Цæгæраты Созырыхъо. Аивады суадон. 2020 аз.
Созырыхъо цы ирон æвзагыл дзырдта, уый уыд хъæздыг, аив, æхсыст æмæ бæллиццаг...
...«Ирон дзырдæн ды басгуыхтӕ зæрингуырд, нæ Ныхасæн йæ Уастырджи уыдтæ» – загъта поэт Годжысаты Эльбрус Созырыхъойы фæстаджы сахат Хидыхъусы уæлмæрдты.
1996 азы 15 мартъийы йæ цардæй куы ахицæн, уæд газет «Рæстдзинад» фыста: «Созырыхъо йе ʼгъдауæй, йæ ныхасæй, йæ архайдæй уыд æцæг ирон лæг. Йе стырдæр бæллиц уыд ирон адæмы иудзинад, цæмæй дыууæ Ирыстоны баиу уой, цæмæй ирон æгъдау фидардæр кæна, ууыл хъардта йæхи.
Созырыхъо кæстæртæн æвдыста, ирон лæгмæ цы фарн, цы намыс ис, уый. Уыд хæдæфсарм адæймаг: рæсугъд – йæ рацыд, нывыл – йе сныхас, æхсызгон – йæ бахудт, ахæмæй баззайдзæн, чи йæ зыдта, уыдоны зæрдæты».
Нæ фыд йæ царды бонты цы фехъуыста, цы федта, æмæ цæуыл схъомыл ис, уыцы цардыуагон æгъдæуттæ, ирон фæткы зарджытæ, æмдзæвгæтæ, кадджытæ, таурæгътæ, уацмыстæ æмæ æмбисæндтæ йе сфæлдыстадон къӕбицы ахадгæ бындур. Æмæ сæ абон цӕстуарзонӕй хæссæм уæ размæ.
(Разныхасæй скъуыддзаг)Tales of the Narts: Ancient Myths and Legends of the Ossetians. 2016
by John Colarusso (Editor), Tamirlan Salbiev (Editor), Walter May (Translator)
————————————
John Colarusso is professor of anthropology and modern languages and linguistics at McMaster University and one of the world's most distinguished scholars of comparative linguistics. He is the author of The Northwest Caucasian Languages: A Phonological Survey and A Grammar of the Kabardian Language. He is also the editor of Nart Sagas: Ancient Myths and Legends from the Circassians and Abkhazians (Princeton). Tamirlan Salbiev is professor of English at North Ossetian State University and an expert of Old English.
by John Colarusso (Editor), Tamirlan Salbiev (Editor), Walter May (Translator)
————————————
John Colarusso is professor of anthropology and modern languages and linguistics at McMaster University and one of the world's most distinguished scholars of comparative linguistics. He is the author of The Northwest Caucasian Languages: A Phonological Survey and A Grammar of the Kabardian Language. He is also the editor of Nart Sagas: Ancient Myths and Legends from the Circassians and Abkhazians (Princeton). Tamirlan Salbiev is professor of English at North Ossetian State University and an expert of Old English.
The Nart sagas are to the Caucasus what Greek mythology is to Western civilization. Tales of the Narts presents a wide selection of fascinating tales preserved as a living tradition among the peoples of Ossetia in southern Russia, a region where ethnic identities have been maintained for thousands of years in the face of major cultural upheavals.
A mythical tribe of tall, nomad warriors, the Narts were courageous, bold, and good-hearted. But they were also capable of cruelty, envy, and forceful measures to settle disputes. In this wonderfully vivid and accessible compilation of stories, colorful and exciting heroes, heroines, villains, and monsters pursue their destinies though a series of peculiar exploits, often with the intervention of ancient gods.
The world of the Narts can be as familiar as it is alien, and the tales contain local themes as well as echoes of influence from diverse lands. The ancestors of the Ossetians once roamed freely from eastern Europe to western China, and their myths exhibit striking parallels with ancient Indian, Norse, and Greek myth. The Nart sagas may also have formed a crucial component of the Arthurian cycle.
Tales of the Narts further expands the canon of this precious body of lore and demonstrates the passion and values that shaped the lives of the ancient Ossetians.
