ЖАНОЗА НАМОЗИНИ ҚАБРИСТОНДА ЎҚИСА ҲАМ БЎЛАДИМИ?
#жаноза
❓429-CАВОЛ: Агар барча шароитлар яратилган бўлса, жаноза намозини қабристонда ўқиса бўладими? Агар мумкин бўлса, маййитни уйда кафанлаб олиб борилса бўладими? Шароитлар тўлиқ мавжуд бўлса қабристонда барча зарурий амалларни бажарса бўладими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Зарурат бўлганда қабристонда жаноза намозини ўқиш жоиз. Аммо бошқа намозларни қабристонда ўқишдан қайтарилган. Қабристонларда доимий равишда, жамоа бўлиб жаноза ўқиш ёхуд маййитни ювиш, кафанлаш мусулмон умматида жорий бўлмаган.
Ҳар бир жойнинг ўзига хос шарт шароитлари мавжуд. Масалан масжидлар жамоат намозлари учун жорий қилинган. Мадрасалар дарс қилиш учун мўлжалланган. Мактабалар китоб ўқиш учун мувофиқлаштирилган. Қабристонлар маййитларни дафн қилиш учун ажратилган жойлардир. У жойларни бошқа мақсадда ўзлаштириш мумкин эмас.
“Ал-мавсуъатул-фиқҳия” китобида бу ҳақда шундай дейилади:
الأول: لا بأس بها، وهو مذهب الحنفية ورواية عن أحمد، لأن النبي صلى الله عليه وسلم صلى على قبرٍ وهو في المقبرة. وقال ابن المنذر: ذكر نافع أنه صُلىِ على عائشة وأم سلمة وسط قبور البقيع، صلى على عائشة أبو هريرة، وحضر ذلك ابن عمر، وفعل ذلك عمر بن عبد العزيز.
яъни: “Биринчиси: Қабристонда жаноза ўқишнинг зарари йўқ. Бу ҳанафийлар ва имом Аҳмаддан келган бир ривоятга кўрадир. Чунки Пайғамбаримиз алайҳиссалом қабристонда бир қабрдаги маййитга жаноза ўқиганлар. Ибнул Мунзирнинг айтишича: “Нофиъ разияллоҳу анҳу Оиша ва Умму Салама разияллоҳу анҳумоларга Бақиъ қабрлари орасида жаноза ўқилганини зикр қилган. Оиша разияллоҳу анҳога Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳу жаноза ўқиганлар ва бу пайтда Ибн Умар разияллоҳу анҳу ҳам ҳозир бўлганлар. Умар ибн Абдулазиз ҳам шундай қилганлар”. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати. @diniysavollar
▫️ Каналга уланиш▫️
#жаноза
❓429-CАВОЛ: Агар барча шароитлар яратилган бўлса, жаноза намозини қабристонда ўқиса бўладими? Агар мумкин бўлса, маййитни уйда кафанлаб олиб борилса бўладими? Шароитлар тўлиқ мавжуд бўлса қабристонда барча зарурий амалларни бажарса бўладими?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Зарурат бўлганда қабристонда жаноза намозини ўқиш жоиз. Аммо бошқа намозларни қабристонда ўқишдан қайтарилган. Қабристонларда доимий равишда, жамоа бўлиб жаноза ўқиш ёхуд маййитни ювиш, кафанлаш мусулмон умматида жорий бўлмаган.
Ҳар бир жойнинг ўзига хос шарт шароитлари мавжуд. Масалан масжидлар жамоат намозлари учун жорий қилинган. Мадрасалар дарс қилиш учун мўлжалланган. Мактабалар китоб ўқиш учун мувофиқлаштирилган. Қабристонлар маййитларни дафн қилиш учун ажратилган жойлардир. У жойларни бошқа мақсадда ўзлаштириш мумкин эмас.
“Ал-мавсуъатул-фиқҳия” китобида бу ҳақда шундай дейилади:
الأول: لا بأس بها، وهو مذهب الحنفية ورواية عن أحمد، لأن النبي صلى الله عليه وسلم صلى على قبرٍ وهو في المقبرة. وقال ابن المنذر: ذكر نافع أنه صُلىِ على عائشة وأم سلمة وسط قبور البقيع، صلى على عائشة أبو هريرة، وحضر ذلك ابن عمر، وفعل ذلك عمر بن عبد العزيز.
