✅«تفاوت نسلی؛ تحولات خاورمیانه و آینده رهبران کاریزماتیک در تشکل‌های اسلامی»/ نوشتاری از عثمان عباسی


شفقنا- یک کارشناس رسانه و ارتباطات نوشت: آینده رهبری کاریزماتیک در تشکل‌های اسلامی به شدت تحت تأثیر تحولات جهانی و تغییرات نسلی قرار دارد. رهبرانی که بتوانند درک بهتری از این تغییرات و ویژگی‌های مورد نیاز نسل جدید را داشته باشند، موفق‌تر خواهند بود. این رهبران باید به دنبال ایجاد تعادل بین حفظ هویت و ارزش‌های سنتی و در عین حال پذیرش تغییرات و نوآوری باشند.

https://fa.shafaqna.com/news/1959897/

🟠 وقتی زبان تشکل ها؛ زبان مردم نیست

✍️ عثمان عباسی کارشناس رسانه و ارتباطات

شبكه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی‌ ایران (شارا) || چرا حرف‌مان به گوش مردم نمی‌رسد؟ دلایل  شکاف زبان در ارتباطات تشکل‌های مدنی چیست؟

تصور کنید در یک بازار شلوغ، فریاد می‌زنید امّا هیچ‌کس صدایتان را نمی‌شنود. این دقیقاً همان چیزی است که بسیاری از تشکل‌های مدنی با آن روبه‌رو هستند.

آن‌ها با تمام انگیزه و تلاش برای بهبود جامعه فعالیت می‌کنند، امّا پیام‌شان به دلایل مختلف به گوش مردم نمی‌رسد.

یکی از مهم‌ترین دلایل این مسئله، تفاوت زبان و گفتمانی است که تشکل‌ها استفاده می‌کنند و زبانی که مردم به آن صحبت می‌کنند.

🌟 بیست و یکمین کنفرانس بین‌المللی روابط‌عمومی ایران
🌟 فراخوان چهارمین جشنواره مردم‌داری ایران

@SharaPR

⭐️

غریبه در فضای مجازی کیست؟

تا حالا به این فکر کردی که شاید کسی که توی چت بهت پیام میده، اون کسی نباشه که ادعا می‌کنه؟ اسمش رو گذاشته دوست، اما پشت اون عکس پروفایل چی مخفی شده؟

🌌 غریبه در فضای مجازی کسیه که:

⭕ هویتش مشخص نیست، اما به‌شدت کنجکاوه که درباره‌ی تو همه‌چیز رو بدونه.
⭕ با حرف‌های جذاب، تلاش می‌کنه اعتماد تو رو به دست بیاره.
⭕ پشت پیام‌هاش ممکنه قصدهایی باشه که حتی فکرش رو هم نمی‌کنی.

⛔ چرا باید مراقب باشی؟

🔴 شاید بخواد از اطلاعاتت سوءاستفاده کنه.
🔴 شاید اون کسی که میگه نیست و یه نقشه پشت حرف‌هاشه.
🔴 شاید بخواد تو رو وارد بازی‌ای کنه که ازش پشیمون بشی.

💡 چطور از خودت محافظت کنی؟

✅ به هر کسی اعتماد نکن، حتی اگه حرف‌هاش خیلی قشنگ باشه.
✅ عکس‌ها و اطلاعات شخصی‌ت رو به اشتراک نذار.
✅ اگه حس کردی چیزی مشکوکه، زود به والدین یا کسی که بهش اعتماد داری بگو.


#غریبه_شناسی
#امنیت_مجازی
#نوجوان_آگاه

👥📲✨ با ما همراه باشید

https://t.iss.one/ayanda1403

‍ اهمیت سواد رسانه ای از منظر دکتر کاظمی دینان

دکتر غلام‌رضا کاظمی دینان با ارسال پادکستی اختصاصی برای کانال انجمن سواد رسانه ای ایران از اهمیت سواد رسانه ای و راهکارهای بکارگیری این مهارت سخن گفته است.

ببینید و بشنوید...

https://t.iss.one/ayanda1403

🎥  رسانه‌ها ساختگی هستند!

🔻در ساخت محصولات رسانه‌ای از کلمات، تصاویر، عکس‌ها و فیلم برای خلق تمثالی از آنچه که واقعیت دارد؛ استفاده می‌شود.

