Асанов формати
13.7K subscribers
1.31K photos
329 videos
75 files
2.9K links
Канал муаллифи, тилшунос, журналист ва блогер Эльдар Асанов тиллар, тарих, антропология мавзуларида таҳлилий ва оммабоп материаллар бериб боради.

Канални қўллаб-қувватлаш: tirikchilik.uz/AsanovEldar

Тижорий ҳамкорлик учун: @AshiVanghuhi
Download Telegram
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
Яҳудийларнинг разведка тизими ҳақида турли хил афсоналар мавжуд. Исроилнинг энг кучли жосуси Эли Коэн Миср ҳукумати таркибига қандай кириб олган?

Эли Коэн ҳақида ушбу сонимизда билиб олинг:https://youtu.be/0Jk3SChPsaU?si=3QTMbB4JIvDEFtq9
1000Kitob'да яна янгилик. Лойиҳанинг Экспертлар кенгаши бор. У китобларни саралаб беради ва таржималарни илмий экспертизадан ўтказади, шунингдек, лойиҳанинг барча асосий масалалари бўйича қарорлар қабул қилади, таклиф ва тавсиялар беради.

Ўтган йилги кенгашдан маълум сабабларга кўра баъзилар чиқиб кетди; баъзилар кенгаш ишига вақт топа олмади; баъзилар кенгашда эканидан ҳам бехабар қолиб кетган экан. Кенгашда олимлар қаторида блогерлар, давлат ишчилари ҳам бор эди.

Илк ишларимдан бири кенгаш таркибини янгилаш бўлди. Кетганлар ва вақт топа олмаганлар ўрнини тўлдириш, кенгашни фақат олимлардан иборат профессионал ишчи гуруҳга айлантириш эди мақсадим. Натижада ўз соҳасининг энг катта мутахассислари ҳамда энг кўзга кўринган ёш олимлардан иборат янги таркиб шаклланди.

Бугун янги кенгаш билан биринчи марта йиғилиб, дастлабки масалаларни гаплашиб олдик: раис ва унинг ўринбосарларини сайлаш, низом ва таржима-таҳрир стандартларини муҳокама қилиш ва тасдиқлаш, китоблар рўйхатини кўриб чиқиш; булардан сўнг яна бир дунё бошқа масалаларни гаплашдик.

Суҳбат шунақа зўр ўтди, шунақа маза қилдим. Таклифлар асосли, фикрлар залворли. Барибир олимлар суҳбати бошқача. Умр бўйи олимларнинг суҳбатини оламан, уларнинг илмини тарғиб қиламан, ўзим ҳам уларнинг сафига қўшиламан деб орзу қилиб, шу йўлда ишлаб келдим. 1000Kitob'да ҳам шу анъанани давом эттириш ниятим бор. Олимлар лойиҳага бош бўлсин ва уни юқори сифатга кўтариб берсин.

Олим ва мутахассисларимиз билан ҳам бирин-кетин таништириб борамиз, кузатиб боринг.

@AsanovEldar
Мана бу тўплам Ғайбулла акага Туркиядан етиб келибди. Икки йилда аранг етиб келибди. Лекин мундарижасини қараб, Ғайбулла акадан тортволдим ва энди ўқиб ётибман. Янгилик кўп экан ичида, мен бехабар.

Мана бу постда ҳазил аралаш ёзган масалам аслида анча ўткир турибди фанда. Турк хоқонлигининг илк йилларига оид иккита ёзув — Буғут ва Хуис Толғой браҳми хатида бўлиб, Александр Вовин уларни мўғул тилидан ўқиган эди. Аслида VI асрда бугунги шаклга яқин мўғул тили бўлган бўлиши мумкин эмас — бу лингвистик анахронизм. Лекин Вовин (мўғулпарастликда кўп айбланганига қарамай) мана деб ўз тадқиқотини келтириб турибди, кўнишга мажбурсан.

Энди тўпламнинг қийматига келсак. Нега уни Ғайбулла акага ўқишга қолдирмай олиб кетиб қолдим? Осман Фикри Серткаянинг Вовиннинг натижаларини шубҳа остига оладиган мақоласи чоп этилибди унда.

