🔸سواد رسانه‌ای؛ سواد چیست، رسانه کدام است؟
#یونس_شکرخواه
حتما شما هم این روزها به عبارت #سواد_رسانه‌ای برخورده‌اید و تلاش‌های گوناگون را در تبیین این عبارت دیده‌‌اید. آنچه الان هم شاهد آن هستید یکی از همان تلاش‌هاست، شاید سویه اصلی این مطلب، بر کاربردی ساختن این مفهوم باشد.
سواد رسانه‌ای را می‌توان یک نوع فهم انتقادی قلمداد کرد؛ درکی متکی بر مهارت‌هایی که بر اساس آنها بتوان انواع #رسانه‌ها را و انواع تولیدات آن‌ها را شناخت.
سواد رسانه‌ای مثل یک رژیم غذایی است که هوشمندانه مراقب است کدام مواد غذایی مناسب هستند و چه موادی مضر؛ چه چیزهایی را باید مصرف و از چه چیزهای باید پرهیز کرد.
سواد رسانه‌ای می‌تواند به #مخاطبان رسانه‌ها بیاموزد که از حالت انفعالی و مصرفی محض خارج شده و کنشگرانه به معادله فعالانه‌ای وارد شوند که در نهایت به نفع خود آنان باشد. به دیگر سخن، سواد رسانه‌ای به شما کمک می‌کند تا از آورده‌های رسانه‌ها به گونه‌ای هوشمندانه و مفید بهره‌مند شوید.
این پنج نکته که در پی می‌آیند، نقاط اصلی پرش به فضای فهم منتقدانه از رسانه‌ها هستند و به عبارت بهتر؛ این پنج مورد اصلی‌ترین موارد مطروحه برای درک رسانه‌ها یا فهم همین تعبیر موسوم به سواد رسانه‌ای به شمار می‌آیند:
۱🔹خالقان پیام‌ها؛
از خودتان بپرسید کدام نویسنده یا افراد، یا نهادها و سازمان‌ها خالق این پیام‌ها برای شما هستند. آنچه شبکه‌های تلویزیونی یا رسانه‌های چاپی آمریکا درباره روسیه می‌گویند؛ شبیه آنچه رسانه‌های روسیه درباره کشورشان می‌گویند؛ نیست. حتی آنچه سی‌ان‌ان درباره دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا می‌گوید؛ شبیه آنچه فاکس نیوز در مورد ترامپ می‌گوید نیست. اهداف خالقان پیام‌ها یکسان نیست.
۲🔹تکنیک‌های خالقان پیام‌ها برای جلب توجه شما؛
ببینید خالق پیام برای جلب توجه شما از چه تکنیک‌هایی استفاده کرده است و به عبارت بهتر چگونه ذهن شما را اسیر خودش ساخته است، رنگ، موزیک، نوع واژگان، عکس، گرافیک، بزرگنمایی،... و بسیاری موارد دیگر دست اندرکار شکار توجه شما هستند.
۳🔹تفاوت برداشت‌های شما از پیام‌ها با برداشت‌های دیگران از همان پیام‌ها؛
تردیدی به خود راه ندهید، سن شما، میزان تحصیلات شما، جنسیت شما، تخصص شما، محل تولد شما، فرهنگ شما، جایگاه اجتماعی و خانوادگی شما و بسیاری از موارد دیگر بر برداشت‌های شما از رویدادهای اطراف شما و یا بر برداشت‌های شما از محتواهای رسانه‌های مورد مصرف شما تاثیرات بسیار مهمی دارند. مراقب علل این تفاوت‌ها در خبرها و گزارش‌های رسانه‌ها باشید و گمان هم نکنید برداشت شما از محتوای رسانه معرف برداشت‌های سایر مخاطبان هم هست.
۴🔹دیدگاه‌ها و ارزش‌های موجود در پیام‌ها و یا حذف شده از پیام‌ها؛
محتوایی که مصرف می‌کنید یا با چاشنی‌ها دیدگاه‌های ارزشی سرو می‌شود یا اینکه فاقد چاشنی است و هر دو نوع ارائه هم دلایل خاص خود را دارند. چقدر متوجه نقش و تفاوت‌های این چاشنی‌ها هستید؟ برجام را در نظر بگیرید، آمریکا از این پیمان خارج شد، اروپا هنوز حضور نیم‌بندی دارد. آمریکا در پی خروج از برجام، شدیدترین تحریم‌های تاریخ اقتصاد را علیه ایران وضع کرد. حالا همه‌گیری کرونا در جهان به وقوع پیوسته است. آیا پوشش خبری آمریکا و اروپا درباره کرونا در ایران شبیه یکدیگر است؟ در خبرهای کدامیک از این دو کانون خبری به نقش مخرب تحریم‌های اقتصادی در مبارزه ایران علیه کرونا هیچ اشاره‌ای نمی‌شود؟
۵🔹و بالاخره به چه دلیل یا دلایلی این پیام‌ یا پیام‌ها برای شما ارسال می‌شوند؟
در جهان آکادمیک ارتباطی معاصر دو پاسخ مهم به این پرسش داده می‌شود: به دلایل متعدد اقتصادی و سیاسی.
شاید این عبارت را بهتر به خاطر بسپارید: #اقتصاد_سیاسی_رسانه‌‌ها
هر رسانه‌ای را بر روی نقشه سیاست و قدرت بگذارید تا بتوانید نقش آن را بهتر درک کنید. از خودتان بپرسید رد پاهای این رسانه را در کجای این نقشه ثروت و قدرت باید جست؟ پشت این رسانه کدام مراکز ثروت و قدرت ایستاده‌اند؟ چه کسانی حامی دیدگاه‌های این رسانه هستند؟ چه کسانی به آن پول و آگهی می‌دهند؟
صرف خواندن یک رسانه به معنی سواد رسانه‌ای نیست، شما الفبای زبان عربی را می‌شناسید؛ آیا شناختن این الفبا به این معناست که شما زبان عربی هم بلد هستید؟

