان هم به پای مسئولان نوشته نشود. آنچه مهم است «وفاداری انحصاری» همه مدیران نظام به ایران است، و جلوگیری از تعارض منافع آنها.

‌

فایل صوتی
نشست رونمایی، نقد و بررسی کتاب «آموزش اخلاق» امیل دورکیم

دکتر محمدرضا جوادی یگانه (مترجم)
دکتر آرمان ذاکری (منتقد)
نیلوفر نادری (دبیر نشست)

۲۸ آبان ۱۴۰۳، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران


سرو
حلقه‌ی مطالعاتی علوم اجتماعی
@halgheh_sarv

سفر استانی فرصتی است برای شنیدن از مردم و جستجوی راه‌‌ ملی و محلی حل مسائل. رییس جمهور به حضور مردم می‌رود تا به مظالم بنشیند و «سخن مردم به گوش خویش بشنود بی‌واسطه‌ای». شنیدن و حل مساله است که رضایت مردم را ایجاد می‌کند، نه سفری که مردم به زحمت و «مشقت در دنیا و آخرت» می‌افتند.

ایران به مردمانش زنده است.
هر چند نود درصد مردم استان سیستان و بلوچستان معتقدند در مقایسه با سایر استان‌ها، امکانات کمتری دارند و نیمی از آنها معتقدند امکانات در استان هم عادلانه توزیع نشده، اما نه تمایل به مهاجرت به خارج دارند و نه به استان‌های دیگر. همه آنها به ایرانی بودن افتخار می‌کنند.
(نظرسنجی تلفنی ایسپا از مردم استان سیستان و بلوچستان، ۲۹ مهر تا یک آبان ۱۴۰۳)

تهران من نگاه او
شهر به روایت جهانگردان
سعیده زادقناد
نگارستان اندیشه ۱۴۰۳
۶۳۰صفحه۷۰۰هزارتومان

«تهران من، نگاه او» روایت پایتخت ایران از نگاه «دیگری» ا‌ست؛ آن‌هایی که تصورشان را از این شهر شرقی در گوشه‌ای از کوله‌بار سفرشان جای دادند و با قلمشان تهران را به تصویر کشیدند. امروز «تهران من، نگاه او» چشم‌هایی‌ست در جست‌وجوی زندگی یک شهر، در گذشته‌ای که یا چیزی از آن باقی نمانده و یا ردپایش کمرنگ شده و این کتاب، حرکت همین چشمان جست‌‌وجو‌گر بر ردپای قلمی‌ست که شهر را به وصف نشسته است. «تهران من، نگاه او» در پی آن است که تصویری از این کلان‌شهر را در قالب روایتی از روایت‌ها به نمایش بگذارد. قصه از آنجایی آغاز می‌شود، که مسافر بیگانه، خود را در مقابل سیمای تهران می‌یابد؛ از دروازه و حصارش عبور می‌کند، پا به میدان، خیابان، کوچه‌پس‌کوچه‌ها و خانه‌هایش می‌گذارد و شریان‌های شهر را بازمی‌شناسد. او سپس رفته‌رفته در قلب بازار، مسجد، تکیه، مدرسه، حمام و کاروان‌سرای شهر رخنه می‌کند تا اعجاز فرهنگ، هنر، معماری و آداب‌‌ورسوم ایرانی را در هر آن چیزی کشف کند که در چارچوب «عام‌المنفعه» تعریف شده است.

‍ کتاب جامعه‌شناسی تاریخی (what is the historical sociology) نوشته ریچارد لاکمن (Richard Lachmann) به فارسی ترجمه و منتشر شد. لاکمن، جامعه‌شناس فقید آمریکایی (۱۹۵۶-۲۰۲۱) متخصص جامعه‌شناسی تطبیقی-تاریخی است و پیشتر،‌ کتاب قدرت دولت‌های او نیز به فارسی ترجمه شده بود.

لاکمن در این کتاب، موضوع مطالعه جامعه‌شناسی تاریخی را دگرگونی‌های تاریخی دوران‌ساز می‌داند و دگرگون شدن ساختارها بر اثر رخدادها را بررسی می‌کند. از نظر او، جامعه‌شناسی تاریخی باید چنین کند:‌ الف) کنش‌های روزمره را از لحظات نادری که مردم ساختار اجتماعی را تغییر می‌دهند، متمایز کند. ب) توضیح دهد که چرا رخدادهای دگرگون‌کننده در زمان‌ها و مکان‌های معینی رخ می‌دهند نه در هر زمان و مکان دیگری. و ج)‌ نشان دهد که این رخدادها، چگونه رخدادهای بعدی را ممکن می‌سازند. (ص ۲۱) این کار توسط «رویکرد موردی/روایی» انجام می‌شود. این رویکرد، نقطه مقابل رویکرد جمعیتی/تحلیلی است که رویکرد غالب در جامعه‌شناسی است.

