✍️#تکنیک_شاه_ماهی_سرخ

🎯به این جمله دقت کنید! من نباید جریمه‌ شوم. پلیس هم به جای اینکه به کار اصلی اش بپردازد یعنی جیب زن ها و معتادها را از خیابان جمع کند، می آید سراغ من که در یک خیابان خلوت به جای ۸۰ کیلومتر ۸۵ کیلومتر بر ساعت سرعت داشته ام آن هم برای اینکه به کلاسم برسم. ببینید با دانشگاهیان چه برخوردی می کنند در حالی که جیب زن ها آزادند.

📌در این استدلال از تکنیک شاه ماهی سرخ برای #فریب/ #مغالطه استفاده شده است. موضوع اصلی چیست؟ جریمه به خاطر خلافی که مرتکب شده. اما این جا پلیس سرزنش می‌شود که چرا کار اصلی‌اش را انجام نمی‌دهد. اما کار اصلی اش از نظر گوینده فریب کار چیست؟ یک موضوع کاملا نامربوط: مشکلاتی که در جامعه وجود دارد به نام جیب زن ها و معتادها.
شاه‌ماهی سرخ یک استدلال #مغلطه‌آمیز است که سازوکارش بر اساس #پرت_سازی_حواس متکی است. در این تکنیک مرکز توجه منحرف می‌شود و توجه افراد به موضوعات نامرتبط کشانده می شود.

🔆اصطلاح شاه ماهی سرخ از کجا آمده است. شاه‌ماهی سرخ ظاهرا اسم عجیبی است. اما داستان این است که این ماهی بوی شدیدی دارد و شکارچیان پی برده اند که باعث می‌شود جایی که بوی آن بپیچد، سگ‌های شکاری نتوانند بوهای ضعیف‌تر (مثلا خرگوشی که در جستجوی آن است) را دنبال کنند. تکنیک فریب شاه‌ماهی سرخ هم همین کار را می‌کند؛ یک موضوع بی‌ربط اما جذاب را وارد استدلال می‌کنند تا توجه را از موضوع اصلی منحرف کند. در این حالت مخاطبان ممکن است مسیر غلطی را دنبال کنند. اصطلاح نعل وارونه در زبان فارسی نیز به این شگردی برای رد گم کردن اشاره دارد. نعل را که به صورت وارونه به پای اسب بزنید، اثری که بر روی جاده‌ می‌گذارد، جهتی خلاف جهت واقعی حرکت را نشان می‌دهد.

💢مراحل تکنیک فریب شاه‌ماهی سرخ این‌ است:
۱. زمانی که موضوع اول مطرح است.
۲. موضوع دوم که ربطی به موضوع الف ندارد اما ظاهرا ربط دارد و البته جذاب و حواس ربا [مانند دل ربا] است وارد بحث کنید.
۳. موضوع اول را فراموش کنید و بحث بر سر موضوع دوم را ادامه دهید.
شاه‌ماهی سرخ زمانی بیشترین تاثیر را می‌گذارد که موضوع بی‌ربط دوم، موضوعی باشد که بسیار جذاب (مانند عدالت) یا بسیار حساس (مانند رسوایی جنسی) باشد. به مثال زیر دقت کنید:
نفر اول: رییس جمهور کشور ایکس عملکرد بسیار خوبی دارد و توانسته است میزان اشتغال را در کشور به خوبی بالا برود و سطح رفاه در دوران او به خوبی و به وضوح افزایش پیدا کرده است.
نفر دوم: البته عملکرد یک رییس جمهور باید در ابعاد مختلف دیده شود. متاسفانه این رییس جمهور در افراد فقیر جامعه جایگاهی ندارد. چرا که از یک خانواده ثروتمند است، ماشین و خانه اش بسیار اشرافی است و در ضمن در دوران ریاست جمهوری اش هم یک پرونده فساد جنسی داشته است.
می بینید دوباره شاه ماهی سرخ بدبو در مسیر افکار ما قرار گرفت: اشرافی بودن و لاابالی بودن درست در زمانی مطرح می شود که مساله عملکرد اقتصادی آن مطرح است. اما این دو موضوع آنقدر جذاب (بخوانید آنقدر بدبو) است که تمام حواس ها را پرت می کند.

