🔴 نبض افکارعمومی ایران در دست چه کسانی است؟!
معصومه نصیری ـ تحلیلگر دیتا و کارشناس رسانه

🔘بخش 1 / 2

⭕️ «دیتا» امروز نه تنها عنصر تعیین‌کننده برای مهندسی اجتماعی و روانی افکار عمومی جوامع مورد بهره‌برداری قرار می گیرد، بلکه عنصری تعیین‌کننده برای فهم شاخص‌های موثر قابل تقویت یا اصلاح جوامع در راستای ایجاد ممانعت برای اخذ سیاست‌های مشخص برای مولفه‌های حیاتی یک جامعه است.
آنچه نباید از نظر دور داشت توجه به این مهم است که دیتا به معنای اطلاعات خام، پردازش نشده و سازمان نیافته تلقی می‌شود که تحلیل دقیق این اطلاعات و پردازش صحیح می‌تواند منجر به تبدیل مس به طلا شده و جامعه‌ای را قابل پیش‌بینی و برنامه‌ریزی کرده یا معکوس رفتار کرده و پیش‌دستانه و پیشگیرانه عمل کند.
⭕️ با این توضیح، گزارش سالانه دیتاک با عنوان «رفتار کاربران ایرانی در شبکه‌های اجتماعی» که موافقان و منتقدانی در فضای رسانه داشته است، یک تصویر بزرگ قابل اعتنا را خلق کرده است که این تصویر نه بی اثری فیلترینگ یا اثربخشی آن، بلکه به رخ کشیدن میزان فعالیت و البته توجه کاربران ایرانی به رسانه‌های خارجی فارسی زبان و مقایسه سهم رسانه‌های جریان اصلی کشور با این دست از رسانه‌ها دارد. این گزارش علاوه بر رسانه‌ها، به نقش سایر موثرانی که سازنده معنا و نظام ادارک برای مخاطبان هستند، اشاره دارد. در میان این چهره‌ها که بسیاری از شاخص‌های معکوس و بعضا منفی برای اثر مبتنی بر فاکتورهای ملی، دینی و قومیتی را دارا هستند، اثری از چهره‌های داخلی موثر عیان و آشکار نیست.

🔸اهمیت تصویر
گزارش مذکور نشان می‌دهد آنچه امروز در حال استحاله یا مهندسی اجتماعی و فرهنگی جامعه ایران است، ساخته و غلبه و مدیریت تصاویر ذهنی مخاطب است. بررسی قالب‌های ارائه محتوا در چهار بستر مورد واکاوی این گزارش یعنی توییتر، اینستاگرام، تلگرام و خبر و میزان پراکندگی مخاطبان در هر یک از این بسترها و میزان پراکنش محتوا نشانگر غلبه بیش از 80 درصدی محتوای تصویری در شقوق مختلف و حتی متون بصری‌سازی شده است. آنچه در لایه‌های شناختی جامعه برای تحقق مهندسی اجتماعی به عنوان رکنی بلامنازع دارای اهمیت است، ساخت تصاویر ذهنی جدید، پاک‌سازی تصاویر پیشین و خلق ادراکی نوین از مقولات است.

ادامه🔽

🔴 نبض افکارعمومی ایران در دست چه کسانی است؟!
معصومه نصیری ـ تحلیلگر دیتا و کارشناس رسانه