яъни: “Биринчиси: Қабристонда жаноза ўқишнинг зарари йўқ. Бу ҳанафийлар ва имом Аҳмаддан келган бир ривоятга кўрадир. Чунки Пайғамбаримиз алайҳиссалом қабристонда бир қабрдаги маййитга жаноза ўқиганлар. Ибнул Мунзирнинг айтишича: “Нофиъ разияллоҳу анҳу Оиша ва Умму Салама разияллоҳу анҳумоларга Бақиъ қабрлари орасида жаноза ўқилганини зикр қилган. Оиша разияллоҳу анҳога Абу Ҳурайра разияллоҳу анҳу жаноза ўқиганлар ва бу пайтда Ибн Умар разияллоҳу анҳу ҳам ҳозир бўлганлар. Умар ибн Абдулазиз ҳам шундай қилганлар”. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати. @diniysavollar
Савол йўллаш
📲 @SavollarMuslimUzBot▫️ Каналга уланиш▫️
ҚАБРИСТОНДА ТАОМ ПИШИРИБ ЕЙИШ ЖОИЗМИ?
#жаноза
❓430-CАВОЛ: Қабристонда таом пишириб ейиш мумкинми? Бизда маҳалла йиғилиб эрта баҳор ҳашар қилиб, жонлиқ сўйиб таом пишириб ейилади. Шу жоизми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Қабристонга борган киши ўша жойда ётганларнинг ҳолидан ва ўзи ҳам бир кун келиб уларнинг қаторига қўшилишидан ибратланиши лозимдир. Уларнинг ҳақларига дуои хайрлар қилиши, истиғфор айтиши мақсадга мувофиқдир. Қабристон еб-ичадиган, ўйин- кулги қиладиган, жой эмас. Ҳатто у ерда баланд овозда гапиришдан ҳам қайтарилган. Аммо фавқулодда, қабристонда бирор нарса ейиш ёки ичиш зарурати туғилса, бу жоиздир. Аммо одамлар тўпланиб, жамоа бўлиб, зиёфат уюштиришлар мумкин эмас. Бурайда разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Пайғамбаримиз алайҳиссалом:
إني كنتُ نَهيتكم عن زيارة القبور، فزوروها؛ فإنها تُذكِّركم الآخرة وفي رواية: ولا تَقولوا هُجْرًا
яъни: “Албатта мен сизларни қабрларни зиёрат қилишдан қайтарган эдим. Энди зиёрат қилаверинглар. Зеро у сизларга охиратни эслатади!”. Яна бир ривоятда: "Ботил гап гапирманглар!” – деганлар. (Имом Муслим ва Имом Термизий ривоятлари).
Муҳаммад ал-Ходимий ал-Ҳанафий “Бариқатул Маҳмудия” китобида айтадилар:
ويكره الأكل عند المقابر والضحك أيضاً عندها، لأن مثل هذا محل اعتبار وتذكر الآخرة والأكل والضحك منافٍ لهما.
яъни: “Қабрлар олдида еб-ичиш макруҳ ҳисобланади. Шунингдек кулиш ҳам макруҳ. Чунки бу каби жойлар ибратланиш, охиратни эслаш ўрнидир. (Қабристонда) ейиш ва кулиш эса охиратни эслашга зид келади”. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати. @diniysavollar
▫️ Каналга уланиш▫️
#жаноза
❓430-CАВОЛ: Қабристонда таом пишириб ейиш мумкинми? Бизда маҳалла йиғилиб эрта баҳор ҳашар қилиб, жонлиқ сўйиб таом пишириб ейилади. Шу жоизми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Қабристонга борган киши ўша жойда ётганларнинг ҳолидан ва ўзи ҳам бир кун келиб уларнинг қаторига қўшилишидан ибратланиши лозимдир. Уларнинг ҳақларига дуои хайрлар қилиши, истиғфор айтиши мақсадга мувофиқдир. Қабристон еб-ичадиган, ўйин- кулги қиладиган, жой эмас. Ҳатто у ерда баланд овозда гапиришдан ҳам қайтарилган. Аммо фавқулодда, қабристонда бирор нарса ейиш ёки ичиш зарурати туғилса, бу жоиздир. Аммо одамлар тўпланиб, жамоа бўлиб, зиёфат уюштиришлар мумкин эмас. Бурайда разияллоҳу анҳудан ривоят қилинган ҳадисда Пайғамбаримиз алайҳиссалом:
إني كنتُ نَهيتكم عن زيارة القبور، فزوروها؛ فإنها تُذكِّركم الآخرة وفي رواية: ولا تَقولوا هُجْرًا
яъни: “Албатта мен сизларни қабрларни зиёрат қилишдан қайтарган эдим. Энди зиёрат қилаверинглар. Зеро у сизларга охиратни эслатади!”. Яна бир ривоятда: "Ботил гап гапирманглар!” – деганлар. (Имом Муслим ва Имом Термизий ривоятлари).