Мен бу тилга олинган битиклар матни билан танишганимда эътибор қилган нарсам — кўп ўзаклар туркча, Вовин асосан қўшимчалар мўғулча деб иддао қилган, баъзи ҳам турк, ҳам мўғул тилларида бор сўзларни мўғулча деворган. Масалан, унинг наздида qara+ (қарамоқ) феъли ҳам мўғулча.

Хуллас, Серткая менда туғилган шу ғояни янада ривожлантириб, бу битик ўғур r-туркий тилларда деяпти. Билмайдиганлар бўлса, гуруҳимдан чиқиб кетсин бундай тиллар туркий тилларнинг архаик шакли бўлиб, унда биздаги z товуши ўрнига r келади: тўққиз — toqor, ғоз — qar ва ҳ.к. Гапларида асос бор — кўп сўзлар шунақа архаик шаклда.

Вовинни ўқиб, сиқилиб юрувдим, бу мақолани ўқиб, хурсанд бўлиб кетдим. Умид туғилди. Ҳали Турк хоқонлигини ўзимизга қайтариб оламиз!

@AsanovEldar
This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
Парда подкастда олима билан қизиқ суҳбат. Тарих фанлари доктори Дилноза Жамолова "Ҳужум" ҳаракати ҳақида батафсил гапирибди.

Парда подкаст — хотин-қизлар муаммоларини ёритиш, жамоат фаоллари, экспертлар билан биргаликда уларга ечим топиш бўйича эркин суҳбат.

https://youtu.be/Y-90GTvRzNo?si=HzH_afpG65_7CbzA
Ўзбекистондаги Ислом цивилизацияси маркази халқаро ҳамкорлик доирасини кенгайтиришда давом этмоқда. Яқинда Тошкентда ўтказилган анжуманда дунёнинг турли давлатларидан элчилар ва маданият вакиллари ушбу марказнинг мақсад ва лойиҳаларига катта қизиқиш билдирди.

Марказнинг очилиши билан унда хорижий музей ва кутубхоналар иштирокида экспонатлар намойиши режалаштирилмоқда. Бундан ташқари, марказнинг иккинчи қаватида халқаро ташкилотлар учун офислар ташкил этилиши кўзда тутилган.

Ислом цивилизацияси маркази нафақат Ўзбекистон, балки бутун мусулмон оламининг илмий-маърифий маркази сифатида шаклланмоқда. Бу маскан илм-фан ва тарихга қизиқувчилар учун ноёб билим манбаи бўлиши кутилмоқда.
Бугун Qurultoy'нинг янги сони чиқди. Лекин, назаримда, уни подкастимизнинг доимий мухлислари эмас, бошқа аудитория кўряпти шекилли.

Биринчидан, кўришлар сони одатдагидан кўп — 3 соатда 3—4 минг. Иккинчидан, комментлар услуби Instagram ва TikTok'ни эслатиб юборяпти — бақир-чақир, сўкиниш ва хоинлик айбловлари. Ўша тарафлардан бир гала чаласавод тўдалашиб келди шекилли.

Уларнинг тўдалашиб келишини тўғри тушунаман — мавзу ўткир. Мавзу — Хитой.

Яқиндагина ёзувдим — бизда жуда қисқа вақт ичида синофобия авж олиб кетди. Одамлар иррационал қўрқувларга берилиб, хитойлар Ўзбекистонга келишига қарши гапириб, ёзиб, сўкиниб ётибди; хайпчи блогерлар омма кетидан эргашиб, шунақа контент қиляпти.

Бундай контентга мувози бўлсин деб хитойшунос олимларни чақириб, улар билан Марказий Осиё — Хитой муносабатларини гаплашдик. Қанақа хавф бор, хавф борми ўзи — шуларга ойдинлик киритмоқчи бўлдик.