————————————
Contents
Preface - John Colarusso, English-language Editor, IX,
Commentary - Tamirlan Salbiev, Ossetian-language Editor, XV,
A Short Biography of the Translator, XIX,
Guide to the Names and Terms, translated from Skazanija iz Nartov Walter May, XXI,
Introduction - The Ossetian Epic "Tales of the Narts" Vasily Ivanovich Abaev, XXIX,
PART 1 - WARKHAG AND HIS SONS, 1,
PART 2 - URIZHMAG AND SHATANA, 19,
PART 3 - SHOSHLAN, 71,
PART 4 - SHIRDON, 201,
PART 5 - KHAMIS AND BATRAZ, 229,
PART 6 - ASAMAZH, 311,
PART 7 - SHAUWAI, 329,
PART 8 - VARIOUS STORIES ABOUT THE NARTS, 347,
Epitaph, 425,
Appendix of Names, 427,
Bibliography, 437.
A mythical tribe of tall, nomad warriors, the Narts were courageous, bold, and good-hearted. But they were also capable of cruelty, envy, and forceful measures to settle disputes. In this wonderfully vivid and accessible compilation of stories, colorful and exciting heroes, heroines, villains, and monsters pursue their destinies though a series of peculiar exploits, often with the intervention of ancient gods.
The world of the Narts can be as familiar as it is alien, and the tales contain local themes as well as echoes of influence from diverse lands. The ancestors of the Ossetians once roamed freely from eastern Europe to western China, and their myths exhibit striking parallels with ancient Indian, Norse, and Greek myth. The Nart sagas may also have formed a crucial component of the Arthurian cycle.
Tales of the Narts further expands the canon of this precious body of lore and demonstrates the passion and values that shaped the lives of the ancient Ossetians.
————————————
Contents
Preface - John Colarusso, English-language Editor, IX,
Commentary - Tamirlan Salbiev, Ossetian-language Editor, XV,
A Short Biography of the Translator, XIX,
Guide to the Names and Terms, translated from Skazanija iz Nartov Walter May, XXI,
Introduction - The Ossetian Epic "Tales of the Narts" Vasily Ivanovich Abaev, XXIX,
PART 1 - WARKHAG AND HIS SONS, 1,
PART 2 - URIZHMAG AND SHATANA, 19,
PART 3 - SHOSHLAN, 71,
PART 4 - SHIRDON, 201,
PART 5 - KHAMIS AND BATRAZ, 229,
PART 6 - ASAMAZH, 311,
PART 7 - SHAUWAI, 329,
PART 8 - VARIOUS STORIES ABOUT THE NARTS, 347,
Epitaph, 425,
Appendix of Names, 427,
Bibliography, 437.
РАЗНЫХАС
Раздæр Даргъ-Къохы, стæй уый фæстæ Кировы æмæ Рахизфарсы районты газетты, ноджы республикон газет «Рæстдзинад»-ы суанг 20-æм æнусы æмбисæй йæ кæронмæ бакæсæн уыди заманхъуйлаг æхсæнадон уацхæссæг Дзиойты Мухтары «Нæмгуытæ» æмæ «Пысырайы тæппæлттæ». Зондджын, философон æмæ цыргъ ныхæстимæ.
Иу чидæр æй фарста, утæппæт зондджын хъуыдытæ кæцæй æрымысыдтæ, зæгъгæ.
— Уыдон мæн не сты, — йæ мидбылты бахудти Мухтар.
— Уæдæ кæй?
— Адæмы.
— Куыд адæмы, бынæй дзы дæ ном фыст куы вæййы, уæд?
— Фыст дзы мæ ном вæййы, уæвгæ та адæмы сты. Æз сæ æрмæст æмбырд æркæнын. Хуымæтæг адæмы æхсæнмæ ацу, лæмбынæг сæм байхъус, æмæ дæумæ дæр уыдзæн «нæмгуытæ». Мæнæ афтæ кæмæй фæзæгъынц, рæстыл ныхас дзы ничи фехъусдзæн, зæгъгæ, уымæй дæр зондджын ныхас æнæ сирвæзгæ нæ фæвæййы. Æцæг æй ацахс, кæннод...
— Кæннод цы!
