📘مسئلهٔ اسپینوزا

📝اروین یالوم

اروین دیوید یالوم در رمان «مسئلۀ اسپینوزا»، به زندگی اسپینوزا و آلفرد روزنبرگ، تئوریسین حزب نازی، پرداخته است. دکتر یالوم علّت علاقه‌اش به اسپینوزا را گرایش‌های سنّت‌شکنانۀ اسپینوزا، پیروی اینشتین از اسپینوزا و خدای اسپینوزا می‌داند که کاملاً هم‌تراز با طبیعت است (یالوم، ۱۳۹۲: ۱۹).
بنتو اسپینوزا - به زبان پرتغالی - خدا را همان طبیعت می‌دانست (همان: ۱۸۳-۲۹۷) و اولین صفحه از کتاب رساله الهی‌سیاسی او با این جمله و عبارت شروع می‌شود: ترس، خرافات می‌پرورد (همان: ۲۳۸). لذا بندیکت اسپینوزا - به زبان لاتینی - با رهایی از ترس، کتب مقدّس را کلام خداوند نشمرده و آن را چیزی بیش از تصوّرهای خیالی پیامبران نمی‌داند (همان: ۱۲۴-۱۲۵).

اسپینوزا زندگی اخروی را هم نفی کرده (همان: ۱۸۰) و معتقد است معجزه‌ها فقط به‌واسطۀ جهل انسان وجود دارند؛ چراکه در دوران باستان هر رویدادی که ممکن نبود با علّت‌های طبیعی آن را توضیح داد، آن را معجزه درنظر می‌گرفتند (همان: ۱۷۴). چنان‌که مذهب بافتی از رموز مسخره و احمقانه است (همان: ۲۳۸).

این سخنان سبب شد تا باروخ اسپینوزا - به زبان عبری - در بیست‌وچهار سالگی از جامعۀ مذهبی آمستردام - پدر اسپینوزا گویی اهل اسپانیا بود که به پرتغال مهاجرت کرد و سپس به آمستردام رفت (همان: ۲۶۵) - رانده شود و توسط یهودیان تکفیر گردد. عالمان یهودی در ابتدا به اسپنوزا، که سال‌ها مطالعات دینی داشت، به‌شرط آن‌که سکوت کند، جایگاه پژوهشگری در زمینۀ تورات و دریافت مستمری مادام‌العمر پیشنهاد کردند، اما او نپذیرفت (همان: ۲۰۶-۲۰۷). و این امر سبب طرد شدن اسپینوزا از جامعه و خانواده گردید تا جایی که برخی از نزدیکان اسپینوزا مانند خواهرش با خشم و نفرت او را کافر می‌خواندند (همان: ۸۴-۸۵-۸۸).

اسپینوزا، که سال‌ها منزوی بود و با اشتغال به تراشیدن شیشه‌های عدسی ساده می‌زیست (همان: ۲۳۱)، به نوشتن کتاب مشهور اخلاق اقدام نمود و سرانجام در سنّ چهل‌وپنج سالگی دیده از جهان فروبست بدون آن‌که تصویر و عکسی از خود به یادگار گذاشته باشد (همان: ۲۲).

منبع:
_ یالوم، اروین، ۱۳۹۲، مسئلۀ اسپینوزا، ترجمه زهرا حسینیان، مشهد، ترانه.
https://t.iss.one/Minavash

📘جنگ آدم‌کشی مجاز است

📝کورت توخولسکی

نویسنده و روزنامه‌نگار آلمانی، کورت توخولسکی (۱۸۹۰-۱۹۳۵)، جنگ را وهمی ناسیونالیستی و حماقتی هیچ و پوچ برای مردن شمرده (توخولسکی، ۱۳۸۹: ۵۶) و معتقد است:

جنگ درنهایت یعنی آدم‌کُشیِ مجاز (همان: ۱۴) و تجلیل از یه نفر که تو جنگ کشته شده، یعنی به کشتن دادن سه نفر دیگه توی جنگ بعدی (همان: ۴۳).

منبع:

_ توخولسکی، کورت، ۱۳۸۹، بعضی‌ها هیچ‌وقت نمی‌فهمن، ترجمه محمدحسین عضدانلو، تهران، افراز.
https://t.iss.one/Minavash