A)Kelib chiqishiga kòra
1. fiziologik
2. Patologik
B) keltirib chiqaruvchi sababga kòra
1. Fizik- yuqori harorat mexanik shikastlanishlar
2. Kimyoviy - organik moddalar , kislatalar ishqorlar spirtlar boshqa birikmalar
3. Biologik-organizmda hosil buladegan fiziologik moddalar M.n prostaglandinlar . Atsitilxolin endotoksinlar

Mexanizmni
3 xil mexanizm bor
1. Neyrogen - arteriolalarga .prekapilyarlarga simpatikka nisbatan parasimpatikka tasir kuchli bòlishi
2 . Gumoral - tomirlarni kengaytirivchi moddalarni miqdorini oshishi . M n. Gistamin
3. Neyroparalitik - to'qimalarga har xil omillar uzoq vaqt tasir etganda

Arterial gipermiyani ahamiyati
1. A'zo va to'qimani faoliyatini kuchayishi
2. Mahalliy immunitet . Immunoglobulin . Limfositlar . Fagositoz qiluvchi hujayralar aktivlanishi boshqa moddalarni kòp miqdorda oqib kelishi
3. Hujayra va to'qimani gipertorofiyasi va giperplaziyasi
4.moddalar almashuvi yaxshilanadi

• Polidipsiya - tez chanqash
• Poliuriya - siydikning ko‘p ajralishi
• Polifagiya - ko‘p ovqat iste’mol qilish, to‘qlik hissining yo‘qligi

@Lab_termin

✅ Qattiq parda (dura mater).
Orqa miya qattiq pardasi umurtqa pog‘onasidagi kanal devori bilan orqa miya orasida joylashadi. Kanal devori bilan qattiq parda orasida epidural bo‘shliq - cavitas epiduralis joylashib, bu sohada yog‘ to‘qimalari va venoz chigallar uchraydi.

✅ To‘rsimon parda (arachnoidea).
Qattiq pardaning ostida to‘r parda joylashgan bo‘lib, bu pardalar orasida subdural bo‘shliq - spatium subdurale bo‘ladi. To‘r parda orqa miyaning egat va tirqishlari ustidan yo‘naladi.

✅ Yumshoq parda (pia mater).
Orqa miya egatlarining ichiga kirib, uni har tarafdan o‘raydigan parda esa yumshoq parda deb nomlanadi. To‘r va yumshoq pardalar orasida subaroxnoidal bo‘shliq - cavitas subarochnoidalis joylashadi. Bu 
bo‘shliq orqa miya suyuqligi - liquor cerebrospinalis bilan to‘lib turadi.

‼️ Orqa miya pardalari yuqoriga, bosh miyaning xuddi shunday pardalariga davom etadi.

https://t.iss.one/Lab_termin

Liquvor-Orqa miya suyuqligi(boshqa nomi - CSF) - muayyan suyuq, orqa miya va miya bilan yaqin munosabatda bo'lgan. Bu miya tomir pleksus tomonidan ishlab chiqarilmoqda. 24 soat taxminan 400-600 ml CSF ishlab chiqaradi. Kuniga 1000. Serebrospinal suyuqlik butunlay 6 8 martagacha yangilanadi .tarkibi limfaga yaqin lekin oqsil kam .
Vazifalari
1. Xavfsizlik. Bu zarba, bosim o'zgarishlar, siqilish va mexanik tabiatning boshqa salbiy ta'siridan orqa miya va miya himoya suv yostiq hosil qiladi.

2. Serebrospinal suyuqlik - miya massasi hujayra o'sishi uchun zarur bo'lgan kuch manbai hisoblanadi. Va hatto postnatal davrda , bu suyuqlik almashinuvidagi muhim rol o'ynaydi nerv to'qimalarining. Orqa miya suyuqligi, pericellular va perivasküler joylar to'ldirish, asab tizimi hujayralari bilan aloqada keladi. Bu keyin metabolizm mahsulotlari yutadi va hujayra o'z faoliyati uchun zarur moddalarni beradi.

