▫️
🖋 خیام در میان ما
‎«خیام، آی خیام! ...ـ»

خیام در فرهنگ، شعر و ادبیات ما ایرانیان، از هر نگاه، «دیگری» است. آن دیگری، که به هیچ‌ راه و روشی، نمی‌توانیم او را به میان خود باز آوریم، یا با او یگانه شویم. هم‌این که با او یگانه می‌شویم، از ما می‌گریزد؛ و در بی‌گانگی، دوباره به سوی ما بازمی‌گردد. هم‌این که به زندگی، دل می‌بندیم؛ آونگ مرگ را می‌گرداند و از گذرندگی «آن» و «دم» سخن می‌گوید؛ و هم‌این که در اندیشه‌ی مرگ فرو می‌رویم؛ به باده‌ای، رستاخیزی برمی‌انگیزد. چنان که، زندگانیِ سرودانْ‌سرودِ خیام در میان ما، خود پرتوی از رستاخیز است.

ای دوست! بیا! تا غم فردا نخَوریم
وین یک دمِ عمر را غنیمت شِمَریم

فردا که از این دیرِ کهن درگذریم
با هفت هزار سالگان، سر به سَریم

خیام، که ــ به گفته‌ی داریوش شایگان ــ نه عارف روزگارش بود، نه پی‌رو سخت‌پای ارسطوییان، و نه شاعرِ سرشناس، به روزگاران (جامی در بهارستان، بخش شعر و شاعری، نام او را حتی در میان ۳۵ شاعر برگزیده نیاورده و ترانه‌ای از او بازننوشته است)؛ ناگهان صاعقه‌وار در سده‌ی بیستم درخشیدن آغازید.
زیر بار درخشش ترانه‌های خیام در آغاز سده‌ی بیستم، ذکاءالملک فروغی (پدر)، در شماره‌ی دوم آوریل ۱۹۰۳ی روزنامه‌ی تربیت، او را «شاعرِ فیلسوف» خواند و نوشت: «رباعیات خیام دارای مطالب فلسفه و تصوف است، با بعضی آزادی افکار که علمای آن زمان پسند نکرده، بر او تاخته و تهمت بی‌دینی به او زده‌اند. اما دانشمندان دنیا، امروز او را ولتر مشرق می‌نامند؛ بلکه بعضی خیام را از ولتر بالاتر می‌دانند.» این یادداشت، در شمار نخستین بازشناسی‌های خیام از پس سده‌ها در زبان فارسی است.

کارکرد دوگانه‌ی اندیشه‌های پنهان در ترانه‌هایی که اکنون به نام خیام شناخته و زبان‌زد است، در دگرگونی نگاه به شعر و ادبیات کارگر افتاد. بازی هدایت در بوف کور با مرگ، یادآور اندیشه‌های خیام در ترانه‌های او است و با این بازی، خواست تا به سویه‌ی دیگرگونه‌ی مرگ راه برد. در برابر او، نیما با واسازی پاره‌های اندیشه‌ی شناور در ترانه‌های خیام، کوشید تا سویه‌ی پیوسته‌ی آن اندیشه‌ها را در آینه‌ی شعر فارسی بازیابد. برای نمونه، پیوستگی سخن خیام، «این کوزه‌گر دهر، چنین جام لطیف/ می‌سازد و باز بر زمین میزندش» را با سخن غزالی در نوشتارِ حکمت مخلوقات، بازجست؛ و نوشت: آیا آن رساله، نباید این رباعی را پدید آورد؟ از دید نیما، اندیشه زاینده‌ی اندیشه است. او که گرایشِ آزاداندیشی در شعر فارسی را شناخته بود، سویه‌ی دگربودگی ترانه‌های خیام را در دگربودگی شعر فارسی بازشناخت. چرا نباید بپذیریم که مانندِ خیام‌ها، بارها این رباعی را سروده‌اند. از دید او، «هیچ شخصی این‌قدر متمایز و مجرد یافت نمی‌شود، و باید این شخصیت بزرگ در پیرامون شخصیت‌های دیگر، کم‌وبیش، کوچک و بزرگ و شبیه خودش باشد.» (درباره شعر و شاعری، ص۱۰۲). با این نگاه، ترانه‌های خیام در آغاز سده‌ی بیستم، خون تازه‌ای در رگ شعر و ادبیات فارسی دواند.