Очиғи, меҳмонларнинг баъзи фикрларига қўшилмадим. Лекин Qurultoy'да биз одатда баҳслашмаймиз — экспертларга ўз фикрини айтиш имконини берамиз, қолаверса, биз ўзимиз одатда бу масалаларда эксперт бўлмаймиз. Фақатгина ўзим маълум маънода эксперт бўлган ва ўзим учун муҳим бўлган мавзу — уйғурлар масаласини кўтаришга ҳаракат қилдим.

Хуллас, сифатли, факт ва аргументларга бой суҳбат бўлди. Масаланинг тарихини кўриб чиқдик, бошқа давлатлар ва хусусан Хитой билан муносабатларнинг фойдали жиҳатларини гаплашдик, потенциал хавфларни ҳам муҳокама қилдик. Instagram'даги бақир-чақир, додвойдан минг марта яхши ва фойдали контент чиққанига кафолат бераман. Кўриб, хулоса қилишга арзийди.

Меҳмонларимиз — хитойшунос экспертлар Озод Танбаев ва Иброҳимжон Жўрабоевлар.

Кўринглар: https://www.youtube.com/watch?v=JznCuTL8_m0&t=4858s&ab_channel=QURULTOY

@AsanovEldar
Media is too big
VIEW IN TELEGRAM
Креативлик сирлари янгича фикрлаш ва оригинал ғоялар яратиш усулларини ўз ичига олади.

Илҳомни қўзғатиш учун турли нуқтаи назарларга очиқ бўлиш ва янги тажрибаларга интилиш муҳим.

Фикрларни эркин ифодалаш, эксперимент қилиш ва хатолардан қўрқмаслик ижодий ривожланишга ёрдам беради.

Атроф-муҳит, билим ва кундалик кузатувлар креатив фикрларни шакллантиришда асосий омиллардир.

Тўлиқ видеога ҳавола:
https://youtu.be/cpTDhhgfOqc?si=YyXIQgW7QWxKORLF
Эрдўғон ҳокимиятга келганидан сўнг Туркиядаги кўплаб демократик институтларни йўқ қилди. Парламент республикасидан президент республикасига ўтиш, мустақил медианинг йўқ қилиниши, суд ва иқтисодий институтларнинг қўлга олиниши шулар жумласидандир. Аммо сайлов тизимига узоқ вақт тегмади — мухолиф партиялар бемалол фаолият юритиб, сайловларда қатнашиб, маълум муваффақиятларга эришиб келди. Мухолифат кучсизлиги, бўлингани, Эрдўғонга бас келувчи лидер йўқлиги туфайли у рақобатдан чўчимаган ва сайлов орқали ўз легитимлигини халқ кўз ўнгида сақлашга уринган эди.

Аммо энди унга жиддий рақиб етишиб чиқди — Истанбул ҳокими Экрем Имамоғлу. Шу боис энди Эрдўғон очиқ рақобатдан қўрқиб, турли босимлар билан уни йўқ қилмоқчи.

Аслида унинг бу ҳаракатлари анча олдин бошланган эди — Имамоғлу президентни ҳақоратлашда айбланди; сўнг дипломи шубҳа остига олинди (ва Истанбул университети томонидан бекор қилинди ҳам). Илгарилари олий маълумоти йўқ одам президентликка сайлана олмас эди, аммо Эрдўғоннинг ўзида олий маълумот бўлмагани боис бу қоида тўхтатиб қўйилган эди.

Куни кеча Имамоғлу коррупцияда айбланиб ҳибсга олинди. Бу оммавий норозиликларга сабаб бўлди — Истанбулда аҳоли кўчаларга чиқди ва ҳокимни озод этишни талаб қилмоқда. Энди Эрдўғон қандай чора кўради, билмадим. Ўзига қарши намойишларни, халқ норозилигини ёқтирмайди — бунақа вазиятларда одатда янада кўпроқ одамни митингга ҳайдаб, хоинлар ҳақида нутқ сўзлаб беради.

@AsanovEldar
Ëшликда бошқача баҳолаб, ҳозирда бошқача баҳолаётган яна баъзи нарсаларим ҳақида.