3. sozlash , osmotik bosimini miya to'qimalarida doimiy qiymatini saqlab turadi

✅ Neytrofillar:
⬆️ Ko'payadi: Yallig'lanish, stress, bakterial infeksiya va kuyish vaqtida.
⬇️ Kamayadi: Radiatsiya ta'sirida, ma'lum dorilardan zaharlanish, Vit B12 defitsiti, sistemali qizil bo'richada.

✅ Eozinofillar:
⬆️ Ko'payadi: Allergik, autoimmun va parasitik kasalliklarda.
⬇️ Kamayadi: o'tkir allergik reaksiya vaqtida, stress va dorilardan zaharlanishda.

✅ Bazofillar:
⬆️ Ko'payadi: Allergiya, leykemiya, o'sma, gipotiroidizmning ma'lum davrida.
⬇️ Kamayadi: homiladorlik, ovulatsiya, stress va gipotiroidizmning ma'lum davrida.

✅ Limfotsitlar:
⬆️ Ko'p: virusli infeksiyalar, ba'zi leykemiyalarda, infeksiyali mononukleozlarda.
⬇️ Kam: Surunkali kasalliklar, OIV, immunosupressiyada, kortizol bilan davolashda.

✅ Monotsitlar:
⬆️ Ko'p: Virus va zamburug'li infeksiyalarda, tuberkuloz.
⬇️ Kam: qizil suyak ko'migi supressiya qilinganda va kartizol bilan davolaganda.
@Lab_termin

⚙Ko‘pchilikka ma’lum bo‘lmasa-da, tana hididagi o‘zgarishlar ayrim sog‘liq muammolaridan darak berishi mumkin. Quyidagi hollarda ehtiyot bo‘lish tavsiya etiladi:
1️⃣ Qandli diabet (diabetik ketoatsidoz)
🔵 Hid: Mevalarga yoki acetonga o‘xshash.
🔵 Sabab: Qonda ketonlar ortib ketadi. Bu holat hayot uchun xavfli bo‘lishi mumkin!
2️⃣ Jigar yetishmovchiligi
🔵 Hid: Yoqimsiz, murakkab va o‘ziga xos “jigar hidi”.
🔵 Sabab: Organizmda toksinlar yig‘ilib qoladi.
3️⃣ Buyrak yetishmovchiligi
🔵 Hid: Baliq yoki ammiakka o‘xshash.
🔵 Sabab: Qon tozalovchi buyraklar faoliyati buziladi.
4️⃣ Tireotoksikoz (qalqonsimon bez faolligining ortishi)
🔵 Hid: Haddan ortiq ter ajralishi va hidli ter.
🔵 Sabab: Gormonlar almashinuvidagi buzilish.
5️⃣ Fenilketonuriya (irsiy kasallik)
🔵 Hid: Myshyak (mog‘or) yoki sichqon hidiga o‘xshash.
🔵 Sabab: Fenilalanin nomli aminokislota parchalanmaydi.

⚠️ @Lab_termin| obuna bo'lish unutmang ⚠️

Ichak epiteliysi hujayralari — 2–5 kun ichida yangilanadi.
😎Terining tashqi qatlami — taxminan 2–4 haftada yangilanadi.
😎Qizil qon tanachalari (eritrotsitlar) — 3–4 oyda almashinadi.
😎Suyak hujayralari — o‘rtacha 10 yilda to‘liq almashinadi.

🟣Neyronlar (asosan miya hujayralari) esa ko‘p hollarda umr bo‘yi saqlanadi, ular o‘zini yangilamaydi yoki juda cheklangan darajada yangilanadi.

⏩Shuning uchun, hamma hujayralar bir vaqtda va aynan 7 yilda yangilanadi, degan gap to‘liq to‘g‘ri emas, lekin organizmning katta qismi doimiy ravishda yangilanib turadi.

