☺️ نامیدن و هنجارمندی: درآمدی بر الاهیات قرآنی و عرفانی
👤 #ابوالقاسم_فنائی

شناختن نام دینی چیزها، یعنی نامی که از منظر الاهی بر چیزها نهاده می‌شود، جایگاه بلندی در الاهیات قرآنی و الاهیات عرفانی دارد و از اهمیت ویژه‌ای در سیر و سلوک معنوی و اخلاقی برخوردار است. این مقاله می‌کوشد نشان دهد که چرا چنین است؟؛ نامهای دینی با نامهای عرفی، که از منظرهای دیگر بر چیزها نهاده می‌شود، از حیث مدلول و محتوای توصیفی و هنجاری تفاوت معناداری دارند؛ و نامهای دینی هم معرفت‌بخش اند و هم انگیزه‌بخش؛ یعنی هم کارکرد نظری دارند و هم کارکرد عملی، و هم منبع معرفت دینیِ نظری اند و هم منبع معرفت دینیِ عملی.

ساختار مقاله چنین است: بخش (1) تحلیلی از سرشت نامگذاری و انواع آن به‌دست می‌دهد. بخش (2) سرشت معرفت دینی و معرفت عرفانی را شرح و بسط می‌دهد. بخش (3) به تفاوت نامگذاری الاهی با نامگذاری انسانی می‌پردازد. بخش (4) به بررسی سبک زندگی دینی و ربط و نسبت آن با منظر الاهی و نامهای دینی می‌پردازد. بخش (5) نشان می‌دهد که سِرّ نیاز بشر به دین، وحی و نبوت چیست. در بخش (6) از باب مطالعه‌یِ موردی برخی از نامهای خداوند در قرآن به همراه تفسیر عرفانی آنها و دلالت‌های هنجاری‌شان شرح داده می‌شوند. بخش (7) نامهای رحمانی و نامهای شیطانی را مقایسه می‌کند؛ و بخش (8) به نتیجه‌گیری اختصاص دارد.

🔗 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید

🙂 @Sedanet
🔵 @Abolghasemfanaei

☺️ قلم اینجا رسید و سر بشکست
(قبض و بسط و بن‌بست رفرماسیون فقهی)
👤 #ایوب_افضلی

مناظره سروش و علیدوست پیرامون نسبت فقه و عقل سرانجام به گردابی رسید که نشان داد محل نزاع که به ظاهر صورتبندی اصیل داشت و بحثی علم‌شناسانه/فقه‌پژوهانه بود، تماما بحثی فرعی و مسئله‌ای نامستقل است، مدعای اصلی من این است که پیگیری این مسئله به محو شدن مسئله «مناسبات فقه و عقل» و همچنین شکست «پروژه فقه‌ترمیمی» دست‌کم برای نواندیشان حوزوی و روشنفکران دینی خواهد انجامید. بنابراین دو جریان مذکور با پرسشی مواجه‌اند که از سویی تداوم و انسجام فقه به عنوان یک رشته را منتفی می‌سازد و از دیگرسو فقهیان را از فقاهت مدرسی و آتوریته سنتی برکنار خواهد کرد (چنانکه کانت تا اطلاع ثانوی/روشن‌نشدن پاسخِ پرسش‌های فلسفه نقدی خود، تمامی متافیزیکدانان را از کار برکنار ‌کرد). گفتنی است که نگارنده در این نوشتار مدعی پیشنهاد یا راه حل خاصی نیست و در مقام توصیف یک وضعیت و پیامدهای آن است.

