⭕️ معرفت‌شناسی اومانیستی در اندیشه‌های کُنت

اگوست کنت نقش فراوانی در تحقق‌بخشی معرفت‌شناسی اومانیستی در میدان عمل داشت. به مناسبت ۵ سپتامبر، سالروز درگذشت او (در همین روز از سال ۱۸۵۷م)، اهم نظریات وی را در مورد معرفت‌شناسی اومانیستی بررسی می‌کنیم:

🔹کنت تاریخ بشری را به ترتیب به سه دوره‌ی ربانی، فلسفی و علمی تقسیم کرد که به عقیده او مرحله‌ی ربانی، مربوط به دوره‌ کودی و صباوت بشری بوده است و آدمی در این دوره به قوه تخیل خویش اتکا نموده است، مرحله‌ی فلسفی، دوره نوجوانی بشیریت است که در آن، از قدرت تعقل استفاده شده است و اما در مرحله سوم که دوره‌ی بلوغ و کمال انسان است، بشر متکی به حواس و مشاهده و تجربه‌ی خویش است.
🔹کنت معتقد است که دوره اصالت تحصل که خاص انسان تکامل یافته است پرداختن به امور مطلق مجاز نیست زیرا این امور در حوزه‌ تخیل، توهم و تعقل می‌گنجد و قابل مشاهده و تجربه نمی‌باشد، به این ترتیب انسان در تفکر کنت از مرتبه‌ی عقلانیت به مرتبه حواس و مشاهدات تنزل نموده است.
🔹به عقیده‌ی کنت آنچه در دوره‌ی کمال بشری قابل اعتماد است، فقط مناسبات امور هستند که عبارتند از، مقارنه در مکان و تعاقب در زمان که سازنده‌ی قواعد کلی علم می‌باشند و به هیچ وجه امور مطلق و رابطه‌ی علیت و معلولیت حقیقی در معرض معرفت قرار نمی‌گیرند.
🔹او معتقد است که تنها اموری علمی هستند که قابلیت مشاهده داشته باشند.
در اندیشه کنت حتی عقل انسان (در دکارت)، یا ذهن انسان (در کانت) متکفل معرفت‌شناسی نیستند و این امر خطیر به عهده حواس (که غیرقابل‌ اعتمادترین است) گذاشته شده است.
🔹کنت شک ندارد که دیانت، اعتقاد به وجودی یگانه است اما به نظر او موجودی که با حس و مشاهده حاصل می‌شود، چیزی جز انسانیت نیست و این انسانیت، آن انسانیت کلی است که از عوارض و خواص آدمی برگرفته شده و همان وجود اکبر است. که موضوع عبادت قرار می‌گیرد و عبادت انسان پرستاری وی برای برای رسیدن به کمال است و دعا و نماز در این دین، تفکر در کمال مطلوب انسانیت می‌باشد.
🔹کنت تلاش کرد تا خلأ ناشی از غیاب خدا در معرفت‌شناسی اومانیستی را با حضور انسان پر کند.
🔹در نظریه‌ او اعتقاد به پیشرفت نامتناهی انسان، جایگزین مشیت الهی شده است.
کنت خود را به عنوان پیامبر «دین انسانیت» معرفی می‌کند.
🔹او معتقد به تفوق عقل عملی بر عقل نظری است.
🔹کنت به اصالت عاطفه معتقد است پیشنهاد می‌کند که عنان «عقل» به دست «دل» سپرده شود.
🔹نظریات کنت به کلی بی‌ارتباط با آرمان‌گرایی است و غایت اخلاق از نظر وی انسان است و آن هم انسانی که هدف عقل عملی او، خواسته‌های دل باشد و به این ترتیب، عقل انسان در اندیشه کنت تحت حاکمیت غرایز قرار می‌گیرد.

🔸تخلیص شده از فصل چهارم بخش دوم کتاب «نقدی بر مبانی معرفت‌شناسی اومانیستی» نوشته #مریم_صانع_پور، انتشارات کانون اندیشه جوان
telegram.me/Canoon_org/314

🔰دین انسان مدرن

🔶کدام یک ارجحیت دارند؟ علوم سنتی یا علوم مدرن؟

🔷سرگذشت علم گرایی در مسیر تحولاتش تا به امروز چیست؟

⁉️ آیا می توان میراث علمی گذشته خویش را واگذار کرده و به علم مدرن روی آورد؟



#شابک
#گالیله
#دکارت
#مدرنیته
#نوارغنون
#اومانیسم
#علم_مدرن
#علم_سنتی
#علم_گرایی
#مقاله_تصویری
#عصر_روشنگری
#انقلاب_صنعتی
#فرانسیس_بیکن
#مریم_صانع_پور
#نقدی_بر_مبانی_معرفت_شناسی_اومانیستی


📌@canoon_org

🔶به گفته هرمان رائوسینیگ، آخرین مرحله ی نیهیلیسم اکنون تحقق یافته است. این مرحله را می توان غیرواقعی ساختن هر واقعیت نامید و آثار آن را در انزوا، گوشه گیری افراد و از هم پاشیدن آخرین پیوندهای آرمانی، در تشدید روزافزون شک نسبت به دولت ها و ایدئولوژی های حاکم و به طور کلی در نفی همه ی ارزش های فرهنگی بشر به خوبی دید.