Муҳаммад ал-Ходимий ал-Ҳанафий “Бариқатул Маҳмудия” китобида айтадилар:
ويكره الأكل عند المقابر والضحك أيضاً عندها، لأن مثل هذا محل اعتبار وتذكر الآخرة والأكل والضحك منافٍ لهما.
яъни: “Қабрлар олдида еб-ичиш макруҳ ҳисобланади. Шунингдек кулиш ҳам макруҳ. Чунки бу каби жойлар ибратланиш, охиратни эслаш ўрнидир. (Қабристонда) ейиш ва кулиш эса охиратни эслашга зид келади”. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати. @diniysavollar
Савол йўллаш
📲 @SavollarMuslimUzBot▫️ Каналга уланиш▫️
БИТТА ҚАБРГА ИККИТА МАЙЙИТНИ ҚЎЙИШ МУМКИНМИ?
#жаноза
❓473-CАВОЛ: Битта қабрга иккита маййитни қўйиш мумкинми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Одатдаги шароитда битта қабрга иккита маййит қўйилмайди. Лекин қабрдаги маййит чириб, тупроққа айланган бўлса, у қабрга яна бошқа маййитни дафн қилиш жоиз. Бир қабрга иккинчи маййитни қўйиш масаласида фиқҳий китобларимизда шундай дейилган:
وَلَوْ بُلِيَ الْمَيِّتُ وَصَارَ تُرَابًا جَازَ دَفْنُ غَيْرِهِ فِي قَبْرِهِ وَزَرْعُهُ وَالْبِنَاءُ عَلَيْهِ
яъни: “Қабрдаги маййит чириб, тупроққа айлангани маълум бўлса, шу қабрга бошқа маййитни қўйиш мумкин. Шунингдек, бу каби қабрлар ўрнида деҳқончилик қилиш ва иморат солиб, фойдаланиш ҳам жоиздир” (“Табйинул ҳақоиқ” китоби).
Маййитнинг тўлиқ чириб кетиши иқлим ва тупроқнинг нам ёки қуруқлигига қараб турлича бўлади. Намлик юқори бўлган ерларда чириш тез бўлса, қуруқ ерларда чириш секин кечади.
Уламоларимизнинг фатволарида бизнинг юртимизда бир қабрга иккинчи маййитни қўйиш учун орадаги муддат 40 йил атрофида бўлиши кераклиги айтилган. Шунингдек, зарурат билан қабристон бузиладиган бўлса, қабристонга охирги марта тахминан 40 йил аввал дафн қилингани маълум бўлганда, уни бузишга рухсат берилади. Акс ҳолда муддат келгунча кутилади.
Хулоса қиладиган бўлсак, шариатимиз рухсат берган маълум ўринлардан бошқа ҳолатларда дафндан кейин қабрни қайта очиш мумкин эмас. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати. @diniysavollar
▫️ Каналга уланиш▫️
#жаноза
❓473-CАВОЛ: Битта қабрга иккита маййитни қўйиш мумкинми?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим. Одатдаги шароитда битта қабрга иккита маййит қўйилмайди. Лекин қабрдаги маййит чириб, тупроққа айланган бўлса, у қабрга яна бошқа маййитни дафн қилиш жоиз. Бир қабрга иккинчи маййитни қўйиш масаласида фиқҳий китобларимизда шундай дейилган:
وَلَوْ بُلِيَ الْمَيِّتُ وَصَارَ تُرَابًا جَازَ دَفْنُ غَيْرِهِ فِي قَبْرِهِ وَزَرْعُهُ وَالْبِنَاءُ عَلَيْهِ
яъни: “Қабрдаги маййит чириб, тупроққа айлангани маълум бўлса, шу қабрга бошқа маййитни қўйиш мумкин. Шунингдек, бу каби қабрлар ўрнида деҳқончилик қилиш ва иморат солиб, фойдаланиш ҳам жоиздир” (“Табйинул ҳақоиқ” китоби).