#موشن
#رسانه_شناسی

https://t.iss.one/ayanda1403

‏چالش‌های فرهنگ مشارکتی در رسانه‌های جدید

به اهتمام: علیرضا شواخی زواره، کارشناس ارشد مطالعات فرهنگی و رسانه و پژوهشگر رسانه‌های نوین، مترجم کتاب نظریه‌های رسانه‌های جدید

چالش‌های فرهنگ مشارکتی در رسانه‌های جدید به مجموعه مشکلات و موانعی اشاره دارد که می‌تواند بر کیفیت تعامل و همکاری کاربران در این پلتفرم‌ها تأثیر بگذارد. در ادامه به برخی از این چالش‌ها اشاره می‌کنیم:

‏1. انتشار اطلاعات نادرست: یکی از بزرگ‌ترین مشکلات در رسانه‌های جدید، انتشار اخبار و اطلاعات نادرست است. این امر می‌تواند کاربران را گمراه کرده و نگرش‌های نادرستی ایجاد کند، به ویژه در زمان بحران‌های اجتماعی یا سیاسی.

‏2. نفرت‌پراکنی و تبعیض: رسانه‌های جدید می‌توانند محلی برای انتشار نفرت و تبعیض علیه گروه‌های مختلف اجتماعی باشند. این مسئله می‌تواند روحیه همکاری و مشارکت در جامعه را تضعیف کند.

‏3. عدم تعادل در دسترسی: هرچند رسانه‌های جدید به بسیاری از افراد امکان دسترسی به اطلاعات را می‌دهند، اما هنوز هم مشکلاتی مانند دسترسی محدود به اینترنت و فناوری وجود دارد که می‌تواند بر مشارکت تأثیر منفی بگذارد.

‏4. حباب‌های فکری: کاربران معمولاً تمایل دارند با نظرات مشابه خود ارتباط برقرار کنند، که ممکن است منجر به ایجاد حباب‌های فکری و کاهش تنوع در نظرات شود. این وضعیت مانع از گفتگوهای سازنده و تبادل نظر می‌شود.

‏5. عدم شفافیت و حسابرسی: در بسیاری از رسانه‌های جدید، عدم شفافیت در الگوریتم‌ها و سیاست‌های مدیریت محتوا می‌تواند باعث عدم اعتماد کاربران به اطلاعات موجود شود و مانع از مشارکت فعال آن‌ها گردد.

‏6. فرسودگی و بی‌علاقگی: با توجه به حجم بالای اطلاعات و محتوای تولید شده، کاربران ممکن است دچار خستگی شوند و تمایل کمتری به مشارکت در بحث‌ها نشان دهند.

‏7. چالش‌های امنیتی: نگرانی‌های مربوط به حریم خصوصی و امنیت اطلاعات شخصی نیز می‌تواند کاربران را از مشارکت در رسانه‌های جدید بازدارد.

‏8. فشارهای اجتماعی: گاهی اوقات، فشارهای اجتماعی و انتقادات ممکن است افراد را از بیان نظرات خود بازدارند، به ویژه اگر نظرات آن‌ها با جریان اصلی متفاوت باشد.

بررسی این چالش‌ها و یافتن راه‌حل‌های مناسب برای آن‌ها می‌تواند به تقویت فرهنگ مشارکتی و بهبود کیفیت گفتگو در رسانه‌های جدید کمک کند.

https://t.iss.one/ayanda1403

‏

مدیریت روایت‌های جعلی: راهکارهایی برای مدیران روابط عمومی

در عصر دیجیتال، روایت‌های جعلی و اطلاعات نادرست به سرعت در حال انتشار هستند و می‌توانند تأثیرات منفی قابل توجهی بر روی برندها و سازمان‌ها داشته باشند. مدیران روابط عمومی باید توانایی مدیریت این چالش‌ها را داشته باشند تا از آسیب به شهرت برند جلوگیری کنند. در اینجا به بررسی راهکارهایی برای مدیریت روایت‌های جعلی پرداخته می‌شود.

‏1. نظارت و شناسایی زودهنگام: 
مدیران روابط عمومی باید به‌طور مداوم نظارت بر رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی را انجام دهند تا هرگونه اطلاعات نادرست یا روایت جعلی را شناسایی کنند. استفاده از ابزارهای مانیتورینگ رسانه‌ها می‌تواند به سرعت در شناسایی این نوع اطلاعات کمک کند.

‏2. پاسخگویی سریع و مؤثر: 
زمانی که یک روایت جعلی شناسایی شد، واکنش سریع و مؤثر بسیار حیاتی است. مدیران روابط عمومی باید به سرعت به اطلاعات نادرست پاسخ دهند و حقایق را به‌طور شفاف و دقیق بیان کنند. این کار به جلوگیری از گسترش بیشتر شایعات کمک می‌کند.

‏3. ایجاد محتوای معتبر و مثبت: 
تولید محتوای مثبت و معتبر می‌تواند به تقویت تصویر برند و ارائه اطلاعات صحیح به مخاطبان کمک کند. این محتوا باید شامل داده‌های مستند، داستان‌های موفقیت و تجربیات واقعی باشد که به ایجاد اعتماد و اعتبار کمک می‌کند.

