💢خسارت ناشی از بی سوادی رسانه ای تا کجا ادامه خواهد داشت؟

چند روز قبل در کارگاهی به فراگیران عرض کردم هرگاه مثلث #رسانه_های_داخلی_و_خارجی، #سلبریتی_ها و #سیاستمداران اقدام به پررنگ سازی یک موضوع کردند، این احتمال بسیار قوی است که یا بناست افکار عمومی از موضوعات اساسی تر منحرف شود یا قرار است موضوعی عادی سازی شود.

چند روزی است بحث برخورد با #شاخ_های اینستاگرام مطرح و در اقدام منتهی به این طرح، اظهارات یک رقصنده از تلویزیون  نمایش داده می شود. این اقدام در قالب همان مثلث قرار می گیرد و شما با حجمی از کلیپ هایی که افرادی در حال رقص از خود منتشر کردند و به اشتراک گذاشتند، هشتگ هایی با موضوع رقص، رقصیدن در شب شهادت امام جعفر صادق مقابل مسجد، اظهار نظر سیاسیون و بازیگران و .... مواجه می شوید و فردی که عملی غیرعرفی انجام داده است با این روش در جایگاه قهرمان و مظلوم و .... قرار می گیرد.

جدای از این مبحث در همین کارگاه آموزشی به #فرامتن به عنوان یکی از موضوعات مهم نیز اشاره کردم که اگر مورد توجه قرار نگیرد چگونه می تواند افکار عمومی را به لجاجت و مقابله حتی با یک عمل صحیح وادار کند. نمونه های فراوانی هم در این زمینه وجود دارد. اینکه رییس جمهوری در اوج مشکلات اقتصادی با لباس های برند به توچال می رود، آنجایی برای افکار عمومی اهمیت پیدا می کند که #فرامتن جامعه چیز دیگری است. فرامتن جامعه فشار بی امان اقتصادی است و اگر دو سال قبل این اقدام صورت می گرفت شاهد چنین واکنش هایی نبود.

در حال حاضر فرامتن جامعه سوالات متعدد درباره پرونده اقتصادی برادر فلان شخص مسوول یا فلان اختلاس و ... فشارهای اقتصادی است و وقتی تصویر فردی به علت عملی که در عرف و شرع پذیرفته شده نیست و کاری به مجرمانه بودن یا نبودن چنین اقدامی نداریم، از رسانه ملی پخش می شود واکنش عمومی را برانگیزد و آن فرد را در موضع مظلوم قرار دهد و این مهم، نشان از بی توجهی رسانه ملی به فرامتن جامعه دارد.

در علم ارتباطات می گویند پیام آنچیزی نیست که ارسال می شود، آنچیزی است که  دریافت می شود و ارسال کنندگان پیام باید به این نکته توجه کنند که دریافت پیام بسیار متاثر از فرامتن و تجربه زیسته های افرادی است که برای آنها پیام را ارسال می کنیم.

بماند که جای بحث دارد که آیا دستور قضایی برای رسانه ای کردن یک موضوع کفایت می کند یا باید همانطور که قاضی مستقل است رسانه نیز مستقل باشد و براساس اصول صحیح رسانه ای اقدام نماید.

آنچه این روزها با آن مواجه هستیم حکایت از #فقدان_سواد_رسانه_ای در سطوح مختلف کشور دارد. ضعفی که هزینه سازی های غیر قابل جبرانی برای نظام و کشور ایجاد می کند.

#معصومه_نصیری

#قائم_مقام_انجمن_سواد_رسانه_ای_ایران
 
@MLiteracy

🔸تیتر یک روزنامه شرق، وقتی #فرامتن جامعه رد شدن دلار از مرز ۱۱ هزار تومان و افزایش بی سابقه قیمت سکه است:
💬 طبع متفاوت روحانی و پوتین در مصاحبه با "تشریفات" ریاست‌جمهوری

@asrehooshmsndi

💢آقای ولایتی! کاش به #فرامتن دقت می کردید

چند روز پیش یکی از اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام گفته بود: «از یمنی‌ها یاد بگیریم که چگونه در برابر تهدید و تحریم مقاومت می‌کنند. به جای لباس لنگ می‌بندند و اسلحه به دست دارند و چند تکه نان خشک دستشان است با پای پیاده و سعودی‌ها از دست این‌ها عاجز شدند.»
این اظهارات واکنش هایی را به همراه داشت و همین نیز سبب صدور بیانیه ای از سوی دفتر ایشان شد که در آن گلایه هایی را مطرح کردند. اساسا صدور بیانیه نیز سبب نگارش این سطرها شد.

