Forwarded from DAVLAT TILIDA ISH YURITISH VA MALAKA OSHIRISH MARKAZI
Davlat tilida ish yuritish asoslarini oʻqitish va malaka oshirish markazi f.f.d., dots. Inomjon Azimovning "Jadidlar faoliyatida alifbo va imlo masalalari" nomli kitobi nashr etildi.
Kitob oʻzbek yozuvi hamda oʻzbek tilshunosligi tarixi bilan shugʻullanuvchi mutaxassis-tadqiqotchilar, shuningdek, oʻqituvchilar, bakalavriat va magistratura talabalariga birlamchi manbalardan koʻchirmalar sifatida foydalanishlari uchun moʻljallangan.
Bizning manzillar:
Veb-sahifa |Telegram | Facebook | Youtube
Kitob oʻzbek yozuvi hamda oʻzbek tilshunosligi tarixi bilan shugʻullanuvchi mutaxassis-tadqiqotchilar, shuningdek, oʻqituvchilar, bakalavriat va magistratura talabalariga birlamchi manbalardan koʻchirmalar sifatida foydalanishlari uchun moʻljallangan.
Bizning manzillar:
Veb-sahifa |Telegram | Facebook | Youtube
#ona_tilim_mangu_makonim
O‘ZBЕKCHA KUYLANG
(«O‘zbekiston 24» telekanali suxandoni
Arevat Grigoryanga)
Qay zamon keldiki, ustimiz yechib,
Choponni ko‘mishni odatga yo‘ydik.
Hatto «o‘zbek» degan unvondan kechib,
Ajnabiy poyiga boshimiz qo‘ydik!
Farzandimiz o‘zga tilda sharaqlab,
So‘zladi, zavqlandik, chapaklar chaldik!
Ikki o‘zbek boshqa tilda valaqlab...
Qarang, oqibatda kim bo‘lib qoldik?
Arman qiz sochini o‘zbekcha o‘rib,
O‘zbekka o‘zbekcha o‘rgatib qo‘ydi!
Yuragim zavqlanar, ham og‘rir ko‘rib,
U bizni o‘zidan ortiqroq suydi!
Men unga boshimni tekkizib yerga,
O‘zbekcha ta’zimlar qilaman cheksiz!
Nasrga solaman sig‘masa she’rga,
Arevat, siz toza o‘zbek qizisiz!
Arevat, o‘zbekcha kuylang, baralla,
Bobo o‘zanidan ketganlar qaytar!
Ishonaman, kelar shundayin palla,
Dunyo ko‘nglidagin o‘zbekcha aytar!
✍️Fozil Farhod
Kanalga ulanish 👉https://t.iss.one/UZTRJ
O‘ZBЕKCHA KUYLANG
(«O‘zbekiston 24» telekanali suxandoni
Arevat Grigoryanga)
Qay zamon keldiki, ustimiz yechib,
Choponni ko‘mishni odatga yo‘ydik.
Hatto «o‘zbek» degan unvondan kechib,
Ajnabiy poyiga boshimiz qo‘ydik!
Farzandimiz o‘zga tilda sharaqlab,
So‘zladi, zavqlandik, chapaklar chaldik!
Ikki o‘zbek boshqa tilda valaqlab...
Qarang, oqibatda kim bo‘lib qoldik?
Arman qiz sochini o‘zbekcha o‘rib,
O‘zbekka o‘zbekcha o‘rgatib qo‘ydi!
Yuragim zavqlanar, ham og‘rir ko‘rib,
U bizni o‘zidan ortiqroq suydi!
Men unga boshimni tekkizib yerga,
O‘zbekcha ta’zimlar qilaman cheksiz!
Nasrga solaman sig‘masa she’rga,
Arevat, siz toza o‘zbek qizisiz!
Arevat, o‘zbekcha kuylang, baralla,
Bobo o‘zanidan ketganlar qaytar!
Ishonaman, kelar shundayin palla,
Dunyo ko‘nglidagin o‘zbekcha aytar!
✍️Fozil Farhod
Kanalga ulanish 👉https://t.iss.one/UZTRJ
#Jarayon
Olmazor tumani hokimligi xodimlariga malaka oshirish sertifikatlari hamda kitoblar topshirildi.