Маййитнинг тўлиқ чириб кетиши иқлим ва тупроқнинг нам ёки қуруқлигига қараб турлича бўлади. Намлик юқори бўлган ерларда чириш тез бўлса, қуруқ ерларда чириш секин кечади.
Уламоларимизнинг фатволарида бизнинг юртимизда бир қабрга иккинчи маййитни қўйиш учун орадаги муддат 40 йил атрофида бўлиши кераклиги айтилган. Шунингдек, зарурат билан қабристон бузиладиган бўлса, қабристонга охирги марта тахминан 40 йил аввал дафн қилингани маълум бўлганда, уни бузишга рухсат берилади. Акс ҳолда муддат келгунча кутилади.
Хулоса қиладиган бўлсак, шариатимиз рухсат берган маълум ўринлардан бошқа ҳолатларда дафндан кейин қабрни қайта очиш мумкин эмас. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
Фатво ҳайъати. @diniysavollar
Савол йўллаш
📲 @SavollarMuslimUzBot▫️ Каналга уланиш▫️
ҒАССОЛГА ДАМ СОЛДИРИШ
#жаноза
❓602-САВОЛ: Айримлар жаноза ёки таъзия маросимидан кейин тоби қочиб қолса ғассолларнинг ҳузурига боришади. Айрим ғассоллар келган кишига пахта силаб, кейин пахтани ёқиб юборишади ва ғассол эркак бўлса ҳам келган аёл кишининг елкасига уриб қоқиб қўяди. Бундай ишларга динимизнинг муносабати қандай?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Аввало, жаноза ёки таъзияга борганим учун тобим қочди деб шумланмаслик керак. Чунки ёмонлик, бахтсизлик Ислом ва имон сабабли эмас, балки гуноҳ ва исёнлар сабабли келади. Яхшилик ҳам, ёмонлик ҳам Аллоҳдан, баъзи кўнгилсизликларни жанозага қатнашишдан деб билмаслик керак, зеро жанозага қатнашиш фарзи кифоя ва мусулмоннинг мусулмондаги ҳаққидир. Жанозага қатнашган кишига Уҳуд тоғичалик савоблар ваъда қилинган.
Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади, Пайғамбаримиз алаҳиссалом шундай деганлар:
لا عدوى ولا طيرة ويعجبني الفأل الصالح الكلمة الحسنة
“(Аллоҳнинг изнисиз) касалнинг юқиши йўқ ва шумланиш йўқ. Мени (Аллоҳ ҳақида) яхши гумон – чиройли сўз хурсанд қилади” (Имом Бухорий ривояти).
Агар ғассол шаръий дам солишни биладиган киши бўлса, тоби қочган одам, унинг ҳузурига бориб дам солдиришида зарар йўқ. Лекин ғассол, саволда айтилгани каби, пахта силаш ва бошқа шу каби шариатимизда йўқ бидъат амаллар билан дам соладиган, номаҳрам аёлларни бирор аъзосини ушлайдиган бўлса, уларни олдига асло бормаслик керак. Бундай ҳолларда шаръий дам солишни биладиган имом-домлаларга мурожаат қилиш тавсия қилинади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar
Telegram | Instagram | Facebook | Tiktok
#жаноза
❓602-САВОЛ: Айримлар жаноза ёки таъзия маросимидан кейин тоби қочиб қолса ғассолларнинг ҳузурига боришади. Айрим ғассоллар келган кишига пахта силаб, кейин пахтани ёқиб юборишади ва ғассол эркак бўлса ҳам келган аёл кишининг елкасига уриб қоқиб қўяди. Бундай ишларга динимизнинг муносабати қандай?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим.
Аввало, жаноза ёки таъзияга борганим учун тобим қочди деб шумланмаслик керак. Чунки ёмонлик, бахтсизлик Ислом ва имон сабабли эмас, балки гуноҳ ва исёнлар сабабли келади. Яхшилик ҳам, ёмонлик ҳам Аллоҳдан, баъзи кўнгилсизликларни жанозага қатнашишдан деб билмаслик керак, зеро жанозага қатнашиш фарзи кифоя ва мусулмоннинг мусулмондаги ҳаққидир. Жанозага қатнашган кишига Уҳуд тоғичалик савоблар ваъда қилинган.
