#سوال_در برخی از روایت آمده است که «ماه مبارک رمضان همیشه سی روز است» و ظاهراً بعضی از علمای شیعه مانند «شیخ صدوق» نیز ماه رمضان را همیشه سی روز می‌داند، حال سؤالم این است که این روایات معتبر هستند و دیدگاه شیخ صدوق درست است؟
#پاسخ
در #دین_مقدس_اسلام معیار به جا آوردن عبادت‌هایی که وابسته به زمان‌های خاصی بوده، ماه‌های قمری قرارداده شده ازاین روتشخیص زمان شروع وپایان ماه‌های قمری، نقش مهمی در اعمال عبادی به ویژه حج و روزه دارد.خداوند در قرآن کریم ماه‌ها را به عنوان نشانه‌ای برای زمان به جا آوردن اعمال حج دانسته(۱) و روزه گرفتن را با دیدن هلال ماه رمضان، بر مسلمانان واجب نموده (۲) بر اساس دیدگاه مشهور عالمان و فقیهان شیعه که برگرفته از روایات است، تعداد روزها درماه قمری از جمله ماه مبارک رمضان ثابت نیست وملاک درآغاز و پایان ماه، دیدن هلال.(۳) در مقابل این نظریه مشهور یکسان نبودن روزها در ماه روایاتی دال بر ثابت بودن تعداد روزهای ماه رمضان وجود دارد که در این روایت، تعداد روزه‌های ماه رمضان همیشه ۳۰ روز شمرده شده است در نوشته پیش رو اعتبار این روایات مورد بررسی قرار می‌گیرد.
الف) ثابت بودن یا متغیر بودن ماه‌ها
مجموع روزهای سال قمری ۳۵۴ روز است که از این تعداد، ۶ ماه از سال، بیست و نه روز و ۶ ماه، سی روز است. میان فقها دو ملاک برای تشخیص ماه‌های قمری وجود دارد: ملاک نخست بر اساس عدد است؛ یعنی ماه‌ها همیشه به صورت یک در میان سی روز و بیست و نه روز قرار می‌گیرد؛ به این ترتیب که محرّم اولین ماه سال قمری بوده و دارای سی روز و سپس صفر بیست و نه روز و ماه رمضان نیز چون در ردیف محرم و ماه‌های فرد قرار دارد، همیشه سی روز است. شیخ صدوق که از طرفداران این مبنا بوده روایاتی را برای تأیید این نظر نقل کرده است که در ادامه متن عربی و ترجمه آن ارائه می‌گردد.
۱. سی روز بودن ماه رمضان
از جمله احادیثی که دلالت بر ۳۰ روز بودن ماه رمضان دارند حدیثی است که شخصی به نام شعیب به نقل از پدرش بیان میکند که می‌گوید به امام صادق علیه‌السلام عرض کردم: مردم روایت می‌کنند پیامبر صلی‌الله علیه و آله روزه رمضان بیست و نه روز را بیشتر از رمضان سی روز گرفته است. امام فرمود: دروغ می‌گویند. پیامبر صلی‌الله علیه و آله جز به صورت تمام روزه نگرفت... ماه رمضان سی روز است؛ زیرا خداوند بلند مرتبه فرموده: عدد را کامل کنید و کامل همان تمام است و شوال بیست و نه روز است... پس ماه بعد همین طور سپس ماه بعد همین طور یعنی یک ماه کامل و یک ماه ناقص و ماه رمضان هیچ گاه کمبود ندارد و شعبان هیچ گاه کامل نیست. (۴)
همچنین در روایت دیگر از یاسر خادم نقل شده که به امام رضا علیه‌السلام عرض کردم هَلْ یکُونُ شَهْرُ رَمَضَانَ تِسْعَهً وَ عِشْرِینَ یوْماً فَقَالَ إِنَّ شَهْرَ رَمَضَانَ لَا ینْقُصُ مِنْ ثَلَاثِینَ یوْماً أَبَداً؛(۵) آیا ماه رمضان می‌تواند بیست و نه روز باشد؟ حضرت فرمود: ماه رمضان هیچ گاه از سی روز کاستی نمی‌پذیرد.
۲. دیدن هلال شوال، ملاک پایان ماه رمضان
ملاک دوم بر مبنای استهلال و دیدن ماه است که طبق این ملاک، تنها قاعده برای زمان آغاز ماه، دیدن هلال است؛ در نتیجه ممکن است در یک سال، ماه رمضان ۲۹ روز باشد و در سال دیگر ۳۰ روز باشد.