Davlat tilida ish yuritish asoslarini o‘qitish va malaka oshirish markazi tomonidan Olmazor tumani hokimligida tashkil etilgan «O‘zbek adabiy tili me’yorlari va davlat tilida ish yuritish» o‘quv kursi tashkil etilgan edi.
👉batafsil
Kanalga ulanish 👉https://t.iss.one/UZTRJ
Olmazor tumani hokimligi xodimlariga malaka oshirish sertifikatlari hamda kitoblar topshirildi.
Davlat tilida ish yuritish asoslarini o‘qitish va malaka oshirish markazi tomonidan Olmazor tumani hokimligida tashkil etilgan «O‘zbek adabiy tili me’yorlari va davlat tilida ish yuritish» o‘quv kursi tashkil etilgan edi.
👉batafsil
Kanalga ulanish 👉https://t.iss.one/UZTRJ
#bilib_oling
Beshik kertti
Yaqin o‘tmishgacha bizda beshik kertti, degan udum bo‘lgan. Bu udumga ko‘ra qiz bolani chaqaloqligidayoq kimgadir unashtirib qo‘yishgan. Ba’zi viloyatlarimizda bu udum “qulog‘ini tishlatti”, deb ataladi.
Xo‘sh, “beshik kertti” iborasidagi “kertti” so‘zining ma’nosi nima? Mahmud Koshg‘ariy izohiga ko‘ra “kertik” so‘zi belgi degan mazmunda keladi. “Kertti” esa, “kesilgan, o‘yiq” deb izohlangan.
Umuman, bu ibora “beshigida belgili qildi”, degan ma’noni anglatadi.
Eshqobil Shukur
Kanalga ulanish 👉https://t.iss.one/UZTRJ
Beshik kertti
Yaqin o‘tmishgacha bizda beshik kertti, degan udum bo‘lgan. Bu udumga ko‘ra qiz bolani chaqaloqligidayoq kimgadir unashtirib qo‘yishgan. Ba’zi viloyatlarimizda bu udum “qulog‘ini tishlatti”, deb ataladi.
Xo‘sh, “beshik kertti” iborasidagi “kertti” so‘zining ma’nosi nima? Mahmud Koshg‘ariy izohiga ko‘ra “kertik” so‘zi belgi degan mazmunda keladi. “Kertti” esa, “kesilgan, o‘yiq” deb izohlangan.
Umuman, bu ibora “beshigida belgili qildi”, degan ma’noni anglatadi.
Eshqobil Shukur
Kanalga ulanish 👉https://t.iss.one/UZTRJ
#bilib_oling
Barsetkaning o‘zbekchasi nima?
Barsetka tutaman. Qulay idish. Ichiga talay narsani sig‘dirsa
bo‘ladi. Hujjat-pujjat, pul-muldan tashqari kalit-palit, fleshka, hatto kichikroq telefonni ham joylasa bo‘ladi.
Aslida bu so‘z italyan tilidan tarqalgan bo‘lib, «sumkacha» ma’nosini bildiradi.
Lekin bu matohni o‘zbek tilida qanday atasak bo‘larkin, deb o‘ylab yuraman. Hamyon desak, hamyonda faqat pul saqlanadi. Qopchiq desak, kichikroq bo‘lishi kerak. Yaqinda Abdulla Qodiriyni mutolaa qila turib, xilondon degan so‘zga duch keldim.
«O‘zbek tilining izohli lug‘ati»ni varaqlasam, xayriyat, unda bu so‘z bor ekan. Izohi ushmundoq:
XILONDON
esk. Ichiga soqoltaroq, qayirma pichoq, tishkovlagich kabi buyumlar solib, belboqqa osib yuriladigan, charmdan yasalgan kichik sumka. Qo‘lida o‘sha o‘zing ko‘rgan xilondoni, oyog‘ida nag‘malik etik. Abdulla Qodiriy. “Kichik asarlar”.
