فرهنگستان زبان و ادب فارسی
7.91K subscribers
1.04K photos
154 videos
10 files
1.1K links
فرهنگستان زبان و ادب فارسی
The Academy of Persian Language and Literature

@theapll

وبگاه:
www.apll.ir

تلگرام:
https://telegram.me/theapll

اینستاگرام:
@theapll

توییتر
@the_apll

مدیر وبگاه/ کانال
@The_apll

روابط عمومی
Public Relations
@PR_APLL
Download Telegram
@theapll
نخستین سالروز درگذشت دکتر بدرالزمان قریب

هفتم مردادماه ۱۴۰۰، مصادف است با نخستین سالگرد درگذشت دکتر بدرالزمان قریب، عضو پیوستۀ فقید فرهنگستان زبان و ادب فارسی و زبان‌شناس و استاد دانشگاه.

زنده‌یاد دکتر بدرالزمان قریب، زادۀ ۱۳۰۸ در تهران بود و مدرک دکتری زبان‌های باستانی خود را از دانشگاه پنسیلوانیای امریکا دریافت کرده بود. وی که به خاندانی اصیل و فرهیخته تعلق داشت، در حوزۀ زبان‌های باستانی ایران صاحب شهرت و اعتبار جهانی بود و از مفاخر علمی کشور به شمار می‌آمد.

دکتر قریب از جملۀ شخصیت‌های برجسته‌ای بود که در زمینه‌هایی از ایران‌شناسی فعالیت می‌کرد که کمتر کسی وارد آن حوزه‌ها شده بود. یکی از مهم‌ترین کارهای ایشان تألیف فرهنگ سُغدی بود که تمام متخصصان این زبان ناگزیر از مراجعۀ به آن هستند.

برخی از آثار شادروان دکتر بدرالزمان قریب عبارت‌اند از: تحلیل ساختاری فعل در زبان سُغدی؛ زبان‌های خاموش، یوهان فریدریش (ترجمه، با همکاری یداللّٰه ثمره)؛ وسنتره جاتکه، داستان تولد بودا به روایت سُغدی؛ فرهنگ سُغدی (سُغدی ـ فارسی ـ انگلیسی)؛ تاریخچۀ گویش‌شناسی در ایران؛ مطالعات سُغدی؛ پژوهش‌های ایرانی باستان و میانه.

فرهنگستان زبان و ادب فارسی برای آن استاد فقید آرامش روان مسئلت می‌کند و در نخستین سالگرد درگذشت ایشان، یاد وی را گرامی می‌دارد.

توضیح اینکه فرهنگستان بر آن بود که در سالگرد درگذشت این استاد فرزانه و عضو فقید پیوستۀ خود مراسم یادبودی با حضور شخصیت‌های فرهنگی و دوستداران ایشان برگزار کند که متأسفانه به دلیل تداوم شرایط بحرانی ناشی از همه‌گیری کوید ـ ۱۹ انجام آن میسر نگشت.

پیوند خبر در وبگاه فرهنگستان زبان و ادب فارسی
yun.ir/l8t5x3
yun.ir/76vtc6
@theapll
پیام تسلیت رئیس فرهنگستان به‌مناسبت درگذشت محمد سرور رجائی

پنجشنبه، هفتم مردادماه ۱۴۰۰، محمد سرور رجایی، نویسنده و شاعر افغانستانی، در سن ۵۲سالگی در تهران درگذشت. به همین مناسبت دکتر غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در پیامی درگذشت این شاعر افغانستانی را تسلیت گفت. متن پیام مذکور چنین است:

بسمه تعالی
فرهنگستان زبان و ادب فارسی درگذشت شادروان محمد سرور رجائی را به اهل ادب و فرهنگ تسلیت می‌گوید.
این شاعر و نویسندۀ پرتلاش حلقۀ اتصال و رشتۀ پیوند نیرومندی میان شاعران و نویسندگان افغانستان و ایران بود. رجائی در حالی از بین ما رفت که ضرورت تحکیم این اتصال و پیوند بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.
از خداوند قادر متعال برای او رحمت و مغفرت و برای بازماندگان و دوستان داغدار وی صبر مسئلت می‌کنم.

غلامعلی حداد عادل
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی
هشتم مردادماه ۱۴۰۰


محمد سرور رجائی متولد ۱۳۴۸ در کابل بود. وی از سال ۱۳۷۳ به ایران مهاجرت کرد و مدیریت خانۀ ادبیات افغانستان و مدیریت دفتر شعر و داستان افغانستان را در حوزۀ هنری بر عهده گرفت. کتاب «از دشت لیلی تا جزیرۀ مجنون»، حاوی مجموعه‌ای از خاطرات رزمندگان افغانستانی دفاع مقدس، یکی از آثار شاخص اوست. کتاب‌های «مأموریت خدا»، هفت‌ روایت از احمدرضا سعیدی، شهید ایرانی جهاد اسلامی افغانستان، «در آغوش قلب‌ها»، «گل‌های باغ کابل»، و «اشعار و خاطرات مردم افغانستان از امام خمینی» برخی از آثار منتشرشدۀ رجائی است. کتاب خاطرات «شهید دکتر سیدعلی‌شاه موسوی گردیزی»، از فرماندهان جهادی افغانستان، که به دست عوامل داعش ترور شد، حاصل تلاش‌های محمد سرور رجائی‌ است که به‌زودی منتشر خواهد شد. همچنین انتشار مجلۀ «باغ»، ویژۀ کودکان افغانستانی، از دیگر فعالیت‌های او در این سال‌ها بود.