❌چند نکته

✅طی سال های اخیر بارها و بارها درباره ضرورت فراگیری سواد رسانه ای از سوی مردم و عواقب کم سوادی رسانه ای آنها سخن گفته ایم و شنیده ایم که البته همگی در جای خود صحیح و قابل تامل هستند، اما آنچه هیچگاه به آن اشاره نشده ضرورت فراگیری سواد رسانه ای از سوی مسوولان و مدیران کشور و عواقب به مراتب فراگیرتر و غیرقابل جبران تر کم سوادی رسانه ای این قشر برای کشور و مردم است.

✅کم نیستند مدیرانی که شناختی از انواع رسانه و ملاحظات خاص هر کدام آنها ندارند و از سوی دیگر تنها به «متن» توجه دارند و چیزی از «زیرمتن» و «فرامتن» نمی دانند. همین رویکرد است که باعث می شود اظهارنظرها، رفتارها و واکنش هایی داشته باشند که هزینه هایی را به کشور و مردم تحمیل می کند. هر مقام مسوول و مدیری باید بداند یکی از نشانه های داشتن سواد رسانه ای، توجه به «متن»، «زیرمتن» و «فرامتن» است.

✅همه اطلاعات، تصاویر، جلوه های صوتی و... که ظاهر محصول رسانه ای را نشان می دهد، «متن» هستند. پیام های پنهان و غیرمستقیمی که تولیدکننده پیام با بهره گیریِ هدفمند از فنون اثرگذاری بر مخاطب استفاده می کند، «زیر متن» هستند و به بخش بالاتر از این دو که خارج از متن و درون پیام است و شامل اوضاع محیطی، فرهنگی و عوامل بیرونی حاکم بر درک و اثرگذاری پیام است و حتی گاهی مفهوم یا هدف هر پیام را به ضد آن چیزی که سازنده می خواهد تبدیل می کند، «فرامتن» می گویند.

✅بر این اساس ممکن است شما پیامی را در قالب سخنرانی، نطق پیش از دستور، نامه به شخص یا نهاد و .... تولید کنید که این می شود متن، شاید حتی توجه لازم و کافی به زیرمتن را نیز داشته باشید که البته گاها هم ندارید، اما آنجایی مساله مهم می شود که توجهی به «فرامتن» نمی شود. چه بسا طرح ها و اظهاراتی که دارای اهمیت و ارزش هستند اما بدون در نظر گرفتن فرامتن ها، تبدیل به ضد خودشان شده اند.

♨️فرامتن: اوضاع نامناسب معیشتی مردم

♨️متن: «از یمنی‌ها یاد بگیریم که چگونه در برابر تهدید و تحریم مقاومت می‌کنند. به جای لباس لنگ می‌بندند و اسلحه به دست دارند و چند تکه نان خشک دستشان است با پای پیاده و سعودی‌ها از دست این‌ها عاجز شدند.»

⭕️توجه: پیام آنچه ارسال می کنید نیست، آنچه دریافت می شود است.

همانگونه که ویژگی های عصر دیجیتال با قبل، دارای تفاوت های قابل توجهی است، مدیران عصر دیجیتال نیز باید با گذشته تفاوت داشته باشند. با رویکرد سنتی نمی توان در عصر دیجیتال رفتار و برنامه ریزی رسانه ای داشت. داشتن سواد رسانه ای یعنی حرکت به سمت مدیر هوشمند شدن.

آموزش و افزایش سواد رسانه ای در عصر رسانه ضرورتی انکارناشدنی است.

