🔰عقلانیت نظری و و عملی در دیدگاه وبر

🔵وبر با تمییز تسلط عملی و تسلط نظری بر واقعیت، عقلانیت نظری را از عقلانیت عملی تمییز می‌دهد. عقلانیت نظری تسلط بر واقعیت توسط مفاهیم انتزاعی هرچه دقیق‌تر است و عقلانیت عملی محاسبه هرچه دقیق‌تر وسایل برای نیل به اهداف است و امروزه آنچه لازمه توسعه و ویژگی جوامع مدرن می‌باشد، عقلانیت عملی است.

🔴عقلانیت عملی به عقلانیت صوری و عقلانیت محتوایی تقسیم می‌شود. عقلانیت صوری مربوط به تصمیمات کنش‌گرانی می‌شود که نسبت انتخاب هدف، عقلانی عمل می‌کند و منافعشان را طبق محاسبات دقیق، مرحجات روشن و قواعد تصمیم‌گیری معین و از طریق مناسب‌ترین ابزار دنبال می‌کنند.

🔶عقلانیت محتوایی عبارت است از سنجش محتوایی یک سیستم ارزشی که مرجحات را مشخص می‌کند. در عقلانیت محتوایی این خود سیستم ارزش‌هاست که مورد نقد و نظر قرار می‌گیرد.

📖کتاب چند یادداشت تئوریک، نوشته شهریار زرشناس

#آموزش_مفاهیم
#ماکس_وبر
#عقلانیت
#چند_یادداشت_تئوریک
#شهريار_زرشناس

https://b2n.ir/weber

🔷آیا عقلانیت شیعی فرمول مخصوص به خود را در مهار بحران اجتماعی دارد؟



🔶عقلانیت سکولار کارکردهای عقلانیت دینی را برای مهار کرونا داشته است؟



💠مرورى بر جلسه چهارم همايش جهان در دوران كرونا با موضوع : عقلانیت شیعی در مواجهه با بحران های اجتماعی



#جهان_در_دوران_كرونا
#خسروپناه
#عقلانیت_شیعی
#بحران_اجتماعی



📌@canoon_org

🔰جاذبه یک ابهام

🔹به نظر ریچارد رورتی ابهام مفهوم عقلانیت سبب محبوبیت آن و طرفدارانش شده است: عقلانیت از سویی نام فضیلتی اخلاقی و از سویی دیگر نام قوه‌ای ادراکی است. در بعد عملی، عقلانیت دال بر توجه به بحث آزاد و اقناع و پرهیز از اجبار است و در بعد نظری به وصول به واقعیت اشاره می‌کند.

♦️این ابهام سبب می‌شود که عقلانیت جاذبه‌ای واهی پیدا کند و بسیاری از اندیشمندان را درگیر خود نماید، اما اگر به بی‌اعتباری مدل سوژه ـ ابژه در معرفت‌شناسی توجه کنیم، وجه شناخت‌شناسانۀ عقلانیت نفی می‌گردد و در عمل نیز می‌توان با استفاده از واژه‌های ملموس و روشنی چون دموکراسی، آزادی و... همان تأثیر الهام‌بخش و شورآفرین عقلانیت را اعمال کرد.

📝ماهنامه زمانه، دوره جدید، شماره ۷



#عقلانیت
#ریچارد_رورتی



📌@canoon_org

🔰توسعه در مسیر اومانیسم

🔸نظریه غربی درباره توسعه و الگوهای گوناگونی که برای آن ارائه شده مبتنی بر برداشت خاصی از انسان و نیز تعریف خاصی از عقلانیت است. برآیند ایدئولوژی‌سازی‌های غربی در قرن‌های هجدهم و نوزدهم، تعریف «انسان اقتصادی» را در بسیاری از اندیشه های غربی ریشه‌دار کرد؛ یعنی انسانی که با کمترین هزینه، بیشترین سود و منفعت را به دست می‌آورد.

🔹این تعریف از انسان و سود و منفعت و هزینه، از سویی خود مبتنی بر اومانیسم غربی بود که چه در چهره لیبرال و فردگرایانه و چه با سیمای سوسیال و جمع‌گرایانه‌اش، نوعی «اگوئیسم» یعنی خودبنیادی را در تار و پود خود داشت و از سوی دیگر در فضای گفتمانی غربی مطرح می‌شد که بعد از رسوب و نهادینه شدن برخی شکاکیت‌های «هيوم»ی و سپس تلاش‌های «کانت» برای انقطاع از عقل نظری، دیگر ماوراء الطبيعه و دین و اخلاق را آن‌گونه که ما مسلمانان می‌شناسیم، به رسمیت نمی‌شناخت.