پیوند خبر در وبگاه فرهنگستان
https://apll.ir/?p=10056
https://yun.ir/96rz8b
@theapll
احمد آرام و سهم او در واژه‌گزینی و تاریخ‌نگاری علم به زبان فارسی

احمد آرام (۱۲۸۳-۱۳۷۷)، مترجم پیش‌کسوت و عضو پیوستۀ فقید فرهنگستان زبان و ادب فارسی، نزدیک به هفتاد و پنج سال از عمر نودوچهارسالۀ خود را صرف تألیف و ترجمه کرد. او برای دستیابی به رشد و پیشرفت و سعادت در جامعه معتقد به «نشر علم» بود و نشر علم را مستلزم داشتن زبان علمی می‌دانست و باور داشت که زبان فارسی می‌تواند زبان علم شود. علاقه و اهتمام دائم آرام به واژه‌گزینی امری نیست که نیاز به اثبات داشته باشد؛ او با واژه‌گزینی زندگی می‌کرده و باید گفت «واژه‌گزینی» تجربۀ زیستۀ وی بوده است. تاریخ‌نگاری علم به زبان فارسی نیز مرهون زحمات او در ترجمۀ کلاسیک‌های این حوزه است. آرام با ترجمۀ متون مهمی در حوزۀ تاریخ علم (به‌طور کلی) و تاریخ علم در اسلام یکی از پیش‌گامان ترجمه در این حوزه بود و با کتاب‌هایی که منتشر ساخت ــ نزدیک به یکصد و بیست عنوان کتاب ریز و درشت از زبان‌های انگلیسی و فرانسه و عربی ــ در ترویج علم در ایران نیز سهمی بسزا ایفا کرد. کار بزرگ او را بهتر درک می‌کنیم اگر بدانیم که آرام زمانی این کار را آغاز کرد که نه مدارس زیادی در سراسر ایران تأسیس شده بود، نه کتاب‌های درسی در دسترس محصلان قرار داشت، نه امکانات چاپ و نشر به‌‌صورت امروزی وارد ایران شده بود، و نه واژگان تثبیت‌شده‌ای برای بیان مسائل علمی در زبان فارسی رواج یافته بود.

کتاب «احمد آرام …» ادای احترامی است به شخصیت وارسته و دانشمند او. غلامعلی حدّاد عادل در این کتاب در پی آن بوده که بعضی از ابعاد شخصیت علمی و فرهنگی آرام را تشریح کند. کتاب به دو بخش کلی «سهم آرام در واژه‌گزینی در زبان فارسی» و «سهم آرام در تاریخ‌نگاری علم به زبان فارسی» تقسیم شده است. بنا بر این، کتاب حاضر برای عموم علاقه‌مندان و به‌ویژه برای پژوهشگران و دانشجویان رشته‌های تخصصی واژه‌گزینی و تاریخ علم خواندنی و نکته‌آموز است.

نویسنده سعی کرده است تا، در عین تأکید بر شخصیت محترم و مؤثر احمد آرام، ستایشگر محض و مطلق او نباشد و درعین‌حال که نقش و تأثیر او را در واژه‌گزینی و سهمش را در سنّت نوپای تاریخ علم در ایران بیان می‌کند، از نقد منصفانۀ دیدگاه‌های او، به‌ویژه در واژه‌گزینی و دستور خط، خودداری نکرده‌ است.

کتاب احمد آرام و سهم او در واژه‌گزینی و تاریخ‌نگاری علم به زبان فارسی، نوشتۀ دکتر غلامعلی حداد عادل است که انتشارات هرمس آن را در ۲۳۵ صفحه و با شمارگان ۵۰۰ نسخه، به بهای ۸۰هزار تومان منتشر کرده است.

پیوند خبر در وبگاه فرهنگستان
https://apll.ir/?p=10061
yun.ir/7fvyr8
@theapll
هزارواژۀ حمل‌ونقل (۳)

«هزارواژه» نام عمومی فرهنگ‌هایی تخصصی است که از سوی فرهنگستان زبان و ادب فارسی منتشر می‌شود. ممارست طولانی در کار واژه‌گزینی که به یافتن و ساختن ده‌ها هزار واژۀ فارسی در برابر لغات و اصطلاحات بیگانه انجامیده است گروه واژه‌گزینی را قادر ساخته تا دفترهایی حاوی هزار واژۀ مصوّب در بعضی از رشته‌های علمی انتشار دهد.
در ده سال گذشته تدوین فرهنگ‌های تخصصی موضوعی گروه واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، با عنوان هزارواژه، با اقبال عمومی و اهل فن مواجه شده و فرهنگستان مفتخر است که در سال جاری نیز چهار هزارواژه به مجموعۀ هزارواژه‌های خود بیفزاید. مجموعۀ حاضر جلد سوم هزارواژۀ حمل‌ونقل است که واژه‌های کارگروه‌های واژه‌گزینی حمل‌ونقل درون‌شهری ـ جاده‌ای، حمل‌ونقل دریایی، حمل‌ونقل ریلی و حمل‌ونقل هوایی را که در طی سال‌های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۷ تصویب شده‌اند در بر می‌گیرد.
کتاب هزارواژۀ حمل‌ونقل (۳)، از مجموعه هزارواژه‌های گروه واژه‌گزینی است که انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی آن را در ۲۷۷ صفحه و با شمارگان ۵۰۰ نسخه، به بهای ۶۰هزار تومان منتشر کرده است.

پیوند خبر در وبگاه فرهنگستان
https://apll.ir/?p=10064
https://apll.ir/wp-content/uploads/2021/08/B190500-1200x675.jpg
@theapll
پیام تسلیت دکتر حداد عادل به‌مناسبت درگذشت علامه محمدرضا حکیمی

یکشنبه، سی و یکم مردادماه ۱۴۰۰، علامه محمدرضا حکیمی، مجتهد شیعه، فیلسوف و نویسندۀ کشورمان، بر اثر بیماری کرونا درگذشت. به همین مناسبت دکتر غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، درگذشت این استاد گران‌قدر را تسلیت گفت. متن پیام مذکور بدین شرح است.