— Атæхдзæн, æмæ уæд йæ фæдыл цæхх кæн. Тарст цъиу ныппæррæст кодта æмæ арвы цъæхы аныгъуылд. Зондджын æмæ цыргъ ныхасы хъару та æгæрон у. Лӕджы хъуыдытыл æфтауы, хорз, раст фæндагыл æй аразы.
— Дæ «тыллæг» та цæйбæрц у, цал «нæмыджы» æрæмбырд кодтай?
— Хъæддаг кæрдойау не згъæлынц, сæ æрæмбырдæн рæстæг хъæуы. Фæлæ уал мæм чысыл чиныджы фаг уыдзæни.
— Æмæ йæ цæуылнæ рауадзыс?
— Мæхи зæрды дæр ис...
Уыцы ныхас уыди, кæд нæ рæдийын, уæд 1999-æм кæнæ 2000-æм азтæй кæцыдæры.
Фæлæ нæ равдæлди Мухтары йæ «нæмгуытæ» хицæн чиныджы «къутуйы» æрæмбырд кæнынмæ. Тох кодта, сабийæ нырмæ йæ уд цы колхозæн радта, кæд уый ногæй йæ къæхтыл слæууид, ууыл. Æвæццæгæн, афонæй раздæр мæрдтæм дæр уымæн бацыд, æмæ уыцы æнæхайыры ног рæстæджы зыгъуыммæ тулæг уæззау цалх бауромын йæ бон нæ баци. Стæй цы бакодтаиккой Мухтар æмæ уый хуызæн иугай тохгæнджытæ? Балсæджы цалхау сæ ацъæл кодта йæ быны «ног рæстæг». Æмæ цардхалæн уаддымгæ æвиппайды æрбаихсын кодта Мухтары уæйыгæмдых уæнгтæ æмæ сыгъдæгзæрдæ уды хъарутæ.
Мухтар цы «нæмгуытæ» байтыдта, уыдон гагагай æрæмбырд кодтон, æмæ сæ æвæрæм нæ адæмы цыргъ ныхæсты æмæ куырыхон, зондамонæн хъуыдыты иумæйаг къутуйы.
Цæмæй сæ уырдыгæй хъавгæйæ исæм æмæ тауæм адæмы ʼхсæн, Йæхи дæр афтæ фæндыди, цæмæй уыцы нæмгуытæ æвдадзы хосау æххуысæн бæззой æрмæст йæ райгуырæн Заманхъулы уарзон цæрджытæн нæ, фæлæ æгас Ирыстоны адæмæн дæр. Цæмæй уыцы нæмгуытæй сæвзæрой рæсугъд æмæ фидар æвзартæ, рæзой æмæ домбай уидӕгтӕ уадзой дарддæр. Ахæм парахат æмæ зæрдæхæлар, цæстуарзон адæймаг уыди ме ʼвзонджы бонты хистæр æмбал æмæ æрдхорд Мухтар.
Уæлдæр куыд загътам, афтæмæй Мухтар уыдис раст зæрдæйы хицау. Æмæ уый мæ зæгъинаг дæр нæу. Абон ма, Мухтары чи зыдта, уыдонæй удæгас чи у, Хуыцау сын бирæ цæрæнбонтæ раттӕд, мæнмæ гæсгæ, ничи зæгъдзæн, Мухтар фыццаджыдæр йæхи хабæрттæ кодта, адæм та йæм фæстаг бынаты уыдысты, зæгъгæ. Йæ райгуырæн хъæубæсты хъысмæт йæ фыццаг сагъæс æмæ мæт кæй уыдысты, уый бæрæг у йæ сæдæгай
уацхъуыдтæй æмæ очерктæй дæр. Рæстдзинады фæдыл нæ бацауæрстаид комкоммæ уайдзæфæй йæ мады зæнæгыл дæр. Æмæ адæмы, æхсæнады цур къæмдзæстыг чи разындаид, уыдоны «рæхуыста» йæ пъеройы цыргъæй, «тæппæлттæ» сæ кодта йæ судзаг пысырайæ. Æмæ-иу уыцы «пысырайы тæппæлттæ» ныууагъта буарыл нæ, фæлæ адæймагæн йæ сæрызонды, йæ зæрдæйы. Уыцы «тæппæлттæ» адæймагæн йæ удыхъæды низтæ дзæбæх кодтой...