♦️با مبهم و غیر عقلانی شدن بحث از دین، فلسفه و اخلاق و اساساً با جدا شدن راه دوستان قدیمی چون دانش و ارزش در سپهر اندیشه غربی، بحث از «عقلانیت» دیگر نمی‌توانست معنایی بیشتر از «عقلانیت در انتخاب وسیله» داشته باشد. اگر نگاهی به مباحث «عقلانیت ابزاری» ماکس وبر و «کنش منطقی» ویلفردو پاره‌تو بیندازید؛ خواهید دید که اساساً سطحی از عقلانیت به نام «عقلانیت هدف» دیگر مطرح نیست. چون هر گونه بحث از هدف جز آن‌چه به صورت سود و لذت قابل حس و ادراک آنی و صریح باشد؛ در حوزه فلسفه، اخلاق یا دین قرار خواهد گرفت که پیش از این در نظریات دیگر اندیشمندان غربی ریشه‌اش را زده‌اند.

📖کتاب باران: اسلام و توسعه (از مجموعه کتاب‌های مشق آزاد)




#انسان
#اقتصاد
#توسعه
#عقلانیت
#اومانیسم


📌@CANOON_ORG


https://b2n.ir/Humanism

🔰لذت خرافه!

🔷برخلاف آنچه تصور می شود خرافه باوری مربوط به جوامع دینی نیست بلکه گویا جوامع غربی بیشتر از جادو، طالع بینی و خرافه لذت برده و به عنوان یک مخدر از آن استفاده می کنند.




#جادو
#خرافه
#شابک
#خرافات
#فالگیری
#عقلانیت
#پیشگویی
#طالع_بینی
#بخت_و_اقبال



📌@canoon_org

🔷از دیدگاه وبر، کنش ها وقتی به طور خالص، عقلانی معطوف به ارزش هستند که کنشگران بدون درنظر گرفتن پیامدهای قابل پیش‌بینی آن‌ها، بر اساس تعهدات خود نسبت به چیزی که از نظر آنان مطابق وظیفه، افتخار، زیبایی، ندای دینی یا تقواست، آنها را به جا آورند. به عبارت دیگر، کنش عقلانی معطوف به ارزش، کنشی است که براساس دستورهایی که شخص خود را به آن ملزم می بیند، صورت می گیرد.

🔶وبر این نوع عقلانیت را عقلانیت ارزشی می نامد و از این روست که عقلانیت ارزشی به عقلانیت محتوایی سیستم ارزش ها نظر دارد و عقلانیت معطوف به هدف یا صوری شامل عقلانیت ابزاری و عقلانیت انتخاب می شود و پیشرفت در عقلانیت معطوف در هدف، می تواند با پیشرفت در عقلانیت ارزشی همراه باشد.

💢عقلانیت ابزاری به علاوه عقلانیت انتخاب، روی هم رفته عقلانیت صوری را که عقلانیت معطوف به هدف است، پدید می آورند و عقلانیت ارزشی به عقلانیت محتوایی سیستم ارزش ها نظر دارد و از ترکیب عقلانیت معطوف به هدف با عقلانیت معطوف به ارزشی، کنشی ایجاد می شود که شرایط عقلانیت عملی مطلق را برآورده می سازد.




📖کتاب #چند_یادداشت_تئوریک به قلم #شهریار_زرشناس

#هدف
#ارزش
#عقلانیت



📌@canoon_org

🔷عقلانیت عملی به عقلانیت صوری و عقلانیت محتوایی تقسیم می شود. عقلانیت صوری مربوط به تصمیمات کنش گرایی می شود که نسبت به انتخاب هدف عقلانی عمل می کند و منافعشان را طبق محاسبات دقیق، مرجحات روشن و قواعد تصمیم گیری معین و از طریق مناسب ترین ابزار دنبال می کنند. نمونه اعلای این نوع کنش، کنش اقتصادی در جامعه سرمایه داری است.