بسمه تعالی

درگذشت استاد گران‌قدر محمدرضا حکیمی را به بازماندگان و دوستان و ارادتمندان ایشان تسلیت می‌گویم. حکیمی بی‌تردید از نوادر زمانۀ ما بود. آثار او که از دانش ادبی و قلم پرتپش او بهره یافته بود در عمق‌بخشی و جهت‌دهی اعتقادات دینی نسل جوان، خصوصاً در سال‌های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی تأثیری انکارناپذیر و ماندگار داشت. حکیمی که از رهگذر آشنایی با جریان‌های فکری روزگار خود «عالم به زمان» خود بود، کوشید تا اضلاع منظومۀ اعتقادی شیعی را به صورتی منسجم در کنار هم نهد تا به‌صورت مکتبی عقلانی و الهی و انسانی، منشأ و مولد حرکت اجتماعی و سیاسی گردد. او، در عین نوآوری، هرگز از مبادی و مبانی اسلامی و شیعی فاصله نگرفت و انحراف پیدا نکرد. حکیمی را با شجاعت و صداقت و غیرتی که داشت بی‌گمان باید از مشعل‌داران و منادیان دعوت به انقلاب اسلامی امام خمینی دانست. حساسیت و تکیه و تأکید او بر عنصر عدالت، به‌ویژه «عدالت اقتصادی»، او را در میان متفکران اسلامی و مصلحان اجتماعی ممتاز ساخته بود. حکیمی به‌اعتبار آثارش زنده است و آنچه در فقدان تأسف‌بار او مایۀ تسلی است همین آثار فراوان و سودمند اوست که در دست ماست. برای او از درگاه خداوند کریم علو درجات طلب می‌کنیم.

غلامعلی حدادعادل

پیوند خبر در وبگاه فرهنگستان:
https://apll.ir/?p=10076
https://apll.ir/wp-content/uploads/2021/08/X020600-1200x675.jpg
@theapll
خبرنامۀ گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی ـ شمارۀ ۸۴

هشتاد و چهارمین شمارۀ خبرنامۀ گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی فرهنگستان (مرداد ۱۴۰۰) منتشر شد. فهرست مندرجات این شماره از خبرنامۀ گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی بدین شرح است: سخن نخست: گام‌های اوليۀ آموزش زبان فارسي (دكتر ملاحت نجفی عرب)؛ مقالۀ نگرشی آسیب‌شناختی به کتاب‌های درسی ادبیات در مدارس (دکتر مرتضي عباسی)؛ آشنايي با دانشگاه‌هاي ايران و جهان (۴۷): دانشگاه جی سی (مینا گلستانی)؛ معرفی کتاب: احمد آرام و سهم او در واژه‌گزینی و تاریخ‌نگاری علم به زبان فارسی؛ پیام تسلیت رئیس فرهنگستان به مناسبت درگذشت محمد سرور رجائی؛ پیام تسلیت دکتر حداد عادل به مناسبت درگذشت علامه محمدرضا حکیمی؛ معرفی کتاب درسی خارجی: Le français lire écrire parler (1976) (محدثه طاهری)؛ روزشمار رویدادهای ادبی مرداد ۱۴۰۰ (آذین شهریاری‌فرد)؛ سخن پایانی: هوای تازه ـ مه (احمد شاملو).
علاقه‌مندان می‌توانند هشتاد و چهارمین شمارۀ خبرنامۀ گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی را از پیوند آن در وبگاه فرهنگستان به نشانی زیر بارگیری کنند.

پیوند خبر در وبگاه فرهنگستان:
https://apll.ir/?p=10048
https://apll.ir/wp-content/uploads/2021/07/B020500-1200x675.jpg
@theapll
به مناسبت نخستین سالگرد درگذشت استاد اسماعیل سعادت

دوازدهم شهریورماه ۱۴۰۰ مصادف است با نخستین سالروز درگذشت استاد اسماعیل سعادت، عضو فقید پیوسته و مدیر گروه دانشنامۀ تحقیقات ادبی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. به همین مناسبت، سرکار خانم دکتر آمنه بیدگلی، معاون و همکار این استاد فقید، مطالبی برخاسته از دل را به یاد ایشان نگاشته‌اند که تقدیم خوانندگان گرامی و دوستداران شادروان استاد اسماعیل سعادت می‌کنیم.

به نام خدا
سیزدهم شهریور ۱۳۹۹، در فضای سرد سرایت ویروسی ناشناخته، در کمال ناباوری، در قطعۀ نام‌آوران بهشت زهرا(س)، برای خاک‌سپاری استاد اسماعیل سعادت، ادیب، زبان‌شناس، مترجم و عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، گرد هم آمدیم. آن که بدین‌سان آرمیده بود، با چشمانی که برای همیشه بر روی دنیا بسته بود و صورتی نحیف و سپیدتر از دیروز و روزهای پیش و موهایی برهم‌ریخته، دیگر سعادت عزیز ما نبود، بلکه کالبد چهرۀ ماندگار فرهنگی ایران بود. تصویری از وداع با او را در ذهن خود حکّ کرده‌ام تا هماره به زیستن چند صباحی از عمر خود با او ببالم.

در ایّام فراق استاد همواره به این اندیشیده‌ام که او چرا چنین بزرگ بود و بزرگ ماند. با خواندن یادداشتی از استاد مصطفی ملکیان دریافتم که در حیات انسان اندیشمند همواره دو سؤال اساسی مطرح است: من در کدام جهان زندگی می‌کنم و من چگونه باید زندگی کنم؟ پاسخ ضمنی این دو سؤال را در رسالۀ اندیشیدن و ملاحظات اخلاقی، اثر هانا آرنت یافتم. گویی که استاد سعادت در همۀ ساحات زندگی با در نظر گرفتن این دو سؤال به شکل نظری و عملی و بر اساس عقل، راه خود را پیدا کرده بود: در ساحات وجودی عقیدتی و معرفتی، عاطفی و احساسی، خواسته‌ها و اراده‌ها و گفتار و کردار. سعادت در قلمرو اندیشه زیست و در ساحت اخلاق به سر برد. او توانا بود در اندیشیدن، و دانا بود در تشخیص وظیفۀ خود، و ازلحاظ اجتماعی نشان داد که اندیشه نمی‌تواند جز زیبایی، حکمت، عدالت و... باشد و جز با اندیشیدن نمی‌توان اخلاقی زیست.

اکنون و در غیاب استاد سعادت، بیشتر به این نکته پی می‌برم که در حدود دو دهه افتخار دستیاری انسانی را داشتم که تعلّق خاطر او به اندیشه و فرهنگ و التزام او به اخلاق و ادب، از او شخصیّتی بی‌نظیر ساخته بود. به اذعان همۀ استادان و همکاران فرهنگستان زبان و ادب فارسی و گروه دانشنامه، استاد سعادت نمونۀ یک انسان فرهیخته و اندیشمند بود که فضایل اخلاقی در او متجلّی بود. روانش شاد.