Xullas, xilondon barsetkaning o‘zginasi ekan-da. Lekin hozircha bu so‘zning qanday paydo bo‘lgani va ildizi haqida biror ma’lumotni topolmadim.
BOBOSO‘Z IZIDAN
(So‘zlar bilan so‘zlashuv)
✍️Eshqobil Shukur
Kanalga ulanish 👉https://t.iss.one/UZTRJ
Barsetkaning o‘zbekchasi nima?
Barsetka tutaman. Qulay idish. Ichiga talay narsani sig‘dirsa
bo‘ladi. Hujjat-pujjat, pul-muldan tashqari kalit-palit, fleshka, hatto kichikroq telefonni ham joylasa bo‘ladi.
Aslida bu so‘z italyan tilidan tarqalgan bo‘lib, «sumkacha» ma’nosini bildiradi.
Lekin bu matohni o‘zbek tilida qanday atasak bo‘larkin, deb o‘ylab yuraman. Hamyon desak, hamyonda faqat pul saqlanadi. Qopchiq desak, kichikroq bo‘lishi kerak. Yaqinda Abdulla Qodiriyni mutolaa qila turib, xilondon degan so‘zga duch keldim.
«O‘zbek tilining izohli lug‘ati»ni varaqlasam, xayriyat, unda bu so‘z bor ekan. Izohi ushmundoq:
XILONDON
esk. Ichiga soqoltaroq, qayirma pichoq, tishkovlagich kabi buyumlar solib, belboqqa osib yuriladigan, charmdan yasalgan kichik sumka. Qo‘lida o‘sha o‘zing ko‘rgan xilondoni, oyog‘ida nag‘malik etik. Abdulla Qodiriy. “Kichik asarlar”.
Xullas, xilondon barsetkaning o‘zginasi ekan-da. Lekin hozircha bu so‘zning qanday paydo bo‘lgani va ildizi haqida biror ma’lumotni topolmadim.
BOBOSO‘Z IZIDAN
(So‘zlar bilan so‘zlashuv)
✍️Eshqobil Shukur
Kanalga ulanish 👉https://t.iss.one/UZTRJ
Telegram
Vazirlar Mahkamasi huzuridagi O‘zbek tilini rivojlantirish jamg‘armasi
Vazirlar Mahkamasi huzuridagi O‘zbek tilini rivojlantirish jamg‘armasi
#bilib_oling
Oʻzbek tili tarixiy taraqqiyoti va oʻzbеk etnоnimi
Oʻzbek tili eng qadimiy tillardan biri. Albatta, dastavval, mazkur til “oʻzbek tili” deya atalmagani barchamizga ma’lum.
Uning qadimiy bosqichlari haqida turkologlar, tilshunoslar turli fikrlarni, turli tasniflarni qayd etganlar.
Biz ham mazkur monografiyada oʻzbek tilining tarixiy taraqqiyotini an’anaviy tarzda 4 bosqichga ajratishni ma’qul koʻrdik.
1) qadimgi turkiy til;
2) eski turkiy til;
3) eski oʻzbek adabiy tili;
4) hozirgi oʻzbek adabiy tili.
Qadimgi turkiy til hamda eski turkiy til barcha turkiy tillarning taraqqiyotida mavjud boʻlgan bosqichlardir. Chunki bu davrlarda turkiy tillarning hech birisining oʻziga xos xususiyatlari paydo boʻlmagan, barcha turkiy xalqlar yagona tildan foydalangan.
Toʻgʻri, ayrim qabila, urugʻ foydalangan til shakli umumiy turkiy tildan farqlari boʻlgan, ammo ular alohida til sifatida shakllanib ulgurmagan.
XII asr oxiri XIII asr boshlarida asta-sekin turkiy xalqlarning
tillaridagi farqlar, ularning oʻziga xos xususiyatlari yuzaga kela boshlagan.
"OʻZBЕK TILINING SHАKLLАNISHI VА RIVОJLАNISHI TАRIXI"
А.R.MАTNIYAZОV, B.YUSUFOV
Kanalga ulanish 👉https://t.iss.one/UZTRJ
Oʻzbek tili tarixiy taraqqiyoti va oʻzbеk etnоnimi
Oʻzbek tili eng qadimiy tillardan biri. Albatta, dastavval, mazkur til “oʻzbek tili” deya atalmagani barchamizga ma’lum.
