ژئوپلیتیک رسانه
2.45K subscribers
1.8K photos
1.69K videos
35 files
1.58K links
سایت اختصاصی
https://chaponashr.ir/bavir
بخشی از فعالیت‌های علمی و پژوهشی
https://elmnet.ir/eid/N-0017-7032
برقراری ارتباط
https://t.iss.one/Bavir_hassan
Download Telegram
⁠به مناسبت سالروز تولد مارشال مک‌لوهان

◽️فیلسوف رسانه که بود؟

▪️امروز یکصد و نهمین سالروز تولد مارشال مک‌لوهان، نظریه‌پرداز بزرگ و نامدار ارتباطات است. کسی که گروهی او را پدر علم ارتباطات و رسانه می‌دانند و برخی نیز لقب فیلسوف رسانه را به او داده‌اند. استاد مطالعات رسانه‌ای کانادایی‌‌الاصلی که خوب نوشتن و خوب سخن گفتن را بلد بود و اغلب گفته‌ها و نوشته‌هایش مصالح ساخت بنای بلند علم ارتباطات نوین شده‌اند. مک‌لوهان به شکل حیرت‌انگیزی جلوتر از زمان خود بود. از پیش‌بینی‌اش درباره اختراع شبکه جهانی وب (او سال 2014 را زمان شکل‌گیری اینترنت تخمین زده بود) تا طرح نظریه دهکده جهانی. مارشال مک‌لوهان در زمانه نزاع بی‌پایان ایدئولوژی‌های چپ و راست و زیست ملت‌ها در فرهنگ بسته و محصور خود، از رسانه نوشت و اینکه رسانه شکل جدیدی از تفکری و زندگی و نگرش انسان را می‌سازند. این استاد مرکز مطالعات رسانه‌ای تورنتو در سال 1964 مفهوم دهکده جهانی را پايه‌گذاري کرد و تا پايان حياتش يعني 15 سال بعد نیز گوشه چشمی به نظریه‌اش داشت. او می‌گفت اكنون ديگر كره زمين به وسيله رسانه‌هاي جديد آن‌قدر كوچك شده كه ابعاد يك دهكده را يافته است. با هم ببینیم مک‌لوهان چه گفته است:

▫️مهمترین نظریه مک‌لوهان یک جمله بود: «عصر ما، عصر دهکده جهانی است.»

▫️مک‌لوهان هر ابزاری را رسانه میدانست و به همین ترتیب هم می‌گفت: انسان‌ها ابتدا ابزار را می‌سازند و سپس همین ابزارها انسان را می‌سازند.

▫️او در دهۀ 1960 در قالب صحبت از برپایی قریب‌الوقوع دهکدۀ جهانی، بشارت شکل‌گیری یک ذهنیت واحد و محو شدن جغرافیایی ارضی را می‌داد.

▫️مک‌لوهان معتقد بود هر وسیله ارتباطی جدیدی تفکر و جهان‌بینی مختص به خود را به همراه دارد و همین باعث نگرانی جوامع در حال توسعه می‌شود که ابزار ارتباطی جدید را نوعی تهاجم فرهنگی قلمداد می‌کنند و بعضاً مفهوم دهکدۀ جهانی را نوعی ابزار سلطه دانسته که در آن هرکس توانایی بیشتری داشته باشد تأثیر بیشتری بر دیگران داشته و مسلط فرهنگی می‌شود.

▫️مفهوم سواد رسانه‌ای (Media Literacy) همزاد مفهوم دهکده جهانی است. تاریخچه پیدایش سواد رسانه‌اي به سال 1965 باز می‌گردد. مارشال مک لوهان نخستین بار در کتاب خود با نام «درك رسانه: گسترش ابعاد وجودي انسان» این واژه را به‌کار برده است.

▫️او معتقد بود زمانی که دهکده جهانی تحقق یابد، لازم است انسان‌ها به سوادي جدید به نام سواد رسانه‌اي دست یابند.

▫️این نظریه‌پرداز نامدار بر این باور بود که رسانه فقط ابزار نیست بلکه دنیای خودش را هم به‌وجود می‌آورد. او حتی یک لامپ روشن را هم وسیله‌ای ارتباطی می‌دانست.

▫️مک‌لوهان بر این نظر راسخ بود که دو هزار سال درخشش فلسفه و برتری آن بر فن به پایان رسیده است. پیامد‌های فیزیکی و اجتماعی رسانه‌های دیداری و شنیداری جدید و همچنین آغاز عصر اتوماسیون و اطلاعات، موضوع این طبقه جدید علمی یعنی نظریه رسانه‌ها هستند.

▫️از نظام اندیشگانی مک‌لوهان پیام را نمی‌توان از پیام‌آور جدا کرد. خواه پیام‌آور یک انسان باشد و خواه یک تکنولوژی.

▫️در جهان مک‌لوهانى، سیطرة رسانه‌ها و پیام‌هایى که صادر مى‌کنند، با بهره‌گیرى از توان فناورى‌هاى اطلاعات و ارتباطات، همه جایى و همه مکانى شده است.

▫️به نظر مک‌لوهان رسانه امتداد ماست. اینترنت هم امتداد جامعه‌‌ای است که در آن پديدار شده است.

▫️مک‌لوهان، در آثار خود این دیدگاه را به‌شیوایی شرح داده که «رسانه همان پیام است». در عین حال او از انسان شفاهی ایدئال‌سازی می‌کرد و آن‌هایی را که با فرهنگ سواد خو گرفته‌اند نسخه‌های فرودست می‌دانست.

▫️به اعتقاد مک‌لوهان، جهانِ سوادآموختة مدرن و فناوری‌محور، مردمی خلق کرده است که از عمق عاطفۀ شفاهی نیاکان‌شان ‌محروم‌اند.

▫️او بر این باور بود که رسانه‌ها و اینترنت امتداد همان قوای فهم و ادراک بشری‌اند و اینترنت و تلویزیون می‌توانند کمک کنند تا وسعت قوای ادراکی ما بیش از پیش شود.

▫️مک‌لوهان معتقد بود در اصل این رسانه‌ها هستند که جامعه را به وجود می‌آورند یعنی رسانه‌ها یک گام از جامعه جلوترند.