اکنون وظیفۀ خود می‌دانم گزارش کوتاهی ارائه کنم از عملکرد یک سال اخیر همکاران مرحوم استاد در گروه دانشنامۀ تحقیقات ادبی، و فرایند انتقال کتابخانۀ شخصی ایشان به کتابخانۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی و روند انتشار آخرین اثر ایشان با عنوان ترجمۀ فیزیک ارسطو، که در روزهای پایانی عمر خود آن را به اتمام رسانده بودند.

از سال ۱۳۹۸، پس از انتشار دورۀ ۱۲جلدی دانشنامه، با مشارکت انتشارات سخن، برنامۀ گروه به دو فعالیت تدوین مجموعه‌های برگزیدۀ مقالات دانشنامه وتدوین جلد ذیل دوم (جلد نهایی) دانشنامه اختصاص یافت.
با توجّه به تنوّع موضوعات مفید دانشنامه و به‌منظور تخصّصی کردن مقالات منتشرشده در دانشنامۀ زبان و ادب فارسی، بیش از چهارده عنوان بلند و تعدادی عنوان کوتاه از دانشنامه استخراج شد. اوّلین مجموعۀ بلند دانشنامه با عنوان فردوسی و شاهنامه‌سرایی در ۱۳۹۰، در هزارۀ شاهنامۀ فردوسی، رونمایی شده بود.

شش مجموعۀ بلند دیگر با عنوان‌های انواع ادبیات و سبک‌های ادبی فارسی، پنج شاعر بزرگ ایران، ادبیّات معاصر ایران، ایران‌شناسی و ایران‌شناسان، بلاغت و عروض و قافیه در ادب فارسی، و فرهنگ‌ها و لغت‌نامه‌ها در زمان حیات استاد آماده و به‌همراه ویراست دوم مجموعۀ فردوسی و شاهنامه‌سرایی برای انتشارات سخن ارسال شد. شش مجموعۀ کوتاه نیز در احوال و آثار ابوریحان بیرونی، ناصر خسرو،خواجه عبدالله انصاری، عبید زاکانی، محمّد غزّالی و خواجه نصیرالدین طوسی، با نظارت مستقیم ایشان تنظیم شد. هیچ‌یک از این آثار در زمان حیات ایشان منتشر نشد.

شش مجموعۀ بلند مذکور، که عملأ در زمان حیات استاد تدوین شده بودند، با کوشش همکاران گروه در سال ۱۳۹۹ منتشر شد.

در زمان حیات استاد، به‌منظور تکمیل نهایی مداخل دانشنامه، تدوین جلد ذیل دوم دانشنامه آغاز و در حدود ۱۱۰ مدخل سفارش داده شد. اکنون فهرست جلد مذکور، با افزایش مدخل‌ها، به حدود ۲۷۰ عنوان، تکمیل شده است. همۀ مداخل به مؤلّفان دانشنامه سفارش داده شده و اکنون در حدود نیمی از مقالات در مرحلۀ ویرایش است.
آرزوی استاد اتمام طرح تدوین دانشنامۀ زبان و ادب فارسی بود. این امر با مساعدت ریاست محترم، معاون محترم علمی و دبیر محترم فرهنگستان زبان و ادب فارسی و مدیریت دکتر جعفری جزی و همّت همکاران گروه در سال جاری محقّق خواهد شد. همۀ همکاران استاد در گروه دانشنامه مسرورند از اینکه وقفه‌ای در کار دانشنامه پیش نیامده است و آرزوی ایشان به عمل نزدیک می‌شود.

خانوادۀ استاد سعادت، بنا به وصیّت ایشان، کتابخانه، اسناد، هدایا و وسایل دفتر کارشان را به کتابخانۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی اهدا کردند. این مجموعۀ نفیس اکنون در مکان مناسبی نگهداری می‌شود تا پس از ایجاد موزه‌ای برای نگهداری آثار و هدایای استادان فرهنگستان به آنجا منتقل شود. کتابخانۀ اهدایی ایشان مشتمل است بر ۱۶۰ عنوان کتاب فارسی، ۶۳۶ عنوان کتاب لاتین، حدود ۳۰ عنوان از آثار ایشان (۱۷۰ مجلّد) و ۲۲۰ عنوان نشریه، و در حدود صد مجلّد از چهار دفتر شعر دختر ایشان، مرحوم دکتر فریبا سعادت.
دست‌نویس ترجمۀ فیزیک ارسطو، آخرین اثر مرحوم استاد سعادت، به درخواست خانوادۀ ایشان، با وکالت جناب آقای دکتر حداد عادل، به انتشارات هرمس واگذار شده است. این اثر که در مرحلۀ تنظیم نمایه‌هاست، پس از تأیید دکتر حسین معصومی همدانی، منتشر خواهد شد. بی‌شک این ترجمۀ دقیق از فیزیک ارسطو با مقدّمۀ عالمانۀ مرحوم استاد سعادت، همچون دیگر ترجمه‌های ایشان اثری بی‌بدیل و درخور تحسین خواهد بود.