🔗 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید

🙂 @Sedanet

☺️ فیزیکالیسم مرده است

👤 #مارک_ویتمن
ترجمه‌‌ی #یاسر_میردامادی

فریدریش نیچه در کتاب خود، دانش شاد دیوانه‌ای را ترسیم می‌کند که در میدان بازار فریاد سرمی‌دهد: «خدا کجا است؟… من به شما خواهم گفت. ما ــــ من و شما ــــ او را کشتیم. همه‌ی ما قاتل او هستیم.» در بازار، افراد زیادی هستند که به خدا اعتقاد ندارند و به دیوانه‌ای می‌خندند که در روز روشن چراغ به‌ دست دارد. نیچه می‌خواست بدین طریق این موضوع را بیان کند که مردم کوچه و بازار پیامدهای زندگیِ بی‌خدا را درک نکرده‌اند. به گفته‌ی دیوانه، [با مرگ خدا] ما در هیچ‌وپوچِ بی‌پایانی سردرگم می‌شویم و مردم این نکته را درک نکرده بودند.

وقتی متنی را درباره مسأله‌ی آگاهی از سوی مدافعان فیزیکالیسم، به ویژه فیزیکالیسم تقلیل‌گرا، می‌خوانم اغلب این قسمت از نیچه به خاطرم می‌آید. جوهرِ فکرتِ فیزیکالیسم این است که برای درک رفتار انسان‌ها تنها ماده اهمیت دارد. همانطور که بسیاری از دانشمندان علوم اعصاب و فیلسوفان، هر دو به یک اندازه، اعلام کرده‌اند: در اصل، افکار و احساسات ما صرفاً بر اساس فرآیندهای عصبی تبیین‌پذیر اند. تنها شرط لازم برای توصیف آنچه انسان‌ساز است مطالعه‌ی کارکرد مغز است. احساس من این است که دانشمندان علوم اعصاب و فیلسوفان فیزیکالیست همانا خود را نیچه‌های جدید و متفکران پیشتاز ‌بی‌باکی می‌دانند که حقیقتی را به اطلاع مردم ناآگاه می‌رسانند: ما، در قامت حرکات یون‌های باردار و انتقال‌دهنده‌های عصبی، هیچ‌وپوچ‌های بی‌پایان ایم.

🔗 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید

🙂 @Sedanet
🔵 @YMirdamadi

☺️ مدارا با سنگ‌ریزه در بحث فقه و عقل
👤 #فرهاد_شفتی

هم‌نسل‌های من احتمالا نوشتار کوتاه اما شیرین و آموزندۀ سنگ‌ریزه و کفش را در (اگر اشتباه نکنم) کتاب فارسی دوم راهنمایی قدیم به یاد دارند. نویسنده از تمثیل سنگ‌ریزه در کفش استفاده می‌کند تا نکته‌ای را دربارۀ روبرو شدن با دشواری‌های زندگی گوش‌زد کند. او با اشاره به عادتِ این‌طرف و آن‌طرف دادن سنگ‌ریزه و محبوس کردن آن بین انگشتان و تحمل گزش‌های سنگ‌ریزه نتیجه می‌گیرد که اگر از همان اول سنگ‌ریزه را از کفش در آورده بودیم زحمتمان کمتر بود.

از مناظرۀ عبدالکریم سروش و ابوالقاسم علیدوست در برنامۀ آزاد بهره بردم، در عین حال این مناظره من را به یاد نوشتار سنگ‌ریزه در کفش ‌انداخت. سوء‌تفاهم نشود، نه منظورم این است که دانش فقه مانند سنگ‌ریزه‌ای در کفش است، و نه منظورم این است که مناظره مانند بازی با سنگ‌ریزه‌ای در کفش بی‌حاصل و بیهوده بود. به نظرم مباحث بسیار مهمی در مناظره مطرح شد و حتی برای شنونده یا بیننده‌ای که با این مباحث آشناست این مناظره می‌تواند بسیار پُربار باشد.