▫️مک لوهان در کتاب «فهم رسانه» رسانه‌ها را بر اساس هم‌رسانی معنا طبقه‌بندی کرد. در نظر او رسانه سرد، رسانه‌ای است که از مخاطب می‌خواهد تا در ساختن معنا مشارکت کند و معنایی تام و تمام را منتقل نمی‌سازد اما رسانه گرم، مخاطب خود را به مشارکت در تولید معنا وادار نمی‌کند، چرا که خود رساننده معناست. او در تقسیم‌بندی خود تلویزیون را رسانه‌ای سرد و رادیو را رسانه‌ای گرم می‌دانست.

#ماهنامه_مدیریت_ارتباطات
#مارشال_مک‌لوهان
#نظریه_رسانه
#دهکده_جهانی

با ما همراه باشید

"ژئوپلیتیک رسانه"
@Dr_bavir
◽️در اهمیت نظارت رسانه‌ای

✍️منصور ساعی

▫️در دوران مدرن امروزی یکی از ابزارهای مهم در نظارت مردم بر زمامداران و نهادهای اجتماعی و سیاسی و اقتصادی، رسانه‌ها هستند که نقش زبان گویای آحاد ملت را بازی می‌کنند.

▫️رویارویی با ساختار قدرت و نظارت بر آن، ویژگی افتخارآمیز حرفۀ روزنامه نگاری و رسانه‌ای است. همین نقش رسانه‌هاست که گاه به استعاره از آن به عنوان «رکن چهارم دموکراسی» یاد می‌شود.

▫️این استعاره نخستین بار در انگلستان باب شد و جایگاه رسانه‌ها و روزنامه نگاران را با عنوان رکن چهارم دموکراسی در کنار سه قوه دیگر قرار دادند. رسانه‌ها با قرار گرفتن در جایگاه چهارم، وظیفه نظارت بر عملکرد ارکان دیگر را بر عهده دارند.

▫️علت قدرت رسانه‌ها، آزادی بیان و اعمال این آزادی درباره اقدامات دولت و نشان دهندۀ پاسخگو بودن دولت در مقابل رسانه‌ها و به تبع آن مردم بود.

▫️امروزه کارکرد نظارتی رسانه‌ها، نقش حساسی را در افزایش مسئولیت و پاسخ‌گویی در زمینه‌های مختلف اجتماعی دارد. در واقع نقش نظارتی رسانه‌ها اگر مسئولانه و درست ایفا شود، قدرت‌ها و سازمان‌های فاسد و بی‌بند بار و غیرپاسخگو به مردم و افکار عمومی شکل نمی‌گیرد.

▫️به طور کلی نظارت رسانه‌ای را می‌توان کارکردها و وظایفی است که رسانه‌ها به عنوان دیده‌بان منافع مردم و نظام سیاسی بر محیط اجتماعی و نهادهای اجتماعی (سازمان‌ها) اعمال می‌کنند. این نقش‌ها مواردی مانند آگاهی‌بخشی، تحلیل و تفسیر اخبار، شفاف‌سازی اطلاعاتی و افشاگری، پرسشگری و پاسخ‌گویی به افکار عمومی و نظایر آن را در بر می‌گیرد.

▫️کارکرد نظارتی رسانه زمانی معنا پیدا می‌کند که رسانه در ارزیابی و کنترل کردن سازمان‌های دولتی و عمومی آزاد باشد، استقلال حرفه‌ای از دولت داشته باشد و آزادی بیان رسانه‌ای از سوی دولت تضمین شده باشد.

▫️در کارکرد نظارتی، رسانه‌ها با اطلاع رسانی شفاف، افشاگری، آگاه سازی و هوشيارسازی افکار عمومی مدام در حال چک کردن فعالیت‌های مختلف نظام سیاسی، اجتماعی و اقتصادی هستند تا زمینه اصلاح امور و به تعادل رساندن این نظام‌ها فراهم گردد. یعنی سیاست چک کردن (ارزیابی) و متعادل کردن وظیفه اصلی ژورنالیسم نظارتی است.

▫️یکی از مولفه‌های نظارت رسانه‌ای وجود روزنامه‌نگاری مراقبتی یا دیده‌بان اجتماعی است. تئوری روزنامه‌نگاری مراقبتی یا واچ داگ ژورنالیسم در روزنامه‌نگاری از شهرت زیادی برخوردار است. مضمون اصلی این تئوری این است که رسالت رسانه‌ها نقد قدرت و جلوگیری از اشتباهات کارگزاران، دولت و سازمان‌های دولتی صاحبان منصب است.

▫️فرآیند جهانی شدن، فروپاشی حکومت‌های اقتدارگرا و مقررات‌زدایی از رسانه‌های جهان‌گستر نیز به تقویت نقش نگهبانی و نظارت رسانه‌ها دامن زده است.

▫️در نظام‌های مردم‌سالار رسانه‌ها صرفا ثبت‌کننده وقایع اجتماعی نیستند، بلکه چشم و گوش افکارعمومی هستند. در حقیقت روزنامه نگاری واچ داگ، همان اسطوره روزنامه‌نگار شجاع و متهوری است که سرسختانه خطاها و نواقص و اشتباهات دولت و سازمان‌ها را پیگیری می‌کند و این امر احساس سرزندگی و شادابی به رسانه و جامعه می‌دهد.

▫️روزنامه‌نگاری واچ‌داگ بر فعالیت‌های روزانه دولت نظارت می‌کند تا به شهروندان در مورد شناخت از میزان کارایی فعالیت‌ها و عملکرد دولت و سازمان‌ها کمک کند.

▫️در نهایت رسانه‌ها این اطمینان را ایجاد می‌کنند که افراد و نهادها برای خدمت به مردم ایجاد شده‌اند، شفاف، متعهد و مسئولیت‌پذیر و پاسخگو باقی می‌مانند.