‏4. تعامل با مخاطبان: 
برقراری ارتباط مستقیم با مخاطبان از طریق رسانه‌های اجتماعی و دیگر کانال‌ها به برندها این امکان را می‌دهد که نظرات و نگرانی‌های آن‌ها را بشنوند و به آن‌ها پاسخ دهند. این تعامل می‌تواند به تقویت ارتباطات و ایجاد حس اعتماد کمک کند.

‏5. آموزش و آگاهی‌رسانی: 
آموزش کارکنان و ذینفعان در مورد چگونگی شناسایی و مقابله با روایت‌های جعلی می‌تواند به بهبود واکنش‌ها و رفتارهای سازمان در مواجهه با این چالش‌ها کمک کند. برگزاری کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد.

‏6. توسعه استراتژی‌های مدیریت بحران: 
مدیران روابط عمومی باید برنامه‌های مدیریت بحران را طراحی کنند که شامل سناریوهای مختلف و راهکارهای اجرایی برای واکنش به بحران‌ها و روایت‌های جعلی باشد. این برنامه‌ها باید به‌طور مداوم مورد بررسی و به‌روزرسانی قرار گیرند.

‏7. استفاده از اینفلوئنسرها و شخصیت‌های معتبر: 
همکاری با اینفلوئنسرها و شخصیت‌های معتبر می‌تواند به افزایش اعتبار پیام‌ها و جلب توجه بیشتر به برند کمک کند. این افراد معمولاً دارای ارتباطات قوی با مخاطبان هستند و می‌توانند به انتقال صحیح پیام‌ها کمک کنند.

‏8. شفافیت و صداقت: 
مدیران روابط عمومی باید به شفافیت و صداقت در ارتباطات خود پایبند باشند. ارائه اطلاعات دقیق و قابل اعتماد به رسانه‌ها و مخاطبان می‌تواند به تقویت اعتماد و کاهش تأثیر روایت‌های جعلی کمک کند.

نتیجه‌گیری

مدیریت روایت‌های جعلی یکی از چالش‌های بزرگ برای مدیران روابط عمومی در دنیای امروز است. با استفاده از راهکارهای مؤثر، آن‌ها می‌توانند به‌طور مؤثری با این چالش‌ها مقابله کنند و از آسیب به شهرت برند جلوگیری نمایند. ایجاد ارتباطات مثبت و معنادار با مخاطبان و ارائه اطلاعات دقیق و شفاف، کلید موفقیت در این زمینه است.

https://t.iss.one/ayanda1403

🔘کودکان را با خطرات فضای مجازی آشنا کنید.

1️⃣ کودکان باید بیاموزند که به پرسش نامه ها، مسابقات و هدایای رایگان در شبکه های اجتماعی اعتماد نکرده و ابتدا موضوع را با والدین خود در میان بگذارند.

2️⃣ به کودکان اجازه استفاده از رایانه را در محل های خصوصی خانه ندهید.
بهتر است رایانه و لپ تاپ را در محل های شلوغ خانه نگهداری کنید و به کودکان اجازه استفاده از آن ها را در اتاق و محل های خصوصی شان ندهید.

3️⃣ مراقب تصاویر و مطالب ارسالی کودکان در شبکه های اجتماعی باشید.
در یک فضای مجازی ایده آل، کودکان هیچ تصویری از خود یا دوستانشان را بدون آگاهی والدین منتشر نمی کنند؛ اما در واقعیت این گونه نیست.
بنابراین لازم است که همواره صفحات فرزندان خود در شبکه های اجتماعی را دنبال کرده و مطالبی که منتشر می کنند را پیگیری کنید.

4️⃣ الگوی مناسبی برای کودکان خود باشید.
کودکان به صورت ذاتی در بسیاری موارد از شما تقلید می کنند. سعی کنید خودتان تا آنجا که می توانید ملاحظات امنیتی و حفظ حریم خصوصی را رعایت کنید.

5️⃣ در مورد خطرات فضای مجازی و تاثیرات فعالیت های مجازی کودکان در زندگی حال و آینده با آنها صحبت کنید.