💢آتش سوزی ها؛ جنگ شناختی _هیبریدی

✍معصومه نصیری_کارشناس رسانه

🔻جریان رسانه‌ای این روزها درباره ایران حول سه محور #آتش_سوزی، #انفجار، #اقتصاد در حال پیگیری است.

🔻اخباری که با بزرگنمایی، پاره حقیقت گویی، تکرار و ابهام آفرینی با طرح سوالات جهت دار سعی در القای ناکارآمدی دارند. خبرهایی که در انتهای هر یک عنوان «ادامه دارد...» درج میشود. اخباری که با کلیدواژه های فقر، نارضایتی، ناتوانی در کنترل و مدیریت رخدادها به علاوه برخی شیطنت های داخلی، سعی در القای بحران دارند.

✅نکته:
🔻دقت کنیم شایعات و اخبار مربوط به آتش سوزی ها ابتدا در کدام رسانه‌ها منتشر میشود. کدام رسانه ها بیشتر سعی دارند شرایط را بحرانی ترسیم کنند.
🔻هیجان زده نشده و بدون بررسی از #منبع_معتبر شایعات را برای سایرین ارسال نکنید.
🔻وقتی رسانه‌های خارج از کشور همه تولید رسانه ایشان را متوقف و فقط درباره آتش سوزی ها حرف میزنند یعنی بازی رسانه‌ای طراحی شده است، نسبت خودمان را با این زمین بازی تنظیم کنیم.

@bidariymelat

⭕️اخبار حوادث؛ از اطلاع‌رسانی تا بازتولید خشونت در جامعه

✍️معصومه نصیری _مدرس سواد رسانه‌ای

▫️این روزها خبر به قتل رسیدن یک کارگردان سینما توسط پدر و مادرش در صدر توجه افکار عمومی قرار گرفته است و رسانه‌ها و برخی صفحات شبکه‌های اجتماعی نیز به‌عنوان بازوان ضریب دادن به این رخداد تلخ، تمام جزئیات را بدون توجه به اثرگذاری آن بر افکار عمومی بازنشر می‌دهند.

▫️این تنازع که حد منطقی اطلاع‌رسانی اخبار حوادث کجاست و تا چه میزان انعکاس اخبار در سبد اطلاع‌رسانی قرار خواهد گرفت و تا چه میزان منجر به بازتولید خشونت و ترویج آن می‌شود، همواره محل بحث بوده است.

▫️پس از شوک قتل اول، بلافاصله بعد از خبر این قتل، خبر قتل خواهر و داماد خانواده در سال‌های پیش با تمام جزئیات منتشر می‌شود، با فاصله‌ای اندک خبر به قتل رساندن دو کودک توسط مادرشان در رسانه‌ها بازتاب پیدا می‌کند و این زهر و تلخی رخداد را کمتر می‌کند و اذهان را یا پیش‌فرض‌های دیگری مواجه می‌کند.

⭕️اما سوال اینجاست که در پس این اخبار جریحه‌دار کننده، در سطح افکار عمومی چه اتفاقی رخ می‌دهد؟
۱: موضوع در وهله اول ایجاد دلهره عمومی کرده و منجر به #اضطراب_شناختی می‌شود.

۲: موضوع در قالب سرگرمی و لطیفه‌ها عادی‌سازی شده و جایگاه پدر و مادر به‌عنوان تنها مأمن‌های امن برای افراد دستخوش اغتشاش و استحاله می‌شود و ما به این فاجعه می‌خندیم و آن را برای سایرین ارسال می‌کنیم. شاهدش تعداد لطیفه‌هایی که طی این چند روز در همین زمینه خوانده و برای دیگران هم ارسال کرده‌ایم. امروز برای ایجاد تغییر در هر فرهنگ و گزاره‌ای، حوزه #سرگرمی بهترین جاست چراکه مخاطب دروازه‌بانی ذهنی ندارد و ناخودآگاهش دستخوش تغییرات نرم می‌شود. «خانواده هراسی» و «والدین هراسی» لایه‌های زیرین این سبک از اطلاع‌رسانی و کنش است.