🗞منبع: بخشی از مقاله‌ای به نام «چیستی و چرایی «نظارت رسانه‌ای» بر تصمیم‌ها و عملکرد دولت و زمامداران»، منتشر شده در شماره 44 #ماهنامه_مدیریت_ارتباطات، دی 1392

#آرشیو_مدیریت_ارتباطات

#نظارت_رسانه‌ای
#روزنامه‌نگاری_مراقبتی
#ماهنامه_مدیریت_ارتباطات

با ما همراه باشید

"ژئوپلیتیک رسانه"
@Dr_bavir
◽️اقتصاد سیاسی ناکامی رسانه‌ها در جهان سوم

▫️ایرج سیف نویسنده و مترجم کتب و مقالات اقتصادی، سیاسی و تاریخی است که در دانشگاه Staffordshire اقتصاد تدریس می‌کند و برخی از مهمترین آثار او مثل «مقدمه‌ای بر اقتصاد سیاسی»، «استبداد، مسأله مالکیت و انباشت سرمایه در ایران»، «تاریخ آشفته یا آشفته‌نگاری تاریخی؟» در ایران منتشر شده‌اند.
سیف در تحلیل چرایی ضعف رسانه‌ها در کشورهای کمتر توسعه‌یافته، معتقد است که توفیق نیافتن رسانه‌های این کشورها در انجام وظیفه یعنی اطلاع‌رسانی، دلیل اصلی آسیب‌پذیر بودن آن‌هاست.

از متن:

▪️عدم توفیق رسانه در شرایط مشخص ناشی از ناهنجاری‌های است که در نظام حاکم بر یک جامعه وجود دارد.

▪️اگر قدرتمندان در جامعه‌ای نپذیرند که دانستن حق همگان است، بدیهی است در چنین جامعه‌ای رسانه‌ها هم نمی‌توانند به وظیفه اصلی و اساسی خود که اطلاع‌رسانی است، عمل کنند.

▪️رسانه‌ها در همه جای دنیا بنگاهی اقتصادی هستند اما در کشورهای در حال توسعه اجازه نداده‌اند رساانه‌ها با جذب مخاطب یا همان مشتریان خود، کالاهای تولیدی‌شان را به مصرف‌کنندگان عرضه کنند.

▪️مسأله و مشکل وقتی پیش می‌آید که نظام حاکم در یک جامعه اعتماد به نفس ندارد و در نتیجه هیچ‌گونه دگراندیشی را برنمی‌تابد.

▪️رسانه‌های موجود در چنین جامعه‌ای نیز همه بر یک طبل می‌کوبند به جای اینکه نشانگر رودخانه خروشانی باشند برای بالا بردن سطح آگاهی همگانی در جامعه، مرداب حقیری می‌شوند که در بهترین حالت سکون و در جا زدن و در خود پوسیدن را تداعی می‌کنند.

▪️در جامعه‌ای که رسانه‌ها به جای اینکه کانال اصلی اطلاع‌رسانی و نظارت بر عمل دولتمردان باشند، به صورت طبال و دنبالچه حاکمیت در می‌آیند؛ در این چنین جامعه‌ای متأسفانه آجر روی آجر بند نمی‌شود و رونق و رفاه اقتصادی هم افسانه‌ای می‌شود که مثل دیگر افسانه‌ها واقعیت ندارد.

▪️به هر مکتب اقتصادی که وابسته یا باورمند باشید، وقتی اطلاعات قابل اعتماد در اختیار جامعه قرار می‌گیرد، کیفیت تصمیم‌گیری‌ها در همه سطوح بهبود پیدا می‌کند و بهتر می‌شود.

▪️در جوامعی که رسانه‌ها قاچاقی نفس می‌کشند، حقیقت بیشتر از همیشه آسیب‌پذیر می‌شود و حتی شیوه محک زدن به واقعیت‌ها هم دستکاری شده و از حیز انتفاع می‌افتد؛ یعنی آنها که رسانه‌ها را کنترل می‌کنند، هر آنچه را که خود می‌پسندند به اطلاع عامه می‌رسانند.

▪️گذشته از همه پی‌آمدهای ناهنجار این نوع مدیریت اطلاعات در جامعه، مشروعیت‌زدایی از حاکمیت و تعریض شکاف موجود بین دولت و ملت است و این خصیصه ناهنجار یکی از مشکلات اساسی در شماری از کشورهای درحال توسعه است.

▪️امروز در جهان، همه کشورها درگیر فساد مالی و اقتصادی‌اند. آنچه میان کشورها تفاوت دارد میزان و گسترش فساد است. ولی آنچه که درباره همه جوامع صادق است این است که مؤثرترین شیوه مقابله با فساد از کانال رسانه‌های آزاد و با میدان دادن بیشتر به این رسانه‌ها می‌گذرد.

▪️در نبود رسانه‌های آزاد یا در شرایطی که حکومت‌ها دایره فعالیت رسانه‌ها را محدود می‌کنند، ادعای مبارزه با فساد نه فقط موفق نمی‌شود بلکه جدی هم نیست؛ کوششی است برای فریب مردم.


🗞منبع: گزیده‌ای از مصاحبه‌ای با تیتر «رابطه رسانه- مخاطب از کانال‌های قدرت می‌گذرد»، منتشر شده در شماره 8 #ماهنامه_مدیریت_ارتباطات، دی 1389


#آرشیو_مدیریت_ارتباطات
#رسانه
#کشورهای_کمتر_توسعه‌یافته

برای خواندن متن کامل گفت‌و‌گو به این لینک مراجعه کنید
👇👇👇

https://t.iss.one/cm_magazine

با ما همراه باشید

"ژئوپلیتیک رسانه"
@Dr_bavir
◾️غرق شدن در خواب شیرین

✍️جواد افتاده

▫️روزانه چند پست یا «محتوا» برای یکدیگر ارسال می‌کنیم؟ چه پست‌هایی را بیشتر برای یکدیگر ارسال می‌کنیم؟‌ آیا به عواقب انتشار آن محتوا فکر می‌کنیم؟‌ آیا از منبع آن پست اطمینان داریم؟ این‌ها سؤالاتی است که کمتر از خودمان می‌پرسیم، و بیشتر ارسال می‌کنیم.

▫️امروز دیگر «محتوا، پادشاه است» به کلیشه تبدیل شده، محتوایی که بستر رسانۀ اینترنت را درنوردیده و بحث‌ها و چالش‌های زیادی در کشور و سراسر دنیا ایجاد کرده است؛ شاید به این دلیل که تعریف محتوا در پلتفرم اینترنت عوض شده است.