🔶اما عقلانیت محتوایی، سنجش محتوایی سیستم ارزشی ای است که مرحجات را مشخص می کند. در عقلانیت صوری، کنش کنشگر از دو جنبه سنجیده می شود. یکی از دیدگاه ابزاری یعنی مؤثر بودن وسایل و دیگر از دیدگاه انتخاب درست اهداف با در نظر گرفتن ارزش ها، وسایل و شرایط محدود کننده عینی. اما در عقلانیت محتوایی این خود سیستم ارزش هاست که مورد نقد و نظر قرار می گیرد.

💢به عبارت دیگر از نظر عقلانیت عملی، دو نوع کنش، عقلانی محسوب می شود: یکی کنشی که نسبت به اهداف در نظر گرفته شده است که آن را کنش عقلانی معطوف به هدف می نامند و دیگر کنشی که نسبت به ارزش های در نظر گرفته شده عقلانی است که آن را کنش عقلانی معطوف به ارزش می نامند.

📖کتاب #چند_یادداشت_تئوریک به قلم #شهریار_زرشناس

#عقل
#عقلانیت



📌@canoon_org

🔶پوپر معتقد است که واقعیت مستقلی وجود دارد ولی نهایتا ملاکی برای صدق و حقیقت وجود ندارد و اصولا ممکن نیست ملاکی برای حقیقت وجود داشته باشد. جالب است که پوپر در عین حال که وجود معیار برای حقیقت را نفی می کند، مدعی است که این مهم که آیا به سوی حقیقت می رویم یا نه، مسئله دیگری است و اتفاقا حرکت به سوی حقیقت، ملاک دارد و ملاک آن را همین روش نقادی می داند.

🔷وی معتقد است ممکن دانستن دستیابی به حقیقت، اساس هر گونه تعصب و نقدناپذیری است و روش انتقادی همچون معیار رشد معرفت، ما را به نزدیک شدن به واقع، امیدوار می کند. ولی در عین حال دستیابی قطعی به حقیقت را نشدنی می داند و اساسا منکر وجود هر نوع معیاری برای حقیقت است.

💢پوپر، اصولا از ورود به بحث حقیقت به معنی تناظر با واقعیات خارجی پرهیز می کرده است؛ در عین حال، نوعی تناظر میان معرفت و واقعیت را اثبات کرده است. پوپر معتقد است در عین اینکه ما ملاکی برای صدق در اختیار نداریم ولی همچنان صدق و راستی برای ما معنا دارد و مجازیم در جست و جوی آن باشیم.

📖کتاب #عقلانیت_معرفت_از_دیدگاه_علم_شناسی_پوپر به قلم #سید_عبدالحمید_ابطحی

#پوپر
#معرفت
#عقلانیت



📌@canoon_org

🔶انسانی که #تفکر می کند ولی اطلاعات ضعیفی دارد، مانند کارخانه ای می باشد که ماده ی خام ندارد یا ماده خام آن کم است؛ قهرا نمی تواند کار کند یا محصولش کم خواهد بود. علم به منزله ی تحصیل مواد خام می باشد و علم فراگیر، عقل، تفکر و استنتاج و تجزیه و تحلیل است.

🔷اما اگر عقل به هر شکلی در بند باشد، نمی تواند درست بیندیشد و کارآمدی درستی نخواهد داشت و نه تنها رشد نمی کند بلکه کم کم به انحطاط کشیده می شود؛ از این رو هر چه به آزادی عقل بیانجامد، عاملی برای رشد و شکوفایی عقل محسوب می شود. اما عقل از چه چیزی باید آزاد باشد؟

💢عقل باید از حکومت تلقینات محیط و عرف و عادت و به اصطلاح امروز، از نفوذ سنت ها و عادت های اجتماعی آزاد باشد. عقل باید از حکومت عدد، آزاد باشد و نباید اکثر و اکثریت را ملاک قرار دهد. همچنین عقل باید از قضاوت های مردم نیز آزاد باشد و ملاک داوری اش، قضاوت دیگران نباشد. اگر عقل، درستی راه پیش رو را تشخیص داد، حتی در صورت مذمت سایرین نیز نباید به حرفها ترتیب اثر داد.