6️⃣ سعی کنید در مورد فناوری های جدید به روز باشید.
مطمئن باشید کودکان شما خیلی سریع با فناوری های جدید خو گرفته و با تمامی جنبه های آن آشنا می شوند. شما باید سریع تر از آنها (یا حداقل همگام با آنها) این فناوری ها را فرا گیرید.


https://t.iss.one/ayanda1403

در دل جنگ، صدای زندگی باشیم


https://www.irdiplomacy.ir/fa/news/2033484/%D8%AF%D8%B1-%D8%AF%D9%84-%D8%AC%D9%86%DA%AF-%D8%B5%D8%AF%D8%A7%DB%8C-%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C-%D8%A8%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%85

📌رسانه، حافظه و صلح

نقش استراتژیک رسانه‌های کردی در پروژه آشتی و گذار از خشونت

✍️عثمان عباسی | کنش‌گر رسانه و ارتباطات

امروز جمعه تیرماه ۱۴۰۴، حزب کارگران کردستان (PKK) اعلام کرد که به فراخوان رهبر زندانی خود، عبدالله اوجالان، پاسخ مثبت داده و سلاح را زمین می‌گذارد.
این اتفاق، فارغ از تردیدها و مخالفت‌ها، می‌تواند سرآغاز فصل تازه‌ای در تاریخ منازعه دولت ترکیه و جنبش کردی باشد؛ فصلی که اگر بخواهد پایدار، اجتماعی‌شده و تاریخی شود، یک عنصر کلیدی دارد؛ رسانه.
پ.ک.ک از آغاز مبارزه مسلحانه‌اش، به اهمیت روایت، تصویر و رسانه پی برده بود.
این حزب، نخستین حزب کردی بود که تلویزیون ماهواره‌ای به زبان کردی راه‌اندازی کرد.
رسانه، برای آن‌ها نه فقط ابزار تبلیغاتی، بلکه محل بازنمایی هویت، مقاومت و زنده‌نگه‌داشتن حافظه جمعی کردها بود.
اکنون همان رسانه‌ها با همان نیروی تأثیرگذاری، می‌توانند و باید در خدمت گذار از خشونت، تثبیت صلح و ساختن آینده‌ای مشترک قرار گیرند.

۱. بازسازی گفتمان: از مقاومت تا مدنیت

سال‌هاست که روایت غالب در رسانه‌های کردی، گفتمان مقاومت و سرکوب است. این روایت مشروع و ریشه‌دار، اکنون باید به گونه‌ای متعادل شود که صلح را نه به معنای تسلیم، بلکه به‌مثابه بلوغ سیاسی، شجاعت مدنی و انتخابی آگاهانه برای ساختن معرفی کند. رسانه‌های کردی باید پیشگام این بازتعریف باشند.

عبور از زبان نظامی، اسطوره‌های جنگی و تصویرسازی از خشونت مشروع، گامی اساسی در این بازسازی است.
نسل جدید کردها نیاز دارد قهرمانانش را نه فقط در کوهستان، بلکه در میز مذاکره، دانشگاه، عرصه سیاست، شوراهای شهر و سازمان‌های مدنی بازشناسد.

۲. نقش رسانه در آماده‌سازی افکار عمومی برای صلح

تغییر در سیاست، اگر از تغییر در افکار عمومی عقب بماند، محکوم به شکست است.
رسانه‌ها پل میان سیاست و جامعه‌اند. اکنون بیش از هر زمان دیگر، رسانه‌های کردی باید پروژه صلح را از سطح نخبگان به سطح جامعه بیاورند؛ با برنامه‌های گفت‌وگومحور، مستندهای تاریخی، تولید محتوا با زبان ساده و چندزبانه، و دعوت از صداهای متفاوت.

صلح، اگر نتواند حس کرامت، امنیت و مشارکت را در دل مردم کرد و ترک زنده کند، صرفاً در سطح پروتکل‌ها باقی خواهد ماند.
رسانه‌ها باید این احساس را بسازند، تقویت کنند و تداوم ببخشند.

۳. روایت مشترک: عبور از روایت تک‌صدایی به چندصدایی

سال‌هاست که رسانه‌های رسمی دولت ترکیه و رسانه‌های کردی دو تصویر کاملاً متضاد از واقعیت ارائه داده‌اند.
امروزه، نیاز به «روایت مشترک» احساس می‌شود. نه به‌معنای حذف تفاوت‌ها، بلکه در جهت هم‌افزایی در محورهایی چون:

الف)رنج مشترک همه قربانیان، چه کرد و چه ترک.

ب)ضرورت آشتی برای آینده فرزندان این سرزمین.

ج) برجسته‌سازی چهره‌های صلح‌جو از هر دو سو

د) ساختن زبان تازه‌ای که نه از موضع مظلومیت مطلق، نه از موضع سلطه‌گر مطلق سخن بگوید.

در این مسیر، رسانه‌های کردی می‌توانند پل‌های گفتمانی میان جامعه کرد و جامعه ترکیه بسازند.

۴. رسانه به‌مثابه ناظر و حافظ شفافیت در فرآیند صلح

فرآیند صلح، نیاز به اعتماد دارد. امّا اعتماد بدون شفافیت و پاسخ‌گویی، شکننده است.
رسانه‌ها باید نقش «دیده‌بان مدنی» ایفا کنند. یعنی از یک‌سو، عملکرد طرفین (دولت و جریان‌های کردی) را رصد کنند، وعده‌ها را به حافظه عمومی بسپارند، و از سوی دیگر، صدای مردم، دغدغه‌های جوامع محلی و نگرانی‌های اقلیت‌های نادیده‌گرفته‌شده را بازتاب دهند.
این شفافیت، ضمانت اجتماعی صلح خواهد بود.