#معصومه_نصیری
#مدرس_و_پژوهشگر_سواد_رسانه

🆔@asrehooshmandi

♨️برادر محسن و چند نکته رسانه ای

امروز #برادر_محسن رضایی در برنامه حالا خورشید جهت شفاف سازی توئیتی که چند روزی است حاشیه ساز شده است، حاضر شد. فارغ از محتوای این توضیحات، باید چند نکته را یادآوری و تاکید کنم.

#برادر_محسن و سایر مسوولان محترم باید بدانند گاهی پیام ها به ضد خودشان تبدیل می شوند. حال چگونه یک پیام به ضد خود تبدیل می شود؟

باید بدانیم بر اساس نظریات مختلف در حوزه رسانه، پیام آن چیزی نیست که ما ارسال می کنیم. آن چیزی است که مخاطب دریافت می کند. پس پیامی که در توئیتر منتشر می کنیم، باید بتواند در چند جمله دقیق ترین و نزدیک ترین محتوایی باشد که در ذهن داریم که در غیر این صورت در رمزگشایی از سوی مخاطب با مشکل مواجه شده و مساله ساز می شود. ما و تفکر ما و توضیحات بعد از آن، به پیام سنجاق نشده ایم که مخاطب با استناد به آن بتواند متوجه منظور اصلی ما شود.

در رمزگشایی پیام های رسانه ای، تجربه زیسته های افراد، فضای ذهنی آنها و حتی نقدهایشان و ....تاثیرگذار هستند پس اگر بناست پیامی تولید کنیم، حتما باید بتواند در کمترین سطح از تحریک کنندگی این بخش ها از سوی مخاطب قرار گیرد. اینجا باز باید تاکید کرد پیام لزوما آنچه شما می گویید نیست، آنچه برداشت و دریافت می شود، است.

در این گفت و گو جناب #برادر_محسن گلایه داشتند که چرا منتقدان توئیت دومشان را که در آن توضیحات بیشتری داده شده بود، مورد توجه قرار ندادند. باید تاکید کنم یک جمله معروف در حوزه رسانه می گوید «تا حقیقت بخواهد شلوارش را بالا بکشد، دروغ همه دنیا را فراگرفته است». از سوی دیگر نباید فراموش کنیم درصد کمی از مخاطبان، تکذیبیه ها را می خوانند و یا باور می کنند. پس اگر به این امید هستیم که اصلاحات بعدی، تاثیر سخن اول را دارد سخت در اشتباهیم. بالاترین سطح تاثیر پیام بر مخاطب مربوط به نخستین محتوا است.

برادر محسن امروز مطرح کردند توئیتر جای بسیار خوبی است و سایر مسوولان هم دعواهای سیاسی و غیر سیاسی شان را از طریق این بستر انجام می دهند. فارغ از اینکه در این سطح کلان از مسوولان توئیتر را خوب می دانند و در آن فعال هستند ولی این فضا که از آن با عنوان بسیار خوب!! تعبیر شده، فیلتر است! توجه را به این نکته جلب می کنم که در خیابان‌های توییتر حقیقت مثل یک ماشین قراضه است و اخبار جعلی شبیه ماشینی آخرین مدل. طبیعی است که ماشین‌های آخرین مدل سریع‌تر از «ماشین قراضه» خیابان‌های توییتر را بالا و پایین می‌کنند و توجه بیشتری جلب می‌کنند. طبق یافته‌های علمی #دروغ شش برابر سریع‌تر از #حقیقت در توییتر بازنشر می‌شود. این شرایط تقصیر کیست و برایش چه می‌توان کرد؟(ترجمان علوم انسانی)

در عصر رسانه مدیر دارای سواد رسانه ای و اساسا دارای شناخت رسانه ای باید در هر سه حوزه #متن، #زیر_متن و #فرامتن دقیق باشد. اگر این امکان برایش فراهم نیست حتما از مشاوران مسلط بر این حوزه استفاده کند. این عدم تسلط از سوی مردم یک عواقبی دارد از سوی مقامات مسوول هزاران عواقب. نمونه های اخیرش نیز کم نبودند.
پیش از این، به مخاطب تاکید می کردیم مکث، تفکر و انتشار در حال حاضر باید به مسوولان نیز این تاکید را داشته باشیم: #مکث، #تفکر، #انتشار.....