حالا سعی کنید شاه ماهی سرخ را در این جمله بیابید. پیشنهاد سرمایه گذاری شما در حوزه معدن جذاب است. اما دقت کنید که شرکت سرمایه گذاری آماندا هم که شرکت بدنامی است و در حوزه که ورود کرده یا فساد یا شکست داشته است نیز حوزه معدن را برای سرمایه گذاری انتخاب کرده است.

☑️⭕️ تجویز راهبردی:
برای مقابله با تکنیک فریب شاه ماهی سرخ سه گام بردارید:
۱: موضوعات فرعی را از موضوعات اصلی تفکیک کنید.
۲: تاکید کنید که ما می خواهیم در این جلسه/گفتگو/مناظره در مورد موضوع اصلی صحبت کنیم و بگویید که موضوعات فرعی در جای خود می تواند مورد بررسی قرار گیرد و ممکن است با اهمیت نیز باشند اما در این جا این موضوع بی ربط است.
۳: موضوع اصلی را بر اساس شواهد، مدارک، منطق، استدلال بررسی کنید و سعی کنید از ورود مجدد شاه ماهی های سرخ جلوگیری کنید.

مثلا در مورد رییس جمهور کشور ایکس باید گفت: هدف ما بررسی عملکرد اقتصادی یک دولت است نه موارد دیگر. در ضمن تجربه نشان داده اشرافی بودن یک رییس جمهور ارتباط همیشگی با توفیق اقتصادی یا عدالت اجتماعی ندارد. چه بسا روسای جمهوری که به ظاهر غیراشرافی بودند اما شاخص های عدالت اقتصادی-اجتماعی را بدتر کردند و چه بسیار روسای جمهوری که از خانواده های متمول بودند اما کشورشان عدالت بیشتری را تجربه کرد. همچنین مسایل اخلاقی فردی به ما ربطی ندارند ما به اخلاق اجتماعی مسوولان می پردازیم همچون تحمل مخالفین، شفافیت، پاسخگویی به مردم و رسانه ها و … بنابراین برمی گردیم به موضوع اصلی بحث یعنی عملکرد اقتصادی.

✅طی روزهای آینده با تکنیک‌های پرکاربرد رسانه‌ای و تبلیغی بیشتر آشنا خواهید شد.

#تکنیک‌_فریب
#سواد_رسانه‌ای

@asrehooshmandi

💢حواستان به این تکنیک مهم باشد

#شاه_ماهی_سرخ

🎯به این جمله دقت کنید! من نباید جریمه‌ شوم. پلیس هم به جای اینکه به کار اصلی اش بپردازد یعنی جیب زن ها و معتادها را از خیابان جمع کند، می آید سراغ من که در یک خیابان خلوت به جای ۸۰ کیلومتر ۸۵ کیلومتر بر ساعت سرعت داشته ام آن هم برای اینکه به کلاسم برسم. ببینید با دانشگاهیان چه برخوردی می کنند در حالی که جیب زن ها آزادند.

📌در این استدلال از تکنیک شاه ماهی سرخ برای #فریب/ #مغالطه استفاده شده است. موضوع اصلی چیست؟ جریمه به خاطر خلافی که مرتکب شده. اما این جا پلیس سرزنش می‌شود که چرا کار اصلی‌اش را انجام نمی‌دهد. اما کار اصلی اش از نظر گوینده فریب کار چیست؟ یک موضوع کاملا نامربوط: مشکلاتی که در جامعه وجود دارد به نام جیب زن ها و معتادها.

📌شاه‌ماهی سرخ یک استدلال #مغلطه‌آمیز است که سازوکارش بر اساس #پرت_سازی_حواس متکی است. در این تکنیک مرکز توجه منحرف می‌شود و توجه افراد به موضوعات نامرتبط کشانده می شود.

🔆اصطلاح شاه ماهی سرخ از کجا آمده است. شاه‌ماهی سرخ ظاهرا اسم عجیبی است. اما داستان این است که این ماهی بوی شدیدی دارد و شکارچیان پی برده اند که باعث می‌شود جایی که بوی آن بپیچد، سگ‌های شکاری نتوانند بوهای ضعیف‌تر (مثلا خرگوشی که در جستجوی آن است) را دنبال کنند. تکنیک فریب شاه‌ماهی سرخ هم همین کار را می‌کند؛ یک موضوع بی‌ربط اما جذاب را وارد استدلال می‌شود تا توجه از موضوع اصلی منحرف شود. در این حالت مخاطبان ممکن است مسیر غلطی را دنبال کنند. اصطلاح نعل وارونه در زبان فارسی نیز به این شگردی برای رد گم کردن اشاره دارد. نعل را که به صورت وارونه به پای اسب بزنید، اثری که بر روی جاده‌ می‌گذارد، جهتی خلاف جهت واقعی حرکت را نشان می‌دهد.

