Fact Check درستی‌سنجی و حقیقت‌یابی
2.84K subscribers
1.89K photos
143 videos
22 files
1.24K links
درستی‌سنجی و حقیقت‌یابی شایعات فضای مجازی
و مقابله با شبه‌علم
@Fact_Check

ترویج علم
و مقابله با شبه‌علم

رفتن به ابتدای کانال:
https://t.iss.one/Fact_Check/1
Download Telegram
Forwarded from کِی کجا بریم؟
✈️ هواپیمای ایران ایرتور از مبدأ استانبول و به مقصد تهران که پیش از ساعت ۵ صبح به مرز ایران رسیده بود، در آسمان ترکیه دو دور اضافی زد تا ساعت ۵ شود و بتواند وارد آسمان ایران شود.

ورود به آسمان نیمۀ غربی ایران از ساعت ۱۸ تا ۵ صبح فعلاً ممنوع است.

خبرها و نکات اثرگذار بر گردشگری:
t.iss.one/keikojaberim
گردشگری در تاجیکستان و ازبکستان:
t.iss.one/pakruh
و در پاریس، فرانسه و اروپا:
t.iss.one/LaVilleLumiere

@Fact_Check
😐72😱1
Forwarded from کِی کجا بریم؟
خبری فیک که از توئیت یک ناشناس فارسی‌زبان آغاز شده بود حالا به زبان انگلیسی (از جمله توسط غیرایرانیان) در فضای مجازی در گردش است!

حالا زمینه برای ایجاد یک گزارشگری گردشی فراهم شده است!

گزارشگری گردشی Circular reporting، پدیده‌ای که بخش عظیمی از فضای مجازی را مُهمَل کرده است، چیست؟
t.iss.one/andishehsarapub/10097

مرتبط با این خبر:
t.iss.one/keikojaberim/5993

t.iss.one/Fact_Check
👍8🤔1
آنچه در ویدئو می‌بینید دروغی بسیار زیانبار است:
t.iss.one/andishehsarapub/15188

لطفاً ویدئوهای لینک داده شده در پیام مورد اشاره را ببینید تا معلوم شود سازنده و نشردهندگان آن ویدئوی جعلی چگونه از روی نادانی «رفتار منجر به مرگ» را ترویج می‌کنند.

لطفاً با بازنشر وسیع مطلب لینک داده شده از اثر سوء آن ویدئوی جعلی بکاهید.
👍10
Forwarded from اندیشه سرا
⚠️برای این خبرنما هیچ‌کس منبع معتبری نیاورد اما بسیار بازنشر شده
حتی این کانال خبری چندمیلیونی بی‌... دوباره آن را منتشر کرده!
👈 اگر صمدشان را ببینید!

🆘لطفاً برای بهبود کیفیت محتوای فضای مجازی قدم‌هایی بردارید و سبب شوید تأثیر مثبت فضای مجازی بیشتر و تأثیر منفی آن کمتر شود.

🔸برخی مطالب که بازنشرشان می‌تواند به شناخت و بهبود کیفیت محتوای فضای مجازی فارسی کمک کند:

فارسی بنویس بفهمیم

شما در کدام فازید؟

در فضای مجازی دایره‌هایی وجود دارد که ...

تیک آبی

چگونه اکانت اصلی و جعلی را تشخیص دهیم؟

نکاتی برای بررسی معتبر بودن یا نبودن یک صفحۀ مجازی ...

اگر صمدشان را ببینید

چرا بازنشر «مطالب درست» از منابع نامعتبر، درست نیست؟

چرا مهم است بدانیم اصل مطلب کجاست؟

اینفودمی

اثر زبالۀ مجازی

اثر چوپان دروغگو

اگر فقط بوق زدن بلدیم رانندگی نکنیم

به قول شازده‌کوچولو «آدم مسئول گلشه»:
بخش اول

بخش دوم

بخش سوم

اینکه مطلب باید لینک داشته باشد ابعاد گوناگونی دارد:
بعد اول

بعد دوم

بعد سوم

ممبر فیک، راهی برای معتبرنمایی:
یک

دو

#آسیب_شناسی_جامعه_مجازی:
t.iss.one/andishehsarapub
درستی‌سنجی شایعات مجازی:
t.iss.one/Fact_Check
7👍5
یک فایل صوتی «پرغلط» از فردی ناشناس که «ادعا می‌کند» «علت تعطیلی تهران بالا بودن شاخص یو وی بوده است و ...» در شبکه‌های اجتماعی فارسی انتشار وسیع داشته.

