تلگرام، ایران مجازی و نمایشگاه رسانه‌های دیجیتال

نوشته #محمد_صادق_افراسیابی

در شماره ۹۰ #ماهنامه_مدیریت_ارتباطات
👇
@cm_magazine

برای خرید و یا اشتراک با شماره ۸۸۹۰۴۸۸۲ تماس حاصل فرمائید.

⁠ تبعاتِ خطرناک حضور همیشگی «اسکرین»

✍🏽 #زهرا_اجاق/ عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

◽️ همه‌گیری و طرح عنوان «اینفودمی» در کنار «پاندمی»، اگرچه احتیاط نسبت به اخبار، به‌ویژه در بستر فناوری‌های نوین را افزایش داد، اما موجب هدایت پژوهش‌های بیشتری به سمت درک بهتر رابطۀ مصرف اخبار نگران‌کننده بر سلامت عمومی نیز شد. اکنون این سؤال مطرح است که آیا مصرف محتوای منفی رسانه‌های جمعی، مردم را در معرض خطر ابتلا به آسیب‌های روانی قرار می‌دهد؟

◽️ رسانه‌ها به بخش مهمی از حیات فردی و اجتماعی انسان‌ها در جهان معاصر تبدیل شده‌اند. برخی از حضور آنها خوشحال‌اند و عده‌ای ناراحت هستند. رسانه‌ها ظرفیت زیادی در انتقال اطلاعات، آگاهی‌بخشی و ایجاد پیوند و همبستگی میان افراد دارند. از این رو، مخالفت با رسانه‌ها عمدتاً از سوی گروه‌هایی مطرح می‌شود که افزایش آگاهی و همبستگی عمومی، منافع آنها را تهدید می‌کند، اما این، تنها یک کفهٔ ترازو است.

◽️در جهان اتفاقات زیادی می‌افتد، اما رسانه‌ها اغلب پنجره‌ای را جهت نگریستن به جهان برای مخاطبان‌شان می‌گشایند که می‌تواند موجب ترس و نگرانی آنها شود. رسانه‌ها و به‌ویژه محتوای اخبار همیشه از این نظر مورد انتقاد بوده‌اند، اما از سال ١٩٩٥ و پس از بمب‌گذاری در شهر اوکلاهما، اثرگذاری اخبار منفی بر روح و روان مخاطبان به موضوع مطالعاتی جدی در حوزۀ ارتباطات تبدیل شد.  

◽️ آسیب روانی، رفتار، شناخت یا تجربه‌ای غیرعادی است و اختلال‌های اضطراب، بی‌اشتهایی، افسردگی، شخصیت، خواب، اسکیزوفرنی، ترس کنترل‌نشده، برانگیختگی فیزیولوژیکی بیش از حد و افکار ترسناک نمونه‌هایی از آن است. اما نترسیم. رسانه‌های خبری سنتی، اغلب عامل و پدیدآورندۀ دست‌اول این اختلالات نیستند، بلکه آنها با نمایش رویدادها و صحنه‌های اضطراب‌آور می‌توانند زمینۀ ابتلا به این اختلالات را فراهم آورند. از این رو گفته می‌شود که رسانه‌ها موجب «آسیب‌های روانی پس از سانحه» می‌شوند.

◽️ بحث دربارۀ اثر رسانه‌ها بر اضطراب و سایر آسیب‌های روانی با گسترش رسانه‌های نوین جدی‌تر شده و گاهی بزرگ‌ترها همان ترسی را که از تنها گذاشتن فرزندان‌شان با ماهواره داشتند، به استفادۀ کودکان و نوجوانان از گوشی‌های هوشمند و اینترنت تسری می‌دهند. ولی واقعیت این است که این بحث‌ها زیاد شده، چون تنوع و تعداد رسانه‌های مورد استفاده افزایش یافته و فراوانی و در دسترس‌بودن‌شان موجب نگرانی بیشتر از تأثیرات‌شان شده است. 

◽️ اضطراب، اندوه و ملال پس از دریافت اخبار یا هر گونه محتوای منفی و ناخوشایند دربارۀ همۀ رسانه‌ها مطرح بوده و با ظهور رسانه‌های نوین از نظر ماهیت افزایش نیافته است. رسانه‌های نوین موجب اشباع رسانه‌ای دنیای ما شده‌اند؛ به‌طوری‌ که صفحه (اسکرین) در زندگی روزمرۀ ما حضور همیشگی یافته است. بنابراین امروزه شانس ابتلا و بروز آسیب‌های روانی بیشتر شده است.

اما راه‌حل چیست؟
آیا باید از رسانه‌ها پرهیز کرد؟ در این صورت، هنگام رخداد رویدادهای بحرانی و فجایع با نیاز اطلاعاتی‌مان چه کنیم؟ در حالی که نظریۀ وابستگی رسانه‌ای تأیید کرده که دقیقاً هنگام آشفتگی‌های اجتماعی، نیاز شدید به یافتن اطلاعات و همچنین حفظ و تقویت روابط بین‌فردی برای دریافت حمایت متقابل پدیدار می‌شود؛ بنابراین در زمان بحران است که مردم تمایل دارند وابستگی خود را به رسانه‌ها افزایش دهند و به‌منظور اتخاذ تصمیمات درست برای محافظت از خود و عزیزان‌شان در جست‌وجوی مدام و مداوم اطلاعات دقیق و به‌روز هستند.
◽️  آنچه همۀ پژوهش‌ها دربارۀ آن اتفاق نظر دارند، کنترل و مدیریت مدت‌زمانی است که شخص صرف مصرف رسانه‌ای می‌کند. مثلاً مطالعات نشان داده‌اند که انجام بازی‌های ویدئویی به‌طور افراطی موجب دلتنگی و اندوه می‌شود، ولی این بازی‌ها در صورتی موجب افسردگی، اضطراب و فشار روانی می‌شوند که شخص به ‌حدی بازی کند که کارکردهای زندگی سالم او مختل شود.


🗞 متن کامل این یادداشت در شماره ١٤٦ ماهنامه مدیریت ارتباطات


#سواد_رسانه‌ای
#ماهنامه_مدیریت_ارتباطات


🆔 @MLiteracy