🔷در چنین وضعی، انسان خود را پای بند هیچ چیز نمی داند و پوچ زندگی می کند؛ یعنی در پراکندگی کوشش های بی هدف، در گذراندن بی فرجام، در بی غایتی صرف، در زمانی که فاقد هرگونه تداوم و استمرار است و در فضایی که دیگر هیچ پیوندی با هیچ مرجع محسوس و ملموس ندارد.

💢بنابراین، این دوره را می توان دوره ی فترت (نه این و نه آن) نامید. انسان دیگر نه ایمان به خدا دارد نه به کفر و بی ایمانی، و حتی از بحث درباره این مفاهیم هم بیزار است. دیگر نه نیکی برایش معنی دارد نه بدی، نه خودش را مسئول می داند نه گنهکار، نه به مشیت الهی اعتقاد دارد نه به جبر زمانه، به عبارت دیگر در بی تعهدی محض به سر می برد؛ بی تعهدی ای که حاصل دو نفی است.

📖کتاب #نقدی_بر_مبانی_معرفت_شناسی_اومانیستی نوشته ی #مریم_صانع پور



📌@canoon_org

🔶امانوئل کانت معتقد بود که جهان برای ما آن اندازه موجود است که درباره آن فکر می کنیم، یعنی آن اندازه که تابع قوانین تفکر است. فلسفه کانت، توانایی های ذهن آدمی را تحلیل می کند و سرانجام اعتراف می کند که ذهن آدمی که در تفکر وی قائم به خود (بدون ارتباط با عاملی مافوق عالم ماده) می باشد، قدرت شناخت حقیقت را ندارد.

🔷به بیانی دیگر فلسفه ی کانت، عالم نمودها و ظواهر است و در آن اثری از حقیقت نیست. وی در پاسخ به مشکل ثنویت دکارتی، اصولا حقیقت و معنای واقعی موجودات را دست نیافتنی معرفی کرد و در نظریات وی نه تنها اثری از جوهر واحد اسپینوزا به عنوان آشتی دهنده ی دو بعد ماده و معنا نیست بلکه حتی ارتباط فکر با امتداد و به بیانی دیگر ماده نیز قطع شده است؛

💢او می گوید: اصولا راهی به حقیقت امور حتی عمق و حقیقت «من» از لحاظ روان شناختی وجود ندارد و محدوده ی معرفت، فقط در نمود ذهنی موجودات خلاصه می شود. و این نتیجه طبیعی تلاش کانت است که می کوشید اشیا را مطابق معرفت «من» تنظیم کند و ذهن آدمی را محور و اصل در صورت دادن به اشیا می دانست.

📖کتاب #نقدی_بر_مبانی_معرفت_شناسی_اومانیستی به قلم #مریم_صانع_پور


📌 @canoon_org

🔷نیهیلیسم برای #نیچه در دو مرحله پدیدار می شود: نیهیلیسم منفعل و نیهیلیسم فعال. مرحله منفعل که در آثار عصرش آشکار بود،تطابق ارزش و غایت را نابود می کند، نیروی #ایمان به تدریج سست می شود، ارزش هایی که دیگر هیچ سازگاری با #غایت ندارند به جان هم می افتند و جنگ ارزش ها می آغازد؛ به عبارت دیگر هر آنچه تسلی می دهد، آرامش ظاهری می بخشد و وارد میدان می شود.

🔶#نیهیلیسم_منفعل، سرپیچی از هر کوشش در جهت نظام بخشیدن به #حیات و استغراق هرچه بیشتر در سرگرمی های تهی و پناه بردن به اشتغالات حرفه ای است، به نحوی که دیگر هیچ آرمانی جز کوشش مذبوحانه برای صیانت #نفس نماند و غایت حیات در آرمانهای تهی و فرومایه زندگی خوب و سعادت ظاهری خلاصه شود.

💢ظهور #نیهیلیسم_فعال را نیچه در دویست سال آینده پیشگویی می کند و آن انفجار خشم انگیز نیروی نابودی است. در این مرحله نه فقط ورطه نیستی همه ارزشها ناگهان دهان باز می کند و خط بطلان بر همه چیز می کشد بلکه اگر دست هایمان را هم دراز کنیم، چیزی جز نیستی نصیبمان نخواهد شد.


📖کتاب #نقدی_بر_مبانی_معرفت_شناسی_اومانیستی نوشته ی #مریم_صانع پور


#نیهیلیسم
#پوچ_گرایی
#فردریش_نیچه



📌@canoon_org