Æхсæвæ/Ночь

Поëт Народный артист РСО-Алания, Олег Тайсаев


На горы Дигории ночи правитель
Орлом опустился, раскинув крылá,
Под буркой, как сельской отары хранитель,
Укрылось светило, спасаясь от зла.

От слухов недобрых оно отдыхает,
Сбежав от фальшивой земной суеты,
И там его счастье теперь ожидает —
Внизу, за порогом ночной темноты.

От страха корявый утес замирает,
Канава земле что-то тихо поет.
А Терек природу волнами терзает
И ждет безответно любви от нее.

Наверное, нет у бедняги любимой,
И счастья не встретил он в жизни своей,
Со мною он делится песней-кручиной,
Не слышно в ней радостных солнца лучей.

От долгой тоски его воды угрюмы,
И брызги слезáми сверкают в горах,
Он мне доверяет чудесные думы,
Он рад, что я слышу их в бурных волнах...

ХИВÆНД СÆНЫЧЧЫТÆ.
Дыууæ сæныччы фембæлдысты нарæг хидыл. Хидыл фæзилæн нæ уыд. Сæ иуы хъуыди иннæмæн фæндаг раттын. Фæлæ дыууæ дæр хивæнд уыдысты, иу дæр нæ разы кодта иннæмæн фæндаг раттыныл. Райдыдтой сыкъайæ хæцын. Сæныччытæ дыууæйæ дæр хидæй асхъиудтай æмæ доны смидæг сты.

#аргъау

Цопанаты Хаджумар. Абырæг (Æртæактон фондзнывон драмæ). 1971 аз.

СОХИТЫ ЛОХ.
Мызуры Сохиты Лох мæсыгмæ фехста халоны. Нæмыг схъис радта æмæ дзы Хъарданты зæронд ус фæмард. Уыйадыл дыууæ мыггаджы фæтуджджын сты. Лох йæхи айста Зилахармæ, уым цæйдæр хъуыддаджы фæдыл уыдысты кæсгон æлдар Джанхотты фæсдзæуинтæ — ’стдæс барæгæй. Фæсдзæуинтæ Лохы куы ауыдтой, уæд, ай иунæг нæ уыдзæн æмæ нæ алыфарс æртыхсынмæ хъавынц, зæгъгæ, лидзæг фесты. Сæ бæхтæ бохъитыл бастæй баззадысты æд саргъ, æд двитонгтæ. Сæ хъаст ныххастой æлдармæ.
Лох хабар фембæрста.
⬇️⬇️⬇️

Замманайы сырдджын ран бон-изæрмæ фæцуан кодта. Амардта ’стдæс саджы æмæ сæ Мызурмæ ’стдæс бæхыл схаста, радта сæ хъæубæстæн æмæ фæстæмæ бæхтимæ Зилахармæ æрцыд. Иу заманы фæсдзæуинты хицау кæсгон æлдар фæцыд Зилахармæ, ме ’стдæс фæсдзæуины кæмæй фæтарстысты, уыцы ироны мæхи цæстæй фенон, зæгьгæ.
Лох æй суазæг кодта. Уæдмæ хъæды астæу йæхицæн рæстæгмæ цæрæн халагъуд дæр æрцарæзта.
Лох радзырдта хъуыддæгтæ иуылдæр, туджджынты хабар дæр æмæ фæсдзæуинты ми дæр. Ирон лæг кæсгон æлдары зæрдæмæ тынг фæцыд. Уæздан разынд йæхæдæг дæр. Бафидыдтой. Æлдар ын загъта:
— Мæнæ дын адæм, кусджытæ.
Лæвæрдта йын хæрзиуджытæ дæр. Лох уыдон нæ бакуымдта, фæлæ йын загъта:
— Кæддæр Кæсæг ахастой Хъардантæй лæппу, æмæ мын кæд дæ зæрды исты хорздзинад ракæнын ис, уæд мын уыцы лæппуйы ссарынмæ баххуыс кæн.
Æлдар акодта Лохы йемæ сæхимæ. Æлдар мæймæ ссардта лæппуйы.
Уырдыгæй Мызурмæ абалц кодтой Сохиты Лох, кæсгон æлдар æмæ Хъарданты сæфт лæппу. Лæппуйы тынг сарæзтой. Йæ хъуырыл ын бакодтой ноджы урс хæрдгæбаст. Хъардантæ йыл тынг фæцин кодтой. Дыууæ мыггаджы Сохитæ æмæ Хъардантæ уым бафидыдтой...