2009 азы мæм Мухтары фырттæ æрхатыдысты нæ фыды «Нæмгуытæ», дам, иумæ сӕмбырд кæн æмæ сæ мах хицæн чиныгæй рауадзæм.
Æз ме ʼрдхорды фырттæн «нæ» куыд хъуамæ загътаин æмæ-иу куыстæй уæгъд рæстæг республикæйы наукон библиотекæйы фæбадтæн, зæронд газеттæ фæрафæлдах-бафæлдах кодтон. Мæ куыст нæ фæдзæгъæл æмæ æз уымæй сæрыстыр дæн.
Раздæр Даргъ-Къохы, стæй уый фæстæ Кировы æмæ Рахизфарсы районты газетты, ноджы республикон газет «Рæстдзинад»-ы суанг 20-æм æнусы æмбисæй йæ кæронмæ бакæсæн уыди заманхъуйлаг æхсæнадон уацхæссæг Дзиойты Мухтары «Нæмгуытæ» æмæ «Пысырайы тæппæлттæ». Зондджын, философон æмæ цыргъ ныхæстимæ.
Иу чидæр æй фарста, утæппæт зондджын хъуыдытæ кæцæй æрымысыдтæ, зæгъгæ.
— Уыдон мæн не сты, — йæ мидбылты бахудти Мухтар.
— Уæдæ кæй?
— Адæмы.
— Куыд адæмы, бынæй дзы дæ ном фыст куы вæййы, уæд?
— Фыст дзы мæ ном вæййы, уæвгæ та адæмы сты. Æз сæ æрмæст æмбырд æркæнын. Хуымæтæг адæмы æхсæнмæ ацу, лæмбынæг сæм байхъус, æмæ дæумæ дæр уыдзæн «нæмгуытæ». Мæнæ афтæ кæмæй фæзæгъынц, рæстыл ныхас дзы ничи фехъусдзæн, зæгъгæ, уымæй дæр зондджын ныхас æнæ сирвæзгæ нæ фæвæййы. Æцæг æй ацахс, кæннод...
— Кæннод цы!
— Атæхдзæн, æмæ уæд йæ фæдыл цæхх кæн. Тарст цъиу ныппæррæст кодта æмæ арвы цъæхы аныгъуылд. Зондджын æмæ цыргъ ныхасы хъару та æгæрон у. Лӕджы хъуыдытыл æфтауы, хорз, раст фæндагыл æй аразы.
— Дæ «тыллæг» та цæйбæрц у, цал «нæмыджы» æрæмбырд кодтай?
— Хъæддаг кæрдойау не згъæлынц, сæ æрæмбырдæн рæстæг хъæуы. Фæлæ уал мæм чысыл чиныджы фаг уыдзæни.
— Æмæ йæ цæуылнæ рауадзыс?
— Мæхи зæрды дæр ис...
Уыцы ныхас уыди, кæд нæ рæдийын, уæд 1999-æм кæнæ 2000-æм азтæй кæцыдæры.
Фæлæ нæ равдæлди Мухтары йæ «нæмгуытæ» хицæн чиныджы «къутуйы» æрæмбырд кæнынмæ. Тох кодта, сабийæ нырмæ йæ уд цы колхозæн радта, кæд уый ногæй йæ къæхтыл слæууид, ууыл. Æвæццæгæн, афонæй раздæр мæрдтæм дæр уымæн бацыд, æмæ уыцы æнæхайыры ног рæстæджы зыгъуыммæ тулæг уæззау цалх бауромын йæ бон нæ баци. Стæй цы бакодтаиккой Мухтар æмæ уый хуызæн иугай тохгæнджытæ? Балсæджы цалхау сæ ацъæл кодта йæ быны «ног рæстæг». Æмæ цардхалæн уаддымгæ æвиппайды æрбаихсын кодта Мухтары уæйыгæмдых уæнгтæ æмæ сыгъдæгзæрдæ уды хъарутæ.
Мухтар цы «нæмгуытæ» байтыдта, уыдон гагагай æрæмбырд кодтон, æмæ сæ æвæрæм нæ адæмы цыргъ ныхæсты æмæ куырыхон, зондамонæн хъуыдыты иумæйаг къутуйы.