▫️تفاوت پلتفرم اینترنت با سایر رسانه‌های منتشرکنندۀ محتوا در این است که همه به صورت دیجیتالی به آن دسترسی دارند.

▫️به زبان ساده، شما با تولید محتوا در اینترنت برای خود هویت فردی می‌سازید؛ محتوا چه خوب باشد چه بد، هویت شما بر اساس آن شکل می‌گیرد یا تصور می‌شود. به همین دلیل است که کسب‌وکارها نیز به دنبال ایجاد یا توسعۀ هویت برند خود از طریق اینترنت‌اند.

▫️اینترنت علاوه بر تولید و توزیع پیام، به پردازش، مبادله و ذخیرۀ اطلاعات می‌پردازد که مؤید یک نهاد خصوصی، اما به‌مثابه ارتباطات عمومی است.

▫️محتوا به زبان ساده، اطلاعات مبادله شده ارزشمندی را برای مخاطب یا کاربر نهایی ایجاد می‌کند. در دنیای امروز، تأکیدی که بر سرعت انتشار محتوا، نحوه استفادۀ مجدد و اقتباس از محتوا، در دسترس بودن محتوا در گستره‌ای وسیع و مواردی از این دست وجود دارد، از تأکید برای تولید محتوای جدید پیشی گرفته است.

▫️برای مؤلفان و ناشران محتوایی اصیل و بکر، اهمیت انتشار گسترده و سریع محتوا، بیش از اهمیت این موضوع است که محتوا صرفاً تولید شود.یعنی محتوایی که تولید شود، اما در سطح وسیع منتشر و دیده نشود، کارآمد نیست.
در دنیای کسب‌وکار می‌گویند شما یا محتوای مفید و حرفه‌ای تولید کنید یا محتوا تولید نکنید! زیرا محتوای بی‌ارزش باعث می‌شود تصویری که از برند یا هویت شما ایجاد می‌شود، بی‌ارزش و سطح پایین باشد.

▫️شاید بهترین شکل و حرفه‌ای‌ترین رفتار این است که شما در حرفه‌ای که تخصص یا فعالیت دارید محتوا تولید کنید! به عبارت دیگر، با انتشار محتوای حرفه‌ای، شبکه‌ای از افراد متخصص در حرفۀ خود را با محتوا درگیر کنید.

▫️شاید بتوان این‌طور تصور کرد: محتوایی که در بستر اینترنت تولید می‌شود، کمتر برای سرگرمی است، مگر اینکه پلتفرم اینترنتی آن برای سرگرمی باشد. مثلاً کانال‌های سرگرمی‌ای که در آپارات یا یوتیوب ایجاد شده‌اند.

▫️ اما، چرا شبکه‌های اجتماعی امروز به مهم‌ترین ابزار سرگرمی جامعۀ ایران تبدیل شده است؟ آیا ما (حاکمیت یا دولت) ابزار و وسیلۀ سرگرمی برای جامعه ایجاد نکرده‌ایم؟ از نگاهی دیگر، زمانی که افراد نتوانند در جامعه یا خانواده سرگرم شوند، از هر ابزار و بهانه‌ای برای سرگرمی استفاده می‌کنند.

▫️اگر نتایج تحقیقات مختلف درباره رسانه‌های اجتماعی در ایران را مشاهده کنید، متوجه می‌شوید که مهم‌ترین کارکرد رسانۀ اجتماعی در ایران سرگرمی است. البته، نه به این معنا که رسانه‌های اجتماعی در دنیا این کارکرد را ندارند، بلکه به این معنا که در ایران و سایر کشورهای در حال توسعه به اصلی‌ترین و مهم‌ترین کارکرد تبدیل شده‌اند.

▫️ما چه در زمینۀ تولید محتوا و چه در زمینۀ استفاده از محتوا دچار «فقر» هستیم. در این گرداب، هیچ‌کس به‌تنهایی مقصر نیست؛ یعنی نه دولت به‌تنهایی مقصر است و نه جامعه.

▫️همۀ ما به صورت فردی و اجتماعی مسئول این وضعیتیم. ما دچار خوابی به‌ظاهر شیرین هستیم که هر روز بیشتر در آن غرق می‌شویم.


🗞منبع: گزیده‌ای از مقاله‌ای به نام «لطفاً این متن را فوروارد نکنید!»، منتشر شده در شماره 89 #ماهنامه_مدیریت_ارتباطات، مهر 1396

#آرشیو_مدیریت_ارتباطات
#شبکه‌های_اجتماعی
#تولید_محتوا

با ما همراه باشید

"ژئوپلیتیک رسانه"
@
Dr_bavir
◾️افسانه مرگ روزنامه‌ها

✍️ند بارنت- روزنامه نیوز اند آبزرور

▫️سال‌های اخیر برای تولیدکنندگان محتوا و مخاطبان روزنامه‌ها سال‌های پرچالشی است؛ رکودی عمیق در کنار انقلاب دیجیتال به‌شدت روزنامه‌ها را تحت فشار گذاشته ‌است.

▫️کاهش آگهی‌ها، کاهش تعداد صفحات و تعدیل کارکنان باعث شده تا گمانه‌زنی‌ها در خصوص منقرض شدن روزنامه‌های کاغذی افزایش پیدا کند.

▫️مطالعۀ کتابی نوشته شده در سال ۲۰۱۴ می‌تواند به درک ما از شرایط کنونی کمک بیشتری کند. نام این کتاب «اغراق شدید: افسانۀ مرگ روزنامه» نوشته مارک اج، استاد روزنامه‌نگاری در دانشگاه‌های امریکا و کانادا است.

▫️مارک اج کتاب خود را با نقل‌قولی از «هارولد اوانس»، روزنامه‌نگار مشهور بریتانیایی، شروع می‌کند که در این زمینه بسیار آموزنده ‌است. اوانس می‌گوید: «چالش روزنامه‌های امریکایی این نیست که همچنان سودده باقی بمانند، بلکه چالش بنیادین آن‌ها این است که ارزش ژورنالیستی در آن‌ها باقی بماند.