(Радзырдта йæ Маккоты Басил)

Хъайттаты С. X—18 Ирон хабæртгæ — 3-æм рауагьд — Дзæуджыхъæу: Ир, 2009

Отличное настроение от аутентичного коллектива «Уацамонгæ» 🎶

Спектакль «Сӕрмӕт ӕмӕ йӕ фырттӕ»-йӕ скъуыддзаг.
Сгуыхт артист Тӕбӕхсӕуты Бало.

#иронтеатр

ЗИУ.
Зиумæ-иу фылдæр хатт мæгуыртæ фæдзырдтой, йæ хæдзары кусæг адæм, бæх, гал кæмæ нæ уыд, ахæм бинонтæ. Зиуы рæстæг бинонтæ кодтой адæмы æмгуыст. Зиууæтты хардз уыдысты кусарт, уæливыхтæ, нуæзт... Зиумæ-иу расидтысты хосгæрдæнты, ссивæнты, хосласæнты, хуымгæрдæнты, найгæнæнты æмæ ма раст хæдзар аразгæйæ дæр. Хъæубæстæ-иу æмхуызонæй февнæлдтой, æмæ-иу уайтагъд куыстытæ ахицæн сты.
Хъæздгуытæ дæр-иу зиумæ фæдзырдтой. Минас, бæрæчет-иу дзæбæх равæрдтой, сæ бон фылдæр амыдта. Гъе, æцæг арæх сæхæдæг зиууæттимæ нæ куыстой. Уымæн баззад, æвæццæгæн, фыдæлтæй дæр: «Халон зиу ракодта, йæхæдæг уæлкъуыпп сбадт».

Хъайттаты С. X—18 Ирон хабæртгæ — 3-æм рауагьд — Дзæуджыхъæу: Ир, 2009

#ӕгъдау

ÆРФÆНЫ ФÆД.
Уæларв иу кæронæй аннæмæ æвзист фæндагау цы стъалыты цæхæр нымраст вæййы, уый таурæгътæм гæсгæ у Уастырджийы бæх — Æрфæны фæд. Стъалыты уыцы цæхæр та равзæрд бæхæн йæ зынг сæфтджыты æрцæфтæй арвы тъæпæныл. Æрфæн у базырджын. Цæстыфæныкъуылдмæ арвы алыварс æртæ зылды æркæны. Куыд дзурынц, афтæмæй фыццаг зæххон бæх дæр уымæй равзæрд (Чесана, Дур-дура дæр æй хонынц). Зæгъынц, æртыкъахыг у.
Цоциты Алан куыд зæгъы, афтæмæй, æвæццæгæн, Фыдыкомбæттæны бæрæгбон кодтой Æрфæнæн, æмæ фæстагмæ Æрфæны нæ, фæлæ йæ хицауы — Уастырджийы бæрæгбон ссис.

Хъайттаты С. X—18 Ирон хабæртгæ — 3-æм рауагьд — Дзæуджыхъæу: Ир, 2009

#таурӕгъ

Дун-дунеимæ баст терминтæ:

Рухсдæттæг - светило
Бонвæрнон - Венера
Арвы тымбылæг - небесная сфера
Авд хойы - Плеяды
Æрфæныфæд - Млечный Путь
Хурдалынг - солнечное затмение
Стъалыбардз - созвездие
Тæлмон рæстæн - поясное время

абон уыдыстæм Планетарийы уазæгуаты.
#рухс_ссудз