۵. فرصت نوسازی سرمایه اجتماعی رسانه‌های کردی

بخش زیادی از رسانه‌های کردی در دهه‌های گذشته، به‌واسطه درگیری‌های مسلحانه و فشارهای امنیتی، در زمین رسانه‌ای مقاومتی بازی کرده‌اند.
اکنون این رسانه‌ها فرصتی تاریخی برای بازسازی نقش حرفه‌ای و اخلاقی خود دارند:

الف) با عبور از تبلیغات ایدئولوژیک و ورود به روایت متوازن

ب)با توجه به مطالبات زندگی روزمره مردم؛ به‌کارگیری زبان گفت‌وگومحور جای زبان تقابلی بگیرید.

ب) تقویت سواد رسانه‌ای جامعه کردی.

رسانه، اگر به جای بازتولید شکاف، تبدیل به ابزار پیوند شود، می‌تواند یکی از ستون‌های اصلی صلح پایدار باشد.

جمع‌بندی

اگر سیاست‌مداران آغاز صلح را امضا می‌کنند، این رسانه‌ها هستند که صلح را تفسیر، روایت، و در دل‌ها نهادینه می‌کنند.
امروز پ.ک.ک سلاح را زمین گذاشته، اما اگر رسانه همچنان تفنگ به‌دست روایت بایستد، گلوله‌های گفتمانی جای گلوله‌های واقعی را خواهند گرفت.
صلح واقعی، نیازمند زبان تازه، چهره‌های تازه و افق‌های تازه است. رسانه، می‌تواند و باید پرچم‌دار این افق تازه باشد.

🌐اصلاحوب را در فضای مجازی دنبال کنید:

🔗سایت | 🔗اینستاگرام | 🔗آپارات | 🔗تلگرام

مدیران و کارشناسان محترم روابط عمومی
با سلام و احترام؛
از جنابعالی
و "کلیه همکاران آن سازمان" دعوت می شود در *بیستمین* وبینار آموزشی تخصصی با عنوان:
*سواد رسانه ای ، روابط عمومی و اعتماد آفرینی در بحران*
با تدریس استاد *دکتر محسن بنی هاشمی*
شرکت فرمایید.
زمان: *دوشنبه ۲۳ تیر ماه ۱۴۰۴*
*ساعت:۰۸:۰۰ لغایت ۱۰:۰۰*

1-آدرس ورود به کانال آموزش:
vc.areeo.ac.ir/ch/majpr
۲- نام کاربری: majpru
۳- رمز عبور: ۱۳۹۹ P (با حرف بزرگ) 
     
*مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت جهاد کشاورزی*

https://t.iss.one/ayanda1403

نبرد روایت‌ها در سایه نظریه کاشت
تحلیل تطبیقی روایت چهار رسانه فارسی‌زبان از جنگ ایران و اسرائیل در خرداد ۱۴۰۴

عثمان عباسی | کنش‌گر رسانه و ارتباطات

مقدمه

در خرداد ۱۴۰۴، جنگی تمام‌عیار میان ایران و اسرائیل، پس از ماه‌ها تنش، با تبادل موشکی، سایبری و عملیات پهپادی وارد مرحله‌ای بی‌سابقه شد. این رخداد، علاوه بر میدان نظامی، به میدان رسانه‌ای تبدیل شد که در آن، هر رسانه تلاش کرد با چارچوب‌بندی خاص خود، افکار عمومی را تحت تأثیر قرار دهد.
در این میان، چهار رسانه تأثیرگذار فارسی‌زبان یعنی ایران‌اینترنشنال، بی‌بی‌سی فارسی، صدای آمریکا و رسانه ملی جمهوری اسلامی ایران، هر یک با رویکردی متفاوت به بازنمایی جنگ پرداختند و عملاً درگیر «نبرد روایت‌ها» شدند؛ نبردی که نه‌تنها واقعیت را تفسیر، بلکه بازتعریف کرد.

برای تحلیل این بازنمایی‌ها، از نظریه «کاشت» گربنر بهره می‌گیریم؛ نظریه‌ای که تأکید دارد رسانه‌ها، به‌ویژه رسانه‌های دیداری، با تکرار الگوهای روایی، نگرشی خاص از جهان را به‌مرور در ذهن مخاطب «می‌کارند» و «واقعیت بدیل» تولید می‌کنند.

