📕درآمدی بر تفکّر انتقادی

حسن قاضی مرادی در كتاب «درآمدی بر تفكّر انتقادی» شیوه‌ی تفكّر انتقادی را همچون شیوه‌ای برای رسیدن از پردازش داده‌ها و اطلاعات تا داوری هدفمند و خودتنظیم‌گر معرّفی می‌كند. او معتقد است یكی از نابسامانیهای فكری در جامعه ما توجّه عمده به محتوای تفكّر و غفلت از شیوه‌ی تفكّر است.

#معرفی_کتاب #نقد #نقادی #نقداندیشی #سنجشگرانه‌اندیشی #تفکر_انتقادی
@islahweb

چرا باید اندیشه‌ی دینی را نقد کرد؟ «گفتاری پیرامون فواید دینی نقد اندیشه‌ی دینی»

از ما سؤال کنند که مگر می‌شود اندیشه‌ی دینی را هم نقد کرد؟ این شگفت‌زدگی ناشی از کم‌توجّهی به معنای نقد از طرفی و مساوی دانستن اندیشه‌ی دینی رایج در یک عصر با دین الهی از طرف دیگر است.

مطلب اول این است که معنای نقد چیست؟ نقد از سادگی بیرون آوردن یک مدّعا یا یک اندیشه و بررسی جوانب گوناگون آن و لوازم آن و لایه‌ها و سطوح مختلف آن است.

ادامه‌ی مطلب

#گزیده #نقداندیشی #تفکر_انتقادی #نقد #سنجشگرانه‌اندیشی #تفکر_نقادانه #نقد_اندیشه_دینی

🌐 www.islahweb.org

🆔 @islahweb

برّرسی تفکّر انتقادی در گفت‌وگو با محمّد مهدی خسروانی نویسنده و مترجم حوزه‌ی تفکر انتقادی

گفت‌وگو از: اصلاحوب

اشاره: تفکّر نقادانه دانشی است با هدف افزایش توانایی ما در اندیشیدن، استدلال کردن و نقد کردن. امّا تفکّر نقّادانه چه فرقی با دانشهای دیگر دارد؟ تمرکز بیش‌تر دانشها بر اصلاح یا ارتقای اندیشه‌های ماست، امّا تفکّر نقّادانه این‌گونه نیست. چنین به نظر می‌رسد که تفکّر نقّادانه بیش از آن‌که به اندیشه‌ها بپردازد به «اندیشیدن» می‌پردازد و سعی می‌کند کیفیّت اندیشیدن ما را ارتقا ببخشد.
جهت آشنایی بیش‌تر خوانندگان عزیز با تفکّر انتقادی، گفت‌وگویی با محمّد مهدی خسروانی(١٣٥٦ تهران) نویسنده و مترجم مجموعه‌ی راهنمای اندیشه‌ورزان داشته‌ایم.

خسروانی دانش‌آموخته‌ی کارشناسی فلسفه از دانشگاه تهران و کارشناسی ارشد منطق از دانشگاه تربیت مدرس است و مترجم آثار فلسفی، با تمرکز بیشتر بر موضوع «تفکر نقادانه».

🔗ادامه‌ی مطلب

#سنجشگرانه‌اندیشی #تفکر_انتقادی #تفکر_نقادانه

🌐 www.islahweb.org

🆔 @islahweb

💢 ژرف‌نمایی: فرزانگی تقلبی

✍🏼 مهدی خسروانی

🔰 یکی از مفهوم‌های سلبی سنجشگرانه‌اندیشی «ژرف‌نمایی» است.
این جملات را در نظر بگیرید:
«معرفت همانا نوع دیگری از جهل است»، «راه فضیلت از رذیلت می‌گذرد»، «سطحی بودن یکی از انواع مهم ژرف بودن است» و «فاصله‌ی عشق و نفرت به اندازه‌ی یک تار موست».

🔰 می‌دانیم که در بین سخنان ژرف اندیشمندان بزرگ، گاه، جملاتی یافت می‌شوند که ظاهری ناسازه‌ای (پارادوکسیکال) دارند؛ ولی تأمل در این گونه جملات مشخص می‌کند که بر خلاف ظاهرشان از حقیقتی ژرف حکایت می‌کنند.

🔰 اکنون فرض کنید که اتفاقاً یکی از کسانی که مجبورید در هفته چند ساعتی را با او بگذرانید (مثلاً دوست یا استاد یا یکی از نزدیکانتان) بسیار علاقه‌مند باشد که او را اندیشمندی ژرف بدانند. در این صورت، کاملاً این استعداد را پیدا می‌کند که قضیه را برعکس ببیند؛ یعنی گمان کند برای ژرف‌گویی شرط لازم و کافی این است که نخست چند واژه‌ی مهم دست و پا کند، سپس متضاد آنها را نیز پیدا کند (ترجیحاً به گونه‌ای که با واژه‌های مهم اصلی ترکیبی آهنگین بسازند!) و آن‌گاه جفت‌ـ‌واژه‌های به دست آمده را با زور در جملاتی کوتاه جای دهد.