🔘بخش 2 / 2

در کنار رویکردهای ذکر شده که باید در خوانش گزارش مذکور مورد توجه و مداقه قرار گیرد، چند نکته به صورت گزاره‌های قابل تامل باید مورد توجه قرار گیرند:
1️⃣ این گزارش اگرچه کامل نبوده و قابلیت تعمیم به کل را ندارد اما گواه جدی بر این موضوع است که غلبه بالای 90 درصد رسانه‌های معاند و فعالان اپوزیسیون کشور، حتمی و قطعی است. این مهم به معنای سهم حداقلی رسانه‌های داخلی (چه جریان‌ اصلی‌ها و شبکه‌های اجتماعی) در مدیریت و جریان‌سازی برای افکار عمومی است. این مهم یعنی جریان سیاست‌گذار حوزه رسانه در کشور نیازمند تغییرات بسیار جدی و مبنایی است. نگاه تک ساحتی و تک صدایی و عدم پژواک صدای اکثریت و در عین حال تاخیر و تعلل در نشر محتوا منجر به کاهش مرجعیت رسانه‌ای و تحویل مخاطب به رسانه‌های معاند و معارض شده است. چهره‌سازی رسانه‌های فارسی زبان خارج از کشور و ضریب دهی به آنها در کنار عدم چهره‌سازی در کشور و بی توجهی به کارکردهای این گروه در موضوعات مختلف، موضوع مهمی است که در بزنگاه‌ها به مدیریت فضا و آگاه‌سازی کاربران می‌شود.
2️⃣گزارش، گواه حضور بخش قابل توجهی از افکار عمومی در فضاهایی است که پس از فیلترینگ، قاعدتا باید با کاهش کاربر مواجهه می‌شدند اما این کاهش عمدتا در بخش برخی فعالان موثر و ارائه محتوا صورت گرفته و مخاطب در این فضا با گروه‌های معاند تنها رها شده است. فلذا غلبه گفتمان دشمن در افکار عمومی و باورسازی موضوع قابل توجه و غیرقابل اغماض است.
3️⃣بسیاری با خواندن این گزارش عنوان کردند فراوانی موضوع در چهار بستر مورد بررسی محتوا مرتبط با حوزه سرگرمی بوده و سهم اخبار و محتواهای سیاسی چندان قابل اعتنا نبوده است اما آنچه نباید از نظر دور داشت و نباید منجر به اختلال محاسباتی و فهم ما از موضوع شود، نقش‌آفرینی جدی این فضاها در بزنگاه‌های سیاسی و امنیتی و انتقال فهم ناقص آنها از موضوعات شود. بررسی دیتا در مواردی مانند ترور شهید فخری‌زاده، موضوعات برجام، زاهدان و ... نشانگر این مهم است. فضاهایی که مخاطب را طی پروسه‌ای در ساحت سرگرمی به مخاطب وفادار تبدیل کرده و در مواقع مهم محتواها را با سوگیری به خورد اذهان می‌دهد.
4️⃣گزارش مذکور در بخش هشتگ‌ها به جهت چند ماه درگیری کشور در موضوع «زن، زندگی، آزادی» و حواشی مهندسی شده آن در کشور، دارای فراوانی حول هشتگ‌های آن است اما چند نکته در فهم این بخش باید مورد توجه قرار گیرد. نخست اینکه گزارش مذکور تاکید دارد فراوانی ضدانقلاب و نقش آنها در تولید و توزیع محتوا در شبکه‌های اجتماعی پررنگ و قابل تامل است. در چنین فضایی ضریب‌دهی به هشتگ‌ها و اکثریت‌نمایی آنها دارای سویه و نظام مهندسی شده است. معنای هشتگ‌ها در این فرایند و بازه زمانی دال بر نمایندگی اکثریت ندارد و می‌تواند دارای فاکتورهای تعیین‌کننده مختلفی باشد.
5️⃣برای فهم مختصات حوزه بروز و ظهور افکارعمومی در شبکه‌های اجتماعی باید همه بسترهای حضور افکارعمومی مورد بررسی قرارگیرد. پلتفرم‌های داخلی و کاربران آن بخشی از فضای افکارعمومی هستند که در این گزارش مورد توجه قرار نگرفته است.

⭕️اما در انتها باید تاکید کرد در عصر پساحقیقت و غلبه سیستماتیک دروغ بر حقیقت و در عصری که شاهد جولان فراواقعیت‌ها هستیم و دست برتر با سازندگان معنا و تصویر در ذهن مخاطب است، اگر در پهنه حکمرانی سایبری عنان افکار تنها در دستان پیام‌رسان‌ها و پلتفرم‌ها باشد و از سوی دیگر بیاثری و کرختی در حوزه تولید محتوای موثر و شفاف نمایان بوده و فعالیت سازمان‌یافته رسانه‌ها و فعالان رسانه‌ای جبهه معارض نیز در این فضا هم‌افزا و رگباری باشد، شما در بستر جغرافیایی دارای صلابت حفاظت از مرزها بوده‌اید اما مرزهای فکری مردم سرزمینت اشغال محض شده است. این افکار عمومی اشغال شده بزرگترین پاشنه آشیل یک کشور برای نیل به هدف تعالی، پیشرفت و باور به توانستن و شدن است.
گزارش سال 1401 دیتاک فارغ از نقاط قوت و ضعفش به مثابه به صدا در آوردن زنگ خطری برای مسوولان است که شما مسوولان افکاری هستید که از جایی دیگر مدیریت می‌شوند.