صاحبان این ملاک نیز به روایاتی که تعداد آن فراتر از دسته نخست بوده، تمسک نموده‌اند. به عنوان مثال یونس بن یعقوب می‌گوید به امام صادق علیه‌السلام عرض کردم: من طبق دیدن ماه، ماه رمضان را بیست و نه روز روزه گرفتم و قضای آن را به جا نیاوردم. امام فرمود: من نیز بیست و نه روز روزه گرفتم و قضای آن را به جا نیاوردم.(۶)
در روایت دیگر، امام صادق به صراحت این مسئله بیان کرده است «صِیامُ شَهْرِ رَمَضَانَ بِالرُّؤْیهِ وَ لَیسَ بِالظَّنِّ وَ قَدْ یکُونُ شَهْرُ رَمَضَانَ تِسْعَهً وَ عِشْرِینَ یومَاً وَ یکُونُ ثَلَاثِینَ یومَاً وَ یصِیبُهُ مَا یصِیبُ الشُّهُورَ مِنَ النُّقْصَانِ وَ التَّمَامِ».(۷)
حضرت فرمود: روزه ماه رمضان با دیدن ماه است و با گمان نیست و ماه رمضان گاهی سی روز و گاهی بیست و نه روز است و همانند دیگر ماه‌ها کمبود و تمام می‌پذیرد.
ب) رفع تعارض کامل بودن و نقصان پذیر بودن رمضان
میان دو دسته روایات فوق، تعارض وجود دارد که برخی از علما راه حل‌هایی برای رفع آن ارائه نموده‌اند. شیخ مفید و شیخ طوسی حکم به ضعیف بودن سند و شاذ بودن روایاتی نموده‌اند که ماه رمضان را همیشه سی روز می‌داند.(۸) سید مرتضی نیز روایات کامل نبودن همیشگی ماه رمضان را متواتر دانسته و آن را موافق با قرآن و سیره و مطابق با اجماع فقها دانسته و نظریه عددی بودن ماه رمضان را منسوب به بعضی از محدثان می‌داند که مخالفت آن‌ها ضرری به اجماع نمی‌زند. دانشمند معاصر آیت‌الله حسن‌زاده آملی، روایات عددی بودن ماه رمضان راحاوی یک نکته علمی نجومی دانسته که 💢
#ادامه_دارد
#پاسخ
در #دین_مقدس_اسلام معیار به جا آوردن عبادت‌هایی که وابسته به زمان‌های خاصی بوده، ماه‌های قمری قرارداده شده ازاین روتشخیص زمان شروع وپایان ماه‌های قمری، نقش مهمی در اعمال عبادی به ویژه حج و روزه دارد.خداوند در قرآن کریم ماه‌ها را به عنوان نشانه‌ای برای زمان به جا آوردن اعمال حج دانسته(۱) و روزه گرفتن را با دیدن هلال ماه رمضان، بر مسلمانان واجب نموده (۲) بر اساس دیدگاه مشهور عالمان و فقیهان شیعه که برگرفته از روایات است، تعداد روزها درماه قمری از جمله ماه مبارک رمضان ثابت نیست وملاک درآغاز و پایان ماه، دیدن هلال.(۳) در مقابل این نظریه مشهور یکسان نبودن روزها در ماه روایاتی دال بر ثابت بودن تعداد روزهای ماه رمضان وجود دارد که در این روایت، تعداد روزه‌های ماه رمضان همیشه ۳۰ روز شمرده شده است در نوشته پیش رو اعتبار این روایات مورد بررسی قرار می‌گیرد.
الف) ثابت بودن یا متغیر بودن ماه‌ها
مجموع روزهای سال قمری ۳۵۴ روز است که از این تعداد، ۶ ماه از سال، بیست و نه روز و ۶ ماه، سی روز است. میان فقها دو ملاک برای تشخیص ماه‌های قمری وجود دارد: ملاک نخست بر اساس عدد است؛ یعنی ماه‌ها همیشه به صورت یک در میان سی روز و بیست و نه روز قرار می‌گیرد؛ به این ترتیب که محرّم اولین ماه سال قمری بوده و دارای سی روز و سپس صفر بیست و نه روز و ماه رمضان نیز چون در ردیف محرم و ماه‌های فرد قرار دارد، همیشه سی روز است. شیخ صدوق که از طرفداران این مبنا بوده روایاتی را برای تأیید این نظر نقل کرده است که در ادامه متن عربی و ترجمه آن ارائه می‌گردد.