پس چرا این مناظره من را به یاد نوشتۀ سنگ‌ریزه در کفش انداخت؟ چون آن‌گونه که می‌بینم به عمد یا به مصلحت یا به فراخور روالِ اینگونه مناظرات پرسش‌هایی به مراتب مبنایی‌تر که می‌تواند، در موافقت یا مخالفت، طرفین را زودتر به مقصد برساند داخل بحث نشد یا گذرا وارد شد. نوشتار سنگ‌ریزه در کفش در ذهن من تمثیلی شد از اکتفا به اشاره کردن به برخی مبانی و مباحث‌ پیشینی به جای تامل در آنها، و در مقابل تکیه بر کارکردها و مباحث پسینی در این مناظره...

🔗 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید

🙂 @Sedanet
🔵 @farhadshafti

☺️ معرفی کتاب «مسائل نظریه سیاسی اثر کاتریونا مک‌کینون» با ترجمه‌ی جواد حیدری و نرگس سلحشور

👤 #جواد_حیدری

کتابی ترجمه‌ کرده‌ایم به اسم «مسائل نظریه‌ی سیاسی» که اخیراً منتشر شده است. این کتاب یکی از بهترین کتاب‌هایی است که در این زمینه نوشته شده است و به بهترین نحوی به تمام دغدغه‌های سیاسی‌مان به روش واضح و روشن و نظام‌مند می‌پردازد.

۱. پوشش جامع مفاهیم بنیادی
این کتاب به تمام موضوعات اساسی نظریه‌ی سیاسی از جمله آزادی، دموکراسی، برابری و عدالت، و ... می‌پردازد. هر فصل را یکی از پژوهشگران برجسته‌ی آن حوزه نوشته است که دیدگاه‌های معتبر و عمیقی ارائه می‌دهند.

۲. ترکیب نظریه با عمل
یکی از ویژگی‌های برجسته این کتاب، استفاده از مطالعات موردی گسترده در پایان هر فصل است. این مطالعات موردی نشان می‌دهند که چگونه مفاهیم نظری در مسائل سیاسی معاصر به کار گرفته می‌شوند و فاصله میان نظریه‌ی انتزاعی و پدیده‌های واقعی سیاسی را پر می‌کنند.

۳. دسترسی‌پذیری و جذابیت برای مخاطبان
این کتاب با در نظر گرفتن نیازهای مخاطبان دغدغه‌مند طراحی شده است و نظریه‌های پیچیده را به شکلی ساده و قابل فهم ارائه می‌کند. همچنین شامل ویژگی‌های آموزشی مانند واژه‌نامه‌ها و سؤالات بحث‌برانگیز، نکات کلیدی، متفکران مهم و کتاب‌های تأثیرگذار است که فهم مطالب را تسهیل کرده و تجزیه و تحلیل انتقادی را برمی‌انگیزد.

۴. پوشش موضوعات معاصر و دیدگاه‌های متنوع
این کتاب علاوه بر مباحث دیرینه، به موضوعات نوظهور در نظریه‌ی سیاسی مانند چندفرهنگی‌گرایی و محیط‌زیست‌گرایی نیز می‌پردازد. این گستردگی به ما اطمینان می‌دهد که خوانندگان با طیف وسیعی از مسائل مرتبط با نظریه‌های سیاسی مدرن آشنا می‌شوند.

۵. تقویت تفکر انتقادی
با ارائه‌ی دیدگاه‌های گوناگون و تشویق به کاربرد نظریه در عمل، این کتاب مهارت‌های تفکر انتقادی را تقویت می‌کند. خوانندگان را به تحلیل و ارزیابی استدلال‌های سیاسی فرا می‌خواند و آن‌ها را برای مطالعات پیشرفته یا شهروندی آگاه آماده می‌کند.


حال این پرسش مطرح می‌شود که این مسائل کدامند؟...