✅Data is Talking

💢 اندیشکده دیتاک و باشگاه رسانه‌ای یونسکو برگزار می‌کنند:
💥مدیریت افکارعمومی و افکارسنجی داده محور
کارگاه آموزشی حکمرانی رسانه‌ای با کلان داده

🔸4 ارائه به همراه یک نشست تخصصی| چهارشنبه 31 خرداد

ارائه توسط اساتید با تجربه در این حوزه:
1️⃣ دکتر کاظم تاجیک|پژوهشگر تحلیل داده و اطلاع رسانی در حوزه امنیت ملی
2️⃣ دکتر معصومه نصیری|تحلیلگر دیتا و دبیرکل باشگاه مدیریت رسانه یونسکو
3️⃣ مجتبی کشوری|مدیر کل اتاق وضعیت معاونت فضای مجازی صدا و سیما
4️⃣دکتر محمد رستم‌پور|پژوهشگر سیاسی و مدیرکل پژوهشی ایرنا

📍 محل برگزاری | بالاتر از میدان ولی‌عصر(عج)

✅ به شرکت‌کنندگان متقاضی،‌ گواهی معتبر و رسمی شرکت در دوره از طرف یونسکو اعطا خواهد شد.

🔰هزینه شرکت(بدون مدرک): 220 هزار تومان
🎁 تخفیف ویژه برای تحلیلگران داده و فعالین این حوزه

🟡 ثبت‌نام | با شماره 09906565302 تماس گرفته و یا به آیدی @Dataak_DK در تلگرام یا بله پیام دهید.

💢 اندیشکده دیتاک و باشگاه رسانه‌ای یونسکو برگزار می‌کنند:
مدیریت افکارعمومی و افکارسنجی داده‌محور
کارگاه آموزشی حکمرانی رسانه‌ای با کلان‌داده

🔻 ارائه توسط اساتید با تجربه در این حوزه:

1️⃣ دکتر کاظم تاجیک|پژوهشگر تحلیل داده و اطلاع رسانی در حوزه امنیت ملی
2️⃣ دکتر معصومه نصیری|تحلیلگر دیتا و دبیرکل باشگاه مدیریت رسانه یونسکو
3️⃣ مجتبی کشوری|مدیر کل اتاق وضعیت معاونت فضای مجازی صدا و سیما
4️⃣دکتر محمد رستم‌پور|پژوهشگر سیاسی و مدیرکل پژوهشی ایرنا

❇️ به همراه یک پنل گفتگوی آزاد

📍محل: بالاتر از میدان ولی‌عصر(عج)
⏱زمان: چهارشنبه ۳۱ خرداد از ساعت ۱۳:۳۰ الی ۱۸:۳۰

✅ به شرکت‌کنندگان متقاضی،‌ گواهی معتبر و رسمی شرکت در دوره از طرف یونسکو اعطا خواهد شد.

🔰هزینه ثبت‌نام (بدون مدرک): ۲۲۰ هزار تومان
🎁 تخفیف ویژه برای تحلیلگران داده و فعالان این حوزه

🟡 برای ثبت‌نام با شماره ۰۹۹۰۶۵۶۵۳۰۲ تماس گرفته و یا به آیدی @Dataak_DK در تلگرام یا بله پیام دهید.

@Rasadkhanehdataak

⭕️ نگاه بیگ‌‌دیتا به ایموجی‌ها به‌عنوان زبان بدنِ عصر دیجیتال

🔹 ایموجی‌ها به‌عنوان زبان بدن عصر دیجیتال که منتقل‌کننده احساسات مخاطب چه در تعاملات فردی، چه میان فردی و چه گروهی قلمداد می‌شوند بیانگر فضای مبتنی بر حس مخاطبان در موضوعات مختلف هستند. از این رو بررسی فضای کلی حاکم بر احساسات کاربران در بسترهای مختلف که البته قابلیت تعمیم به کل را نداشته و حتی می‌تواند از سوی مخاطب سانسور شده یا معکوس‌سازی شده باشد، به فهم دقیق مختصات آن بستر یاری می‌رساند.

📊رصد دیتاک از بیش از ۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیون مطلب در سه بستر تلگرام، اینستاگرام و توییتر که با بررسی هزاران ایموجی مربوط به احساسات صورت گرفته است، نشان می‌دهد جنس و ذات هر بستر بر پراکنش ایموجی‌های آن بستر اثر مستقیم و جدی دارد.

🔹این رصد نشان می‌دهد کاربران توییتر به‌عنوان بستری که جنس تعاملاتش بداخلاقی و صراحت بیشتری نسبت به سایر بسترها دارد و مخاطبان، سیستمی‌تر و جریانی‌تر اقدام می‌کنند، بیشتر از ایموجی‌های نشانگر خشم، غم و خنده که بخشی با سویه تمسخر طرفِ دیگر گفت‌وگو به کار برده شده است، استفاده کرده‌اند.