Uning qadimiy bosqichlari haqida turkologlar, tilshunoslar turli fikrlarni, turli tasniflarni qayd etganlar.
Biz ham mazkur monografiyada oʻzbek tilining tarixiy taraqqiyotini an’anaviy tarzda 4 bosqichga ajratishni ma’qul koʻrdik.
1) qadimgi turkiy til;
2) eski turkiy til;
3) eski oʻzbek adabiy tili;
4) hozirgi oʻzbek adabiy tili.
Qadimgi turkiy til hamda eski turkiy til barcha turkiy tillarning taraqqiyotida mavjud boʻlgan bosqichlardir. Chunki bu davrlarda turkiy tillarning hech birisining oʻziga xos xususiyatlari paydo boʻlmagan, barcha turkiy xalqlar yagona tildan foydalangan.
Toʻgʻri, ayrim qabila, urugʻ foydalangan til shakli umumiy turkiy tildan farqlari boʻlgan, ammo ular alohida til sifatida shakllanib ulgurmagan.
XII asr oxiri XIII asr boshlarida asta-sekin turkiy xalqlarning
tillaridagi farqlar, ularning oʻziga xos xususiyatlari yuzaga kela boshlagan.
"OʻZBЕK TILINING SHАKLLАNISHI VА RIVОJLАNISHI TАRIXI"
А.R.MАTNIYAZОV, B.YUSUFOV
Kanalga ulanish 👉https://t.iss.one/UZTRJ
Telegram
DAVLAT TILINI RIVOJLANTIRISH DEPARTAMENTI
Vazirlar Mahkamasining Davlat tilini rivojlantirish departamenti rasmiy sahifasi
Murojaatlar uchun: @Davlat_tili_murojaat_bot
Murojaatlar uchun: @Davlat_tili_murojaat_bot
Forwarded from Jadid.uz
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
Oʻzbekiston Respublikasi madhiyasi 32 yoshda
1992-yil 10-dekabr – «O‘zbekiston Respublikasining Davlat madhiyasi to‘g‘risida»gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuni qabul qilingan kun.
Davlat madhiyasining muallifi O‘zbekiston Qahramoni, O‘zbekiston xalq shoiri Abdulla Oripov bo‘lib, musiqasini O‘zbekiston xalq artisti, atoqli bastakor Mutal Burhonov yaratgan.
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
Qish lug’ati
Ayoz – Bu so’z ham turkiy tillarga oid so’z sanaladi. Odatda quruq sovuq , achchiq sovuq uchun ishlatiladi. Bu so’zning tagi qadimgi turkiy tilda ham uchraydigan va “ochiq ko’k yuzi, osmon” ma’nolarini bildiradigan so’zga borib taqaladi.
Ayoz, o'tgan kuningni unutma,
Xom chorig'ingni quritma.
Buyug’ /Buyuq/ – qattiq sovuq. Bu ot qadimgi turkiy tilda “sovuqdan qotib o’lib qolmoq” ma’nosidagi bud- fe’lidan yasalgan so’zdir. Buyuq so’zi shevalarimizda ishlatilib kelinadi. Farg’onada, Qo’qon atrofida bu so’zni ko’p eshitganman. Odatda issiqroq havoda qavat-qavat qalin kiyinib olgan odamga e’tiroz ohangida : “Namuncha qalin kiyinib olibsan? Buyug’da qolganmisan?” deyiladi. Bud- so’zi Mahmud Qoshg’ariyning Devonida uch o’rinda keladi. Devonda shunday o’rnak bor: “Er tumlugqa budtı”- Odam sovuqdan qotib qoldi va o’ldi.
Bulduruq - Ayozli, sovuq kunlarda yoki tuman paytlarida nam havo zarralarining muzlashi natijasida hosil boʻladigan mayda qattiq qor; qirov.
Izg’irin - “sovuqqa shiddat bilan yo’naluvchi shamol” ma’nosida ishlatiladi. Bu ot izg’ir- feliga –ın qo’shimchasini qo’shish bilan yasalgan. Umuman olganda sovuq shamol desa bo’ladi.