🔗 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید

🙂 @Sedanet

☺️ برخورد فعلی با حجاب در ایران استثناست یا قاعده؟
👤 #جواد_درویش

در یکی از کلاسهای این ترم کتابی را تدریس می‌کنم با عنوان “مواجهه اسلام با علم مدرن” که سال 2023 در سری کتابهای Cambridge Elements منتشر شده و نویسنده آن یک استاد فیزیک ترک‌تبار در آمریکاست.
او در دو جای کتاب اسم ایران را به عنوان استثنا در میان همه کشورهای مسلمان آورده است:
یکی جایی که پیشرفت‌های علمی ایران را به ویژه در فناوری‌های زیستی به رغم تحریم، در مقایسه با سایر کشورهای مسلمان قابل توجه می‌داند.
دومی، وقتی درمورد مواجهه اسلام و داروینیسم صحبت می‌کند، می‌نویسد:

حکومت دینی ایرانیان هیچ مشکلی (حتی) با قبول نظریه نیای مشترک گونه‌های غیرانسانی ندارند. درحالیکه نگاه دینی محافظه کارانه عربستان و کشورهای حاشیه خلیج، مایل است که کل نظریه تکامل را انکار کند. (p20)


مورد مشابهی را من چندماه پیش وقتی برای یک کنفرانس با موضوع اخلاق زیستی در قطر بودم، دیدم. یکی از مفتی‌های قطری در یک پنل که یکی از اساتید ایرانی هم در آن حضور داشت، بی‌مقدمه و بی‌دلیل شروع کرد به حمله شدید به فقهای شیعه که حکم به جواز تغییر جنسیت داده‌اند. می‌گفت شما آبروی اسلام را برده‌اید و چیزی از دین باقی نگذاشته‌اید!
چند هفته پیش هم با دوست فرهیخته‌ای در همین رابطه صحبت می‌کردم. او بر فقه مسلط است و سالها در اروپا زندگی کرده و فلسفه خوانده است. ایشان چیزی قریب به این مضمون را می‌گفت که این از شگفتی‌های فقه شیعه است که تغییر جنسیت را مجاز شمرده است. قبول این موضوع به لحاظ دینی نیاز به یک بینش حقیقتا مترقی دارد.

به نظر من این نگاه باز فقها نسبت به علم و مدرنیته، ریشه در عقلانیت شیعی دارد که قبلا هم پیرامون آن در سیاست، فلسفه و اخلاق نوشته بودم.
اسلام سیاسی بعد از انقلاب با گنجاندن عنصر “مصلحت”، افزونه‌های عرفی بیشتری هم به آن اضافه کرده. مثلا می‌بینیم که تدریس تکامل در مدارس ایران به هیچ وجه با چالش‌هایی که در کشورهای عربی و حتی آمریکا وجود دارد، مواجه نیست.
ترجمه و انتشار کتابهای داوکینز، هاوکینگ و دنت هم که در برخی کشورهای عربی ممنوع است و با واکنش تند کشیش‌های مسیحی روبروست، در ایران انجام می‌شود. این مواجهه لزوما به دلیل بی‌اطلاعی آنها از محتوای این آثار نیست، بلکه بیشتر به خاطر نداشتن نگاه بنیادگرایانه و متن‌محورانه آنهاست. مثلا شهید مطهری با صراحت کامل داستان آدم و حوا را در قرآن سمبولیک می‌نامند. (مجموعه آثار، ج1، ص 515)

به هرحال برای کسی که فضای کشورهای دیگر را بیشتر دیده، این مواجهه‌ی متولیان دین با علم جدید، پدیده عجیبی است.
اما آنچه برای او عجیب‌تر است، نحوه برخورد با مساله حجاب در ایران است.
وقتی او این انعطاف زیاد در تفسیر عقاید کلامی یا موضوعات فقهی در ایران را می‌بیند و در کنار تصلب عجیب پیرامون مساله حجاب و برخورد با زنان (مثل استادیوم رفتن یا موتورسواری بانوان) می‌گذارد، دچار حیرت عمیق از همه تناقض می‌شود!