Цæмæй сæ уырдыгæй хъавгæйæ исæм æмæ тауæм адæмы ʼхсæн, Йæхи дæр афтæ фæндыди, цæмæй уыцы нæмгуытæ æвдадзы хосау æххуысæн бæззой æрмæст йæ райгуырæн Заманхъулы уарзон цæрджытæн нæ, фæлæ æгас Ирыстоны адæмæн дæр. Цæмæй уыцы нæмгуытæй сæвзæрой рæсугъд æмæ фидар æвзартæ, рæзой æмæ домбай уидӕгтӕ уадзой дарддæр. Ахæм парахат æмæ зæрдæхæлар, цæстуарзон адæймаг уыди ме ʼвзонджы бонты хистæр æмбал æмæ æрдхорд Мухтар.
Уæлдæр куыд загътам, афтæмæй Мухтар уыдис раст зæрдæйы хицау. Æмæ уый мæ зæгъинаг дæр нæу. Абон ма, Мухтары чи зыдта, уыдонæй удæгас чи у, Хуыцау сын бирæ цæрæнбонтæ раттӕд, мæнмæ гæсгæ, ничи зæгъдзæн, Мухтар фыццаджыдæр йæхи хабæрттæ кодта, адæм та йæм фæстаг бынаты уыдысты, зæгъгæ. Йæ райгуырæн хъæубæсты хъысмæт йæ фыццаг сагъæс æмæ мæт кæй уыдысты, уый бæрæг у йæ сæдæгай
уацхъуыдтæй æмæ очерктæй дæр. Рæстдзинады фæдыл нæ бацауæрстаид комкоммæ уайдзæфæй йæ мады зæнæгыл дæр. Æмæ адæмы, æхсæнады цур къæмдзæстыг чи разындаид, уыдоны «рæхуыста» йæ пъеройы цыргъæй, «тæппæлттæ» сæ кодта йæ судзаг пысырайæ. Æмæ-иу уыцы «пысырайы тæппæлттæ» ныууагъта буарыл нæ, фæлæ адæймагæн йæ сæрызонды, йæ зæрдæйы. Уыцы «тæппæлттæ» адæймагæн йæ удыхъæды низтæ дзæбæх кодтой...
2009 азы мæм Мухтары фырттæ æрхатыдысты нæ фыды «Нæмгуытæ», дам, иумæ сӕмбырд кæн æмæ сæ мах хицæн чиныгæй рауадзæм.
Æз ме ʼрдхорды фырттæн «нæ» куыд хъуамæ загътаин æмæ-иу куыстæй уæгъд рæстæг республикæйы наукон библиотекæйы фæбадтæн, зæронд газеттæ фæрафæлдах-бафæлдах кодтон. Мæ куыст нæ фæдзæгъæл æмæ æз уымæй сæрыстыр дæн.
Служение истине и людям: Жизнь и деятельность Х.С. Черджиева. 2006 г.
Книга знакомит читателя с жизнью и деятельностью видного ученого-экономиста и политического деятеля Осетии Хазби Саввича Черджиева.
При подготовке книги к изданию были использованы материалы семейного архива Х.С. Черджиева, собранного и бережно сохраненного его вдовой М.А. Литвиненко-Черджиевой.Цыкуырайы фæрдыг (Æрыгон фысджыты радзырдтæ). 1964 аз.
• Малиты Васо • Агънаты Гæстæн • Цырыхаты Бæтæг • Хъайттаты Сергей • Хæблиаты Сафар • Джыккайты Шамил • Хъодзаты Æхсар • Цæллагты Ладемыр • Мурасты Елбрус •
• Малиты Васо • Агънаты Гæстæн • Цырыхаты Бæтæг • Хъайттаты Сергей • Хæблиаты Сафар • Джыккайты Шамил • Хъодзаты Æхсар • Цæллагты Ладемыр • Мурасты Елбрус •
«Цыкурайы фæрдыг»... Нæ чиныг афтæ схоныны тыххæй мах аргъæутты æвдадзы хосы цыкурайы фæрдыг, мыййаг, нæ райстам. Уый у, ам йæ уацмыстæ кæмæн мыхуыр кæнæм, уыдонæй иуы радзырды ном. Æрыгон фыссæг уым цыкурайы фæрдыгимæ бары, талынг æхсæвы зæй ракалды рæстæджы иу бæстыхайы дуары сæрмæ цы цырагъ æрттывта, уый...