Qahraton – bu so’z juda ham shiddatli sovuq ma’nosini bildirib, doim “qahraton qish, qahraton sovuq” birikmalari bilan ko’rinadi.
Qirov – sovuq havo natijasida paydo bo’lgan oppoq qorsimon zarralar. Bu so’z ham Devonda kıragu shaklida uchramoqda. G’ undoshining v ga o’zgarishi natijasida so’z “qirov qıråv” ga aylangan
Tuman - atmosferaning quyi qatlamlarida yuzaga keladigan mayda suv zarralari. Qadimgi turkiy tilda ham bu so’z xuddi shunday tuman shaklida bo’lgan.
Tumov - burundan suv yoki nazla oqish kasalligidir. Umuman olganda burundan suyuqlik oqishidir. Bu so’z Mahmud Qoshg’ariyning “Devoni Lug’ati’t turk” asarida tumagu shaklida keladi. G’ undoshining v ga o’zgarishi natijasida so’z “tumov tumåv” ga aylangan (qadimgi turkiy tildagi buzagu- buzåv kabi).
Kanalga ulanish 👉 https://t.iss.one/dtrdep
Ayoz – Bu so’z ham turkiy tillarga oid so’z sanaladi. Odatda quruq sovuq , achchiq sovuq uchun ishlatiladi. Bu so’zning tagi qadimgi turkiy tilda ham uchraydigan va “ochiq ko’k yuzi, osmon” ma’nolarini bildiradigan so’zga borib taqaladi.
Ayoz, o'tgan kuningni unutma,
Xom chorig'ingni quritma.
Buyug’ /Buyuq/ – qattiq sovuq. Bu ot qadimgi turkiy tilda “sovuqdan qotib o’lib qolmoq” ma’nosidagi bud- fe’lidan yasalgan so’zdir. Buyuq so’zi shevalarimizda ishlatilib kelinadi. Farg’onada, Qo’qon atrofida bu so’zni ko’p eshitganman. Odatda issiqroq havoda qavat-qavat qalin kiyinib olgan odamga e’tiroz ohangida : “Namuncha qalin kiyinib olibsan? Buyug’da qolganmisan?” deyiladi. Bud- so’zi Mahmud Qoshg’ariyning Devonida uch o’rinda keladi. Devonda shunday o’rnak bor: “Er tumlugqa budtı”- Odam sovuqdan qotib qoldi va o’ldi.
Bulduruq - Ayozli, sovuq kunlarda yoki tuman paytlarida nam havo zarralarining muzlashi natijasida hosil boʻladigan mayda qattiq qor; qirov.
Izg’irin - “sovuqqa shiddat bilan yo’naluvchi shamol” ma’nosida ishlatiladi. Bu ot izg’ir- feliga –ın qo’shimchasini qo’shish bilan yasalgan. Umuman olganda sovuq shamol desa bo’ladi.
Qahraton – bu so’z juda ham shiddatli sovuq ma’nosini bildirib, doim “qahraton qish, qahraton sovuq” birikmalari bilan ko’rinadi.
Qirov – sovuq havo natijasida paydo bo’lgan oppoq qorsimon zarralar. Bu so’z ham Devonda kıragu shaklida uchramoqda. G’ undoshining v ga o’zgarishi natijasida so’z “qirov qıråv” ga aylangan
Tuman - atmosferaning quyi qatlamlarida yuzaga keladigan mayda suv zarralari. Qadimgi turkiy tilda ham bu so’z xuddi shunday tuman shaklida bo’lgan.
Tumov - burundan suv yoki nazla oqish kasalligidir. Umuman olganda burundan suyuqlik oqishidir. Bu so’z Mahmud Qoshg’ariyning “Devoni Lug’ati’t turk” asarida tumagu shaklida keladi. G’ undoshining v ga o’zgarishi natijasida so’z “tumov tumåv” ga aylangan (qadimgi turkiy tildagi buzagu- buzåv kabi).
Kanalga ulanish 👉 https://t.iss.one/dtrdep