Анас розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади, Пайғамбаримиз алаҳиссалом шундай деганлар:
لا عدوى ولا طيرة ويعجبني الفأل الصالح الكلمة الحسنة
“(Аллоҳнинг изнисиз) касалнинг юқиши йўқ ва шумланиш йўқ. Мени (Аллоҳ ҳақида) яхши гумон – чиройли сўз хурсанд қилади” (Имом Бухорий ривояти).
Агар ғассол шаръий дам солишни биладиган киши бўлса, тоби қочган одам, унинг ҳузурига бориб дам солдиришида зарар йўқ. Лекин ғассол, саволда айтилгани каби, пахта силаш ва бошқа шу каби шариатимизда йўқ бидъат амаллар билан дам соладиган, номаҳрам аёлларни бирор аъзосини ушлайдиган бўлса, уларни олдига асло бормаслик керак. Бундай ҳолларда шаръий дам солишни биладиган имом-домлаларга мурожаат қилиш тавсия қилинади. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar
Telegram | Instagram | Facebook | Tiktok
ЎЛИКЛАРНИ ЁҚИШ МУМКИНМИ?
#жаноза #дафн
❓603-САВОЛ: Вафот этган кишиларни ёқиш мумкинми? Бунга Исломда муносабат қандай?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир роҳманир роҳим.
Ислом қонун қоидаларига кўра ўликлар ерга дафн қилиниши керак. Уларни ёқиш ёки ер юзасига ташлаб қўйиш мумкин эмас.
Мусулмон кишини дафн қилиш уламоларнинг иттифоқига кўра фарзи кифоядир. Унинг шарт эканига далил, Одам алайҳиссаломдан токи ҳозиргача одамлар ўликларини ерга дафн қилаётганлари ва ким шу ишни қилмаса, уни айблашларидир. Биринчи дафн қилган киши Қобил, у ўз укаси Ҳобилни дафн қилган.
Қуръони каримда Одам алайҳиссаломнинг икки ўғли ҳақида ҳикоя қилинади. Улар Аллоҳ таолога қурбонлик қилишганда Ҳобилдан қабул бўлди, Қобилдан қабул бўлмади. Шунда Қобил Ҳобилнинг жонига қасд қилди. Аллоҳ таоло шундай дейди:
“Унинг (ҳавойи) нафси биродарини ўлдиришни хуш кўрсатди ва дарҳол, уни ўлдирди. Шу билан у зиён кўрувчилардан бўлиб қолди. Шундан сўнг, Аллоҳ унга биродари мурдасини қандай кўмишни кўрсатиш учун ерни кавловчи бир қарғани юборди. «Ҳолимга вой! Наҳот шу қарғачалик бўлишдан ожиз бўлсам? (Мен ҳам) биродарим жасадини (тупроққа) кўма қолай», – деди. Шундай қилиб (у) пушаймон қилувчилардан бўлиб қолди” (Моида сураси 30-31-оятлар).
Мана шу ояти каримадан маълум бўладики, инсон жасади ерга кўмилиши қадимдан қолган илоҳий ҳукмдир.
Пайғамбаримиз алайҳиссалом ўликларни дафн қилиш ҳақида шундай деганлар:
“Лаҳад биз учун, шақ (ерни тиккасига ёриб кўмиш) бошқалар учун” (Имом Абу Довуд Ибн Аббос разияллоҳу анҳудан ривоят қилганлар).
Аллоҳ таоло Одам болаларини ҳурматли қилиб қўйган. Қуръони каримда шундай дейилади:
“Дарҳақиқат, (Биз) Одам фарзандларини (азиз ва) мукаррам қилдик ва уларни қуруқлик ва денгизга (от-улов ва кемаларга) миндириб қўйдик ҳамда уларга пок нарсалардан ризқ бердик ва уларни Ўзимиз яратган кўп жонзотлардан афзал қилиб қўйдик” (Исро сураси 70-оят).
Динимизда маййитнинг танасини ёқиш жоиз эмас. Чунки унинг ҳурмати ҳам тирикнинг ҳурмати кабидир. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Маййитнинг суягини синдириш, уни тириклигида синдириш кабидир” (Имом Ибн Можа ва Имом Абу Довуд ривоят қилишган).
Модомики, ўликнинг суякларини синдириш тирикнинг суякларини синдириш каби экан, ўликни ёқиш ҳам тирикни ёқиш кабидир. Пайғамбаримизнинг бу ўхшатишлари бу ишдан қайтариш ва унинг ёмонлигига кифоя қилади.