🔹در اینستاگرام که به ظاهر فضای سرگرمی و حوزه تفنن محسوب می‌شود و مخاطب با هدف سرگرم شدن در آن کنشگری می‌کند، کاربران بیشتر از ایموجی‌هایی با سویه احساسات عشق، محبت، احترام، توجه و بخشی هم شادی استفاده کرده‌اند.

🔹تلگرام به جهت فضای جدی رسانه‌ای و خبری بیشتر ایموجی‌های مربوط به احساس توجه و احترام را در مدل کنشگری کاربرانش تجربه کرده است که جنس این بستر به جهت غلبه فضای تحلیلی و اطلاع‌رسانی، فضایی منطقی‌تر را تجربه می‌کند.

🔹البته نباید از نظر دور داشت که این ایموجی‌ها گاهی منبعث از دروازه‌بانی ذهنی مخاطب ممکن است با حس واقعی او در تضاد باشد و لزوما بیانگر حقیقت حسی فرد محسوب نمی‌شود. گاهی کاربران از ایموجی خنده فراوان برای تمسخر، برای تحقیر، برای نشان ندادن حجم عصبانیت و عبور از موضوعات استفاده می‌کنند پس استفاده از ایموجی‌ها قابلیت اعلام و نتیجه‌گیری صد درصدی حس کاربر را ندارد اما کاربران را قادر می سازد در گفت وگوهای دیجیتال به شکل بهتری با دیگران ارتباط برقرار کنند.

✍🏻معصومه نصیری ـ کارشناس و تحلیلگر دیتا
✅ Data Is Talking...

⭕️واکنش طیف‌های سیاسی مختلف به جنگ غزه

🔸در جریان جنگ اسرائیل و فلسطین، که در سه روز ابتدایی بیش از ۲۵ درصد بازدید تلگرام فارسی را از آن خود کرد، شاهد سه گام تاثیرگذار در بازنمایی جنگ هستیم: حمله حماس به اسرائیل، حمله اسرائیل به غزه و انفجار بیمارستان غزه.

🔸بررسی اندیشکده دیتاک از توییت‌های فارسی این موضوع، به شناسایی ۶ جریان سیاسی متفاوت، با جهت‌گیری‌های مختلف منجر شده است؛ انقلابی (اصولگرا)، اصلاح‌طلب، چپ (سوسیالیست)، مجاهدین خلق، برانداز جمهوری‌خواه و سلطنت‌طلب.

🔹موضع‌گیری دو جریان اصولگرا و اصلاح‌طلب محکومیت قاطع حمله رژیم صهیونیستی و هولناک خواندن جنایت بیمارستان بوده است؛جریان انقلابی، ‌خواهان انتقام سخت و نابودی اسراییل نیز هستند.

🔸 از سوی دیگر اصلاح‌طلبان نسبت به کشته شدن مردم غزه و تداوم شرایط جنگی دلواپس هستند.

🔹آن سوی طیف دو گروه از براندازان هستند. اول براندازان جمهوری‌خواه که موضع‌گیری یکسانی با رویکردهای رسانه‌های مطرح غربی دارند و دوم سلطنت‌طلبان که با رویکرد سیاسی آمریکا در حمایت از اسراییل همراه است.

❇️ ادامه مطلب....

✅ Data Is Talking...

⭕️ زور قطبیدگی به حادثه کرمان نرسید!

🔸دوقطبی شدن جامعه مساله‌ای است که کشورهای زیادی درگیر آن هستند؛ در ایران نیز اتفاقات مختلفی، موجب موج واکنش افکارعمومی و گاهاً بروز قطبیدگی می‌شود.

📊 بررسی دیتاک از بیش از ۶۰۰ میلیون محتوای مرتبط با حادثه کرمان، نشان از حدود یک میلیارد ایمپرشن شبکه‌های اجتماعی می‌دهد.

🔸از کل محتوای منتشر شده، تنها ۴۰٪ تلاش در ایجاد دو قطبی داشته‌اند؛ مابقی کاربران بدون جهت‌گیری، به بررسی عامل اصلی ترور، ابراز همدردی و تسلیت، اطلاع‌رسانی، محکومیت تروریسم و احتمال دخالت اتباع افغانستانی پرداخته‌اند.

🔸بیشترین محتوا‌ درباره "عوامل عملیات تروریستی" تولید شده که نشان می‌دهد کاربران انگشت اتهام را نخست به سوی اسرائیل و سپس به ترتیب به سمت داعش، آمریکا، پاکستان و برخی از کشورهای منطقه نشانه رفته‌اند.