📖کتاب #عقلانیت، دفتر بیست و چهارم از مجموعه کتاب های چلچراغ حکمت، به قلم #سیدمحمدعلی_داعی_نژاد

#علم
#عقل
#آزادی


📌@canoon_org

🔶#کارل_پوپر هم از نظر روشی به شدت توصیه به نقد دارد و آن‌ را معقول می‌ داند و هم از لحاظ ساختاری فقط محصولات #نقد را معقول می‌شمارد. نظریه پوپر بر مبنای نقدگرایی شکل گرفته. او پایه ای ترین عنصر عقلانیت را انتقاد می داند. این نگرش، نظریه ای معقول است که در برابر انتقادها مقاومت کند. پوپر معتقد است، همه چیز حتی امور اخلاقی، #اجتماعی و #سیاسی باید نقادی شود.

🔷این فلسفه پیامدهای مثبت بسیاری در مباحث معرفت شناسی دارد. برای نمونه، نفی حجیت مشاهده و حس، سنت گریزی، تشجیع در نظریه پردازی و … البته با این وجود انتقاداتی نیز بر این نظریه وارد است. کتاب #عقلانیت_معرفت_از_دیدگاه_علم_شناسی_پوپر ، نوشته ی #سید_عبدالحمید_ابطحی با معرفی اجمالی اندیشه #پوپر، پیامد ها و برخی انتقادهای وارد بر آن را بررسی می نماید.

📖در این کتاب که توسط انتشارات کانون اندیشه جوان منتشر شده، بیان می شود که پوپر با وجود اصرار بر واقع گرایی، در تفسیر آن، اطمینان را سلب می کند. در اصل، تلاش برای برهانی کردن واقعیت را رویکردی اشتباه به مسئله ای بدیهی می داند و معتقد است در این روش معیاری برای حقیقت وجود ندارد.

#معرفی_کتاب



📌@canoon_org

🔶به نظر #ریچارد_رورتی ابهام مفهوم عقلانیت سبب محبوبیت آن و طرفدارانش شده است: #عقلانیت از سویی نام #فضیلتی_اخلاقی و از سویی دیگر نام قوه‌ای ادراکی است. در بعد عملی، عقلانیت دال بر توجه به بحث آزاد و اقناع و پرهیز از اجبار است و در بعد نظری به وصول به واقعیت اشاره می‌کند.

🔷این ابهام سبب می‌شود که عقلانیت جاذبه‌ای واهی پیدا کند و بسیاری از اندیشمندان را درگیر خود نماید، اما اگر به بی‌اعتباری مدل سوژه ـ ابژه در #معرفت‌_شناسی توجه کنیم، وجه شناخت‌شناسانۀ عقلانیت نفی می‌گردد و در عمل نیز می‌توان با استفاده از واژه‌های ملموس و روشنی چون #دموکراسی ، #آزادی و... همان تأثیر الهام‌بخش و شورآفرین #عقلانیت را اعمال کرد.

📖ماهنامه زمانه، دوره جدید، شماره ۷



📌@canoon_org

🔶 #کارل_پوپر هم از نظر روشی به شدت توصیه به نقد دارد و آن‌ را معقول می‌ داند و هم از لحاظ ساختاری فقط محصولات #نقد را معقول می‌شمارد. نظریه پوپر بر مبنای نقدگرایی شکل گرفته. او پایه ای ترین عنصر عقلانیت را انتقاد می داند. این نگرش، نظریه ای معقول است که در برابر انتقادها مقاومت کند. پوپر معتقد است، همه چیز حتی امور اخلاقی، #اجتماعی و #سیاسی باید نقادی شود.

🔷 این فلسفه پیامدهای مثبت بسیاری در مباحث معرفت شناسی دارد. برای نمونه، نفی حجیت مشاهده و حس، سنت گریزی، تشجیع در نظریه پردازی و … البته با این وجود انتقاداتی نیز بر این نظریه وارد است.

📖 کتاب #عقلانیت_معرفت_از_دیدگاه_علم_شناسی_پوپر ، نوشته ی #سید_عبدالحمید_ابطحی با معرفی اجمالی اندیشه #پوپر، پیامد ها و برخی انتقادهای وارد بر آن را بررسی می نماید. در این کتاب که توسط انتشارات کانون اندیشه جوان منتشر شده، بیان می شود که پوپر با وجود اصرار بر واقع گرایی، در تفسیر آن، اطمینان را سلب می کند. در اصل، تلاش برای برهانی کردن واقعیت را رویکردی اشتباه به مسئله ای بدیهی می داند و معتقد است در این روش معیاری برای حقیقت وجود ندارد.

#معرفی_کتاب



📌@canoon_org