عرصه‌های‌ ارتباطی

#کیوسک 🔸شماره نوزدهم مجله #مروارید به مدیرمسئولی #گیتا_علی‌آبادی و سردبیری #پژمان_موسوی با موضوع تخیل منتشر شد

216 views11:31

🔸روزهای سیاه کرونا و حق دسترسی آزاد به اطلاعات
▫️#پژمان_موسوی
#کرونا دوباره جان گرفته، سهمگین‌تر از یک‌سال و اندیِ گذشته. شهرها یکی یکی قرمز شده‌اند و در عرضِ چند روز، آمارِ مبتلایان و فوتی‌های بیماری، از دو برابر هم فراتر رفته است. در این روزها که هر ساعتش، هم برای مردم هم برای کادر درمان سخت می‌گذرد، همه یک پرسشِ واحد دارند: چه شد که این‌گونه شد؟ چگونه ناگهان کرونا رشدی تصاعدی کرد و این همه خانواده‌ی دیگر را داغدار و عزادار کرد؟
طبیعتا در این شرایط، انتظارِ #افکار_عمومی از روزنامه‌نگاران و خبرنگاران، پیدا کردنِ پاسخی صریح به این پرسشِ اساسی است. اما تقریبا هیچ رسانه‌ای را نمی‌توان پیدا کرد که پاسخ این پرسش را به روشنی و دقت بدهد؛ می‌دانید چرا؟ به یک علتِ ساده: مقامات و تصمیم‌گیرانِ وزارت بهداشت و ستاد ملی کرونا، به عنوان منبع اصلیِ پاسخ به این پرسش، برخلاف تمامی استانداردهای عُرفی، اخلاقی و حرفه‌ای، تمام یا بخشی از حقیقت را پنهان می‌کنند. واضح‌ترین اظهارِ نظر در این پنهان‌کاری را ایرج حریرچی، معاون‌کل وزارت بهداشت عیان کرد؛ او در پاسخ به پرسشی با این مضمون که “چرا تعطیلات نوروز، هیچ محدودیتی اعمال نشد تا ما شاهدِ افزایش فراینده‌ی آمار فوتی‌ها و مبتلایان کرونا نباشیم”، صراحتا گفت: « ستاد ملی کرونا مانع از استفاده از فرصت طلایی عید برای خاموش کردن شعله‌های کرونا شد». وقتی خبرنگار-مجری در ادامه‌ی این گفتگو از او خواست مشخصا بگوید چه کسی؟، از این موضوع طفره رفت و در کمال تعجب گفت: « نمی‌توانم اسامی این افراد را بگویم»!
خودداری مرد شماره‌ ۲ وزارت بهداشت از ارائه اطلاعات در این خصوص، نه تنها صراحتا مخلِ مبانیِ اصل شفافیت و تمامی تبصره‌های مترتب با آن است، که مغایرِ حق روزنامه‌نگاران برای دسترسیِ آزادانه به اطلاعات هم هست. فصل سوم “آیین‌نامه‌ کار حرفه‌ای روزنامه‌نگاری”، روزنامه‌نگار را دارای حقوق گسترده و مسئولیت‌های حرفه‌ای مشخص معرفی می‌کند و در بین این حقوق، مهم‌ترین حق #روزنامه‌نگار در این آیین‌نامه “حق جستجو، بررسی و دسترسی آزاد به اطلاعات و اخبار و انتشار آن” دانسته شده است.
از دست دادنِ فرصتِ طلایی تعطیلات نوروز برای خاموش کردنِ شعله‌های کرونا از یک‌سو و فراهم کردنِ زمینه برای افزایشِ تصاعدیِ آمارِ مبتلایان و فوتی‌ها از سوی دیگر، نه تنها هزینه‌های مادی و معنویِ زیادی را برای کشور فراهم آورد، که مهم‌تر از آن عزیزانِ زیادی را هم از خانواده‌هایشان گرفت و بسیاری را راهیِ تخت بیمارستان کرد. طبیعی است در موضوعی با این اهمیت و در این سطحِ گسترده و همه‌گیر، افکارعمومی از مطبوعات انتظاری جز روشن شدنِ ریشه‌های این موضوع ندارد و روزنامه‌نگاران هنگامی در جلب توجه مردم به «روایت اصلی» موفق خواهند شد که بتوانند با ارائه‌ی اطلاعات بیشتر درباره‌ی زمینه و پیشینه و تحلیل کارشناسانه‌ی آن، به خوانندگان کمک کنند تا به جای غافلگیر شدن، با آن برخورد آگاهانه و فعال داشته باشند اما وقتی مقاماتِ مسئول به راحتی از زیر بار مسئولیت شانه خالی می‌کنند و واقعیات را با خبرنگاران و روزنامه‌نگاران در میان نمی‌گذارند، طبیعی است که رسانه‌ها هم نمی‌توانند مخاطبانشان را از «اصل موضوع» باخبر کنند. این موضوع هم چیزی نیست که روزنامه‌نگاران حرفه‌ای که همواره «دقت» را مهم‌تر از هر عامل دیگری می‌دانند، بتوانند با حدس و گمان و منابعِ دست‌دوم به سراغ آن بروند و مجبورند نهایتِ تلاش خود را برای انتشار حقیقت از زبان مسئولان مرتبط و مطلعین آگاه داشته باشند اما اگر آنها آگاهانه تلاش برای سرپوش گذاشتن بر حقیقت داشته باشند، تنها کاری که می‌توان کرد، اعلامِ صریحِ این رفتار غیرمسئولانه به مردم و تلاش برای تغییر آن است. امروز نیز، هم باید امیدوار بود و هم تلاش کرد که مدیرانِ مسئولِ وزارت بهداشت و ستاد ملی کرونا، نصِ صریحِ اصل #شفافیت و تمامی قوانینی که آنها را مجبور به انتشار اطلاعات می‌کند را رعایت کرده و مقصران این روزهای سیاه را به مردم معرفی کنند. تنها در این صورت است که شاید، زخم‌ها اندکی التیام یابد...
▫️روزنامه شرق ۲۱ فروردین ۱۴۰۰

224 views08:43