⚠️ @Lab_termin| obuna bo'lish unutmang ⚠️

Диарея (диарея) - бу тез-тез ичак ҳаракатлари ва бўшашган ахлат билан намоён бўладиган патологик ҳолат.  Диарея катталар ва болаларда учрайди.

САБАБЛАРИ

Ичакдаги суюқлик ва электролитларнинг эмишини бузилиши туфайли пайдо бўлади.  Бунинг сабаблари қуйидагича бўлиши мумкин:

Секретор шакли нотўғри дозада баъзи лаксатифлар, заҳар, вабо вибрионлари туфайли юзага келади.  Кўп миқдорда ёруғлик, ҳидсиз нажас ва қон ва йиринг аралашмалари мавжуд.

Экссудатив шаклга ичак инфекциялари (дизентерия, салмонеллёз), гельминтозлар, Крон касаллиги, ярали колит, ошқозон касалликлари сабаб бўлади.  Нажас кўп эмас, қон ва йиринг билан бўялган, баъзан очиқ сариқ ёки яшил рангга эга.

Осмолар шакли ошқозон ости бези ферментатив функциясининг бузилиши, ротавирус билан юқиши билан юзага келади.  Кўпинча касаллик болаларда учрайди.

Ичакнинг кинетик функциясини бузганлиги сабабли, диарея кўпинча стресс туфайли юзага келади.

АЛОМАТЛАР

Бўшашган ахлат - бу диареянинг асосий аломати.  Қўшимча белгилар:

қорин оғриғи, колик;

метеоризм;

кўнгил айниш, қусиш;

иситма;

тенесмус (нажасни сохта чақириш).

ДИАГНОСТИКА

Нажас патологик флора, протозоан микроорганизмлар ва гельминт тухумлари борлиги учун текширилади.  Агар диарея сурункали бўлса, унда ички органларнинг ультратовуш текшируви, колоноскопия ва агар керак бўлса, тўқима биопциясини ўтказиш керак.

ДАВОЛАШ

Диареяни қандай даволаш мумкинлиги ҳақидаги саволга аниқ жавоб йўқ.  Диареяни даволаш асосий сабабга боғлиқ.

Юқумли лезён билан антибиотиклар буюрилади (Левомицетин, Бисептол, Норбактин), сулфаниламидлар, нитрофуранлар.

Агар бўшашган стул стресс билан боғлиқ бўлса, седатив ва транквилизаторлар қўлланилади (Тазепам, Седухен, Грандахин, Персен).

Сувсизланганда (одатда болаларда) вена ичига суюқлик берилади.  Реҳидрон ва Гастролит, турли хил энтеросорбентлар ва пробиётикларни қабул қилиш тавсия этилади.

Диета

Но4 диета буюрилади, кўп суюқлик ичиш тавсия этилади.  Гуручли булон, кам ёғли шўрвалар, пиширилган сабзавотлар, нон ўрнига кракерлар ҳам тавсия этилади.  Ёғли, қовурилган, шўр, мевалар, шарбатлар, хом сабзавотлардан фойдаланишга йўл қўйилмайди.

ХАВФ

Сувсизланиш содир бўлиши мумкин.  Диарея айниқса болаларда хавфлидир.  Ичак инфекциялари билан сепсис пайдо бўлиши мумкин.  Электролитларни ювиш соқчилик ва юрак тўхташига олиб келиши мумкин.

РИСК ГРОУП

Кўпинча диарея болалар, қариялар ва иммунитети заиф бўлганларда учрайди.

Олдини олиш

Шахсий гигиена қоидаларига риоя қилиш (биринчи навбатда қўл ювиш), фақат ювилган сабзавот ва меваларни истеъмол қилиш.

