🔰ابهامات فراوانی درباره تاریخ تکوین و تحول جنبش وهابیت وجود دارد. مدتی است کتاب «خاطرات مستر همفر» به‌عنوان یکی از منابع تاریخ وهابیت مطرح است. آیا این کتاب، از صحت و اعتبار کافی برخوردار است؟
🔸شواهد گوناگونی اثبات می‌کند که روایت‌های کتاب خاطرات مستر همفر چه از لحاظ سندی و چه از نظر محتوایی مخدوش و جعلی است و نمی‌توان برای آن اعتبار تاریخی قائل شد. به برخی از این دلایل اشاره می‌شود:
1⃣وهابیان تمام مطالب این کتاب را رد کرده و برساختۀ مخالفان محمدبن عبدالوهاب دانسته‌اند. محققان همسو با وهابیت، از اولین گروه‌هایی بودند که با موضوعات مطرح‌شده در سفرنامۀ همفر به مخالفت برخاستند. موضع‌گیری‌های جدی آنها در مطالعات مربوط به تاریخ شکل‌گیری دعوت محمدبن‌عبدالوهاب، نسبت به مطالب این کتاب کاملاً هویداست.
2️⃣نویسنده این کتاب مشخص نیست و هیچ نسخه اصیلی از این کتاب پیدا نشده است. تنها یک نسخه عربی از این کتاب وجود دارد و نمی‌دانیم نسخه اصلی این کتاب به چه زبانی بوده است. اگرچه برخی پژوهشگران، ایوب صبری پاشا دریادار عثمانی را مولف این کتاب می‌دانند، اما این نظر غیرقابل قبول است.
3️⃣متون تاریخی متعدد و اسنادی که بعدها کشورهای استعمارگر در منطقۀ خاورمیانه منتشر کردند، بهترین مستندات برای بررسی تاریخی به شمار می‌آیند. تمام اسناد و سفرنامه‌های این افراد در کشورهای متبوعشان منتشر شده و تاریخ‌های بومی نیز گاه از حضور و فعالیت‌های آنها گزارش‌هایی داده‌اند، این این منابع دربارۀ شخصی به نام همفر و مأموریت او سخنی نگفته‌اند.
4️⃣این کتاب، به سفر محمد بن عبدالوهاب به ایران اشاره می‌کند اما ابن عبدالوهاب در نامه‌ها و کتاب‌هایی که نگاشته، هیچ اشاره‌ای به این سفر نکرده است و در هیچ‌یک از منابع مستقیم مربوط به حیات محمدبن‌عبدالوهاب نشانی از سفر او به ایران نیست.
5️⃣در این کتاب، هیچگاه تاریخ و سال دقیق حوادث ذکر نشده و گویی این مطالب به شیوهای سری و مخفیانه نوشته شده است. شاید بتوان دلیل اصلی آن را در هراس نگارنده از گرفتاری میان تواریخ و سال‌ها دانست. شیوۀ بیان نویسندۀ این کتاب، شیوهای کلی‌گویانه و همراه جزئیاتی اثبات‌نشدنی است که در هیچ منبع و متن تاریخی دیگری نمی‌توان آنها را یافت.
6️⃣یک موضوع مهم در تصویر همفر از ابن عبدالوهاب بیان شده؛ همسویی او با شیعیان و اعتقاد به بحث تقیه در اندیشۀ شیعی است. ذات تناقض میان همسویی با شیعیان که نشانۀ پیکان مخالفتهای ابن عبدالوهاب به سوی آنهاست، امری دور از ذهن و غیرپذیرفتنی نزد عقل است.
#همفر
#مشاوره
#وهابیت
#خاورمیانه
#محمد_بن_عبدالوهاب
📌@canoon_org
https://b2n.ir/hamfer1
🔸شواهد گوناگونی اثبات می‌کند که روایت‌های کتاب خاطرات مستر همفر چه از لحاظ سندی و چه از نظر محتوایی مخدوش و جعلی است و نمی‌توان برای آن اعتبار تاریخی قائل شد. به برخی از این دلایل اشاره می‌شود:
1⃣وهابیان تمام مطالب این کتاب را رد کرده و برساختۀ مخالفان محمدبن عبدالوهاب دانسته‌اند. محققان همسو با وهابیت، از اولین گروه‌هایی بودند که با موضوعات مطرح‌شده در سفرنامۀ همفر به مخالفت برخاستند. موضع‌گیری‌های جدی آنها در مطالعات مربوط به تاریخ شکل‌گیری دعوت محمدبن‌عبدالوهاب، نسبت به مطالب این کتاب کاملاً هویداست.
2️⃣نویسنده این کتاب مشخص نیست و هیچ نسخه اصیلی از این کتاب پیدا نشده است. تنها یک نسخه عربی از این کتاب وجود دارد و نمی‌دانیم نسخه اصلی این کتاب به چه زبانی بوده است. اگرچه برخی پژوهشگران، ایوب صبری پاشا دریادار عثمانی را مولف این کتاب می‌دانند، اما این نظر غیرقابل قبول است.
3️⃣متون تاریخی متعدد و اسنادی که بعدها کشورهای استعمارگر در منطقۀ خاورمیانه منتشر کردند، بهترین مستندات برای بررسی تاریخی به شمار می‌آیند. تمام اسناد و سفرنامه‌های این افراد در کشورهای متبوعشان منتشر شده و تاریخ‌های بومی نیز گاه از حضور و فعالیت‌های آنها گزارش‌هایی داده‌اند، این این منابع دربارۀ شخصی به نام همفر و مأموریت او سخنی نگفته‌اند.
4️⃣این کتاب، به سفر محمد بن عبدالوهاب به ایران اشاره می‌کند اما ابن عبدالوهاب در نامه‌ها و کتاب‌هایی که نگاشته، هیچ اشاره‌ای به این سفر نکرده است و در هیچ‌یک از منابع مستقیم مربوط به حیات محمدبن‌عبدالوهاب نشانی از سفر او به ایران نیست.
5️⃣در این کتاب، هیچگاه تاریخ و سال دقیق حوادث ذکر نشده و گویی این مطالب به شیوهای سری و مخفیانه نوشته شده است. شاید بتوان دلیل اصلی آن را در هراس نگارنده از گرفتاری میان تواریخ و سال‌ها دانست. شیوۀ بیان نویسندۀ این کتاب، شیوهای کلی‌گویانه و همراه جزئیاتی اثبات‌نشدنی است که در هیچ منبع و متن تاریخی دیگری نمی‌توان آنها را یافت.
6️⃣یک موضوع مهم در تصویر همفر از ابن عبدالوهاب بیان شده؛ همسویی او با شیعیان و اعتقاد به بحث تقیه در اندیشۀ شیعی است. ذات تناقض میان همسویی با شیعیان که نشانۀ پیکان مخالفتهای ابن عبدالوهاب به سوی آنهاست، امری دور از ذهن و غیرپذیرفتنی نزد عقل است.
#همفر
#مشاوره
#وهابیت
#خاورمیانه
#محمد_بن_عبدالوهاب
📌@canoon_org
https://b2n.ir/hamfer1