▫️لب کلام کتاب این است: «ممکن است روزنامه‌ها بخشی از شمارگان و نفوذشان را از دست داده ‌باشند، اما حقیقت اینجاست که کسب‌وکار آن‌ها همچنان سودآور است و سودآور هم باقی خواهد ماند.»

▫️هر بار که احساس خطر در خصوص روزنامه‌ها شدت می‌گیرد، گروهی از هواداران سینه‌چاک انقلاب دیجیتال با شعار «سپیده‌دم دوران نوی رسانه‌های دیجیتال» پیدای‌شان می‌شود.

▫️حتی سال ۲۰۰۷ وب‌سایتی با عنوان «دیدبان مرگ روزنامه» (Newspaper Death Watch) با ماموریت اعلام‌شده «روزشمار سقوط روزنامه‌ها و تولد دوباره ژورنالیسم» تأسیس شد.

▫️برخلاف تصور رایج که روزنامه‌ها را شبیه دایناسورهایی تلقی می‌کند که توانایی تطبیق با شرایط جاری را ندارند، روزنامه‌ها انعطاف زیادی در طول سال‌های گذشته نشان داده‌اند.

▫️هرچند کاهش درآمدها باعث شده ‌است که تعدادی از کمپانی‌های رسانه‌ای با ورشکستگی مواجه شوند، غالب این ورشکستگی‌ها بیشتر به دلیل سوءبرداشت‌ها و ماجراجویی‌های اشتباه مدیران و مالکان این رسانه‌ها بود نه به دلیل از بین رفتن سوددهی مدل کسب‌وکار روزنامه و نشریات چاپی.

▫️مارک اج می‌نویسد: «روزنامه‌ها با تشدید تلاش‌ها و کاهش هزینه‌ها از زیر رکود فرار کرده‌ و اجازه نداده‌اند که فهرست رسانه‌های مُرده بلندتر شود.»

▫️تحولات سال‌های اخیر نشان می‌دهد که مدل کسب‌وکار روزنامه‌ها اصولاً به‌لحاظ بنیادین دچار اشکال نبوده و نیست، بلکه در واقع بسیار قابل اطمینان و تا حدی پررمزوراز است. اما این بدین معنا هم نیست که رسانه‌های چاپی در حال بیرون آمدن از دوران رکود و ورود به دوران رونق و بالندگی‌اند.

▫️مارک اج، استدلال می‌کند که اینترنت یک افزونۀ تکمیلی برای روزنامه‌هاست، نه جایگزین آن‌ها. برخلاف رادیو، سینما و تلویزیون، اینترنت محتوای جدید تولید نمی‌کند، بلکه رسانه‌ای جدید برای انتقال محتوای موجود است.

▫️به اعتقاد این پژوهشگر رسانه، روزنامه‌ها در صورتی توانایی نجات یافتن از انقراض را خواهند داشت که بتوانند بر نقاط قوت خویش تمرکز کنند و روزنامه‌نگاری تحقیقی، تحلیلی و نقد را در محتوای خود عرضه کنند.

🗞منبع: بخشی از مقاله‌ای به نام « روزنامه‌ها نحیف شده‌اند، اما زنده می‌مانند»، منتشر شده در شماره 113 #ماهنامه_مدیریت_ارتباطات، مهر 1398
#روزنامه‌نگاری
#اینترنت

با ما همراه باشید

"ژئوپلیتیک رسانه"
@Dr_bavir
◾️اعتماد به پیام‌رسان بومی نیست/هست


▪️بعد از قریب به دو هفته از طرح نمایندگان مجلس به نام «ساماندهی پیام‌رسان‌های اجتماعی» حالا مشاور رئیس مرکز ملی فضای مجازی گفته مردم سراغ پیام‌رسان‌های خارجی نمی‌روند.

▪️در طرح نمایندگان که به هیئت‌رئیسه مجلس هم رفته قرار است پیام‌رسان‌های «تولید داخلی» با پیام‌رسان‌های اجتماعی خارجی جایگزین شوند.

▪️اگر این طرح به نتیجه برسد، به معنای آن خواهد بود که دیگر پیام‌رسان‌های محبوب خارجی مثل اینستاگرام و واتساپ نیز با محدودیت روبرو خواهند شد.

▪️صحبت‌های عباس آسوشه از این نظر اهمیت دارد که او یکی از دلایل استقبال کم مردم از پیام‌رسان‌های بومی را کیفیت پایین این پیام‌رسان‌ها دانسته است.

▪️این اظهارات با سخنان سه روز پیش دبیر ملی فضای مجازی نیز در تعارض است. ابوالحسن فیروزآبادی گفته بود معتقد نیست مردم به پیام‌رسان‌های بومی اعتماد ندارند.

▪️البته فیروزآبادیگفته نگاه این شورا به هیچ وجه فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی نیست بلکه تنها در صورتی که پلتفرم‌ها از قوانین ایران تبعیت نکنند» یا برای نظام «مسائل فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و امنیتی ایجاد کنند»، فیلتر می‌شوند.

▪️این روزها بحث درباره اینترنت ملی یا شبکه ملی اطلاعات دوباره داغ شده است. تا آنجا که چند روز پیش وزارت ارتباطات از مرکز داده مادر شبکه ملی اطلاعات را به بهره‌برداری رساند. هدف اصلی از ساخت چنین مرکزی حمایت از خدمات پایه هم‌چون پیام‌رسان و جستجوگر ملی اعلام شده است.

▪️دبیر شورای عالی فضای مجازی گفته «در خدمات پایه شبکه ملی اطلاعات، به دنبال از اول ساختن خدمات نیستیم بلکه به دنبال بومی‌سازی هستیم. به طورمثال نمی‌خواهیم گوگل بسازیم، بلکه به دنبال گوگل ملی هستیم.»

▪️براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، تا پایان سال گذشته در مجموع ۱۹ هزار میلیارد تومان صرف ایجاد اینترنت ملی شده است. با این حال وزیر ارتباطات از نیروهای مسلح خواسته در ساخت پیام‌رسان بومی همکاری کنند.

