چرا تنش‌زدایی و اعتمادسازی بر اصلاحات اقتصادی مقدم است؟

جمشید آموزگار جایگزین امیرعباس هویدا شد تا پیام «تغییر» به جامعه داده شود. آموزگار تکنوکراتی باسابقه بود اما اشتباهش این بود که از همان ابتدا دست به اصلاحات اقتصادی با ریسک سیاسی بالا زد.

اقتصاددانان معتقدند در موقعیت آموزگار، تنش‌زدایی از جامعه و تثبیت شرایط بر اصلاحات اقتصادی مقدم است.

درس‌های دولت جمشید آموزگار برای مسعود پزشکیان چیست؟


#تجارت_فردا

@tejaratefarda

اصلاحات اقتصادی آموزگار چگونه تنش‌آفرین شد؟


✍️نوید رئیسی/ مشاور علمی هفته‌نامه تجارت‌فردا


فراز و فرود دولت مستعجل جمشید آموزگار (مرداد 1356-شهریور 1357) روایتی آموزنده است از اینکه چگونه ریاضت ناگزیر می‌تواند در همراهی با بحران‌های اجتماعی-سیاسی، آتشفشان نیمه‌خاموش خواسته‌های انباشت‌شده عمومی را فعال کرده و به فوران درآورد.
سال 1356 در حالی آغاز شد که حکومت پهلوی با اعتراض‌های بخشی از طبقه متوسط جدید برآمده از فرآیند مدرنیزاسیون مانند دانشگاهیان، وکلا، روشنفکران و هنرمندان دست و پنچه نرم می‌کرد. در همین حال، اعتماد به نفس جنون‌آمیز ناشی از دلارهای نفتی و رویاهای سرخوشانه فشار بزرگ برای صنعتی‌ شدن و گذار شتابان به «تمدن بزرگ» ابتدای دهه 1350 با دیوار مستحکم واقعیت‌های سرد و خشن اقتصادی برخورد کرده و آثار «نفتی‌ شدن» فضای سیاستگذاری خود را به شکل تنگاهای بی‌سابقه در ظرفیت جذب اعتبارات و پیشبرد طرحها و پروژههای دولتی، کاهش تولید کشاورزی و کمبود نیروی کار ماهر نشان داده بود.

بیش از همه، برهم خوردن تعادل ساختار اقتصادی و «بیماری هلندی»، موتور مهم‌ترین محرک نارضایتی‌های عمومی یعنی تورم، به‌ویژه در مسکن و موادغذایی را روشن کرده بود. بی‌میلی به ترک رویاپردازی موجب شد تا سیاستهای ضدتورمی در سالهای 55-1352 به‌جای تمرکز بر کاهش تدریجی مخارج، در قالب برنامه‌های اضطراری پرهزینه، کمپین‌های مبارزه با گران‌فروشی و سودجویی، تخصیص گسترده یارانه‌ها و طرح‌های رفاهی اجرا شود.
در نتیجه، نه تنها امواج تورمی تا سال 1356 تعدیل نشده بود بلکه دایره نارضایتی‌ها به بخشهایی از بازار مانند اصناف، مغازه‌داران و تجار (طبقه متوسط سنتی) نیز گسترش یافته بود.
در چنین شرایطی، شاه در سال 1356 همگام با اعلام فضای باز سیاسی، جمشید آموزگار، تکنوکرات باسابقه، را با هدف تغییر مسیر نادرست اقتصاد به جای امیرعباس هویدا، به عنوان نخستوزیر منصوب کرد.

آموزگار یک برنامه ریاضت اقتصادی را که یادآور برنامه‌ای مشابه در اوایل دهه 1340 بود، به اجرا گذاشت و در جهت بهبود روابط غیردوستانه دولت با بخش خصوصی حرکت کرد. او برای مقابله با تورم،کنترل قیمتها را کنار گذاشت و به سیاست مبارزه با گرانفروشی پایان داد. با این حال، برخی اهداف اعلام شده او در تناقض با یکدیگر قرار داشت. برای نمونه، گرچه آموزگار کنترل قیمتها را لغو کرد اما به‌طور همزمان از تثبیت دستمزدها حمایت کرد. در نتیجه، در حالی که سیاست آزادسازی قیمتها موجب افزایش تورم شد، قدرت خرید طبقات حقوق‌بگیر کاهش یافت تا جایی که وی ناچار به تغییر این سیاست شد. در واقع، آموزگار بین چاره‌جویی برای نارضایتی‌های بخش خصوصی و طبقه متوسط سنتی از سویی و پاسخگویی به مطالبات کارگران و طبقه متوسط مدرن ​​حقوق‌بگیر از سوی دیگر در نوسان بود و از همین رو، نه تنها نتوانست شرایط رو به وخامت اقتصادی را بهبود بخشد، بلکه در عمل دایره بازندگان اقتصادی را گسترده‌تر کرد.
از همه مهمتر، برنامه‌های تورم‌زدایی آموزگار با تمرکز بر محدودسازی سریع طرح‌ها و پروژه‌های دولتی و اعتبارات و وام‌ها به بخش خصوصی، رکود را در بخش مسکن، حاکم کرد و افزایش ناگهانی بیکاری، به ویژه بین کارگران نیمه‌ماهر و غیرماهر، را کلید زد.


