#kun_tarixi
20-Iyul. Xalqaro shaxmat kuni.
1966 yildan boshlab, 20-iyul kuni Xalqaro shaxmat kuni nishonlandi. Ushbu bayram FIDE - Jahon shaxmat federatsiyasi qarori bilan 1924 yilda shu kuni tashkil etilgan.
O'yin nomi fors tilidan olingan bo’lib: shax mat - hukmdor o'lgan degan ma’noni anglatadi.
Shaxmatning vatani Hindiston hisoblanadi. 5-asrda shaxmatning izdoshi – “chaturanga” o'yini paydo bo'ldi.
Shaxmat 64 dona karton taxtadan iborat bo'lib, unda 32 dona (16 dona oq va qora) bo'ladi. Ikki sherik o'ynaydigan ushbu o'yinning maqsadi dushman shohini boy sundirish. Shaxmat o'yini xotira, aqliy qobiliyat, ijodiy va mantiqiy fikrlashni rivojlantirishga yordam beradi deb ishoniladi. FIDE ma'lumotlariga ko'ra, bugungi kunda shaxmat dunyoning 107 mamlakatida sport turi sifatida tan olingan.

#kun_tarixi
21-Iyul. Oyga birinchi marta qadam qo’yildi.
1969 yil 21 iyulda birinchi marta oy yuzasiga Amerikaning "Apollo 11" kemasi qo'mondoni Neil Armstrong qadam qo’ydi.
Kema ekipaji uch kosmonavtdan iborat edi. Ekspeditsiya tadqiqot vazifalarini bajarmadi, uning maqsadi oddiy edi - Yerning sun'iy yo'ldoshiga qo'nib, muvaffaqiyatli qaytish. Missiya davomida qo'mondonlik kemasi orbitada qoldi, ikkita kosmonavt - Neil Armstrong va Edvin Aldrin uchish modulida Oyga qo'nishlari, oy tuprog'idan namunalar to'plashlari, suratga olishlari va bir nechta asboblarni o'rnatishlari kerak edi.
Armstrong 21 iyul kuni soat 02:56 daqiqada Oyning sirtiga tushdi, biroz vaqt o'tgach Aldrin unga qo'shildi.
Aldrin Oyda bir yarim soat, Armstrong esa ikki soatdan ko'proq turdi. Samolyot qo'nganidan 22 soat o'tgach, bizning sayyoramizning tabiiy sun'iy yo'ldoshi orasidan uchib, Yerga sog'-salomat qaytdi.

#kun_tarixi
5-Avgust. Xalqaro svetofor kuni.
1914 yil ushbu kun zamonaviy qurilmalarning birinchi avlodi Amerikaning Klivlend shahrida paydo bo'ldi. Uning qizil va yashil chiroqlari bor edi va chiroq yonganda ovozli signal berar edi. Biroq, eng birinchi svetofor 19-asrda ingliz Jey Knight tomonidan ixtiro qilingan. Ushbu qurilma 1868 yilda Londonda Parlament uylari tashqarisida o'rnatilgan. Uch yildan keyin uning miltillashi portlab, politsiyachiga jarohat yetkazdi. Shundan so'ng, svetofor deyarli 50 yil davomida unutilgan. 1910 yil ikki rangli chiroqli birinchi avtomatik svetofor ishlab chiqilib, patentlangan.
Zamonaviylarga o'xshash uch rangli svetoforlar birinchi marta 1920 yilda Detroyt va Nyu-York aholisi tomonidan ko'rilgan. Vaqt o'tishi bilan qurilmalar Amerika va Yevropaning turli shaharlarida ommalashib ketdi.

#kun_tarixi
6-Avgust. 1991-yil. Birinchi internet-server paydo bo'ldi. WWW (World Wide Web) loyihasi 1989 yilda paydo bo'lgan. Britaniyalik olim Tim Berners-Li birinchi marta butun dunyo bo'ylab kompyuter tarmog'i yaratish g'oyalari va takliflarini e'lon qilgan. 1991 yilda loyiha yakunlandi va Xalqaro Konsortsium qo'mitasiga taqdim etildi. 1991 yil 6 avgustda birinchi Internet-server paydo bo'ldi va WWW sahifalari uchun standart tasdiqlandi.1991 yil davomida Yevropa va AQShning boshqa tadqiqot markazlarida serverlar paydo bo'ldi. 1992 yil noyabriga kelib, dunyoda 26 server mavjud edi, 1993 yil oxiriga kelib bu ko'rsatkich sezilarli darajada o’sdi va 200 dan oshdi. 1995 yilda WWW shunday nisbatga yetdi-ki, endi uni "havaskorlar tarmog'i" deb nomlash mumkin emas edi. Bugungi kunda Internet yuz millionlab foydalanuvchilar tomonidan ishlatilmoqda va serverlar soni juda katta darajaga yetdi va o'sishda davom etmoqda.