Царды фæндæгтæ дардыл зилынц. Æмæ уын, чи зоны, ацы чиныг уæ балцы, цыкурайы фæрдыгау, мæйдары арты рухсау. исты ахъаз фæуа. Уæд нæ автортæ сæ сæдæ хæсæй иуы æххæстыл банымайдзысты.Плиты Гацыр. Плитæ æмæ Рукъгом (Уацтæ). 2019 аз.
Райгуырæн бæстæ адджын у. Уый алы адæммæ дæр æмбисондæн баззад. Лæг кæм райгуыры, йæ сабион бонтæ кæм арвиты, абетæ кæсын æмæ фыссын кæм базоны, фыййауы лæдзæгимæ, стыр урс фосы дзугтимæ, стæй уæд фыццаг хатт схъæлфындз цæвæгимæ кæм базонгæ вæййы, уыцы бынатæн рохгæнæн нæй, уыцы бынат адджын у кæддæриддæр адæймагæн.
Алы адæймаг дæр хæсджын у йæ адæмы раз. Фырты хæс та фидгæйæ у ныййарджыты раз дæр, комбæстæ æмæ Ирыстоны раз дæр. Ууыл хъуыдыгæнгæйæ, кæддæриддæр архайдтон ууыл, цæмæй ме ʼмирон адæмæн истæмæйты баххуыс кæнон, мæ хæххон адæмы къух ферогдæр кæнон. Хохы, Ручъы райгуырдтæн, мæ Уалдзæг уым арвыстон. Хæхбæстæ кæй федзæрæг сты, Рукъгом кæй стæнæг, уыдæттыл риссы мæ зæрдæ. Ручъы нæргæ Рукъæй æрæййæфтон, уынын, абон цы уавæры ис, уыдæтты дæр. О, фæлæ мæ мæ къах кæддæриддæр Рукъмæ хæссы. Мæ фыды загъдау рукъаг фынæй дарддæр æндæр ран фын никуыма федтон.
Автор
Райгуырæн бæстæ адджын у. Уый алы адæммæ дæр æмбисондæн баззад. Лæг кæм райгуыры, йæ сабион бонтæ кæм арвиты, абетæ кæсын æмæ фыссын кæм базоны, фыййауы лæдзæгимæ, стыр урс фосы дзугтимæ, стæй уæд фыццаг хатт схъæлфындз цæвæгимæ кæм базонгæ вæййы, уыцы бынатæн рохгæнæн нæй, уыцы бынат адджын у кæддæриддæр адæймагæн.
Алы адæймаг дæр хæсджын у йæ адæмы раз. Фырты хæс та фидгæйæ у ныййарджыты раз дæр, комбæстæ æмæ Ирыстоны раз дæр. Ууыл хъуыдыгæнгæйæ, кæддæриддæр архайдтон ууыл, цæмæй ме ʼмирон адæмæн истæмæйты баххуыс кæнон, мæ хæххон адæмы къух ферогдæр кæнон. Хохы, Ручъы райгуырдтæн, мæ Уалдзæг уым арвыстон. Хæхбæстæ кæй федзæрæг сты, Рукъгом кæй стæнæг, уыдæттыл риссы мæ зæрдæ. Ручъы нæргæ Рукъæй æрæййæфтон, уынын, абон цы уавæры ис, уыдæтты дæр. О, фæлæ мæ мæ къах кæддæриддæр Рукъмæ хæссы. Мæ фыды загъдау рукъаг фынæй дарддæр æндæр ран фын никуыма федтон.
Автор
Балаты Тембол — Сталин (æмдз.).
Бекъойты Е. — Зæрдылдаргæ бон (очерк).
Хъайтыхъты Геор — Сабырад хъахъхъӕнджыты зарæг (æмдз.).
Грис — Мад (æмдз.).
Цæгæраты Гиго — Урс бæлон (æмдз.).