روایت اول: ایران‌اینترنشنال | روایت بحران مداوم و اضطراب تثبیت‌شده

نمونه: برنامه ویژه شب جنگ – ۲۵ خرداد ۱۴۰۴

رویکرد: پوشش زنده و فوری از خسارت‌ها، تحلیل‌های امنیتی خارج‌محور، استفاده از واژگان بحران‌زا

استراتژی روایی: تمرکز بر ضعف پاسخ ایران، دامن زدن به تنش‌های اجتماعی پس از حمله

اثر کاشت ذهنی: شکل‌گیری ذهنیتی دائماً مضطرب، همراه با احساس بی‌ثباتی ساختاری، بی‌پناهی و بی‌اعتمادی به توان دفاعی کشور.

روایت دوم: بی‌بی‌سی فارسی | عقلانیت انتقادی با چاشنی بدبینی ژئوپلیتیکی

نمونه: برنامه صفحه دو – ۲۷ خرداد ۱۴۰۴

رویکرد: گفت‌وگو با تحلیل‌گران روابط بین‌الملل و دفاعی، بازتاب موضع اروپا و آمریکا

استراتژی روایی: پرهیز از قضاوت قطعی، اما برجسته‌سازی هزینه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی اقدام ایران

اثر کاشت ذهنی: تثبیت دیدگاهی ناظر به بی‌نتیجه بودن گزینه نظامی، دعوت به بازنگری استراتژیک، در عین حال، نوعی بدبینی به امکان اصلاح در ساختارهای داخلی تصمیم‌گیری

روایت سوم: صدای آمریکا | بازنمایی انزوا و ناتوانی در حکمرانی مؤثر

نمونه: پرونده ویژه – ۲۶ خرداد ۱۴۰۴

رویکرد: روایت جنگ به مثابه نتیجه شکست حاکمیت، ناکارآمدی، و نبود هم‌گرایی داخلی

استراتژی روایی: گره‌زدن تنش نظامی به پرونده‌های اجتماعی و حقوق بشری در ایران

اثر کاشت ذهنی: تضعیف سرمایه اجتماعی، القای ناامیدی از نهادهای رسمی و برجسته‌سازی ضرورت دگرگونی سیاسی بنیادین.

روایت چهارم: رسانه ملی جمهوری اسلامی ایران | انسجام، اقتدار و مشروعیت دفاعی

نمونه: برنامه جهان‌آرا – شبکه افق – ۲۸ خرداد ۱۴۰۴

رویکرد: تأکید بر دفاع هوشمندانه و پاسخ قاطع موشکی، بازنمایی اعتماد عمومی

استراتژی روایی: استفاده از تحلیل‌گران نظامی و تصاویر موشک‌های نقطه‌زن، همراه با موسیقی حماسی

اثر کاشت ذهنی: تقویت اعتماد ملی، غرور دفاعی و بازتولید گفتمان مقاومت؛ در عین حال، نقدهای پراکنده در شبکه‌های اجتماعی نسبت به اطلاع‌رسانی محدود و فقدان جزئیات دقیق

بازتاب روایت‌ها در شبکه‌های اجتماعی و افکار عمومی
در توییتر فارسی، دو هشتگ ‌#ایران_قدرتمند و #نه_به_جنگ در روزهای ۲۶ تا ۳۰ خرداد ترند شدند؛ نشان‌دهنده دو برداشت متفاوت از روایت‌های رسانه‌ای.
در پلتفرم‌هایی چون تلگرام و اینستاگرام نیز ویدئوهایی از برنامه‌های بی‌بی‌سی و ایران‌اینترنشنال، به‌ویژه تحلیل‌های لحظه‌ای، بازنشر بالا یافتند.
در فضای عمومی و کوچه‌بازاری، تنوع روایت‌ها باعث شکل‌گیری دیدگاه‌هایی متناقض شد؛ برخی با غرور از "توان موشکی" سخن گفتند و برخی دیگر با نگرانی از "احتمال تداوم درگیری" یاد کردند.
لازم به ذکر است که صداوسیما، به‌ویژه در روزهای جنگ، تلاش مضاعفی در حفظ انسجام ملی و تقویت روحیه مخاطب ایرانی داشت. البته برخی کاربران فضای مجازی خواستار ارائه روایتی متوازن‌تر و شفاف‌تر نیز بودند، که نشان‌دهنده مطالبه سواد رسانه‌ای بالاتر در میان نسل جوان است.