محتوای آن فایل مخلوطی از درست و نادرست است، البته غالباً نادرست.

ادعای اصلی پیام که «علت تعطیلی تهران بالا بودن شاخص یو وی بوده است» جزو اطلاعات نادرست مطرح در پیام است.

اگر علت تعطیلی این بود، با افتخار اعلام می‌کردند، از کنترل ناترازی انرژی که بهتر است!

گوینده در آن فایل صوتی ادعا کرده که «اگر در یک کشور شاخص یو وی ۱۱ باشد "کشور" را تعطیل می‌کنند»!
یعنی اطلاع ندارد که شاخص یو وی (UV Index) در سراسر یک کشور یکسان نیست و می‌تواند در شهرهای مختلف یک کشور تفاوت زیادی داشته باشد؛
و نمی‌داند که به خاطر شاخص یو وی به‌تنهایی شهری را تعطیل نمی‌کنند

و می‌گوید شاخص یو وی تا عدد ۱۱ است یعنی از ۱۱ بالاترش را اطلاع ندارد؛

و ادعا می‌کند «یو وی تا عمق بدن! و تمام نسوج! نفوذ می‌کند»

و انبوهی اشتباه دیگر که نشان می‌دهد گوینده با هیچ‌یک از جنبه‌های موضوعی که درباره‌اش سخن می‌گوید حداقل آشنایی را هم ندارد.

چنین شخصی به خودش اجازه داده در این زمینه به دیگران آگاهی‌بخشی کند!
و بسیاری از کاربران فضای مجازی هم بدون اطلاع از این‌که گوینده معتبر است یا نه، بدون اطلاع از اعتبار منبعی که آن را منتشر کرده و بدون داشتن اطلاعات کافی که خود بتوانند محتوا را تأیید کنند آن را بازنشر کرده‌اند.
------

⚠️ رد اظهارات گویندۀ آن فایل صوتی، به‌معنی بی‌خطر بودن پرتو فرابنفش نیست،
اما لازم است اطلاعات درست و مفید نشر و بازنشر شود نه فایل صوتی از فرد نامعلوم و منبع نامعلوم.

پرتو فرابنفش بسیار زیانبار است و حتی در زمان‌هایی که هشدار بالا بودن شاخص پرتو فرابنفش نیز وجود ندارد باید برای پیش‌گیری از زیان‌های آن اقداماتی را انجام داد.

در زمان‌هایی که شاخص پرتو فرابنفش به حد هشدار می‌رسد، باید در حد امکان در آن زمان‌ها در فضای باز، در معرض نور خورشید و بازتاب آن حضور نداشت.

☀️ معمولاً در ساعات ۱۰ تا ۱۴ شاخص پرتو فرابنفش بیش از ساعات دیگر است.
باید رفت و آمد در فضای باز را در حد امکان در ساعات دیگر انجام داد و از کلاه لبه‌دار، چتر، کرم ضدآفتاب مناسب، لباس آستین بلند، دستکش و شلوار (در مقایسه با شلوارک) و عینک محافظ یو وی برای کاهش زیان‌های پرتو فرابنفش کمک گرفت.

🟣 پیشبینی شاخص پرتو فرابنفش در چند شهر بزرگ ایران برحسب روز و ساعت:
t.iss.one/andishehsarapub/15202

🟣 بحث پرتو فرابنفش و شاخص پرتو فرابنفش و نکات مهم آن را که از این‌جا آغاز شده:
t.iss.one/andishehsarapub/11210
بخوانید و برای دیگران هم بفرستید. (لطفاً همه پیام‌های مربوط را که پشت سر هم آمده‌اند بخوانید.)
----------
🔴 گرمازدگی متفاوت با بحث UV است اما همزمانی دمای زیاد هوا و زیاد بودن تابش UV مشکل افرادی را که در فضای باز کار می‌کنند مضاعف می‌کند.