Бунинг устига динимиз мусулмон бўлмаган кишининг жасади топилганда ҳам, одамийлик жиҳатидан, уни дафн қилишни буюради. Пайғамбаримиз алайҳиссалом қабр устига ўтиришдан ҳам қайтарганлар. Исломда маййитни ёқиш эмас, аксинча тайин жойга дафн қилиб, охиратни эслаш учун, уни зиёрат қилиб туришга буюрилганмиз. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar
Telegram | Instagram | Facebook | Tiktok
#жаноза #дафн
❓603-САВОЛ: Вафот этган кишиларни ёқиш мумкинми? Бунга Исломда муносабат қандай?
💬 ЖАВОБ: Бисмиллаҳир роҳманир роҳим.
Ислом қонун қоидаларига кўра ўликлар ерга дафн қилиниши керак. Уларни ёқиш ёки ер юзасига ташлаб қўйиш мумкин эмас.
Мусулмон кишини дафн қилиш уламоларнинг иттифоқига кўра фарзи кифоядир. Унинг шарт эканига далил, Одам алайҳиссаломдан токи ҳозиргача одамлар ўликларини ерга дафн қилаётганлари ва ким шу ишни қилмаса, уни айблашларидир. Биринчи дафн қилган киши Қобил, у ўз укаси Ҳобилни дафн қилган.
Қуръони каримда Одам алайҳиссаломнинг икки ўғли ҳақида ҳикоя қилинади. Улар Аллоҳ таолога қурбонлик қилишганда Ҳобилдан қабул бўлди, Қобилдан қабул бўлмади. Шунда Қобил Ҳобилнинг жонига қасд қилди. Аллоҳ таоло шундай дейди:
“Унинг (ҳавойи) нафси биродарини ўлдиришни хуш кўрсатди ва дарҳол, уни ўлдирди. Шу билан у зиён кўрувчилардан бўлиб қолди. Шундан сўнг, Аллоҳ унга биродари мурдасини қандай кўмишни кўрсатиш учун ерни кавловчи бир қарғани юборди. «Ҳолимга вой! Наҳот шу қарғачалик бўлишдан ожиз бўлсам? (Мен ҳам) биродарим жасадини (тупроққа) кўма қолай», – деди. Шундай қилиб (у) пушаймон қилувчилардан бўлиб қолди” (Моида сураси 30-31-оятлар).
Мана шу ояти каримадан маълум бўладики, инсон жасади ерга кўмилиши қадимдан қолган илоҳий ҳукмдир.
Пайғамбаримиз алайҳиссалом ўликларни дафн қилиш ҳақида шундай деганлар:
“Лаҳад биз учун, шақ (ерни тиккасига ёриб кўмиш) бошқалар учун” (Имом Абу Довуд Ибн Аббос разияллоҳу анҳудан ривоят қилганлар).
Аллоҳ таоло Одам болаларини ҳурматли қилиб қўйган. Қуръони каримда шундай дейилади:
“Дарҳақиқат, (Биз) Одам фарзандларини (азиз ва) мукаррам қилдик ва уларни қуруқлик ва денгизга (от-улов ва кемаларга) миндириб қўйдик ҳамда уларга пок нарсалардан ризқ бердик ва уларни Ўзимиз яратган кўп жонзотлардан афзал қилиб қўйдик” (Исро сураси 70-оят).
Динимизда маййитнинг танасини ёқиш жоиз эмас. Чунки унинг ҳурмати ҳам тирикнинг ҳурмати кабидир. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Маййитнинг суягини синдириш, уни тириклигида синдириш кабидир” (Имом Ибн Можа ва Имом Абу Довуд ривоят қилишган).
Модомики, ўликнинг суякларини синдириш тирикнинг суякларини синдириш каби экан, ўликни ёқиш ҳам тирикни ёқиш кабидир. Пайғамбаримизнинг бу ўхшатишлари бу ишдан қайтариш ва унинг ёмонлигига кифоя қилади.
Бунинг устига динимиз мусулмон бўлмаган кишининг жасади топилганда ҳам, одамийлик жиҳатидан, уни дафн қилишни буюради. Пайғамбаримиз алайҳиссалом қабр устига ўтиришдан ҳам қайтарганлар. Исломда маййитни ёқиш эмас, аксинча тайин жойга дафн қилиб, охиратни эслаш учун, уни зиёрат қилиб туришга буюрилганмиз. Валлоҳу аълам.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси
фатво ҳайъати. @diniysavollar
Telegram | Instagram | Facebook | Tiktok