#معصومه_نصیری
#مدرس_و_پژوهشگر_سواد_رسانه_ای

@asrehooshmandi

بازهم همان تاکید همیشگی مبنی بر ضرورت توجه به #متن، #زیر_متن، #فرامتن و #کلیدواژه ها را باید یادآور شد. #سواد_ رسانه_ای که مبتنی بر اصلاح و مواجهه صحیح کنشگران رسانه ای(مردم، رسانه ها و مسوولان) است دیگر از ضرورت گذشته و زنگ خطر جدی نداشتن آن به صدا در آمده است.
شاید نتوان در قالب سواد رسانه ای مسوولان را متوجه رفتارهای رسانه ای شان و تاثیرات متعددی که بر کشور می گذارد، کرد اما قطعا می توان مردم را برای مواجهه با تولیدات رسانه ای و پیام هایی که هر یک با هدفی خاص منتشر می شوند، توانمند کرد. افکار عمومی توانمند فریب #بازی_سازی_های_رسانه_ای (داخلی و خارجی) را نخواهد خورد.
https://asrehooshmandi.ir/%db%8c%da%a9-%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d8%b9%d9%81%d8%a7-%d9%88-%d8%a8%d8%a7%d8%b2%d9%87%d9%85-%d8%b3%d9%88%d8%a7%d8%af%db%8c-%da%a9%d9%87-%d9%86%d8%af%d8%a7%d8%b1%db%8c%d9%85/
#معصومه_نصیری #مدرس_و_پژوهشگر_سواد_رسانه_ای
@asrehooshmandi

❇️سردار سلیمانی و سواد رسانه ای

این روزها هر چه شاهد گاف های متعدد رسانه ای برخی مقامات مسوول هستیم، به همان نسبت #سردار_قاسم_سلیمانی نشان داده است که از رسانه و کارکردهایش آگاه است و #متن، #زیر_متن و #فرامتن ها را به خوبی شناخته و اصول تولید پیام و محتوای رسانه ای را می داند. در میانه رقابت مسوولان برای دیده شدن کمک هایشان به سیل زدگان، او رصد دقیقی در آنچه در حال وقوع است، دارد و در بزنگاه هایی که محتواهای چندمنظوره علیه کشور تولید می شود، ورود به هنگام کرده و با یک متن کوتاه جلوی اشاعه شایعات را می گیرد.

از صبح امروز کانال های معلوم الحالی مثل صدای مردم همان آمدنیوز سابق(البته دقیقا معلوم نیست کدام مردم) در حال جریان سازی جهت دار مبنی بر اینکه موکب های اربعین چرا به کمک سیل زدگان نیامدند و ... پرداخته است که در فرامتن این پیام #بدبینی و تحت الشعاع قرار دادن پیاده روی #اربعین برای مردم است.

سردار سیلمانی با پیامی مبنی بر اینکه «وظیفه می دانیم سایر امکانات، ظرفیت‌ها و تجارب موجود از جمله در موکب های خدمت رسانی به زائران اربعین حسینی را با هماهنگی و همراهی مجموعه‌های مسئول فعال و در صحنه؛ ساماندهی و با گسیل و استقرار آن از هفته آینده و به مدت یک ماه در مناطق در معرض سیل و تا هنگام عادی شدن وضعیت، به کمک مردم شهرهای پلدختر، سوسنگرد، بستان و دیگر نقاط بشتابیم» این جریان سازی خبری را خنثی کرد تا جایی که همان کانال با عصبانیت نوشته است: پس از انتقادهای شدید مردم از عدم امدادرسانی موکب‌های مذهبی برای کمک سیل‌زدگان، «قاسم سلیمانی» دستور فعال شدن این موکب‌ها را صادر کرد.