📌شاه‌ماهی سرخ زمانی بیشترین تاثیر را می‌گذارد که موضوع دوم، موضوعی باشد بسیار جذاب مانند (عدالت ـ آزادی و..) یا بسیار حساس مانند (رسوایی جنسی ـ دزدی و..) باشد.

📌مثلا در انتخابات پس از انتشار خبر بررسی صلاحیت‌ها، فرد رد صلاحیت شده به جای بیان اینکه به افکار عمومی بگوید چرا رد صلاحیت شده است (شورای نگهبان قانونا نمی‌تواند دلایل را اعلام عمومی ‌کند اما به فرد کاندیدا اعلام می‌کند) ابتدا اصل بررسی صلاحیت را زیر سوال برده و در گام بعد ادعای دریافت پول برای تایید صلاحیت‌ را مطرح می کنند. یعنی افکار عمومی را از علت رد صلاحیت فرد با طرح ادعای هیجان انگیز به سمتی دیگر می‌برد.

📌می بینید دوباره شاه ماهی سرخ بدبو در مسیر افکار ما قرار گرفت: طرح ادعای فساد آنهم از سوی کسی که رد صلاحیت شده است، آنقدر جذاب (بخوانید آنقدر بدبو) است که تمام حواس ها را پرت می کند.

📌حالا سعی کنید شاه ماهی سرخ را در این جمله بیابید. «‏بزرگترین خطر برای حاکمیت ملی ما روزی‌ست که انتخابات، تشریفات شود. جای دیگری انتصاب بفرمایند؛ مردم پای صندوق رأی بروند و فقط تشریفات انتخابات را انجام دهند.» در این بخش به تاثیر واژگان نیز دقت کنید.

📌پس براساس این تکنیک، حواسمان به طرح ادعاهای احساسات برانگیز باشد. هدف گوینده و نسبتش با اصل مساله را بررسی کنید. مثلا یک نماینده رد صلاحیت شده این سخن را می‌گوید یا یک کارشناس. مجری انتخابات که دو بار با همین روش و از مسیر انتخابات روی کار آمده است این جملات را می‌گوید یا یک کنشگر سیاسی؟ در این تکنیک بر روی برانگیختن احساسات مخاطبان با استفاده از واژگان خاص حساب ویژه‌ای باز شده است.

✅تا روزهای منتهی به انتخابات کاملا حواستان به این تکنیک، تکنیک اهریمن سازی رقیب، برچسب زنی برای انحراف افکار عمومی، پاره حقیقت‌گویی‌ها و ... باشد.

#معصومه_نصیری ـ کارشناس رسانه
#تکنیک‌_فریب #سواد_رسانه‌ای

@entekhabat_resane

‍ 🔻جشنی برای فیک ها و ربات ها!

✍معصومه_نصیری

خیلی سریع و صریح و بی پرده می روم سر اصل موضوع.

1⃣جریان رسانه ای مجدد در حال تلاش برای تبدیل مجرم به قهرمان و قربانی است. هشتگ اعدام نکنید هم زاییده همین جریان چند ضلعی رسانه ای است؛ خارج نشینان+برخی سیاسیون داخلی+ برخی سلبریتی ها مثلث همیشگی این جریان رسانه ای هستند.

2⃣کافی است نگاهی به تصویر داشته باشید تا متوجه شوید هشتگ اعدام نکنید از کدام کشورها بیشتر مورد استفاده قرار گرفته است و این تصویر را بگذارید کنار جملاتی مثل خروش مردم ایران(تکنیک همراهی جماعت)، اختلال در اینترنت به دلیل و همزمان با ترند شدن هشتگ در ایران (دروغ بزرگ)، ایستادگی مردم در برابر ظلم (توسل به احساسات و شاه ماه سرخ) و... که با تکرار و تعمیم سعی در #برانگیختن_احساسات با #پرداخت_به_موضوع_از_پله_دوم دارند.