جامعه‌شناسان تاریخی تلاش داشته‌اند بر شناسایی «لحظه تغییر تاریخی» یا رخداد، متمرکز شوند. با شناسایی رخداد، می‌توان پرسید که درست پیش از آن لحظه، چه اتفاقی افتاده و به این ترتیب،‌علت‌ها و ترتیب و تسلسل علت‌ها را شناخت. وبر لحظه تغییر سرمایه‌داری را، دین‌پیرایی پروتستانی می‌دانست، چون «آداب روزمره و مناسابات اجتماعی را گسست و دگرگون کرد». (ص ۳۱)
یکی از مهمترین رخدادهای تاریخی، انقلاب‌ها و جنبش‌‌های اجتماعی است. در این مورد هم لاکمن می‌گوید ابتدا باید لحظات وقوع انقلاب‌ها و جنبش‌های اجتماعی را شناسایی کرد، در مرحله دوم، باید بررسی کرد که چگونه چنین لحظاتِ کنشِ اثرگذارِ علیه حاکمان، متفاوت با لحظاتی است که پیش از این وجود داشته است. و در نهایت باید مشخص کرد که چگونه انقلاب‌ها و جنبش‌های اجتماعی موفق، متفاوت‌اند. (ص ۵۰)

فصل دوم کتاب به تحلیل‌های ریشه‌ای (ریشه‌های سرمایه‌داری) و فصل سوم به تحلیل تغییرات ناگهانی (انقلابات و جنبش‌های اجتماعی) از منظر جامعه‌شناسی تاریخی می‌پردازد. نقطه مقابل انقلاب‌ها که قدرت اجتماعی جدیدی به سرکوب‌شدگان می‌دهد، امپراتوری‌ها است که همه مردم را تحت انقیاد فرمانروایان خارجی در می‌آورد و در فصل چهارم بررسی شده است. فصل پنجم به بررسی دولت‌ها و فراروایت‌های پیدایش تاریخی جنگ و ناسیونالیسم می‌پردازد. فصل ششم در باره نابرابری و فصل هفتم در باره نابرابری و جنسیت و فصل هشتم در باره فرهنگ است. فصل انتهایی کتاب هم در باره بررسی آینده توسط جامعه‌شناسان تاریخی است.

این کتاب دویست صفحه‌ای در سال ۲۰۱۳ نگاشته شده و در سال ۱۴۰۳ توسط مریم طرزی به فارسی ترجمه شده و انتشارات آگه آن را منتشر کرده است.

عصر سه‌شنبه‌های بخارا

سی‌و‌دومین نشست از سلسله نشست‌های عصر سه‌شنبه‌های مجله‌ی بخارا اختصاص یافته‌است به رونمایی و بررسی کتاب تهران من، نگاه او: شهر به روایت جهانگردان نوشته سعیده زادقناد که به تازگی از سوی انتشارات نگارستان اندیشه منتشر شده است. در این نشست که ساعت پنج بعد‌ازظهر سه‌شنبه ۵ آذرماه ۱۴۰۳ در تالار دکتر محمود روح‌الامینی باغ‌موزه نگارستان برگزار می‌شود، احمد مسجد جامعی، محمدرضا جوادی یگانه، مهرشاد کاظمی، سعیده زادقناد و علی دهباشی سخن خواهند گفت.
«تهران من، نگاه او» روایت پایتخت ایران از نگاه «دیگری» ا‌ست؛ آن‌هایی که تصورشان را از این شهر شرقی در گوشه‌ای از کوله‌بار سفرشان جای دادند و به ایران سفر کردند. امروز «تهران من، نگاه او» چشم‌هایی‌ست در جست‌وجوی زندگی یک شهر، در گذشته‌ای که یا چیزی از آن باقی نمانده و یا ردپایش کمرنگ شده و این کتاب، حرکت همین چشمان جست‌‌وجو‌گر بر ردپای قلمی‌ست که شهر را به وصف نشسته و به یاری آن‌ها می‌توان تاریخ اجتماعی تهران را هویدا کرد.

📍میدان بهارستان، خ دانشسرا، خ شریعتمدار رفیع، باغ‌موزه نگارستان، تالار دکتر روح‌الامینی

نگارستان اندیشه: ناشر تخصصی علوم انسانی
👆