این یادداشت را با این بیت از حافظ که بر روی سنگ مزار مرحوم استاد سعادت حکّ شده است به اتمام می‌رسانم:

دولتِ صحبتِ آن شمعِ سعادت‌پرتو
بازپرسید خدا را که به پروانۀ کیست
آمنه بیدگلی

yun.ir/i6f214
@theapll
کتاب صوتی «خمره» منتشر شد

کتاب «خمره»، یکی از آثار قدیمی و مشهور استاد هوشنگ مرادی‌کرمانی، عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، با صدای حسن علیکرمی و آهنگ‌سازی امید اسکندر، در قالب کتاب صوتی منتشر شد.
خمره، ماجرای بچه‌های یک روستاست که برای نوشیدن آب از خمره‌ای که در مدرسه‌شان هست، استفاده می‌کنند. یک روز، وقتی دانش‌آموزان به مدرسه می‌روند با خمرۀ ترک‌خورده مواجه می‌شوند. از همین‌جاست که دانش‌آموزان، معلم مدرسه و اهالی روستا با کشمکش‌های مختلفی مواجه می‌شوند تا بتوانند منبعی برای آب نوشیدن پیدا کنند.
«خمره» تاکنون لوح زرین جایزۀ هیئت داوران بزرگسال؛ مرغک طلایی جایزۀ داوران خردسال جشنوارۀ کتاب کودک و نوجوان؛ جایزۀ کتاب سال هیئت داوران مجلۀ سروش نوجوان؛ و دیپلم افتخار شورای کتاب کودک را دریافت کرده است. همچنین در عرصۀ بین‌المللی نیز این اثر دیپلم افتخار CPN هلند، دیپلم افتخار جایزۀ خوزه مارتی و جایزۀ کبرای آبی کشور سوئیس را از آن خود کرده است.
کتاب صوتی «خمره» نوشتۀ استاد هوشنگ مرادی‌کرمانی، از انتشارات معین، با صدای حسن علیکرمی و آهنگ‌سازی امید اسکندر است که با زمان ۴ ساعت و ۱۹ دقیقه در مؤسسۀ نوین کتاب گویا منتشر شده است.

پیوند خبر در وبگاه فرهنگستان:
https://apll.ir/?p=10094
https://apll.ir/wp-content/uploads/2021/09/X160600-1200x675.jpg
@theapll
پیام تسلیت فرهنگستان زبان و ادب فارسی به‌مناسبت درگذشت دکتر منصور غیاث‌الدین

مطلع شدیم که دکتر منصور غیاث‌الدین، استاد بازنشستۀ دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه تهران و عضو گروه واژه‌گزینی تخصصی محیط زیست و انرژی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، دار فانی را وداع گفته است. دکتر غیاث‌الدین از سال ۱۳۸۲ با گروه واژه‌گزینی همکاری داشت و فرهنگستان در طول این سالیان از دانش و تجربۀ این استاد گران‌قدر بهرۀ فراوان برده بود.
فقدان این استاد گرامی را به خانوادۀ ایشان و جامعۀ علمی کشور تسلیت می‌گوییم و برای آن مرحوم از خداوند متعال آمرزش مسئلت می‌کنیم.
@theapll
با هوشنگ مرادی کرمانی در سالروز ۷۷ سالگی

هرگز خود واقعی‌ام را از مردم پنهان نکردم
روزنامۀ ایران، به‌مناسبت سالروز ۷۷سالگی استاد هوشنگ مرادی کرمانی، گفت‌وگویی را با این عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی ترتیب داده است که در ادامه می‌خوانید. ضمیمۀ این گفت‌وگو دو یادداشت از آقای افشین شحنه‌تبار، ناشر کتاب «شمع و مه»، و خانم نوشین‌آفرین انصاری، دبیر شورای کتاب کودک است.

تقریباً دو سال است که از دنیای نویسندگی خداحافظی کرده‌اید؛ همزمان با انتشار آخرین کتابتان، مجموعه داستان «قاشق چای‌خوری». همچنان بر این تصمیم اصرار دارید؟
خودم که امیدوارم نوشتن باز هم گریبانم را بگیرد، اما هنوز وسوسۀ دندان‌گیری سراغم نیامده؛ چیزی که شوق نوشتن را به من بازگرداند و خداحافظی‌ام را فراموش کنم. باید حس کنم حرف تازه‌ای دارم. فعلاً که چنین احساسی پیدا نکرده‌ام. من سال‌ها نوشته‌ام؛ از ۱۶-۱۷سالگی. با روزنامه‌دیواری شروع کردم و به روزنامه‌های کرمان و حتی رادیوی آن راه یافتم. بعدتر که ساکن تهران شدم، اولین کارم در مجلۀ «خوشۀ» احمد شاملو چاپ شد. سال ۱۳۴۷ بود و امروز که هفتادوهفت ساله‌ام حدود شصت سالی می‌شود که مستمر نوشته‌ام. هرچه که باید را با مخاطبان در میان گذاشته‌ام. نمی‌خواهم به هر بهایی دوباره قلم به‌ دست گیرم و حاصل سال‌ها تلاشم را خراب کنم. نام‌فروشی اعتبار آدم را نابود می‌کند. برخی کارگردانان صاحب‌نام سینما و تئاتر را ببینید‍! یا برخی نویسندگان مطرح؛ به هیچ قیمتی حاضر به کنار رفتن نیستند. آخر هم دودش به چشم خودشان می‌رود. همین چند روز پیش با یکی از دوستان نویسنده صحبت می‌کردیم.

ادامه در پیوند خبر در وبگاه فرهنگستان:
https://apll.ir/?p=10121
https://apll.ir/wp-content/uploads/2021/06/X080400-1-1200x675.jpg
@theapll
گزیده‌ای از سروده‌های رابیندرانات تاگور