💢وقتی از سواد رسانه ای مسوولان سخن می گوییم یعنی به جای شوآف های فعلی، با استفاده صحیح از ظرفیت رسانه ای ضمن خدمت به مردم، بدخواهی رسانه ای دشمن را نیز خنثی کنید نه اینکه ناخواسته مواد تولید محتوا ضد کشور و مردم را در اختیارشان قرار دهند. هر چه پیش می رویم ضرورت ارتقای سواد رسانه ای مسوولان بیش از پیش احساس می شود.

معصومه نصیری ـ مدرس سواد رسانه ای

@asrehooshmandi

💢آقای مداح! حواستان به فرامتن نبود

✍️معصومه نصیری ـ مدرس و پژوهشگر سوادرسانه‌ای

🔻محمود کریمی چند شب پیش در شبکه دو سیما در میانه‌ی خواندن دعا، حکایتی را مطرح می‌کند که موافقان و مخالفان جدی در فضای مجازی پیدا کرده است. برخی از مدافعان بر این باورند که او یک حکایت را مطرح کرده و همه می‌دانند که امام حسین(ع) چه بسیار عرق‌خورها و خلاف‌کارهایی را که نجات نداده است و... بله قطعا طیف تاثیرگیرندگان از حضرت اباعبداالله (ع) وسیع هستند و در کشتی نجات بودن ایشان شکی نیست. اما مساله مهم بی‌دقت مجدد درباره #فرامتن است. بی‌دقتی که باعث می‌شود یک پیام به ضد خود تبدیل شود.

🔻باید بدانیم بر اساس نظریات مختلف در حوزه رسانه، پیام لزوما آن چیزی نیست که ما ارسال می‌کنیم. آن چیزی که مخاطب دریافت می‌کند هم مهم است. پس پیامی که در هر بستر رسانه‌ای که شبکه دو سیما چه امام‌زاده علی اکبر چیذر منتشر می‌کنیم، باید بتواند دقیق‌ترین و نزدیک‌ترین محتوایی باشد که در ذهن داریم که در غیر این صورت در رمزگشایی از سوی مخاطب با مشکل مواجه شده و مساله‌ساز می شود. ما و تفکر ما و توضیحات بعد از آن، به پیام سنجاق نشده‌ایم که مخاطب با استناد به آن بتواند متوجه منظور اصلی ما شود کسانی هم که مترصد یک فرصت برای زیر سوال بردن تفکرات شیعه هستند که اصلا با توضیحات بعدی شما کاری ندارند چون پیام منتشر و روایت‌ها غالب شده است.

🔻در رمزگشایی پیام‌های رسانه ای، تجربه زیسته‌های افراد، فضای ذهنی آنها و حتی نقدهایشان و ....تاثیرگذار هستند پس اگر بناست پیامی تولید کنیم، حتما باید بتواند در کمترین سطح از تحریک‌کنندگی این بخش‌ها از سوی مخاطب مورد پذیرش قرار گیرد. اینجا باز باید تاکید کرد پیام لزوما آنچه شما می‌گویید نیست، آنچه برداشت و دریافت می‌شود نیز مهم است.

🔻در توضیحات بعدی ایشان از گلایه‌ها هم گلایه می‌کنند و می‌گویند ملامتی هستم و حتی ما قرآن را هم بخوانیم برخی ایراد می‌گیرند. باید تاکید کنم یک جمله معروف در حوزه رسانه می‌گوید «تا حقیقت بخواهد کفش‌هایش را بپوشد، دروغ همه دنیا را فراگرفته است». از سوی دیگر نباید فراموش کنیم درصد کمی از مخاطبان، تکذیبیه‌ها و اصلاحیه‌ها را می خوانند یا باور می‌کنند. پس اگر به این امید هستیم که اصلاحات و توضیحات بعدی، تاثیر سخن اول را داشته باشد یا از بین ببرد سخت در اشتباهیم. بالاترین سطح تاثیر پیام بر مخاطب مربوط به نخستین محتوا است.

🔻در عصر رسانه از مدیر تا مداح، از مردم تا رسانه و ... باید دارای سواد رسانه‌ای و اساسا دارای شناخت رسانه‌ای باشند و به سه حوزه #متن، #زیرمتن و #فرامتن دقت کنند. به شوخی گفتن اینکه فکر نمی‌کردیم بی‌بی‌سی هم پای مداحی ایشان نشسته باشد بیشتر شبیه یک شوخی غیرمسوولانه است. در زمانه زندگی در اتاق‌های شیشه‌ای فرض دیده و شنیده نشدن فرضی باطل است.