۱. سی روز بودن ماه رمضان
از جمله احادیثی که دلالت بر ۳۰ روز بودن ماه رمضان دارند حدیثی است که شخصی به نام شعیب به نقل از پدرش بیان میکند که می‌گوید به امام صادق علیه‌السلام عرض کردم: مردم روایت می‌کنند پیامبر صلی‌الله علیه و آله روزه رمضان بیست و نه روز را بیشتر از رمضان سی روز گرفته است. امام فرمود: دروغ می‌گویند. پیامبر صلی‌الله علیه و آله جز به صورت تمام روزه نگرفت... ماه رمضان سی روز است؛ زیرا خداوند بلند مرتبه فرموده: عدد را کامل کنید و کامل همان تمام است و شوال بیست و نه روز است... پس ماه بعد همین طور سپس ماه بعد همین طور یعنی یک ماه کامل و یک ماه ناقص و ماه رمضان هیچ گاه کمبود ندارد و شعبان هیچ گاه کامل نیست. (۴)
همچنین در روایت دیگر از یاسر خادم نقل شده که به امام رضا علیه‌السلام عرض کردم هَلْ یکُونُ شَهْرُ رَمَضَانَ تِسْعَهً وَ عِشْرِینَ یوْماً فَقَالَ إِنَّ شَهْرَ رَمَضَانَ لَا ینْقُصُ مِنْ ثَلَاثِینَ یوْماً أَبَداً؛(۵) آیا ماه رمضان می‌تواند بیست و نه روز باشد؟ حضرت فرمود: ماه رمضان هیچ گاه از سی روز کاستی نمی‌پذیرد.
۲. دیدن هلال شوال، ملاک پایان ماه رمضان
ملاک دوم بر مبنای استهلال و دیدن ماه است که طبق این ملاک، تنها قاعده برای زمان آغاز ماه، دیدن هلال است؛ در نتیجه ممکن است در یک سال، ماه رمضان ۲۹ روز باشد و در سال دیگر ۳۰ روز باشد.
صاحبان این ملاک نیز به روایاتی که تعداد آن فراتر از دسته نخست بوده، تمسک نموده‌اند. به عنوان مثال یونس بن یعقوب می‌گوید به امام صادق علیه‌السلام عرض کردم: من طبق دیدن ماه، ماه رمضان را بیست و نه روز روزه گرفتم و قضای آن را به جا نیاوردم. امام فرمود: من نیز بیست و نه روز روزه گرفتم و قضای آن را به جا نیاوردم.(۶)
در روایت دیگر، امام صادق به صراحت این مسئله بیان کرده است «صِیامُ شَهْرِ رَمَضَانَ بِالرُّؤْیهِ وَ لَیسَ بِالظَّنِّ وَ قَدْ یکُونُ شَهْرُ رَمَضَانَ تِسْعَهً وَ عِشْرِینَ یومَاً وَ یکُونُ ثَلَاثِینَ یومَاً وَ یصِیبُهُ مَا یصِیبُ الشُّهُورَ مِنَ النُّقْصَانِ وَ التَّمَامِ».(۷)
حضرت فرمود: روزه ماه رمضان با دیدن ماه است و با گمان نیست و ماه رمضان گاهی سی روز و گاهی بیست و نه روز است و همانند دیگر ماه‌ها کمبود و تمام می‌پذیرد.
ب) رفع تعارض کامل بودن و نقصان پذیر بودن رمضان
میان دو دسته روایات فوق، تعارض وجود دارد که برخی از علما راه حل‌هایی برای رفع آن ارائه نموده‌اند. شیخ مفید و شیخ طوسی حکم به ضعیف بودن سند و شاذ بودن روایاتی نموده‌اند که ماه رمضان را همیشه سی روز می‌داند.(۸) سید مرتضی نیز روایات کامل نبودن همیشگی ماه رمضان را متواتر دانسته و آن را موافق با قرآن و سیره و مطابق با اجماع فقها دانسته و نظریه عددی بودن ماه رمضان را منسوب به بعضی از محدثان می‌داند که مخالفت آن‌ها ضرری به اجماع نمی‌زند. دانشمند معاصر آیت‌الله حسن‌زاده آملی، روایات عددی بودن ماه رمضان راحاوی یک نکته علمی نجومی دانسته که 💢
#ادامه_دارد