#kun_tarixi
10-Avgust. 1500 yil. Diego Dias Madagaskar orolini kashf etdi
1500 yil may oyida Kabral flotilasi bilan Hindistonga yo'l olgan portugaliyalik navigator Diego Diasning kemasi bo'ronga uchradi. Natijada u yo'lidan adashib, Janubiy Afrikani aylanib chiqdi, sharqqa qarab yurdi va faqat 10 avgustda ba'zi yerlarni uchratdi. Sayohatchi bu Afrikaning sharqiy qirg'og'i deb qaror qildi. Dias shimolga katta masofani bosib o'tdi va quruqlikni ko'rish qobiliyatini yo'qotdi. Keyin u materik qirg'oqlari uchun ulkan orolga aylangan yangi yerni (Madagaskarni) egallaganini angladi. Dias tanho ko'rfazga kelib, ichimlik suvini to'pladi. 1501 yilda Dias Portugaliyaga qaytdi.
Yevropaga Dias tomonidan keltirgan Madagaskar haqidagi birinchi aniq ma'lumotni italiyalik kartograf Alberto Kantino ishlatgan. U 1502 yilda tuzgan xaritada yer yuzidagi eng katta orollardan biri(587 ming kv. km)ning eng aniq tasviri berilgan.

#kun_tarixi
12-Avgust. Xalqaro yoshlar kuni
1999 yil 17 dekabrda BMT Bosh assambleyasi tomonidan (54/120-sonli rezolyutsiya) 1998 yil 8-12 avgustda Lissabonda bo'lib o'tgan Butunjahon yoshlar ishlari bo'yicha vazirlar konferensiyasining taklifiga binoan tashkil etilgan. Birinchi marta Xalqaro yoshlar kuni 2000 yil 12 avgustda nishonlandi.
Bugungi kunda dunyoda 10 dan 24 yoshgacha bo'lgan 1,8 milliardga yaqin bolalar va o'smirlar yashaydi. Har 10 boladan biri mojaro zonasida, yarim milliarddan ortig'i qashshoqlikda, ulardan 24 millioni maktabdan tashqarida. Har kuni 30 mingga yaqin bola qashshoqlikdan vafot etadi. Har kuni 7 ming yoshlar OIV bilan kasallanmoqda.
Har yili Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi xalqaro hamjamiyatni avlodlarning o'zaro bog'liqligini tan olishga va turli yoshdagi muammolarni birgalikda hal qilishga, yoshlarni mavjud muammolar, xatarlar va ularni hal qilish usullari to'g'risida xabardorligini oshirishga chaqirib kelmoqda.

#kun_tarixi
13-Avgust. Dunyodagi birinchi rangli televizion shou Londonda namoyish etildi. 1928 yil 13 avgustda birinchi rangli televizion eshittirish Londonda Shotlandiya olimi Jon Loji Baird tomonidan asos solingan Yevropa jamoatchilik kompaniyasining radio stansiyasi orqali efirga uzatildi. Baird tizimining afzalligi shundan iborat ediki, ekranning piksellar sonini juda pastligi tufayli an'anaviy o'rta to'lqinli radio tizimidan foydalanib televizor tasvirini uzatish mumkin edi. Baird tasvirni BBS radio tizimidan foydalanib uzatishi mumkin edi. Birinchi marta o'z asbobini 1924 yilda Soxodagi London do'konida namoyish etdi. Biroq, ixtirochi yarim tovushlarni uzatishga erisha olmadi va ekranda yuzlar o'rniga faqat siluetlar ko'rinardi. 1926 yilda ikkilanmasdan yana bir urinish qildi - bu safar tarixdagi birinchi jamoat televizion tomoshasi tomoshabinlarni hayratda qoldirdi. Ikki yildan so'ng, 1928 yilda, Baird birinchi marta rangli televizorning ishchi modelini yaratdi

#kun_tarixi
18-Avgust. Tojikiston Respublikasida tibbiyot xodimlari kuni.
18 avgust - Avitsena nomi bilan taniqli bo'lgan faylasuf va tabib Abuali-ibn-Sinoning tug'ilgan kuni bo’lgani uchun ushbu kunga bag'ishlangan (mil. 980-1037).
Asrlar davomida Avitsena Qonuni universitetlardagi asosiy darslik hisoblanib, Osiyo va Yevropaning ko'plab mamlakatlaridagi shifokorlarning ma'lumotnomasi bo'lgan. Bosmaxona ixtiro qilinganidan so'ng (XV asr) u bosmaxonalar tomonidan chop etilgan birinchi kitoblardan biri bo'ldi. Faqatgina XV asrning so'nggi yillarida Avitsena Qonuni 16 ta nashrga chiqdi. Bugungi kunga qadar kitob deyarli 40 marta to'liq nashr etildi.
Mashhur tabibning tug'ilgan kuni Tojikistonning barcha tibbiyot muassasalarida nishonlanadi. Respublikaning poytaxti Dushanbe shahrida Avitsena xotirasi majmuasi poyiga gullar tantanali ravishda qo'yildi.