آنچه ناآرامی‌های انتهای دولت آموزگار را از اعتراض‌های پیش از آن متمایز می‌کرد حضور طبقات فرودست‌تر شهری به‌ویژه کارگران کارخانه‌ها در کنار طبقه متوسط بود که نه تنها اعتراض‌های چند ده‌هزار نفری را به اعتراض‌های چند صدهزار نفری گسترش داد بلکه با روی آوردن کارگران به اعتصاب، حکومت را زمین‌گیر کرد.
در سال 1357، رویای سرخوشانه «تمدن بزرگ» دیگر در عمل چندان بزرگ به‌نظر نمی‌رسید. سیاست‌های ریاضت اقتصادی آموزگار در کنار اشتباهات پیشین، با فراهم کردن موجبات به‌هم پیوستن بازندگان اقتصادی و بازندگان اجتماعی-سیاسی، به یک وضعیت کلاسیک پیشاانقلابی منتهی شده بود.
برخی از تحلیلگران، اجرای سیاست‌های ریاضت اقتصادی با ریسک سیاسی بالا در دوره آموزگار را به تکنوکرات بودن و نه سیاستمدار بودن او نسبت می‌دهند. درس اقتصاد سیاسی آموزگار این است که اصلاحات اقتصادی سریع و ناگهانی در پاسخ به بحران‌های اقتصادی می‌تواند با افزودن رنج اقتصادی به نارضایتی‌های اجتماعی-سیاسی، به‌سرعت به ضد خود تبدیل شود.

#تجارت_فردا

@tejaratefarda

پزشکیان: الان وقت شعار دادن نیست وقت عمل کردن است/همه باید کمک کنیم،ما معترض این بودیم که یک جناح و یک دسته باشیم

رئیس جمهور منتخب در همایش سپاس با حضور فعالان ستاد مرکزی:
🔹الان وقت شعار دادن نیست وقت عمل کردن است

🔹باید کاری کنیم که مردم پشت سر ما حرفی را بزنند که به گفته‌های ما همخوانی داشته باشد.

🔹با تمام وجودم شبانه روز تلاش خواهم کرد به مردم خدمت کنم

🔹مشکلات تحریم، مشکلات اقتصادی، مشکلات قومیتی، مشکلات جنسیتی و ... که هست اول باید حل شود.

🔹همه باید کمک کنیم؛ ما یک جناح و دسته نبودیم ما معترض این بودیم که یک جناح و یک دسته باشیم.

 🔹 وظیفه داریم بر اساس انصاف و عدالت برخورد کنیم.

🔹باید به آنچه وعده دادم صادقانه عمل کنم

🔹اصلاحات دفاع از فرد و جناح خاصی نیست

🔹حضور مقام معظم رهبری اگر نبود، این اتفاقات شکل نمی‌گرفت و این آگاهی و درایت رهبری بود که اجازه نداد یک عده همچنان مداخله کنند و نگذارند این صحنه‌ها بوجود بیاید./ایسنا

✅ کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

🎥واکنش ترامپ به غیبت هریس در سخنرانی نتانیاهو در کنگره

🔹ترامپ: کامالا حاضر نشد برای گوش دادن به سخنرانی نتانیاهو برود.

🔹حتی اگر مخالف اسرائیل یا یهودی‌ها هستید، حاضر شوید و گوش بدهید اما (کامالا) کاملا با یهودی‌ها مخالف است.

🔹باعث شگفتی است که چطور یهودی‌ها به دموکراتها رأی می‌دهند وقتی اینقدر بی‌احترامی و بد رفتاری با آنها می‌شود./عصرایران

✔️کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir

بانک مرکزی: ذخایر ارزی و طلای کشور افزایش یافت

رئیس‌کل بانک مرکزی:

🔹با دیپلماسی پولی و بانکی و افزایش وصول درآمدهای ارزی کشور، هم کمیت و هم کیفیت دارایی‌های ارزی کشور افزایش یافته است.

🔹برخلاف انتقادات و گزاره‌های خبری نادرست، بانک مرکزی هرگز از دارایی‌های ارزی کشور و ارزپاشی برای مدیریت بازار ارز از جمله در مقطع کنونی استفاده نکرده است./ایسنا

✔️کانال رسمی روزنامه دنیای اقتصاد👇
@den_ir