Ефимцов Тимофей — Арфæты уылæн (æмдз.).
Хъаныхъуаты В. — Иудзинады зарæг (æмдз.).
Æлбегаты У. — Цæмæй та ногæй ма уа хæст (æмдз.).
Цæгæраты М. — Уалдзæджы къæсæрыл (очерк).
Дарчиты Д. — Цӕрынӕн (æмдз.).
Дарчиты Д. — Писмо (æмдз.).
Гæлуаты А. Сабырдзинады ныфс (æмдз.).
Гулуты Андрей — Нæ сӕрибар адæм (æмдз.).
Дзадтиаты Т. — Цехы зæрдæ (очерк).
Богазты У. — Сабырдзинады сæраппонд (радзырд).
Мыртазты Барис — Фарнхæссæг ном (æмдз.).
Мыртазты Барис — Нæ фарны бæлон (æмдз.).
Баситы М. — Урс бæлон (æмдз.).
Хъазбегты Хъ. — Фæскомцæдисонты зарæг (æмдз.).
Æгъуызарты Г. — Бинонты лæвæрдтæ (радзырд).
Ефимцов Тимофей — Хъæдгæсы чызг (очерк).
Епхиты Тæтæри — Бур хæйрæг (памфлет).
Хъуылаты Чермен — Америкаг кусæгмæ (æмдз.).
Дзбойты Виктор — Адæмты хæлардзинадæн (æмдз.).
Мамсыраты Д. — Тымыгъ (фрагмент).
Берозты Аслæмбег — Царды сæраппонд (очерк).
Саламты Алихан — Мыддартæ (радзырд).
Бесаты Тазе — Бонтæ цæуынц фарнимæ (очерк).
Дзанайты С. — Сабырдзинады æфсад (æмдз.).
Дзанайты С. — Фæкæндзысты фæсмон (æмдз.).
Плиты Харитон — Сабыр царды зарæг (æмдз.).
Плиты Харитон — Волгæмæ (æмдз.).
Бекъойты Е. — Зæрдылдаргæ бон (очерк).
Хъайтыхъты Геор — Сабырад хъахъхъӕнджыты зарæг (æмдз.).
Грис — Мад (æмдз.).
Цæгæраты Гиго — Урс бæлон (æмдз.).
Ефимцов Тимофей — Арфæты уылæн (æмдз.).
Хъаныхъуаты В. — Иудзинады зарæг (æмдз.).
Æлбегаты У. — Цæмæй та ногæй ма уа хæст (æмдз.).
Цæгæраты М. — Уалдзæджы къæсæрыл (очерк).
Дарчиты Д. — Цӕрынӕн (æмдз.).
Дарчиты Д. — Писмо (æмдз.).
Гæлуаты А. Сабырдзинады ныфс (æмдз.).
Гулуты Андрей — Нæ сӕрибар адæм (æмдз.).
Дзадтиаты Т. — Цехы зæрдæ (очерк).
Богазты У. — Сабырдзинады сæраппонд (радзырд).
Мыртазты Барис — Фарнхæссæг ном (æмдз.).
Мыртазты Барис — Нæ фарны бæлон (æмдз.).
Баситы М. — Урс бæлон (æмдз.).
Хъазбегты Хъ. — Фæскомцæдисонты зарæг (æмдз.).
Æгъуызарты Г. — Бинонты лæвæрдтæ (радзырд).
Ефимцов Тимофей — Хъæдгæсы чызг (очерк).
Епхиты Тæтæри — Бур хæйрæг (памфлет).
Хъуылаты Чермен — Америкаг кусæгмæ (æмдз.).
Дзбойты Виктор — Адæмты хæлардзинадæн (æмдз.).
Мамсыраты Д. — Тымыгъ (фрагмент).
Берозты Аслæмбег — Царды сæраппонд (очерк).
Саламты Алихан — Мыддартæ (радзырд).
Бесаты Тазе — Бонтæ цæуынц фарнимæ (очерк).
Дзанайты С. — Сабырдзинады æфсад (æмдз.).
Дзанайты С. — Фæкæндзысты фæсмон (æмдз.).
Плиты Харитон — Сабыр царды зарæг (æмдз.).
Плиты Харитон — Волгæмæ (æмдз.).