🔸نکته جالب آن که این تحلیل در بین کامنت‌های تلگرام و اینستاگرام که بهترین نماینده افکارعمومی در فضای مجازی است، با توزیع آن در توییتر (به‌طور استثنا در این موضوع) به هم نزدیک هستند.

✅Data Is Talking...
@dataak_thinktank

✍🏻نگاه تحلیلی اندیشکده دیتاک بر رویکرد کاربران در حادثه کرمان

🔸حمله تروریستی داعش به کرمان در تاریخ ۱۳ دی ماه ۱۴۰۲ از حیث شمار قربانیان، بزرگترین عملیات تروریستی تاریخ کشور بعد از انقلاب به حساب می‎آید.

🔹با وجود سبعیت عاملان و شهادت شمار زیادی از افراد بی‌گناه، ۶٪ از کاربران فضای مجازی نسبت به بروز حادثه ابراز خرسندی کرده‎اند.

🔸این کاربران، برای خرسندی خود به مواردی مانند حوادث سال ۱۴۰۱ و جهت‎گیری سیاسی و مذهبی قربانیان اشاره کرده‎اند.

🔹در مقابل ۱۲٪ از کاربران فضای مجازی نسبت به این کاربران واکنش نشان داده و در مواردی طرف مقابل را تهدید کردند. این موارد می‎تواند نشان‌دهنده دو قطبی شدن بخش‎هایی از جامعه با محوریت سیاسی باشد.

🔸جدل دو طیف از کاربران ایرانی بر سر واکنش‎ها نسبت به یک حادثه تروریستی، موجب بروز شائبه قطبیدگی (Polarization) سیاسی-اجتماعی در جامعه شده است. قطبیدگی، به از میان رفتن مواضع معتدل، به حاشیه رفتن گروه‎ها و افراد میانه‎رو، بی‎معنا شدن نمادهای مشترک و دوسوگرایی افراطی اطلاق می‎شود که در نهایت می‎تواند به شکاف‎های اجتماعی عمیق‎تری منجر شود.

🔹با وجود بروز برخی شواهد، واکاوی داده‎های موجود در فضای مجازی نشان می‎دهد که بیشتر کاربران این فضا در واکنش به عملیات تروریستی داعش، محتوای قطبی تولید نکرده‌اند. منظور از محتوای قطبی، هر نوع ابراز خوشحالی نسبت به وقوع این حادثه از یکسو و از سوی دیگر تهدید کاربران خرسند از حادثه، به برخورد است. از این جهت با وجود قابل ملاحظه بودن محتوای قطبی و رادیکال گروه‌های مختلف، نمی‌توان این ادعا که "جامعه ایران در این حادثه دچار دوقطبی سیاسی" شده است را پذیرفت.

🔸در جریان حملات تروریستی به حرم شاه‎چراغ، نزاع بر سر حجاب، پذیرش یا عدم پذیرش عملیات طوفان‎الاقصی و حتی مرگ پروانه معصومی نیز شاهد واکنش‎های قطبی میان کاربران فضای مجازی بوده‎ایم. این واکنش‎ها در جوامع توسعه‎یافته نیز معمول است. مواضع کاربران و مردم انگلیس و آمریکا در موضوع برگزیت و انتخابات ایالات متحده نمودی از این دست موارد است.

🔹در مجموع محتوای قطبی تولید شده در این حادثه، محتوای غالب نیست. به ویژه از حیث مقایسه با محتوای مربوط به بازه ناآرامی‌های سال گذشته، میزان قطبیت کاهش یافته است.

🔸با توجه به فاصله گرفتن از جو ملتهب ناآرامی‌های سال گذشته، فضای متشنج موجود در شبکه‌های اجتماعی از حیث موضع‌گیری کاهش یافته و این امر در مواضع سلبریتی‌ها و چهره‌های شاخص و طیف خاکستری فضای مجازی نمود پیدا کرده است.

🔹تروریستی بودن این حادثه و شهادت تنی چند از هم‌وطنان به ویژه کودکان و زنان، سبب شده تا هراس اخلاقی و نوعی نگرانی از به مخاطره افتادن امینت ملی و تهدید جانی برای عموم جامعه صورت گیرد.

❇️این مسئله اهمیت تأمین امنیت ملی را دوباره برجسته کرده است. از این حیث نوعی وفاق ملی به صورت محدود ایجاد شده است. اگرچه این وفاق با توجه به افول سرمایه اجتماعی حاکمیت، چندان سبب همبستگی اجتماعی نشده است، اما می‌تواند ظرفیت بازسازی هویت ملی و ترمیم گفتمان امنیت ملی را فراهم کند.

✅ Data Is Talking...
@dataak_thinktank