رابیندرانات تاگور، شاعر و متفکر بزرگ اهل هندوستان بود که آثارش در دوران نهضت‌های آزادی‌طلبی هند شهرت جهانی یافت و در تحول فکری و فرهنگی مردمان آن سرزمین و در بازیافت هویت ملی و ایجاد حس خودشناسی آنان سهمی بزرگ و ماندگار داشت. وی اهل شعار دادن نبود و در های‌وهوی‌های سیاسی شرکت نمی‌جست و از موج‌سواران سیاست‌باز دوری می‌کرد، ولی با انتشار نوشته‌ها و سروده‌هایش و با سخنرانی‌های روشنگرانه و اثرگذارش در امریکا و انگلستان و ژاپن، نشان داد که هند بزرگ‌تر و مردم هند بیدارتر و هشیارتر از آن‌اند که پذیرای حکومت استعماری بیگانه باشند.
مترجم این مجموعه، دکتر فتح‌الله مجتبائی، در باب آشنایی خود با تاگور در سال‌های جنگ جهانی دوم و ترجمۀ آثار او، به‌واسطۀ دوستی با جوانی بنگالی به نام حفیظ‌الرّحمان، می‌نویسد: «در آن سال‌ها زبان خارجی در دبیرستان‌ها زبان فرانسه بود، ولی به‌تدریج گفت‌وگوی با او [حفیظ‌الرحمان] به زبان انگلیسی آسان‌تر شد و من به خواندن اشعار تاگور به این زبان روی آوردم و او چند کتاب از مجموعۀ آثار تاگور را به من داد و سعی می‌کرد که در خواندن و فهم مطالب مرا یاری کند. من در اشعار این شاعر بنگالی نوعی تجانس با عرفان ایرانی خودمان می‌دیدم و پس از چندی چنان به او دل‌بسته شدم که بیشتر اوقات خود را به خواندن «گیتانجلی» و «باغبان» و ترجمۀ «صد غزل از کبیر» او صرف می‌کردم و در حواشی صفحات سروده‌هایی را که می پسندیدم به فارسی ترجمه می‌کردم».
دکتر مجتبائی چندین سال بعد، در سال‌هایی که در دانشکدۀ ادبیات دانشگاه تهران شاگردی و در دبیرستان معلمی می‌کرده است، آنچه را در حواشی کتاب‌ها نقل کرده بوده، با اصلاح و تجدید نظر، در نشریات ادبی و هنری آن روزگار، و بیشتر در مجلۀ سخن، منتشر کرده بوده است. سرانجام در سال ۱۳۴۴ مجموع آن‌ها را با مقدمه‌ای در شرح احوال و آثار تاگور و به‌ضمیمۀ یکی از نمایشنامه‌های مشهور او، زیر عنوان «چیترا و چند غزل از باغبان عشق» در شمار نشریات نیل به چاپ می‌رساند. مجموعۀ حاضر، علاوه بر آنچه گفته شد، شامل مقدار دیگری از آن حواشی و چند نمایشنامۀ کوتاه و گزیده‌های دیگری از سروده‌های این شاعر بنگالی است.
کتاب گزیده‌ای از سروده‌های رابیندرانات تاگور، با مقدمه و ترجمۀ دکتر فتح‌الله مجتبائی، عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، و به کوشش و گزینش سرکار خانم شیرین عاصمی، همکار ایشان در فرهنگستان است که انتشارات هرمس آن را در ۱۹۴ صفحه و با شمارگان ۱۰۰ نسخه، به بهای ۶۰هزار توامن منتشر کرده است.

پیوند خبر در وبگاه فرهنگستان:
https://apll.ir/?p=10126
https://apll.ir/wp-content/uploads/2021/09/B240600-1200x675.jpg
@theapll
گفت‌و‌گوی «ایران» با کارولین کراسکری، مترجم امریکایی آثار هوشنگ مرادی کرمانی

برای بازنشستگی زود است، باز هم برایمان بنویسید!

«کارولین کراسکری»، مترجم امریکایی نوشته‌های هوشنگ مرادی کرمانی است؛ ایران‌شناس و محقق دانشگاه «یو‌سی‌ال‌ای» کالیفرنیا که تا به امروز آثار متعددی از این نویسندۀ کشورمان در را اختیار مخاطبان انگلیسی‌‌زبان گذاشته، علاقۀ بسیاری به نوشته‌های خالق «قصه‌های مجید» دارد و امیدوار است بالاخره سنگینی برخی سیاست‌های خصمانه علیه کشورمان کنار برود و کتاب‌هایی همچون «شما که غریبه نیستید»، «قصه‌های مجید» و «خمره» در اختیار عموم علاقه‌مندان ادبیات در همۀ کشورها قرار بگیرد. کراسکری در زادروز هفتادوهفت‌سالگی هوشنگ مرادی کرمانی خواسته‌ای هم از او دارد؛ اینکه خداحافظی را فراموش کند و باز هم داستان کوتاه و رمان بنویسد.

خانم «کراسکری» چطور شد که تصمیم به ترجمۀ کتاب‌های هوشنگ مرادی کرمانی گرفتید، بحث شناخت قبلی خودتان در میان بود یا اعتماد به آقای شحنه‌تبار، به‌عنوان ناشر انگلیسی این کارها؟

ادامه در پیوند خبر در وبگاه فرهنگستان:
https://apll.ir/?p=10131
https://apll.ir/wp-content/uploads/2021/09/Y240600-1200x675.jpg
@theapll
ویژۀ روز شعر و ادب فارسی و بزرگداشت استاد شهریار

بیست و هفتم شهریورماه مصادف است با روز شعر و ادب فارسی و بزرگداشت استاد شهریار، شاعر نامدار معاصر. به همین مناسبت شماری از استادان و اعضای شورای فرهنگستان به شرح زیر در موضوعات گوناگون ادبی سخن گفته‌اند.


استاد سمیعی (گیلانی)، عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی
دکتر غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی
دکتر محمدرضا ترکی، عضو وابستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی
استاد هوشنگ مرادی کرمانی، عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی
دکتر چنگیز مولایی، عضو وابستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی
جویا جهانبخش، عضو وابستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی

برای تماشای ویدئوها به وبگاه فرهنگستان به نشانی زیر مراجعه کنید:
https://apll.ir/?p=10141
https://apll.ir/wp-content/uploads/2021/09/X270600-1200x675.jpg
@theapll
فرهنگستان و روز شعر و ادب در رسانۀ ملی