‎👉دگرگونیِ شیوه‌ی نوشتن شعر از نگاه دهخدا

● در پویه‌ی زبان فارسی⁦
گزیده‌ی یادداشت‌ها در فرهنگ، زبان و ادبیات
https://t.iss.one/OnPersianLanguage/

مدرسه مطالعات اجرای باشگاه اندیشه برگزار می‌کند:

نشست دوم تجربه‌نگاری تئاتر کاربردی

از روایت تا کنشگری
تجربه ای میدانی از تئاتر شورایی با کودکان مهاجر

همراه با معرفی گروه هنری تئاتر کوچ‌گر

با حضور و ارائه

سارا امیری
تسهیل‌گر و مربی تئاتر شورایی

شنبه ۳ خرداد ۱۴۰۴
ساعت ۱۸

درباره نشست:

تئاتر شورایی برای ما نه ابزار آموزش، که بستری برای بازآفرینی واقعیت شد؛ جایی که کودک، صرفاً دریافت‌کننده نبود، بلکه کنشگر صحنه و تغییر بود.
در این تجربه، پرسش‌هایی شکل گرفت:
چه می‌شود وقتی کودکِ مهاجر، دیگر «موضوع پروژه» نیست، بلکه «روایتگر زندگی» می‌شود؟
چطور می‌توان با تئاتر، فضایی امن ساخت برای آگاهی، انتخاب، و امید؟
و چگونه می‌شود از دل سکوت‌های تحمیل‌شده، گفت‌وگویی جمعی ساخت؟

در این ارائه، مروری خواهیم داشت بر مسیر شکل‌گیری این تجربه، چالش‌ها، لحظات روشن، و چیزهایی که از کودکان آموختیم؛ کودکانی که شاید پناهجو بودند، اما بی‌پناه نبودند.

@ejraaschool
@bashgahandishe

پوشهٔ شنیداریِ نشستِ
جایگاه کارگران در ساختمان صلح اجتماعی

گروه علمی - تخصصی صلح انجمن جامعه‌شناسی ایران با همکاری مدرسه مطالعات نقد اقتصاد سیاسی باشگاه‌اندیشه به مناسبت روز جهانی کارگر

با حضورِ

فرشاد مومنی
محمد مالجو
مهسا اسدالله‌نژاد
خلیل میرزایی

دبیر نشست: حسن امیدوار

#انجمن_جامعه‌شناسی #صلح #اقتصاد_سیاسی #باشگاه_اندیشه

@eghtesadesiasischool
@bashgahandishe

فرشاد مؤمنی: حرکت به سمت توزیع عادلانه قدرت، راه نجات امروز ماست.


به مناسبت روز جهانی کارگر، ۱۱ اردیبهشت۱۴۰۴ ، گروه علمی، تخصصی صلح انجمن جامعه شناسی ایران با همکاری مدرسه مطالعات نقد اقتصاد سیاسی باشگاه اندیشه، نشستی با موضوع «جایگاه کارگران در ساخت ساختمان صلح اجتماعی» را برگزار کردند که گزارش مکتوب این نشست را می‌توانید اینجا بخوانید.


#انجمن_جامعه‌شناسی #صلح #اقتصاد_سیاسی #باشگاه_اندیشه

@eghtesadesiasischool
@bashgahandishe

.
پوشهٔ شنیداریِ گفت‌و‌گویی دربارهٔ کتاب
تک‌شاخ؛ یک مدل اقتصادی-سیاسی
بر مبنای سوسیالیسم

با حضورِ
بیژن صباغ
میلاد عمرانی

۲۵اردیبهشت ۱۴۰۴
ساعت ۱۷:۳۰

@eghtesadesiasischool
@bashgahandishe