🆘 دربارۀ گرمازدگی بخوانید و به اطلاع دیگران هم برسانید:
t.iss.one/HealthNotes/34207

t.iss.one/GreatPharos/1574

t.iss.one/andishehsarapub/9535

🆘 لطفاً با اد کردن دوستان خود در
t.iss.one/HealthNotes
سبب شوید چنین مطالبی را ببینند.

درستی‌سنجی شایعات مجازی:
t.iss.one/Fact_Check
13🙏4👎1😱1🤬1
Forwarded from اندیشه سرا
⚠️🚨🟣در زمان بالا بودن شاخص UV
پرده‌ها را بکشید!

بسیاری به اشتباه تصور می‌کنند که در سایه، پرتو فرابنفش نیست!
پرتو فرابنفش از جنس نور (پرتو الکترومغناطیس) است، با طول موجی که چشم انسان قادر به دیدنش نیست.
همانطور که نور بازتابیده می‌شود، پرتو فرابنفش هم می‌شود.
اگر در سایه، نور هست پرتو فرابنفش هم هست!
اما میزان آن بسیار کمتر است.
سایه با سایه فرق دارد سرانگشتی بین ۵ تا ۲۰ درصد نور مستقیم فرضش کنید.

اشتباه رایج دیگر در مورد خورشیدِ پشت ابر است.
ابر مانع عبور بخشی از نور خورشید می‌شود اما بخشی از نور عبور می‌کند،
همین اتفاق دربارۀ پرتو فرابنفش هم می‌افتد
اما چون پرتو فرابنفش انرژی بیشتری دارد درصد بیشتری از آن، نسبت به نور مرئی، از ابر می‌گذرد.
پس وقتی خورشید پشت ابر است باز هم پرتو فرابنفش به ما می‌تابد
و به‌ویژه باید مراقب باشیم جای خورشید را حدس بزنیم و در حد امکان مستقیم به خورشیدی که پشت ابر است نگاه نکنیم!
مثلاً در زمان رانندگی از آفتابگیر و عینک مناسب استفاده شود.
t.iss.one/andishehsarapub
🟣پیام مهم قبلی:
t.iss.one/HealthNotes/36006
🟣اگر مایلید چنین نکاتی بیشتر نوشته شوند، لطفاً پیام‌ها را بیشتر بازنشر بفرمایید🌹
6👍4
Forwarded from اندیشه سرا
⚠️🚨🟣 این روزها ساعت‌هایی را که شاخص پرتو فرابنفش زیاد است (قرمز و بنفش در تصاویر) در نظر داشته باشید:

🟣 باید در حد امکان در آن زمان‌ها در فضای باز، در معرض نور خورشید و بازتاب آن حضور نداشت.

☀️ معمولاً در ساعات ۱۰ تا ۱۴ شاخص پرتو فرابنفش بیش از ساعات دیگر است.
باید رفت و آمد در فضای باز را در حد امکان در ساعات دیگر انجام داد و از کلاه لبه‌دار، چتر، کرم ضدآفتاب مناسب، لباس آستین بلند، دستکش و شلوار (در مقایسه با شلوارک) و عینک محافظ یو وی برای کاهش زیان‌های پرتو فرابنفش کمک گرفت.

🟣 پیشبینی شاخص پرتو فرابنفش در چند شهر بزرگ ایران برحسب روز و ساعت:
t.iss.one/andishehsarapub/15202

🟣 بحث پرتو فرابنفش و شاخص پرتو فرابنفش و نکات مهم آن را که از این‌جا آغاز شده:
t.iss.one/andishehsarapub/11210
بخوانید و برای دیگران هم بفرستید. (لطفاً همه پیام‌های مربوط را که پشت سر هم آمده‌اند بخوانید.)