روزهای ۲۶ و ۲۷ شهریور یادآور دو مناسبت مهم فرهنگی در کشور است. در روز بیست و ششم شهریور ۱۳۶۹ نخستین جلسۀ شورای فرهنگستان، با حضور جمعی از اعضای پیوسته تشکیل شد و فرهنگستان زبان و ادب فارسی که سی سال است به‌طور پیوسته فعالیت خود را ادامه می‌دهد، هر سال این روز را گرامی می‌دارد. بیست و هفتم این ماه نیز به‌مناسبت سالروز درگذشت استاد محمدحسین شهریار، روز شعر و ادب فارسی نام نهاده شده است.
به همین مناسبت برنامه‌هایی با حضور اعضا و نمایندگان فرهنگستان از شبکه‌های مختلف صداوسیما پخش می‌شود. فهرست و زمان پخش این برنامه چنین است:
ــ شبکۀ یک، خبر ساعت ۲۱، مهمان ویژه: دکتر غلامعلی حداد عادل؛
ــ شبکۀ دو، در انتهای الوند (۷:۳۰ تا ۹ صبح)، مهمان: نسرین پرویزی، معاون گروه‌های واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی؛
ــ شبکۀ یک، سیمای خانواده (ساعت ۱۱:۳۰)، مهمان: دکتر حسینعلی رحیمی، عضو هیئت علمی فرهنگستان؛
ــ شبکۀ چهار، مجلۀ شبانگاهی بی‌چارچوب (ساعت ۲۳)، مهمان: دکتر علی شیوا، عضو هیئت علمی فرهنگستان؛
ــ شبکۀ رادیویی تهران، ‌برنامۀ گفتاورد (ساعت ۱۲)، مهمان: دکتر حسینعلی رحیمی.
همچنین، در این روز، ویژه برنامه‌های «فارسی‌بان» با حضور آقایان دکتر غلامعلی حداد عادل، دکتر محمد دبیرمقدم، معاون علمی و پژوهشی فرهنگستان، و خانم نسرین پرویزی از شبکۀ آموزش و بقیۀ شبکه‌های سیما پخش می‌شود.


پیوند خبر در وبگاه فرهنگستان:
https://apll.ir/?p=10147
https://apll.ir/wp-content/uploads/2020/08/X010699-1200x675.jpg
@theapll

دکتر حداد عادل، مهمان برنامۀ «سلام تهران»

صبح یکشنبه، بیست و هشتم شهریور ۱۴۰۰، دکتر غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، مهمان میز فرهنگ برنامةۀ سلام تهران بود. در ابتدای این گفت‌وگوی صمیمانه مصطفی امامی، مجری برنامه، از تلاش‌های طولانی‌مدت دکتر حداد، در مقام چهره‌ای فرهنگی و حافظ زبان فارسی، قدردانی کرد و پس از آن به طرح پرسش‌هایی دربارۀ توجه مقام معظم رهبری به زبان فارسی، علت جا افتادن برخی معادل‌‌های فارسی، برنامۀ ویژۀ روز بزرگداشت شهریار در تبریز و برنامه‌ریزی‌های دولت سیزدهم برای زبان و ادبیات فارسی پرداخت.
در ادامه دکتر حداد عادل، با تشبیه زبان فارسی به «تیر آرش کماگیر» و قلمرو زبان فارسی اظهار کرد: تیری را که آرش همۀ توان خود را در آن گذاشت و پرتاب کرد، می‌توان به زبان فارسی تشبیه کرد که مرزها را درنوردیده است.
وی در بخشی از سخنان خود گفت: رسانۀ ملی نقش مهمی در ترویج واژه‌ها دارد؛ با همکاری رسانه، واژه‌هایی چون یارانه و پیامک متداول شد و امیدواریم برای واژه‌های دیگر نیز همین کوشش بشود.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی درادامه و در نقد برخی از مجریان صداوسیما به دلیل به کار بردن واژه‌های انگلیسی، پرسشی را بدین مضمون طرح کرد: آیا مفهوم «زمان» را غربی‌ها یافته‌اند یا درک آن برای ما دشوار است که مجریان صداوسیما مدام از واژۀ «تایم» استفاده می‌کنند؟
وی همچنین به ارتباط زبان و ادبیات با موسیقی و خوشنویسی اشاره کرد و گفتند: ادبیات بر بال هنر پرواز می‌کند.
«سلام تهران» برنامۀ صبحگاهی شبکۀ پنج سیماست که هر روز از ساعت هشت تا ده صبح پخش می‌شود. علاقه‌مندان می‌توانند گزیده‌هایی از این گفت‌وگو را در پیوندهای زیر مشاهده کنند:
داستان زبان فارسی ما مثل قصۀ آرش کمانگیر است!
https://www.telewebion.com/episode/2657355
دغدغۀ فرهنگستان در زمینۀ شکسته‌گویی و شکسته‌نویسی!
https://www.telewebion.com/episode/2657362
علاقه‌مندان می‌توانند این برنامه را در بایگانی ساعتی تلوبیون به صورت کامل ببینند.

پیوند خبر در وبگاه فرهنگستان:
https://apll.ir/?p=10153
https://apll.ir/wp-content/uploads/2021/09/X290600-1200x675.jpg
فرهنگستان زبان و ادب فارسی
@theapll دکتر حداد عادل، مهمان برنامۀ «سلام تهران» صبح یکشنبه، بیست و هشتم شهریور ۱۴۰۰، دکتر غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، مهمان میز فرهنگ برنامةۀ سلام تهران بود. در ابتدای این گفت‌وگوی صمیمانه مصطفی امامی، مجری برنامه، از تلاش‌های…
@theapll
گفت‌وگو با عضو هیئت علمی فرهنگستان دربارۀ استاد شهریار

شنبه، بیست و هفتم شهریور ۱۴۰۰، دکتر حسینعلی رحیمی، عضو هیئت علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، مهمان بخش خبر ساعت ۲۰ شبکۀ چهار سیما بود.
وی در این گفت‌وگوی زنده که به‌صورت تلفنی انجام پذیرفت، دربارۀ شهریار گفت: شعر شهریار، هم از نظر معیارهای شعری فخامت و کمال دارد و هم برای عامۀ مردم قابل فهم است، چنان‌که ابیاتی از شعرهای او زبانزد مردم شده‌ است.
دکتر رحیمی همچنین در پاسخ به این پرسش که شاعران جوان چگونه از شهریار الهام بگیرند، گفت: شاعران بزرگ تکرارناپذیر هستند، اما از چشمۀ جوشان شعر ایران بی‌شک شاعران بزرگ دیگری بر خواهند خاست.
وی یادآوری کرد که یکی از وجوه جاودانگی زبان فارسی وجود شاعران بزرگ و ماندگار است.

