#bilib_oling

Arafa

✔️Arafa - bu soʻz bo'yicha bir qancha qarashlar ilgari suriladi. Bulardan eng bilingan va maqbuli sifatida Qurbon bayramidan avvalgi kun hojilar "Arafot" ( arabcha arafaning koʻplik shakli) togʻiga chiqib, haj arkonlaridan birini ado etadilar. Ushbu jarayonni nazarda tutib, Arafa so'zini mana shu diniy marosimdan kelib chiqqan deyiladi. Bayramdan oldingi kun mohiyatida ishlatiladi.

Keyinchalik esa bu so'zning semantik doirasi kengayib, boshqa bayramlar yoki muhim hodisalardan oldingi kunga ham shu atamani qo'llay boshlaydilar. (Masalan: Navro'z arafasi, To'y arafasi).

Bu soʻzning togʻ nomidan tashqari o'zagi arabcha "arafa", ya'ni bizga tanish bo'lgan bilmoq mazmunidagi irfon, ma'rifat so'zlarining o'zagi boʻlib, oldindan bayram daragini bilish, idrok qilish deb talqin qilinadi.
Yana, xalq ogʻzida yolg'on arafa degan so'z ham ishlatiladi. Bu Qurbon bayramidan ikki kun oldinga toʻgʻri keladi.
@shevashunos

Kanalga ulanish 👉 https://t.iss.one/dtrdep

HAYIT [a.– bayram, tantana]

1 din. Musulmonlarning bir yilda ikki marta – hijriy zulhijja oyi, ya’ni qurbon oyining o‘ninchi kuni hamda hijriy ramazon oyi tugashi bilan ertasiga, ya’ni shavvol oyining birinchi kuni bo‘ladigan diniy bayrami.

To‘y tegishliniki, hayit barchaniki. Maqol.

Qurbon hayiti (yoki Katta hayit) Musulmonlarning hijriy zulhijja oyi, ya’ni qurbon oyining o‘ninchi kuni bo‘ladigan diniy bayrami.

Qurbon hayiti arafasida qishloqi murid Tillaboy yana bir qo‘y keltirib tashladi. P.Tursun, O‘qituvchi.

Ramazon hayiti (yoki Kichik hayit) Musulmonlarning hijriy ramazon
oyi tugashi bilan ertasiga, ya’ni shavvol oyining birinchi kuni bo‘ladigan diniy bayrami.

Buning ustiga kichik hayitning bahor fasliga to‘g‘ri kelgani nur [ustiga] a’lo nur bo‘ldi. Mirmuhsin, Me’mor.

2 etn. Vafotiga yil to‘lmagan kishini hayit kunlari yo‘qlab aza tutish, eslash marosimi; ma’raka.

Onasining hayiti yaqinlashgan kunlar edi. Hademay akasining hayiti ham keladi.

3 ko‘chma Biror muvaffaqiyat, g‘alaba munosabati bilan bo‘ladigan umumiy shodlik, bayram.

-Echkiga jon qayg‘usi, qassobga moy qayg‘usi. Men nima g‘amda-yu, sizga hayit ekan-da? – dedi Akmal Qudratga. J.Abdullaxonov, Yo‘l.

4 Hayit (erkaklar va xotin-qizlar ismi).

“O‘zbek tilining izohli lug‘ati” dan

Kanalga ulanish 👉 https://t.iss.one/dtrdep

Xayit ❌
Hayit ✅

Qurbon hayit ❌
Qurbon hayiti ✅

Muborakbot etaman ❌
Muborakbod etaman ✅

Birpas

Bolalikdagi sheʼriy mashqlarimning birida, shabboda, toʻxta bir pas, deb yozgan ekanman. Devoriy gazeta muharriri, oʻzbek adabiy tilida bir pas degan soʻz yoʻq, bir nafas deyish kerak, deb oʻzi qizil qalam bilan toʻgʻrilab qoʻygan.

Koʻp yillar oʻtib Navoiyning “Layli va Majnun”ida shunday baytni koʻrdim:
Bir pos chu tundin oʻtdi ul xayl,
Tushluq tushi qildi uyqugʻa mayl.

Lugʻatlarda Pos — tunning sakkizdan biri, deb sharhlanibdi. Demak, taxminan bir soatga teng tungi muddat — pos, bir soatlik tungi soqchi — posbon, ruscha часовой maʼnosidagi atama boʻlib chiqdi.

Ajabki, oʻz soʻzimiz boʻlgan pos jahon kezib, yana oʻzimizga post shaklida, qoʻriqlanadigan joy, soqchining oʻrni hamda lavozim maʼnolarini olib qaytibdi...