تحلیل نهایی و نتیجه‌گیری

در چارچوب نظریه کاشت، این رسانه‌ها با تکرار مضمون‌هایی مشابه، ذهنیت‌هایی ماندگار در مخاطبان ایجاد می‌کنند که می‌توانند حتی مستقل از واقعیت میدانی، احساسات عمومی را جهت‌دهی کنند.
در مورد جنگ ایران و اسرائیل در خرداد ۱۴۰۴، سه روایت برون‌مرزی (ایران‌اینترنشنال، بی‌بی‌سی، صدای آمریکا) هر یک، از زاویه‌ای متفاوت، در حال کاشت حس «بی‌ثباتی»، «بی‌اعتمادی» یا «بی‌امیدی» بودند؛ در حالی که روایت رسمی صداوسیما تلاش داشت از دل بحران، نوعی انسجام ملی و اعتماد دفاعی استخراج کند.

تحلیل داده‌های شبکه‌های اجتماعی نیز نشان می‌دهد که روایت‌ها تنها بر صفحه تلویزیون نماندند، بلکه در قالب هشتگ‌ها، کلیپ‌های کوتاه و بازنشر گفت‌وگوها در فضای مجازی، اثرگذاری خود را بسط دادند. در توییتر و اینستاگرام، شکاف میان دو قطب "دفاع مشروع" و "ماجراجویی پرهزینه" عملاً به بازتاب نبرد رسانه‌ای بدل شد.
گفت‌وگوهای کوچه و بازار نیز متأثر از این روایت‌ها، گاه رنگ اضطراب داشت، گاه لحن حماسی.

نکته پایانی اینکه در عصر اشباع رسانه‌ای، افکار عمومی بیشتر از آنکه منعکس‌کننده واقعیت باشند، بازتابی از «برداشت رسانه‌ای از واقعیت» هستند.
آنچه در این نبرد اهمیت دارد، نه فقط قدرت نظامی، بلکه ظرفیت روایت‌سازی مؤثر است. به‌عبارتی، در میدان امروز، پیروزی نهایی، از آنِ کسی است که «واقعیت را بهتر روایت می‌کند»؛ و آن‌کس که روایت خود را کاشت، ذهن‌ها را درو خواهد کرد.

منابع

1. ایران‌اینترنشنال، «برنامه ویژه شب جنگ»، ۲۵ خرداد ۱۴۰۴

2. بی‌بی‌سی فارسی، «صفحه دو»، ۲۷ خرداد ۱۴۰۴

3. صدای آمریکا (VOA)، «پرونده ویژه»، ۲۶ خرداد ۱۴۰۴

4. صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، «جهان‌آرا – شبکه افق»، ۲۸ خرداد ۱۴۰۴


5. Gerbner, George. “Living with Television: The Violence Profile.” Journal of Communication, 1986


6. گزارش‌های تکمیلی از ایرنا، انتخاب، فارس و رادیو فردا

7. تحلیل بازخورد کاربران در توییتر، تلگرام و اینستاگرام در بازه ۲۵–۳۰ خرداد ۱۴۰۴
https://t.iss.one/ayanda1403

از مسجد تا رسانه؛ دو بازوی نرم در بازسازی اعتماد اجتماعی

🖋️ عثمان عباسی – کنشگر رسانه و ارتباطات

در عصر تکثر بحران‌ها ـ از فرسایش سرمایه اجتماعی گرفته تا فروپاشی پیوندهای اخلاقی ـ آنچه بیش از همه تهدیدکننده پایداری جامعه است، افول «اعتماد عمومی» است.
اعتماد، شالوده پنهان نظام اجتماعی است؛ همان که قرآن آن را به زبان عهد و امانت بیان می‌ فرماید: «إِنَّ اللّهَ یَأْمُرُکُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلى‏ أَهْلِها» (نساء: ۵۸).
امروزه، جامعه ما بیش از هر چیز محتاج بازسازی این «امانت اعتماد» است؛ و این بازسازی، بیش از ابزارهای سخت‌افزاری، نیازمند ظرفیت نهادهای نرم‌افزار اجتماعی است.
در این میان، مسجد و رسانه دینی، به‌مثابه دو نهاد ریشه‌دار در فرهنگ اسلامی و زیست‌بوم معنوی جامعه، ظرفیت آن را دارند که با بازتعریف مأموریت خود، در احیای اعتماد ایفای نقش کنند. امّا این نقش‌آفرینی، مستلزم عبور از کارکردهای کلیشه‌ای و حرکت به‌سوی مسئولیت‌های اجتماعی و گفت‌وگویی است.

۱. مسجد؛ از محراب تا میدان جامعه

در آموزه‌های نبوی، مسجد فقط محل اقامه نماز نبود؛ بلکه کانون تعلیم، داوری، مشورت، رسیدگی به امور آسیب‌دیدگان و برنامه‌ریزی اجتماعی بود. این کارکرد چندبعدی، امروز در قالب «نظریه فضای سوم» ری اولدنبرگ (Oldenburg, 1999) بازخوانی می‌شود؛ فضایی میان خانه و نهادهای رسمی، که سرمایه اجتماعی را از طریق تعامل چهره‌به‌چهره و گفت‌وگو شکل می‌دهد.