3⃣به این جمله دقت کنید! من نباید جریمه‌ شوم. پلیس هم به جای اینکه به کار اصلی اش بپردازد یعنی جیب برها و معتادها را از خیابان جمع کند، می آید سراغ من که در یک خیابان خلوت به جای ۸۰ کیلومتر ۸۵ کیلومتر بر ساعت سرعت داشته ام آن هم برای اینکه به کلاسم برسم. ببینید با دانشگاهیان چه برخوردی می کنند در حالی که جیب زن ها آزادند!!

📌در این استدلال از تکنیک شاه ماهی سرخ برای #فریب/ #مغالطه استفاده شده است. اما موضوع اصلی چیست؟ جریمه به خاطر خلافی که مرتکب شده. اما این جا پلیس سرزنش می‌شود که کار اصلی‌اش را انجام نمی‌دهد. اما کار اصلی اش از نظر گوینده فریب کار چیست؟ یک موضوع کاملا نامربوط: مشکلاتی که در جامعه وجود دارد به نام جیب برها و معتادها.

📌شاه‌ماهی سرخ یک استدلال #مغلطه‌آمیز است که سازوکارش بر اساس #پرت_سازی_حواس متکی است. در این تکنیک مرکز توجه منحرف می‌شود و توجه افراد به موضوعات نامرتبط کشانده می شود.

4⃣در ماجرای این سه جوان مثل مثال بالا اصل ماجرا چیست؟ سرقت مسلحانه یعنی جرم اصلی آنها سرقت است اما آنچه سعی میشود مخاطبان باور کنند ارتباط این حکم با حوادث آبان ماه است چراکه این موضوع توان بیشتری برای برانگیختن احساسات دارد، قطعا سرقت مسلحانه از یک زن اصلا قابلیت لازم برای مغالطه را ندارد اما اینکه سه نفر به خاطر اعتراض دارند اعدام می‌شوند به اندازه کافی فریب دهنده است.
پس براساس این تکنیک، حواسمان به طرح ادعاهای احساسات برانگیز باشد.

@asrehooshmandi

💢 مغالطه خطای شناختی

🔻واژهُ fallacy (مغالطه) از واژه لاتین fallacia به معنی فریب، نیرنگ، و حیله گرفته شده است. مغالطه به گفتار، نوشتار، اندیشه، احساس، و زبانِ بدن گفته می‌شود که در ساختار استدلال جای گزاره‌های منطقی و درست را بگیرد و در آن به‌طور عمد یا غیر‌عمد فریب به خود یا به مخاطب باشد؛ مانند مغالطه‌های توسل به ترس، توهین، ترحم، تکرار، توطئه، خشم، نفرت، و حسادت.

🔻خطای شناختی یا سوگیری دو معنی و مفهوم متفاوت دارد:
۱. تمایل و گرایش به یک ایده و تفکر خاص.
۲. تعصب و جانب‌داری غیرمنطقی از یک ایده.

در معنی و مفهوم اول، خطای شناختی خنثی، بی‌ضرر، و بدون خطر است؛ مانند طرفداری از یک تیم فوتبال، یک جناح سیاسی و... طبیعتاً، گرایش به یک تیم فوتبال، یک جناح سیاسی، یا یک عقیده خاص خطا یا اشتباه نیست؛ اما در معنی و مفهوم دوم، خطای شناختی می‌تواند مضر و خطرناک باشد. در این مفهوم، خطای شناختی به تمایلات و گرایشات غیر‌منطقی و متعصبانه به یک ایده و تقکر و طرفداری غیر‌منصفانه از آن می‌باشد که باعث می‌شود فرد قضاوت نادرست و ناعادلانه کند.

مغالطه با خطای شناختی تفاوت دارد. مغالطه نیاز به استدلال دارد و در ساختار استدلال از آن استفاده می‌شود، در‌حالی‌که خطای شناختی به الگوی پیش‌فرض اندیشیدن و تفکر اشاره می‌کند‌. منظور از الگوی پیش‌فرض تفکر این است که فرد تنظیمات ذهن خود را بر‌اساس سوگیری انجام داده، سپس با‌توجه به آن تنظیمات جانب‌دارانه می‌اندیشد.

مغالطه‌ها می‌توانند نتیجه خطاهای شناختی باشند، اما داشتن خطای شناختی الزاماً به معنی مرتکب شدن مغالطه نیست.

با این مقدمه، به تعریف و توضیح مغالطه خطای شناختی می‌پردازیم.