▪️مسئولان همچنان به اثربخشی سرمایه‌گذاری بر پیام رسان‌های بومی باور دارند. آن هم در شرایطی که چندی پیش آگهی مناقصه واگذاری مالکیت قطعی پیام‌رسان سروش در روزنامه‌ها منتشر شد.

▪️به نظر می‌رسد قطعه‌های مختلف پازل پیام‌رسان‌ بومی در حال تکمیل شدن است اما این روزها آنچه تامل‌برانگیز است تفاوت دیدگاه‌های مسئولان درباره کارایی پیام‌رسان‌های داخلی است.
#ماهنامه_مدیریت_ارتباطات

با ما همراه باشید

"ژئوپلیتیک رسانه"
@Dr_bavir
💢حقایق وارونه امپراتوری‌های رسانه‌ای

▪️دیکتاتوری غلیظ و شدید و بی‌رحمانه‌ای توسط رسانه‌ها و گروه‌های پنهان سیاسی در جوامع غربی برقرار است. این نظام خشن و بی‌رحم که از حدود و منافع خود - یعنی سرمایه‌داری کلان - تا قتل‌عام انسان‌ها دفاع می‌کند، خود را با زیور دقیق و ظریفی از شعارهای دموکراسی و لیبرالیسم و آزادی بیان آراسته است.

▪️مردم آزادند که از دولت و سیاست‌مداران انتقاد کنند، حتی فحش بدهند و خود را خالی کنند. این فقط ظاهر ماجراست.

▪️صاحبان رسانه‌ها و سرمایه‌ها برای تشفی خاطر توده‌ها این اجازه را داده‌اند. اما تشکیک در اخبار و تبلیغات دروغین آن‌ها مجازات‌های قانونی و آشکار و پیامدهای پنهانی و شدید و عمیقی دارد.

▪️در حقیقت غذا، انرژی و اطلاع‌رسانی سه حوزه‌ای هستند که در دست کسانی قرار گرفته‌اند که مصمم هستند تمامی بشریت را به زانو درآورند و کل جهان را زیر سلطه بکشند.

▪️در چند دهۀ اخیر حوزۀ رسانه و ارتباطات اهمیتی بیش از آن دوی دیگر پیدا کرد و نخبگان سلطه‌جو، آن را به‌مثابه ابزاری برای تحقق هدف خود به بهترین شکل ممکن به کار گرفته‌اند.

▪️برای مردم عامی امریکا تلویزیون چیزی بیش از یک وسیلۀ سرگرمی است. تلویزیون مرجع و مقتدا و منبع خبری و راهنما و رهبرشان است. بهترین ساعات یک امریکایی جلوی تلویزیون می‌گذرد. آن‌ها به‌سادگی و به‌راحتی آنچه را در تلویزیون می‌بینند و می‌شنوند باور و به آن عقیده پیدا می‌کنند.

▪️اعمال سانسور نیز قواعد خاص خود را دارد. نرم و بی‌سروصداست؛ یعنی به‌جای آنکه روزنامه یا رسانه‌ای که صدای حقیقت‌جویان را می‌رساند توقیف کنند، آن را زیر خروارها خبر دروغ و تهمت و جنگ روانی خفه می‌کنند.

▪️دستورالعمل در تمامی این رسانه‌ها، اعم از مجازی و روزنامه و تلویزیون یکی است؛ نباید صدای حقیقت به گوش مردم دنیا برسد. باید جادوی دروغ‌پردازی هالیوودی و رسانه‌ای غربی برقرار بماند و مردم نباید از تأثیر این جادو رها شوند؛ خلسه باید ادامه پیدا کند.

▪️تحقیق درباره نقش مخرب صنعت گوشت در محیط‌زیست جهانی، آلودن آب‌ها و افزایش گازهای گلخانه‌ای و گرمایش زمین در ایالات متحده با سانسور شدید و البته مخفیانه‌ای مواجه است.

▪️این دیکتاتوری رسانه‌ای که خفقانی واقعی و جان‌کاه را به جامعۀ جهانی تحمیل کرده، چهل سال است که پروژۀ ضدایرانی را نیز در دستور کار خود دارد.

▪️این یک حقیقت است که امپراتوری رسانه‌ای فراگیر جهانی سالیان درازی است که حقایق را وارونه جلوه می‌دهد.


🗞منبع: بخشی از مقاله‌ای به نام «آزادی بیان دروغین، دیکتاتوری حقیقی»، منتشر شده در شماره 116 #ماهنامه_مدیریت_ارتباطات، دی 1398

با ما همراه باشید

"ژئوپلیتیک رسانه"
@Dr_bavir
◾️خواندن از یونان یا عصر اینترنت

✍️حسن بشیر
▪️سقراط اولین هشدارهای جدی را درباره خواندن و مطالعه در تاریخ مطرح ساخت. او از گسترش سواد نگران بود و آن را برطرف‌کنندۀ مسئولیت از افراد می‌دانست. فراتر از آن، سقراط مطالعه را «داروی مخدر» می‌دانست که بیانگر این پارادکس است که خواندن برای افراد مختلف، هم می‌تواند دوا باشد و هم سم.

▪️در دوران روم باستان نگاه به مطالعه و خواندن تغییری قابل‌توجه یافت و می‌توان گفت که کاربردهایی گسترده‌تر پیدا کرد. با پیشرفت‌های ایجادشده در دورۀ رومیان، کاربردهای بیشتری برای مطالعه در نظر گرفته شده بود که از جمله آن‌ها کمک به حساب‌ها و دادوستدها، نگاه ابزاری، نقش کاربردی و انتقال اطلاعات است.

▪️در قرون وسطی کلمات مکتوب می‌توانند همه‌جا «سرک بکشند» و این خود به‌معنای امکان تغییر در اصول حاکم بر جامعه است. این مسئله به‌مثابه یک «گم‌گشتگی اخلاقی» مطرح شد که می‌تواند خوانندگان را تشویق به تغییر اساسی در زندگی روزانه کند.
افزایش اطلاعات توسط کتاب‌ها به ‌نوعی از «هجمه کتاب‌های جدید» منجر می‌شد که اراسموس، فیلسوف انسان‌گرای هلندی، آن را مطرح کرد.