@Lab_termin

Miya va oshqozon deyarli bir xil funksiyani bajaradi. Oshqozon yegan ovqatlarimizni hazm qilsa, miyamiz biz oʻqigan, eshitgan va koʻrgan maʼlumotlarni hazm qiladi.

Qanchalik paradoksal boʻlmasin oshqozonimiz miyamizdan koʻra aqlliroqdir. Siz ayniga ovqat yesangiz oshqozoningiz buni chiqarib tashlaydi.

Lekin aynigan informatsiya, notoʻgʻri maʼlumotlarni miyamiz hech qachon qaytarib chiqarmaydi. Aksincha uni hazm qilib butun fikrlash sistemamizni buzadi!

Xulosa: endi sen soatlab nima ovqat yeyish, uni tanlashdan koʻra vaqtingni nimani farqlashga sarflashni yaxshi bilasan og'ayni)

@Lab_termin

Bu qonning koagulyatsiyasini (qotishini) ko’rsatib beradigan metod hisoblanadi. Barchamizga ma’lumki qonda koagulyatsion tizim mavjud bo’lib u qon yo’qotish vaqtida qonni qotiradi va tromblar hosil qiladi, shu tarzda qon ketishini to’xtatadi. Agar bu tizim noto’g’ri ishlashni boshlasa Infarkt va Insult kabi jarayonlarga olib keladi

– фиброз караш ҳосил қилувчи яллиғланиш касаллиги. Жойлашишига қараб: - Бурун ҳалқум дифтерияси - Дифтерияли круп (ҳиқилдоқ, трахея, бронх) - Шиллиқ қават дифтерияси (жинсий аъзолар, кўз) - Турли органларни комбинатсиялашган дифтерияси Болаларда 90% ҳолатларда дифтерия ҳалқумни зарарлайди.

⭕️СAБAБЛAРИ:

Организмга Cорйнебактериум дипҳтҳериа тушиши, ҳаво-томчи йўл билан юқади, жинсий йўл, бемор нарсаларидан фойдаланиш, маиший буюмлар орқали юқиши мумкин. Бактериялар сутда, сут маҳсулотларида сақланади.

⭕️БЕЛГИЛAРИ:

- Бурундан шиллиқ, шиллиқ сероз ажралмалар - Томоқда кучли оғриқ - Томоқ, ҳиқилдоқ шиши - Кучли бош оғриқ - Кўнгил айниш, қайт қилиш - Тери, кўз шиши - Терида яралар ҳосил бўлиши - Кучли йўтал - Овоз хириллаши - Бўйин лимфа тугунлари катталашиши - Жинсий аъзолардан йирингли ажралмалар, сийдик чиқарганда оғриқ

⭕️ДИAГНОСТИКA:

- Шиллиқ қаватлардан суртманинг бактериологик текшируви - ПСР диагностика - Бактериологик екиш - Ларингоскопия - Невролог, кардиолог кўриги.

⭕️ДAВОЛAШ:

- Aнтитоксик зардоб - Глюкоза, витамин C препаратлари - Плазмоферез - Aнтибиотикотерапия Болаларни даволашда катталарда фойдаланилган воситалари ишлатилади.

⭕️ПAРҲЕЗ:

Даволаш пайтида бемор кўпроқ суюқ ва ярим суюқ овқатларни тановул қилиши, ёғли овқатларни чеклаши лозим.

⭕️AСОРAТЛAРИ:

- Инфексион-токсик шок - Буйрак йетишмовчилиги - Неврит - Миокардит - Токсик нефроз - Токсик ва гипертоксик турларда ўлим ҳолатлари.

⭕️ҲAВФ ГУРУҲИ:

- Сурункали тонзиллит - 7 ёшгача болалар - 40 ёшдан катта бўлганлар - Мактаб ва боғча ходимлари

⭕️ПРОФИЛAКТИКA:

Дифтериядан емланиш (катталга – тери остига, кичик ёшдаги болаларга – мушак орасига).

@Lab_termin