پیوند خبر در وبگاه فرهنگستان:
https://apll.ir/?p=10150
https://apll.ir/wp-content/uploads/2021/09/X280600-1200x675.jpg
@theapll

سیمای خانواده در روز بزرگداشت شهریار

شنبه، بیست و هفتم شهریورماه ۱۴۰۰، برنامۀ سیمای خانواده میزبان دکتر حسینعلی رحیمی، عضو هیئت علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی بود.
در این گفت‌وگو که با محور ارج‌ نهادن به جایگاه استاد شهریار و شعر فارسی انجام شد، دکتر رحیمی گفت: در دنیای امروز باید نگاهمان را به میراث گران‌بهایی که داریم تغییر دهیم. اکنون «زبان» عنصر بااهمیتی در گسترش قدرت نرم در جهان است. زبان فارسی عامل پیوند اقوام ایرانی در کشور است. همچنین، در عرصۀ هنر و فرهنگ، زبان و ادبیات فارسی بزرگ‌ترین سرمایۀ ما در تعامل با کشورهای دیگر محسوب می‌شود. با کمک گنجینۀ ادبی‌مان می‌توانیم تصویری درست و شایسته از فرهنگ خودمان در ذهن ملل دنیا ایجاد کنیم.

پیوند خبر در وبگاه فرهنگستان:
https://apll.ir/?p=10169
https://apll.ir/wp-content/uploads/2021/09/X030700.jpg
@theapll
خبرنامۀ گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی ـ شمارۀ ۸۵

هشتاد و پنجمین شمارۀ خبرنامۀ گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی فرهنگستان (شهریور ۱۴۰۰) منتشر شد. فهرست مندرجات این شماره از خبرنامۀ گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی بدین شرح است: سخن نخست: قله‌های شعر فارسی در کتاب‌های درسی فارسی؛ سعدی، فردوسی، مولوی و حافظ (دكتر مریم دانشگر)؛ مقالۀ «جایگاه سنجش و ارزشیابی در برنامۀ درسی آموزش زبان و ادبیات فارسی» (دکتر حيدر قمري)؛ برگزاری غیرحضوری سومین همایش موضوعی ـ تربیتی آموزش زبان و ادبیات فارسی به میزبانی دانشگاه فرهنگیان استان همدان؛ گزارش برگزاری آیین افتتاحیۀ سی و چهارمین دورۀ المپیاد ادبی (دکتر فریبا نامداری)؛ کاربرد مصوّبات فرهنگستان زبان و ادب فارسی (۱۳): واژۀ «مهمانبر» به جای واژۀ «چمدان‌بر» (محمود ظریف)؛ دکتر حداد عادل مهمان برنامۀ «سلام تهران»؛ انتشار کتاب صوتی خمره؛ منابع‌ آموزشی: نقش کتاب‌های درسی در برنامۀ زبانی (محدثه طاهری)؛ روزشمار رویدادهای ادبی شهریور ۱۴۰۰ (آذین شهریاری‌فرد)؛ سخن پایانی: حیدربابایه سلام (به همراه ترجمۀ فارسی) (سید محمدحسین شهریار).

پیوند خبر در وبگاه فرهنگستان:
https://apll.ir/?p=10165
https://apll.ir/wp-content/uploads/2021/09/B010700.jpg
فرهنگستان زبان و ادب فارسی
@theapll خبرنامۀ گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی ـ شمارۀ ۸۵ هشتاد و پنجمین شمارۀ خبرنامۀ گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی فرهنگستان (شهریور ۱۴۰۰) منتشر شد. فهرست مندرجات این شماره از خبرنامۀ گروه آموزش زبان و ادبیات فارسی بدین شرح است: سخن نخست: قله‌های شعر…
@theapll
ویژه‌نامۀ دستور ـ شمارۀ ۱۶

شانزدهمین شمارۀ مجلۀ دستور، از مجموعه ویژه‌نامه‌های نامۀ فرهنگستان منتشر شد. این مجموعه شامل دو بخش کلى است. در قسمت مقالۀ این شماره عناوین ذیل به چشم مى‌خورد: «زبان پارسی را چه شده است بدین لطیفی و خوبی؟ واژه‌سازی در زبان فارسی در دو دورۀ تاریخی: بیراهه‌ها و راه‌ها»، مهدی سالاری‌نسب؛ «چندمعنایی تکواژ «ـ باز» در زبان فارسی: تحلیلی در چهارچوب نظری صرف ساخت»، سحر بهرامی خورشید، صابر میرزایی‌نیا؛ «بعضی شکل‌های ناشناختۀ ضمایرِ پیوسته در متون کهن فارسی»، محمود ندیمی هرندی، تهمینه عطائی کچوئی؛ «پیدایش نمود استمراری در فارسی: رویکرد «دستورشدگی»»، شادی داوری، مهرداد نغزگوی کهن؛ «پیش‌نیازهای بررسی آسیب‌شناختی خط و زبان فارسی در فضای مجازی»، مریم مسگر خویی؛ «تغییرات آوایی و صورت‌های شکسته در فضای مجازی و استفاده از آن‌ها در فرهنگ‌های جامع زبان فارسی»، امید طبیب‌زاده؛ «واژه‌بست‌های ضمیری در نقش ضمیر انعکاسی در زبان فارسی»، محمد راسخ‌مهند؛ «تحلیل محتوایی و آماری خطاهای نوشتاری دانش‌آموختگان نظام متوسطه»، زهرا عباسی، مطهره موسوی و مریم دانشگر.
در بخش «نقد و بررسی» این سه مقاله آمده است: «ویراستیار (برنامۀ ویرایش متون فارسی)»، عباس بگ‌جانی؛ «دستوری شناختی برای زبان فارسی»، محمدرضا رضوی؛ «معرفی و نقد رسالۀ دکتری در واج‌شناسی و نحو فارسی از دانشگاه رادبود هلند: تحلیلی شاهدبنیاد و جدید از ساخت‌نوایی واژگان زبان فارسی»، امید طبیب‌زاده.
شمارۀ شانزدهم ویژه‏نامۀ دستور، با دبیری و ویراستاری علمی دکتر محمد دبیرمقدم در ۳۲۰ صفحه و به بهاى ۲۰۰۰۰۰ ریال منتشر شده است.

پیوند خبر در وبگاه فرهنگستان:
https://apll.ir/?p=10172
yun.ir/332bgb