Иш фаолиятимни НИМФОГО деган ташкилотдан бошлаганман. Ундан олдин кўп газета ва журналларда ишлаганман, лекин расмий ишга жойлашувим шу ташкилотдан бошланган. Тўлиқ номи — Фуқаролик жамияти шаклланишини мониторинг қилиш мустақил институти. Ўзбекча қисқартмаси хунук эшитилганига русча қисқартмасини кўпроқ ишлатардик. Иш фаолиятининг ҳам асосий қисми русча бўларди.

Хуллас, ўшанда қилаётган ишимдан зерикиб кетганман: справкалар ва ҳисоботлар тайёрлаш, медиани мониторинг қилиш, тақдимотлар тайёрлаш, статистик маълумотлар жамлаш... Мунча расмиятчилик, мунча бефойда иш деганман. Ўзимча.

Ҳозирга келиб фикрим ўзгаряпти.

Биринчидан, у ерда қилаётган ишимиз менинг тасаввуримдаги "давлат иши" эди, давлат иши эса априори зерикарли, ҳужжатларга кўмилиш демакдир. Ҳозирги тажрибамдан биляпманки, у ердаги ишимнинг давлат ишига мутлақо алоқаси йўқ экан — ҳукумат ташкилотларида бошқача ишланади, бошқача ҳужжатлар тайёрланади, бошқача мажбуриятлар юкланади. Биз эса кўпроқ тадқиқотлар ўтказганмиз (статистик тўпламлар, мониторинг натижалари таҳлили асосида ҳисобот ва тадқиқот матнлари тайёрлаш), бу тадқиқот натижаларини презентация қилганмиз, муҳокамалар уюштирганмиз. Хуллас, аслида ишимиз анча қизиқ ва фойдали бўлган, давлат ташкилоти эмас, ННТлар қиладиган ишларни қилганмиз.

Иккинчидан, у ердаги ҳужжатбозлик менинг тасаввуримда "бюрократия" эди. Ҳозир биламанки, бюрократия мутлақо бошқача бўлади.

Хуллас, ўша институтда олган билим ва кўникмаларим менга жуда фойдали бўлган. Зерикиб, сиқилиб юришим нотўғри тушунчаларим ва аниқ йўлни танламаганимдан бўлса керак. Ҳозир худди ўша ишларни қилиб юрибман — ННТлар билан ҳамкорликда ва илмий тадқиқотларимда ўша методларни қўллайман, тадқиқот натижаларини ўшандагига ўхшаш ҳужжатлар ҳолига келтираман (ҳисобот ва мақолалар, справкалар). Фақат ҳозир бу ишлардан зерикмайман, завқ оламан.

Шу институтда мен билан ишлаган одамлар ҳам хаёлимдаги бюрократлар эмас, ўз даври учун жуда яхши таълим кўрган, тил биладиган, билимли, ўқимишли инсонлар эди. Ҳозир уларни тез-тез турли давлат ташкилотларида, халқаро ташкилотларида, турли соҳаларда учратаман — яхши ташкилотларда яхши лойиҳаларни амалга ошириб юришибди. Улар ҳам НИМФОГОда олинган билим ва кўникмалар фойдали бўлганини айтади.

@AsanovEldar
Янги чиққан эпиграфикани ўрганяпмиз.

@AsanovEldar
Qurultoy'нинг ўтган сони Хитой ҳақида эди, 30 минг кўрилди. Шундан ҳам қандай мавзу долзарблигини билса бўлади.

Бу сонда эса тарихчи олим Абдували Йўлдошев билан бир қарашда унча долзарб бўлмаган, лекин аслида ҳам ўтмишни яхшироқ тушунишимизга, ҳам бугунни яхши англашимизга хизмат қиладиган мавзуда гаплашдик. Хорижда ўқиган туркистонлик талабалар мавзусига яна қайтдик.

Бу сафар уларнинг ҳаётига чуқурроқ кирдик. Улар қандай яшаган, нималар билан шуғулланган, нималар ҳақида гаплашган, талабалар ўртасидаги жанжаллар, Бухородан уларга қандай ёрдам берилган ва ҳ.к.

Видео бу ерда: https://www.youtube.com/watch?v=zJp708ITqt4&t=4899s&ab_channel=QURULTOY

@AsanovEldar