▪️در سال 1600 میلادی، بارنابی ریچ، نویسنده انگلیسی، بدین‌گونه از خواندن کتاب‌ها تأسف می‌خورد: «یکی از بلایای بزرگ این عصر انبوه کتاب‌هاست، که چنان دنیا را پر کرده‌اند که دنیا از پس هضم محتواهای بیهوده‌ای برنمی‌آید که هر روز زاده می‌شوند و پا به دنیا می‌گذارند.

▪️دورۀ رنسانس کتاب‌خوانی راهنمای کشف خویشتن بود. مطالعه اوج‌گیری انسان‌گرایی به شمار می‌آمد و خواندن تا اندازه زیادی به امری فردی تبدیل شد.

▪️در عصر روشنگری اگرچه کتاب‌خوان داور عقلانیت و پیشرفت بود، درمورد عامۀ مردم نگرانی‌های خاصی در خصوص باسواد بودن و خواندن وجود داشت. متفکران عصر روشنگری که به قدرت آموزش و عقل اعتقاد داشتند، در عین حال، چندان مطمئن نبودند که عامة مردم بتوانند مسئولانه مطالعه کنند و به نتیجه‌های درست برسند.

▪️در عصر مدرنیته رویکرد «عقلانیت» شاخصی مهم است. به همین دلیل، اقدامات مختلف در جهت حل مشکلات و تحقق رفاه اجتماعی انجام می‌شدند و معنا پیدا می‌کردند. کتاب‌خوانی در این دوره برای «حل مشکلات روزمره»، «تحقق لذت» و «تحقق رفاه اجتماعی» بود.

▪️در عصر پست‌مدرن در این دوره که زمان چندانی از آن نگذشته است، سلطۀ اینترنت به‌مثابه یک «خطر جدی» مطرح شده است که انسان را در سطح جهانی از نعمت «خواندن کتاب» محروم کرده است. در حقیقت، در این دوره، اینترنت کانون اصلی مشکلات مطالعه و خواندن شده است.

▪️آن مشکلات قدیمی که می‌گفتند گریبان‌گیر خوانندگان دست‌نوشته‌ها می‌شود دوباره کشف و البته تقویت شده‌اند تا به‌عنوان خطرات مصرف فرهنگ دیجیتال مطرح شوند

▪️در عصر پست‌مدرنیسم، در تقابل با کاهش خواندن به دلیل هژمونی فضای مجازی، کتاب‌خوانی به‌مثابه حضور در گفتمان و سهیم شدن در قدرت مطرح شده است تا بتواند جاذبه‌های جدیدی را برای جامعۀ انسانی ایجاد کند.
🗞منبع: گزیده‌ای از مقاله‌ای به نام «خواندن به مثابه قدرت گفتمانی»، منتشر شده در شماره 120 #ماهنامه_مدیریت_ارتباطات، اردیبهشت 1399
#دوران_تاریخی
#مطالعه

با ما همراه باشید

"ژئوپلیتیک رسانه"
@Dr_bavir
◾️تفکر دموکراتیک با رسانه

️میزان آزادی‌های فردی و اجتماعی یک کشور را با نگاه به وضعیت رسانه‌های آن کشور می‌توان سنجید.

▪️وجود رسانه در هر جامعه‌ به خودی خود نشان دهنده تمایل آن جامعه به دموکراسی‌خواهی‌ است، چون ذات این شاخه از علوم اجتماعی و ارتباطات به کثرت‌گرایی، دگراندیشی، انبساطی، خردورزی و به روزرسانی‌گرایش دارد.

▪️اطلاع‌رسانی درست، به موقع و به جا می‌تواند مردم را به نسبت اتفاقات و مسائل جامعه باخبر کرده و مردم را از حق اولیه خود یعنی حق دانستن، برخوردار کند.

▪️رسانه‌های آزاد در جامعه دمکرات مجال ترویج تفکر بسته و انقباضی را نمی‌دهد و جامعه را درسطح بالایی از رشد وآگاهی نگه می‌دارد و حتی ضامن آن است.

▪️اعتقاد براین است باورپذیری افراد به نسبت پیش نیازهای تفکر دموکراتیک، از درون فرد شکل می‌گیرد و منجر به رفتار بیرونی می‌شود.

▪️ابزارهایی چون رسانه جمعی در این تاثیرگذاری نقش بسزایی دارند و عاملی بازدارنده برای رفتارهای غیردموکراتیک است.

▪️لازم است گفته شود؛ ماهیت و رسالت رسانه در جوامع دموکراتیک و غیر دموکراتیک با اندک تفاوت‌هایی شبیه به هم‌اند. تنها تفاوت آنها در میزان تاثیرگذاری و راستی‌آزمایی ست.

▪️رسانه درجامعه توسعه یافته به نسبت جوامع دیگر از آزادی‌ بیشتری برخوردار است و نقش رسانه دراین جوامع پر رنگ‌تر است و تقریبا در همه امور مربوط به تصمیم‌گیری‌های خُرد و کلان جامعه نظارت دارد.

▪️درجوامع غیر دموکراتیک رسانه در اولین گام نگران حفظ و بقای خود است و به مراتب کمتر می‌تواند عرض اندام کند.

▪️چنانچه در یک کشور، رسانه‌های جمعی از طریق آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی بتوانند به وظایف خود به نحو احسن عمل کند، موجب شعور اجتماعی در سطح بالایی در جامعه می‌شود که تمرین مناسبی برای دموکراسی خواهی است.

▪️یکی از کارکردهای رسانه باورمند کردن جامعه است تا آن نیاز و انگیزه‌ی لازم را برای هر نوع تفکری به دموکراسی‌خواهی به وجود بیاورد.

▪️در جوامع بسته غیردموکراتیک، مطالبه‌گری رسانه بشدت تعدیل می‌یابد و در بهترین حالت فقط تن به ادامه حیات به هر شکل ممکن می‌دهد، که موجب می‌شود اهداف و رسالت آن به بنگاه اقتصادی و دلالی تغییر مسیر دهد.