🆘 لطفاً با اد کردن دوستان خود در
t.iss.one/HealthNotes
سبب شوید چنین مطالبی را ببینند.
5🙏3
ادعای لغو پروازهای «شرکت هواپیمایی ترکیه» به ایران درست نیست.
این عنوان به ترکیش ایرلاینز نسبت داده می‌شود که پروازهایش به ایران برقرار است.

به نظر می‌رسد بیان اشتباه «تمدید لغو پروازهای هواپیمایی پگاسوس [که یکی از ایرلاین‌های کشور ترکیه است] به ایران تا ۹ شهریورماه» به صورت خبر فوق در آمده باشد.

امروز ۱۱ پرواز استانبول - تهران در برنامه است، از جمله سه پرواز ترکیش ایرلانز:
t.iss.one/Fact_Check/2544

هواپیمایی دیگر ترکیه، ای‌جت، نیز به ایران پرواز دارد.
این هواپیمایی، امروز یک پرواز استانبول - تهران - استانبول و یک پرواز آنکارا - تهران - آنکارا را در برنامه دارد.

چهار ایرلاین تا این تاریخ‌ها پرواز خود به ایران را لغو کرده‌اند:
لوفتهانزا تا ۳۱ اوت 
آسترین تا ۱۴ اوت
قطر ایرویز تا ۱۵ اوت
پگاسوس تا ۳۱ اوت

سایر ایرلاین‌هایی که در آخرین روزهای قبل از جنگ به ایران پرواز داشته‌اند به ایران بازگشته‌اند.

اعتبار چنین کانال‌هایی در این حد است که توئیت یک ناشناس را به عنوان خبر نقل می‌کنند!

اخبار مربوط به گردشگری را از این کانال دنبال کنید:
t.iss.one/keikojaberim
---
t.iss.one/Fact_Check
7👍2🙏1
⚠️خطای بازمانده (سوگیری بازماندگی)
Survivorship bias (survival bias)
-----
از ۲۹۱ بمب‌افکن متفقین که در یک روز برای بمباران کارخانه‌های بلبرینگ‌سازی آلمان حمله کرده بودند، ۷۷ بمب افکن سرنگون می‌شوند، ۳۳ بمب‌افکن سالم برمی‌گردند، ۱۸۱ فروند با وجود سوراخ‌های گلوله‌های ضدهوایی به مبدأ برمی‌گردند.
آیا محلهای برخورد تیرها به این هواپیماها مهمترین نقاطی هستند که باید تقویت شوند؟
نه! چرا؟!

توضیح خطای بازمانده با مثال معروف هواپیماهای تیرخورده: اینجا
---
⚠️وقتی کسی به شما گفت «این معجونی را که من درست کرده‌ام همه بیماری‌ها را درمان می‌کند، این چند نفر (در فایل ویدئویی یا در جلسه‌ای حضوری) هم نمونه‌های درمان شده هستند» بپرسید «نمونه‌های درمان نشده یا فوت کرده بر اثر این بیماری که از معجون شما استفاده کرده‌اند کجا هستند؟»

مثال تأثیر خطای بازمانده در مورد تشخیص اثر داشتن یک پماد یا خوراکی: اینجا و اینجا
-
اگر می‌خواهید سه فایل صوتی بحث را یکجا (۹ دقیقه) برای دوستان خود بفرستید، آن را از اینجا بردارید:
t.iss.one/HealthNotes/36021

البته برای برخی افراد، بخش‌های کوتاه، شانس شنیده شدنشان بیشتر است. (لینکهای بالا)
@nouritazeh
6👍1
نادرست است.
تپسی گزینۀ سفر در سکوت را دارد اما انتخاب این گزینه هزینه سفر را افزایش نمی‌دهد.

گزینه دیگری که راننده بتواند با کاهش مبلغی از هزینه سفر (دو برابر مبلغی که مسافر برای سکوت پرداخته!) سکوت را بشکند واقعیت ندارد و یک شوخی کاربران در شبکه‌های اجتماعی بوده که توسط ادمین‌های کانال‌هایی که مطالب را بدون درستی‌سنجی منتشر می‌کنند جدی گرفته شده!

درستی‌سنجی شایعات مجازی:
t.iss.one/Fact_Check
👍13😁3🤔1