🔰 حال، اگر شما شخص بداقبالی باشید و آن دوست، استاد، یا خویشاوندتان عمری پیدا کند تا قاعده‌ی طلایی‌اش را به کار ببندد مجبورید گهگاه شنیدن جملاتی مثل چهار جمله‌ی ژرف‌نمای فوق را تحمل کنید. این در حالی است که اندیشمندان به راستی ژرف‌‌نگر فقط گاهی اوقات (شاید یک بار در طول عمرشان) چنین جملاتی را می‌گویند یا می‌نویسند و ناسازه‌ای بودن سخنانشان نیز بسیاری اوقات صرفاً بر حسب تصادف است.

🔰 نوع دیگر ژرف‌نمایی نیز به نحو مشابه زمانی پیش می‌آید که تصور شود در پس هر سخن پیش پا افتاده و بدیهی‌ای می‌توان به دنبال معنایی عمیق گشت. حاصل این نوع دوم از ژرف‌نمایی جملاتی است نظیر: پیرها هم روزی جوان بوده‌اند»، «همه‌ی ما هنگام تولد کودکیم»، «آدم بزرگ‌ها همیشه با هم مهربان نیستند» و «آسان می‌توان در دفترچه‌ی تلفن دیگران جایی داشت اما به سختی می‌توان در دل کسی جای گرفت!» (این آخری از افاضات گویندگان یکی از شبکه‌های رادیویی خودمان است).

🔰 البته شکی نیست که می‌توان صد فقره از جملات اینچنینی را جمع کرد و به هر کدام از آنها یک صفحه اختصاص داد و کتابی صد صفحه‌ای ساخت و با انتخاب عنوانی فریبنده آن را به مخاطب ساده‌لوح قالب کرد. ولی بعید است که چنین شاهکاری جز برای گویندگان رادیو و تلویزیون برای کس دیگری مفید باشد.

#سنجشگرانه‌اندیشی #تفکر_نقادانه #تفکر_انتقادی
🆔 @islahweb

💢 همگامی فکری چیست؟

♻️ همگامی فکری یعنی آگاه باشیم که لازم است با استفاده از نیروی تخیلمان، خودمان را جای دیگران بگذاریم تا بتوانیم آنها را واقعاً بفهمیم، و سپس بر اساس این آگاهی عمل کنیم.
♻️ این گرایش در همه‌ی ما انسان‌ها هست که دریافت‌های اولیه‌ یا باورهای قدیمی خودمان را عین حقیقت بدانیم؛ باید این گرایش را تشخیص دهیم و به آن توجه کنیم. شهامت فکری نیز وابسته به این است که بتوانیم دیدگاه‌ها و استدلال‌های دیگران را با دقت و به‌درستی بازسازی کنیم و بر اساس مقدمه‌ها، انگاشته‌ها، و اندیشه‌هایی غیر از اندیشه‌ها، انگاشته‌ها، و مقدمه‌های خودمان استدلال کنیم.
♻️ برای همۀ ما موردهایی پیش آمده که به درستیِ نظر یا عملمان اعتقاد راسخ داشته‌ایم، اما بعداً معلوم شده که بر خطا بوده‌ایم؛ لازمۀ فضیلتِ همگامیِ فکری این است که چنین موردهایی را فراموش نکنیم و حواسمان باشد که در مسئله‌ها و موضوع‌هایی که همین اکنولان با آنها مواجهیم نیز ممکن است فریب بخوریم.

📚 برگرفته از کتاب چگونه سوگیری و تبلیغات را در رسانه‌ها تشخیص دهیم؟

#تفکر_انتقادی #سنجشگرانه‌اندیشی

🌿 لینک‌های معرفی بیشتر و تهیه‌ی اینترنتی کتاب اینجا

🌐 www.islahweb.org

🆔 @islahweb

🔻برخی آفت‌های نقد و نقدشنوی
✍️فرهاد شفتی

✔️اگر نیت کشف حقیقت باشد، نقدکننده و نقدشونده باید سپاسگزار یکدیگر باشند. اگر پختگی و فرزانگی در میان باشد، تک‌دغدغۀ «آیا قانعش کردم» جای خود را به دو دغدغۀ «آیا سخنم را به روشنی فهمیدند» و «آیا سخن ایشان را به روشنی فهمیدم» خواهد داد. افسوس که گاه نقدها و پاسخ نقدها بیشتر برای مطالعۀ موردی بی‌اخلاقی، بی‌ادبی و مغالطه به کار می‌آیند تا برای کشف حقیقت.
در این نوشتۀ مختصر به برخی آفت‌های رایج در نقد کردن (یازده مورد ) و پاسخ به نقد (هشت مورد) اشاره کرده‌ام. به دنبال روال مشترکی برای توضیح تمامی این موارد نبوده‌ام. به‌مناسبت بعضی را کمی بیشتر توضیح داده‌ام، برای بعضی از آنها مثال‌هایی آورده‌ام و برای تعدادی تنها به یک جمله اکتفا کرده‌ام.
اگرچه آنچه می‌آید به نقد در هر موضوعی مربوط است، بیشتر مثال‌ها در حوزۀ موضوعات دینی و قرآنی است.
📎  پیوند به متن کامل این یادداشت در سایت اصلاح

#اندیشه #گزیده #نقد #نقدپذیری #تفکر_انتقادی #سنجشگرانه‌اندیشی

🌐 در شبکه‌های اجتماعی همراه ما باشید:‌

🔸Instagram🔸Telegram 🌐Web 🔸Aparat