۳: متأسفانه #اقتصاد_توجه و تلاش برای دریافت لایک و کامنت بازار انتشار اخباری از این دست را بدون رعایت قواعد و قوانین حرفه‌ای کار رسانه‌ای، داغ می‌کند و کالا و سکه رایج آن نیز «توجه»، «آرامش» و «امنیت روانی مخاطبان و جامعه» است. خوب است رسانه‌ها با لحاظ کردن اخلاق و در نظر گرفتن ابعاد مختلف مسوولیت حرفه‌ای و اجتماعی، اطلاع‌رسانی استاندارد را به‌عنوان شاخص بلامنازع قرار داده و به دنبال شخم زدن زمینی که خروجی آن تولید #خشونت و #اضطراب_جمعی است، نباشند.

💢و در آخر اینکه در شرایطی که کرونا و مشکلات اقتصادی متعدد منجر به کاهش #تاب‌آوری اجتماعی شده، انعکاس غیرمعقول این دست اخبار نه‌تنها در سبد اطلاع‌رسانی آگاهی‌بخش قرار نمی‌گیرد بلکه به عادی‌سازی و ترویج خشونت نیز منجر شده و درنهایت به #سِرسازی افکار عمومی منتهی خواهد شد.
دوز اطلاع‌رسانی در مواردی، از خود اطلاع‌رسانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند و اگر این فرمان به نفع اقتصاد و جلب‌توجه مخاطب، بچرخد برون داد اجتماعی آن نیز از کنترل خارج خواهد بود.

✅پیشنهاد می‌شود مخاطبان در خوانش اخبار اندازه نگه دارند. همان‌طور که بارها گفته شده خوانش زیاد اخبار مثل مصرف شکر برای بدن است.‌ همان‌طور که شکر دیابت می‌آورد خبرخوانی زیاد هم ذهن و فکر شما را بیمار می‌کند. حال اگر این خبرها منفی باشند این اثر زهرآگین‌تر خواهد شد. لازم است هر خبری را نخوانیم تا رسانه‌ها هم مجبور شوند هر خبری را با ضریب فراوان بازنشر ندهند. مراقب #امنیت_روانی خودمان باشیم.

mehrnews.com/xVmQL

https://fna.ir/1dikm

https://media.shafaqna.com

@asrehooshmandi

🎯در عصر #توجه، شما #تمرکز کنید!

🔸حتما تا به حال شده تصمیم گرفته باشیم کاری را انجام دهیم اما نوتیفیکیشن‌ها، صدای تلویزیون، عکس روی جلد یک مجله و... حواسمان را پرت کرده باشد. این همان چیزی است که از آن به عنوان #حواس_پرتی_دیجیتال یاد می‌کنیم؛ موقعیتی که مدام توجه ما به سمتی جلب می‌شود و اساسا تنازع برای جلب توجه کاربران نیز بین غول‌های فناوی در جریان است. هر کسی توجه بیشتری را جلب کند، ماندگارتر خواهد شد. پس #توجه‌ ما امروز کالای گرانبهایی است.

🔸اما این سکه، روی دیگری نیز دارد. ما خیال می‌کنیم که به‌خاطر توجه بیشتر، در حال دریافت اطلاعات بیشتر نیز هستیم اما به هزینه‌ای که برای این توجه پرداخته‌ایم توجه نداریم. در زمانه‌ای که از عصر «رسانه‌های آنلاین آزاد» به عصر «رسانه‌های آنلاین همه‌جا» رفته‌ایم، به قدری در معرض اطلاعات گوناگون برای جلب توجه قرار گرفتیم که در واقع می‌توان ادعا کرد #آن‌قدر_می‌دانیم_که_انگار_نمی‌دانیم!

🔸پوریست اقتصاددان، توجه را یک نوع «پول رایج» دانسته که بسیاری از مشخصات پول را داراست. کسانی که آن را ندارند، آن را می‌خواهند. کسانی که دارند بیشتر می‌خواهند. می‌توانید آن را تجارت کنید؛ می‌توانید آن را بخرید و...

🔸تکنولوژی های دیجیتال در حال تربیت نسلی #حواس_پرت و #دیجیتال‌زده است که توجهش جای تمرکزش را گرفته است. نسلی که در مدل بازاری «توجهت را بده اطلاعات را بگیر» اسیر شده است و نمی‌داند نتیجه داشتن اطلاعات بدون تمرکز می‌تواند ورود به تونل نادانی باشد.

✍️سطرهایی از مقاله «مغز آنلاين؛ چگونه رسانه‌هاي آنلاين مي‌توانند نگرش شناختي ما را تغيير دهند» ارائه شده توسط معصومه نصیری به همایش «رسانه و علوم شناختی»

✅توجهمان را ارزان معامله نکنیم.

#علوم‌شناختی #اقتصاد_توجه

#عصر_هوشمندی، مجموعه تخصصی سواد رسانه ای و اطلاعاتی

@asrehooshmandi