🔷کوتاه درباره متن، زیرمتن، فرامتن

🔻همه اطلاعات، تصاویر، جلوه‌های صوتی و... که ظاهر محصول رسانه‌ای را نشان می‌دهد، «متن» هستند. پیام‌های پنهان و غیرمستقیمی که تولیدکننده پیام با بهره‌گیریِ هدفمند از فنون اثرگذاری بر مخاطب استفاده می‌کند، «زیر متن» هستند و به بخش بالاتر از این دو که خارج از متن است و شامل اوضاع محیطی، فرهنگی و عوامل بیرونی حاکم بر درک و اثرگذاری پیام است و حتی گاهی مفهوم یا هدف هر پیام را به ضد آن چیزی که سازنده می‌خواهد تبدیل می‌کند، «فرامتن» می‌گویند.

✅فرامتن واقعی امروز که متاثر از جنگ رسانه‌ای تمام عیار علیه کشور و البته برخی عملکردهای خودمان است، غیرمعقول بودن شیعه و افراطی‌گری و تلاش برای رویگردان کردن مردم از دین است. هر محتوایی که بدون دقت و غیرعمدی در خدمت مروجان این نگاه قرار گیرد نشان از بی‌توجهی تولیدکننده آن به فرامتن دارد. مهم است بدانیم آیا همان‌چیزی که می‌گوییم، شنیده می‌شود؟!

@asrehooshmandi

💢کوتاه دربار طرح صیانت از مخاطبان در فضای مجازی

✍معصومه نصیری _ مدرس سواد رسانه‌ای

🔻هر اقدامی از جمله طرح مجلس برای صیانت از کاربران در فضای مجازی، فارغ از خوب و بد بودنش که باید در جلسات کارشناسی و با حضور افکار متنوع مورد بررسی قرار گیرد، نیازمند تشریح و تبیین برای افکار عمومی است. در عصر رسانه بدون #اقناع_عمومی، هر اقدامی میتواند به ضد خودش تبدیل شود چه رسد که در مارپیچ جنگ رسانه‌ای هم بیفتد.

🔻 #پیوست_رسانه_ای ضرورتی غیرقابل اجتناب برای اقدامات مهم است. بدون این پیوست که باید شامل سه مرحله «قبل»، «حین» و «بعد» اقدامات و تصمیمات باشد، باید روایت های متناقض، متفاوت و دستکاری شده را جمع کرد که موفق به این امر نیز نخواهید شد.

🔻نکته مهم دیگر بازه زمانی اجرای تصمیمات است. هنوز یادمان نرفته چطور اجرای نامناسب، بدون پیوست رسانه‌ای و اقناع افکار عمومی و در بازه زمانی غیر دقیق افزایش قیمت بنزین، منجر به برهم خوردن نظم عمومی شد. پس توجه به #فرامتن برای اجرای تصمیمات که #دربرگیری_بالایی دارند، گاها از خود آن تصمیم هم مهمتر هستند.

🔻در کنار نکاتی که عرض شد، تقاضا دارم به عنوان مخاطب هوشمند عصر رسانه خودتان یکبار طرح را بخوانید، اظهارات متفاوت را بررسی کرده و به نتیجه برسید. مخاطبان دارای سواد رسانه‌ای بدون مطالعه و بررسی دقیق، نباید نکته ای را تایید یا رد کنند. بدون توجه به القائات رسانه‌ای خودتان موضوعات را بررسی و استنتاج کنید.

✅وقتی از اهمیت #سواد_رسانه_ای سخن می‌گوییم، یعنی آقای مجلس! به فرامتن توجه کن، جناب مردم! واگویه های رسانه‌ای را منفعلانه و چشم بسته قبول نکن و رسانه گرامی! با جلسات کارشناسی و غیر جناحی رفع ابهام کن.

@asrehooshmandi