▪️تعدیل در مطالبه‌گری رسانه نه تنها نمی‌تواند به تفکر دموکراتیک کمک کند، بلکه کارکردش را به عنوان ابزار و نشانه جامعه دموکرات از دست می‌دهد و تبدیل به ابزاری برای تحمیق کردن افراد جامعه می‌شود.

▪️اما چه رسانه‌ای می‌تواند به شعور اجتماعی و رشد تفکر انسان‎ها کمک کند؟ و ضامن دستاوردها و تلاش جامعه برای دست یابی به دموکراسی باشد؟ آیا رسانه‌ای که هیچ مخاطبی ندارد، می‌تواند چنین کارکردی داشته باشد؟

▪️این سئوال‌ها و سئوال‌های دیگر از این دست را می‌توان با رصد و نگاه به وضعیت سایت‌ پایگاه‌های خبری و خبرگزاری‌ها و پیشخوان روزنامه فروشی‌ها پیدا کرد.
#ماهنامه_مدیریت_ارتباطات
#رسانه
#تفکر_دموکراتیک

با ما همراه باشید

"ژئوپلیتیک رسانه"
@Dr_bavir
◾️رادیو در جنگ

✍️احمد جعفری چمازکتی


▪️نیمه دوم شهریورماه ۵۹ خبرها حکایت از بمباران مناطق مرزی ایران توسط عراق داشت که این تحرکات در ۳۱ شهریورماه به یک تهاجم گسترده تبدیل شد. همان‌گونه که جنگ شرایط ویژه‌ای را بر کشور تحمیل کرد، حوزه‌های اطلاع‌رسانی نیز متأثر از این وضعیت، تشکیلات خاص خود را می‌طلبید.

▪️از میان همه رسانه‌های ارتباط جمعی، رادیو به دلیل فراگیری و قدمت با اکثر خانواده‌های ایرانی همنشینی و همنفسی دیرینه‌ای دارد. واگویه‌های مدیر رادیو (مهدی ارگانی) طی سال‌های ۵۹ تا ۶۲ از حال و هوای روزهای دفاع مقدس خواندنی است:

▫️«آن زمان كه جنگ شروع شد، شبكه یك تلویزیون 8-7 ساعت بیشتر برنامه نداشت. شبكه دو هم شبكه آموزشی بود. همه بار مسائل خبری و جنگ روی دوش رادیو بود. در آن زمان نیروی انسانی دوره دیده در اختیار ما نبود؛ فقط علاقه‌مندان به رادیو و تلویزیون و انقلاب خود به ‌خود وارد رادیو شدند. خط قرمزهای انقلاب هم بعضی از افراد كارآزموده را كنار گذاشت.

▫️مثلاً ماه رمضان ما دیگر كسی مثل ذبیحی را نداشتیم. یادم می‌آید در آن زمان ناگهان تماس می‌گرفتند و می‌گفتند آقا الان عملیات در پیش داریم و شما باید زمینه‌های رسانه‌ای آن را فراهم كنید. تمام برنامه‌های تولیدی كنار می‌رفت و از ساعت ۹ صبح برنامه‌های زنده پخش می‌شد تا ساعت ۲ بعدازظهر كه قرار بود خبر پخش شود. به ما نمی‌گفتند عملیات در پیش داریم و قبل از عملیات، برنامه‌ها عادی بود. این برای نظامیان بهتر بود و عملیات لو نمی‌رفت. عملیات معمولاً نیمه‌شب شروع می‌شد و برنامه‌ها از ظهر ویژه می‌شد

▫️در آن زمان رادیو از واحد خبر هم نقش حساس‌تری داشت، چون واحد خبر باید صبر می‌كرد تا زمان پخش خبر فرا برسد ولی برنامه‌های رادیو همیشه باید روی آنتن برود.

▫️هروقت از ستاد تبلیغات جنگ تماس می‌گرفتند، آقای یاسینی (مدیر پخش وقت)، بلافاصله مارش می‌گذاشت. پخش مارش، خوشحالی توأم با بیم را به دنبال داشت.

▫️همه كسانی كه عزیزانشان در جبهه بودند با شنیدن مارش حس می‌كردند كه ما داریم پیروز می‌شویم ولی در هر عملیات تعدادی كشته و زخمی هم داشتیم و این مقداری دلهره و بیم در دل عزیزان به‌وجود می‌آورد.

▫️بخش‌های خبری رادیو در دوران جنگ ساعات 7، 8، 14، 20 و 24 پخش می‌شدند و شبكه یك تلویزیون هم یك یا دو بخش خبری داشت.

▫️جنگ ما با جنگ‌های كلاسیك دنیا متفاوت بود؛ به‌طور مثال ما برای تهییج نیروها در جبهه مارش نداشتیم و از نوحه استفاده می‌كردیم (چیزی كه ملودی‌اش برای زمان صلح خوب بود، نه تنها خشن و كوبنده نبود بلكه بیشتر عاشقانه و عارفانه بود).

▫️ما یك رادیوی جنگی را اداره می‌كردیم كه خیلی متفاوت بود. در تمام جنگ‌های دنیا تعداد كشته شده‌ها را سانسور می‌كنند، در حالی‌كه ما هیچ ابایی نداشتیم كه تعداد صحیح را به مردم بگوییم

▫️در پخش تحریریه‌ای داشتیم كه برای برنامه‌های زنده مطلب می‌نوشتند و گوینده شیفت مطالب را می‌خواند ولی در مجموع آقایان محمود كریمی علویجه، مهران دوستی و محمدحسین نورشاهی گویندگان خاص جنگ بودند و روزهای عملیات از آنان استفاده می‌شد.

▫️واقعاً در آن زمان رادیو مثل یك خانواده اداره می‌شد. در زمان بحران، مدیریت بحران به خوبی اعمال می‌شد. ما از ستاد تبلیغات جنگ خبر می‌گرفتیم و كاملاً با نیروهای نظامی سپاه و ارتش هماهنگ بودیم. در داخل سازمان‌ هم با واحد مركزی خبر هم‌پوشانی خوبی داشتیم.»
#ماهنامه_مدیریت_ارتباطات
#دفاع_مقدس
#رادیو

با ما همراه باشید

"ژئوپلیتیک رسانه"
@Dr_bavir