#kun_tarixi
21-Avgust. Mashhur "Mona Liza" asari Luvrdan o'g'irlangan. 1911 yil 21-avgustda rasm Luvrning xodimi, italyan oyna ustasi Vincenzo Perugia tomonidan o'g'irlangan. Yo'qotish faqat ertasi kuni aniqlandi, shundan so'ng muzey yopilib, qidiruv ishlari boshlandi. Matbuot orqali o'g'irlab ketuvchiga mukofot va to'liq maxfiylik va'da qilindi, chunki bu asarni sotish imkoniyati topilmasa, jinoyatchi uni yo'q qilishi mumkin degan qo'rquv bor edi. Ushbu bayonotga hech qanday javob bo'lmadi. Faqat 2 yil o'tgach, o'g'irlab ketuvchi ushbu rasmni Italiyadagi san'at galereyalaridan birining egasiga sotib olishni taklif qildi, u politsiyaga murojaat qildi va jinoyatchi hibsga olindi. So‘roq paytida Perugiya rasmni o‘g‘irlaganini tan olgan, chunki u milliy xazinani vataniga qaytarishni xohlagan. Sud uni bir yilga ozodlikdan mahrum qildi.

#kun_tarixi
22-Avgust. Rossiya Federatsiyasining Davlat bayrog'i kuni. Har yili 22-avgust kuni Rossiya Federatsiyasi Prezidentining 1994 yil 20-avgustdagi 1714-sonli Farmoni asosida tashkil etilgan Rossiya Federatsiyasi Davlat bayrog'i kunini nishonlaydi.
Birinchi oq-ko'k-qizil bayroq Aleksey Mixaylovichning Dedinovskaya kemasozligida 1667-1669 yillarda qurilgan birinchi rus harbiy kemasi "Burgut" da ko'tarilganiga ishoniladi. Ammo bayroq rasmiy maqomni faqat 1896 yilda qo'lga kiritdi, o'sha paytda Nikolay II ning taxtga o'tirishi arafasida Adliya vazirligi "oq-ko'k-qizil rang, boshqa hech kim milliy hisoblanmasligi kerak" degan qarorga keldi.
Hozirgacha tarixchilar va tadqiqotchilar Rossiya bayrog'i uchun bu ranglar nima uchun tanlanganligi to'g'risida bir qator qarashlar mavjud. Bir versiyaga ko'ra, oq - olijanoblik va poklikni, ko'k - halollik va sadoqatni, qizil esa - rus xalqiga xos bo'lgan mardlik, jasorat va saxovatni anglatadi, shuningdek, vatan uchun to'kilgan qon rangidir.

#kun_tarixi
23-Avgust. Qul savdosini eslash va uni bekor qilishning xalqaro kuni.
Ushbu sana 1998 yilda YUNESKO Ijroiya kengashining 150 sessiyasi tavsiyasiga binoan 1791 yilda San-Domingo va Gaitida qullar qo'zg'oloni bo'lgan kunga belgilangan bo'lib, bu qullik tizimini yo'q qilish jarayonining boshlanishini belgilab qo'ygan.
2007 yil 23 avgustda Liverpulda asosan transatlantik qul savdosiga qaratilgan Xalqaro qullik muzeyi ochildi. Senegal qirg'og'idagi Gori oroli, qul savdogarlari uchun asosiy tranzit punkti bo'lgan, har yili qul savdosi qurbonlari xotirasi marosimi o'tkaziladi.
Garchi qullik xalqaro miqyosda yo'q qilingan va qoralangan bo'lsa ham, u hali ham yangi shakllarda mavjud va bugungi kunda butun dunyo bo'ylab millionlab odamlarga ta'sir ko'rsatmoqda.
Ba'zi mamlakatlarda o'z bayramlari - qullikdan ozod bo'lish kunlari nishonlanadi. Masalan, Yamaykada ozodlikka chiqarish kuni 1 avgustda nishonlanadi.

#kun_tarixi
26-Avgust. Kapitan Jeyms Kukning dunyo bo'ylab birinchi safari boshlanadi
1768 yil 26 avgustda Jozef Bens boshchiligidagi britaniyalik olimlarning ekspeditsiyasi Tinch okeaniga Venera sayyorasining quyosh diskidan o'tishini kuzatish uchun jo'nadilar. U 366 tonnalik uch motorli Endeavour kemasida 84 kishilik ekipaj bilan Plimutdan jo'nab ketdi.
Kema kapitani Jeyms Kuk edi - Janubiy Shimoliy Muz okeanini kezib chiqqan va Janubiy qit'a (Avstraliya) avvalgilar izlagan joyda umuman yo'qligini isbotlagan birinchi odam. Kabo-Verde orollari va Amerikaning janubiy uchi - Keyp-Xornni bosib o'tib, Taiti orolidan langar tashlandi.
Inglizlar keyinroq nashr etilgan Jeyms Kukning sayohatga oid yozuvlarini juda qiziqarli roman kabi o'qiydilar.