Demak, oʻzbekning bir pasi bir soat boʻlar ekan. Gapimni bir pasda tugataman, degan soʻzning maʼnosini oʻzingiz tushunavering.

Erkin Vohidov, “Soʻz latofati”.

P/S. Hozirgi til meʼyorlari boʻyicha bu soʻz qoʻshib yoziladi:
Bir pas ❌
Birpas ✅

Kanalga ulanish 👉 https://t.iss.one/dtrdep

#Kun_hikmati
#Kun_savoli
#Izohli_lugat

Kanalga ulanish 👉 https://t.iss.one/dtrdep

Bizning manzil:
Veb-sahifa | Telegram | Facebook

#mutolaa

✔️“JADID” gazetasining navbatdagi soni bilan tanishing!

📥Yuklab olish (2024-yil, 25-son)

Kanalga ulanish 👉https://t.iss.one/UZTRJ

#Nodir_ovozlar

“Nodir ovozlar” loyihasining 163-sonini e’tiboringizga havola etamiz

1. Mavlono LUTFIY "Bu ko'nglidir, bu ko'ngil" g'azali
2. Tavakkal Qodirov "Yana” qo'shig'i
3. Tog’ay Murod “Oydinda yurgan odamlar” qissasi

Kanalga ulanish 👉 https://t.iss.one/dtrdep

Bizning manzil:
Veb-sahifa | Telegram | Facebook

📚 So'zlar bilan so'zlashuv

Jo‘yali gap

“Alisher Navoiy asarlari tilining izohli lug‘ati”da “jo‘ya” so‘zi “jo‘yak”, “ariq” ma'nosini anglatishi ta'kidlangan. Dehqonlar poliz arig‘ini «jo‘ya» deyishadi. Tilimizda ma'noli gapning “jo‘yali gap”, mantiqsiz fikr­ning “nojo‘ya fikr” deyilishi ham shundan kelib chiqqan. Jo‘yasiz ekin unmaydi, tez qurib qoladi. Jo‘yasiz gapning holi ham shu.

Toki bir jo‘ya aro kesmakta tok,
Ayladi oni yilon sanchib halok.

(Alisher Navoiyning “Lison ut-tayr” asaridan)

✍️ Eshqobil Shukur, "Boboso‘z izidan".

Kanalga ulanish 👉 https://t.iss.one/dtrdep

Bizning manzil:
Veb-sahifa | Telegram | Facebook

#ona_tilim_faxrim

“Qadring baland bo'lsin, ona tilim!”

Kanalga ulanish 👉 https://t.iss.one/dtrdep

Bizning manzil:
Veb-sahifa | Telegram | Facebook

Avtobiografiya – biror shaxsning o‘zi yozgan tarjimayi holi.

Tаrjimаyi hоl – kishining o‘z shaxsiy hаyoti vа fаоliyati hаqidа yozilgаn bаyon; аvtоbiоgrаfiya.

Kechmishnoma – kam qoʻllaniladi hasbi hol, avtobiografiya.
(Kechmish – oʻtgan hayot, oʻtmish.)

❓Sizning tanlovingiz qanday?

🔥Avtobiografiya
👍Tаrjimаyi hоl
❤️Kechmishnoma

Kanalga ulanish 👉 https://t.iss.one/dtrdep

#Nodir_ovozlar

“Nodir ovozlar” loyihasining 163-sonini e’tiboringizga havola etamiz

1. Cho'lpon "Ko'ngil" she'ri
2. Ma'murjon To'xtasinov "Yaxshilig'" qo'shig'i
3. Tog’ay Murod “Oydinda yurgan odamlar” qissasi

Kanalga ulanish 👉 https://t.iss.one/dtrdep

Bizning manzil:
Veb-sahifa | Telegram | Facebook

Kitob oʻqib, 20 million soʻm yutib olish mumkin boʻlgan tanlov boshlandi! Shoshiling!

Respublika Ma’naviyat va ma’rifat markazi, Oyina.uz portali sovrin miqdori 66 mln soʻm boʻlgan “Kitoblararo 80 kun” marafoniga start berdi!

4 bosqichdan iborat marafonda 8 kitobni oʻqing va maxsus sinovlardan oʻtib, gʻolib boʻling!

Toʻliq ma'lumot va marafonda ishtirok etish uchun manzil: @oyinatanlovbot

Rasmiy sahifalarimiz👇

Telegram | Facebook | X | Instagram