متن زیر را با دقت بخوانید:
«فراخوان صدا و تصویر
مرحله سوم ساماندهی دستفروشان از هفته دوم شهریور در تهران آغاز می‌شود و آنها دیگر نمی‌توانند در پیاده‌روها بساط پهن کنند.
اگر دستفروش هستید در یک فایل صوتی یا ویدیویی به ما بگویید
نظرتان درباره طرح ساماندهی دستفروشان چیست؟ این طرح چقدر می‌تواند برای شما مفید باشد؟ آیا مکان‌هایی که تعیین شده برای کار شما مناسب است؟
اگر از دستفروش‌ها خرید می‌کنید در یک فایل صوتی یا ویدیویی به ما بگویید:
آیا از دستفروشان خرید می‌کنید و چرا؟ نظر شما درباره اجرای این طرح چیست؟ آیا حاضر هستید برای خرید از دستفروشان به مکان‌های مشخصی بروید که ممکن است در مسیر روزانه شما نباشد؟
پاسخ‌های صوتی و ویدیویی خود را با #دستفروشی برای پیامگیر تلگرام ما بفرستید.
اگر مایل به شرکت در برنامه ما هستید می‌توانید شماره تماستان را برای ما بفرستید تا با شما تماس بگیریم.»
این پیام لحظاتی قبل توسط کانال بی بی سی فارسی با 905946 کاربر منتشر شده است. به نظر پیام ساده ای است که خواسته یک موضوع اجتماعی را در ایران بررسی کند.
حالا باهم مرور می کنیم:
فعالیت بی بی سی در ایران ممنوع است اما فعالیت مردم ایران برای بی بی سی که نه. فراخوان صدا و تصویر. چه چیزی از این بهتر. با کمترین هزینه بیشترین کاربرد.
سازندگان این پیام در جمله نخست متن حاضر با هوشمندی از واژه «ساماندهی» جهت رد هرگونه سوگیری استفاده کرده اند تا شما جمله بعدی که باید همدردیتان را بر انگیخته کند را راحت بپذیرید؛ «آنها دیگر نمی توانند در پیاده رو بساط پهن کنند.»
به سوالات دقت کنید:«این طرح چقدر می‌تواند برای شما مفید باشد؟»، «آیا مکان‌هایی که تعیین شده برای کار شما مناسب است؟» سوالاتی که پاسخ از پیش تعیین شده ای دارند و قطعا هیچ دستفروشی به آنها نخواهد گفت این طرح مفید است و هیچ دستفروشی به آنها نخواهد گفت مکانهای تعیین شده برای آنها مناسب است که اگر بود، دیگر وضع اینگونه نبود. پس در ابتدا با استفاده از صوت و تصویری که خودمان برایشان میفرستیم در دام حسن نیت آنها قرار گرفته و بعد عواطفمان درگیر می شود و بعد سوالاتی را پاسخ خواهیم داد که جوابش چیزی جز یک سناریوی رسانه ای نیست.
دستفروش ها در دلشان خواهند گفت دمش گرم از آن سر دنیا به فکر وضعیت ماست.
ماجرا به همین جا ختم نمی شود. حالا نوبت شماست که به عنوان خریدار وارد زمین بازی رسانه ای شوید. ابتدا شما درباره رفع نیازتان حرف می زنید و چرایی خریدتان از دستفروش ها صحبت میکنید و احتمالا می گوید چون از مغازه ها ارزان تر می فروشند و بعد رسانه به طرح یک سوال هوگ مانند به شما یادآوری می کند به زودی دیگر این دست فروشان در مسیر هر روزه شما نیستند. شما برای خرید ارزانتان باید راهتان را دور کنید و.....
در انتها هم رسانه باز شما را با شگرد دیگری با خود همواره میکند و می گوید اگر می خواهید در برنامه ما شرکت کنید شماره خودتان را برای ما بفرستید تا ما خودمان با شما تماس بگیریم. بگذریم از ابعاد امنیت اطلاعات که آیا اساسا روشی از این بهتر برای دریافت شخصی ترین اطلاعات یک فرد که اسم و شماره و شهر او را شامل می شود وجود دارد یا خیر.، اما در بعد رسانه ای حتما برای مخاطب هوشمند این سطح از مهربانی یک رسانه باید سوال ایجاد کند. مخاطب هوشمند باید حتما بپرسد چرا؟ نه تنها در برابر بی بی سی در برابر رسانه باید پرسید چرا.
در این چند خط شما به عنوان مخاطب هوشمند باید متوجه پازل چیده شده رسانه باشید. این رسانه می خواهد بی بی سی باشد یا هر رسانه دیگری.
مخاطب باید سوال کند قرار است در انتهای این گزارش و صوت و تصویر چه نتیجه ای حاصل شود؟ آیا اساسا اگر ما در راستای اهداف این خبر وارد گود شدیم مساله ای حل خواهد شد یا ما بازیچه دست سیاست های یک رسانه شده ایم.
ما باید به عنوان #مخاطب هوشمند بدانیم رسانه ها با استفاده از شگردهای خود، عواطف ما را در خدمت اهداف رسانه ایشان قرار می دهند پس بهتر است بدانیم قرار است چه خروجی از احساساتی شدن ما عاید رسانه ها شود؟
زیر متن های فراوانی دیگری در این متن خبری وجود دارد اما آنچه اول باید بر آن تاکید کنم پرسیدن این سوال است چرا؟
چرا وضعیت دستفروش های ما برای یک رسانه غیر ایرانی مهم می شود؟ چرا ما باید برای آنها صوت و تصویر بفرستیم؟ چرا من باید به سوالاتی پاسخ دهم که جواب های معین دارد؟ چرا و چرا و چرا.
#سواد_رسانه ای همین نگرش منتقدانه و هوشمندانه ما در مواجه با رسانه هاست.

#معصومه_نصیری
#آموزش_عمومی_سواد_رسانه_ای
#مخاطب_هوشمند
@asrehooshmandi