رجعت به این کارکردهای اصیل، پاسخی به نیازهای روانی، اخلاقی و اجتماعی مردم در دوران بحران است.
مسجدی که فقط درهایش هنگام نماز باز است، نمی‌تواند پناهگاه طردشدگان و مرجع گفت‌وگوهای همدلانه باشد.
این تحول، نیازمند تبدیل نقش امام جماعت از «واعظ از بالا» به «رهبر اجتماعی مشارکت‌جو» است؛ الگویی که در سنت اسلامی، در سیره پیامبر(ص) و خلفای راشدین نیز نمود دارد.

۲. رسانه دینی؛ از نصیحت‌گری تا روایت‌گری

در نظریه کلاسیک لازارسفلد و مرتون، رسانه‌ها سه کارکرد دارند: اطلاع‌رسانی، پیوند اجتماعی و نظارت انتقادی.
رسانه دینی، اگر در دام تبلیغ یک‌سویه و تکرار زبان قدرت گرفتار بماند، نه اعتماد می‌سازد، نه هویت.
کارآمدی رسانه دینی در عصر بی‌اعتمادی، در گرو «روایت‌گری صادقانه» و «گفت‌وگومندی اخلاقی» است.

یافته‌های مرکز تحقیقات رسانه‌ای صداوسیما نشان می‌دهد که رسانه‌هایی که چهره انسانی دارند، بازتاب‌دهنده درد مردم‌اند و از سطح‌گرایی پرهیز می‌کنند، در جلب اعتماد موفق‌ترند (عسکری، ۱۴۰۲).
بیان این نکته با آموزه قرآنی «وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنًا» (بقره: ۸۳) هم‌راستا است؛ یعنی با مردم نیکو سخن بگویید، نه با آن‌ها از بالا.

۳. هم‌افزایی مسجد و رسانه؛ سرمایه‌سازی اجتماعی

پیر بوردیو سرمایه اجتماعی را نتیجه «شبکه‌های پایدار اعتماد و تعامل متقابل» می‌داند.
مسجد با حضور فیزیکی و رابطه گرم انسانی، و رسانه با تولید معنا و بازنمایی تجربه جمعی، می‌توانند مکمل یکدیگر باشند؛ به شرط آنکه هردو متعهد به صداقت، مشارکت‌پذیری و همدلی باشند.
در شرایطی که بخشی از جامعه احساس حذف‌شدگی، بی‌صدا بودن یا بی‌پناهی می‌کند، این نهادها می‌توانند واسطه امید باشند.
قرآن، جامعه را به «تَعاوَنوا عَلَى البِرِّ وَالتَّقوى» (مائده: ۲) فرا می‌خواند؛ یعنی هم‌افزایی برای خیر عمومی.
مسجد و رسانه دینی، اگر این دعوت الهی را به زبان امروز ترجمه کنند، می‌توانند سازه‌های اعتماد را بازسازی کنند.

سخن پایانی؛ اعتماد، محصول گفت‌وگوی صادقانه است

اعتماد اجتماعی نه با فرمان اداری ساخته می‌شود، نه با خطبه و شعار؛ بلکه حاصل روندی میان‌ذهنی است که در آن مردم احساس شنیده‌شدن، دیده‌شدن و همراهی می‌کنند. مسجدی که به مسائل مردم گوش دهد، و رسانه‌ای که به جای توجیه، مطالبه‌گر اخلاقی باشد، می‌توانند مرجعیت تازه‌ای بنا کنند.

از مسجد تا رسانه، آنچه باید بازسازی شود، نه فقط ساختمان‌ها، بلکه کارکردها و رابطه‌هاست؛ رابطه‌ای انسانی، مشارکتی و امیدآفرین.
تنها در چنین صورتی است که می‌توانیم جامعه‌ای بسازیم که در برابر طوفان بی‌اعتمادی، مقاوم، همدل و ایستاده باقی بماند.

منابع:

1. مطهری‌نیا، محمد (۱۳۹۷). بازخوانی کارکردهای اجتماعی مسجد. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
2. یادگارزاده، سید علی (۱۴۰۰). «بی‌اعتمادی اجتماعی و بازتاب آن در نهادهای رسمی»، فصلنامه مطالعات فرهنگی ـ اجتماعی، سال ۱۰، شماره ۳، صص ۴۵–۶۸.
3. عسکری، امیر (۱۴۰۲). شاخص‌های اعتماد رسانه‌ای در ایران امروز. تهران: مرکز تحقیقات رسانه ملی (صداوسیما).
4. بوردیو، پیر (۱۳۸۴). اشکال سرمایه. ترجمه حسن پویان. تهران: نشر مرکز.

https://t.iss.one/ayanda1403