🔻مغالطه خطای شناختی زمانی اتفاق می‌افتد که فرد ادعا کند چون مخاطب سوگیری دارد، بنابراین ادعاهایش غلط و نادرست می‌باشد. ساختار مغالطه خطای شناختی بسیار ساده است:

"الف" خطای شناختی است. بنابراین، "الف" اشتباه و خطا است.

از این فرمول این نتیجه را می‌توان گرفت که هر نوع خطای شناختی اشتباه و نادرست است. در‌حالی‌که این دو مدعا کاملاً مستقل و مجزا هستند. نمی‌توان از سوگیری نتیجه نادرست و اشتباه گرفت.

🔻در مغالطه خطای شناختی، مغالطه‌کننده معنی و مفهوم منفی خطای شناختی را به‌جای معنی و مفهوم خنثی و بی‌خطر آن به کار می‌برد که در واقع مرتکب #مغالطه_تحریف_معنی (definist fallacy) نیز می‌شود. مغالطه تحریف معنی زمانی اتفاق می‌افتد که شخصی واژه یا عبارتی را طوری تعریف کند که برای دفاع از موضعش آسان‌تر باشد و به نفع خود مصادره به مطلوب کند.

مغالطهُ خطای شناختی با خطای شناختی "نادیده گرفتن جنبه‌های مثبت" (discounting positives) ارتباط دارد. در این خطای شناختی فرد توانایی‌ها و جنبه‌های مثبت خود یا مخاطب را کوچک می‌شمرد و روی جنبه‌های منفی تاُکید می‌کند.

#تفکر_انتقادی
#علوم_شناختی

@asrehooshmandi

🔹نگاهی به یک مناظره و آشنایی با چند تکنیک رسانه‌ای

▫️مساله اصلی این نوشتار نه صادق زیباکلام است و نه خسرو معتضد. مساله اصلی آشناسازی مخاطب با تکنیک‌های به کار رفته در این مناظره است تا در ماه‌های آینده که به انتخابات نزدیک‌تر می‌شویم بدانیم وزن افراد در مناظره‌ها را چگونه باید مورد سنجش قرار دهیم.

▫️یکی از روش‌های رایج در مناظره مخصوصا وقتی که دست یکی از طرفین برای اثبات ادعایش یا رد ادعای طرف مقابل خالی است، توسل به #مغالطه است. یکی از روش‌های مغالطه حمله به فرد به‌جای نقد گفتمان یا اظهارات اوست که از آن به‌عنوان «مسموم کردن چاه» هم یاد می‌شود. این روش یکی از غیراخلاقی‌ترین روش‌ها برای انحراف مسیر بحث، عصبانی کردن طرف دیگر مناظره، منحرف ساختن افکار عمومی و فرار از پاسخگویی است. این روش بر مبنای #شخص_ستیزی مورد استفاده قرار می‌گیرد نه رد استدلال. استفاده از عباراتی مثل دروغ‌گو و خائن به‌جای نقد اظهارات فرد مقابل توسل به این‌گونه از مغالطه است.

▫️یکی دیگر از روش‌ها #برچسب_زنی است. برچسب‌زنی باعث می‌شود فرد و گفته‌هایش ذیل آنچه به او نسبت داده شده، قرار گیرد و مخاطب بر اساس همان برچسب، دچار انحراف در استنتاج شود. استفاده از عناوینی همچون مورخ حکومتی، عوام‌فریب، تاریخ حکومتی، پوپولیست و... نمونه‌هایی از این روش هستند.

▫️ #پاره_حقیقت‌گویی موضوع دیگری است که اکثرا در مناظره‌ها مشاهده می‌کنیم. گاهي سخنی یا ادعایی از نظر منبع، محتواي پيام، مجموعه‌ای بهم پيوسته و مرتب هستند اما بیان بخشي از آن و حذف بخش دیگر، جهت و نتيجه تصمیم و درک مخاطب از موضوع را تغییر می‌دهد. درواقع در روش «پاره حقیقت‌گویی» #حذف يكي از عناصر #به‌عمد صورت می‌گیرد. در این روش نداشتن استدلال و تحلیل ذیل تکه‌پاره کردن اصل موضوع پنهان می‌شود.

▫️هنگام مشاهده مناظره‌ها و پذیرش اظهارات یک فرد، به برنامه‌ها و استدلال‌هایش پیرامون موضوع بحث دقت کنید تا آسمان ریسمان بافتن‌ها.

✍️معصومه نصیری _مدرس سواد رسانه‌ای

@asrehooshmandi