🔗 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید

🙂 @Sedanet
🔵 @vaadie

☺️ ویژگی‌های قانون اساسی شایسته
👤 #محمدامیر_قدوسی

صوتی که تقدیم مخاطبان می‌شود، سخنرانی دکتر محمدامیر قدوسی با عنوان “ویژگی‌های قانون اساسی شایسته” است که در روز قانون اساسی برای دانشجویان دانشگاه یزد ایراد شده است.

قدوسی در این سخنرانی به بیان برخی از ویژگیهای شکلی و ماهوی قانون اساسی شایسته می‌پردازد و سپس به‌نحو اجمالی، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۵۸ ه.ش. و اصلاحات آن در سال ۱۳۶۸ه.ش. را با آن ویژگی‌ها محک می‌زند.

نقطه تاکید قدوسی در این سخنرانی بر موضوع مجلس موسسان گسترده و متکثر است.

📎 برای دريافت صوت این‌جا کلیک کنید

🙂 @sedanet
🔵 @jahanazchashmeman

☺️ ایران در ماه‌های آینده با چه تهدیداتی مواجه است؟
👤 #مسعود_نیلی

به یاد دارم در سال‌های دور گذشته و در زمان‌هایی که در سازمان برنامه و بودجه کار می‌کردم، در چند نوبت، مسوولیت تهیه گزارش‌هایی تحت عنوان چشم‌انداز ۱۰سال آینده اقتصاد ایران را برعهده داشتم. هدف اصلی این کار آن بود که ابعاد شکاف‌ها و عدم تعادل‌هایی که در آن مقطع زمانی غیر قابل مشاهده ملموس بود اما در گذر زمان، روند رو به افزایش داشت، در همان ابتدا نمایان شود. به‌عنوان مثال، ابعاد کسری بودجه یا عدم تعادل در تراز پرداخت‌ها و غیره، از این طریق برای سیاستگذار روشن و مشخص می‌شد. یک فرض تلویحی هم در انجام این کار وجود داشت و آن هم این بود که تصمیم‌گیرنده خود را در قبال حل مشکلات، مسوول می‌شناسد و لذا قاعدتا از مواجه شدن با مسائل بزرگ و بحرانی، اجتناب می‌کند.

طی چند ماه اخیر، تعدد و تنوع مشکلات بزرگ به‌شدت افزایش پیدا کرده و از مرحله نگرانی عبور کرده‌ایم. آنچه درباره وقوع آن در آینده هشدار داده می‌شد، در زمان حال محقق شده و ابعاد آسیب‌زای خود را نمایان ساخته است...

🔗 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید

🙂 @Sedanet
🔵 @masoudnili

☺️ از تحلیلِ وحی تا صدقِ توافقی در اندیشه‌ی دکتر سروش
👤 #حسین_حسینی

در این نوشته‌ی کوتاه، طرح‌واره‌‌ای از برخی آرایِ متأخرِ دکتر سروش درباره‌ی وحی، طبیعت‌گرایی و نظریه‌ی صدق ارائه می‌شود و شرح تفصیلی و انتقادی آن در قالبِ کتاب یا مقاله‌ای درمی‌آید.

در خصوصِ سخن خدا، الهی‌دانانی که می‌گویند خدا، به طور عادی، سخن نمی‌گوید، نه به نقصِ خداوند بلکه به نقصِ زبان اشاره دارند. زبان، همواره محدودیت‌آفرین است. وقتی پایِ زبان به میان می‌آید، محدودیت‌ها هم آشکار می‌شود. زبان‌ها برآمده از تجربه‌هایِ مشترکِ یک قوم‌اند. اگر با مثال‌های ساده و آشنا شروع کنیم، برای نمونه، در عربی چون با شتر، فراوان، سر و کار دارند، صدها واژه برای بیان اوصاف شتر و رَده‌های سنی آن هست که در زبان‌های دیگر نیست. در کُردی، همین گستره‌ی واژگان و مفاهیم، درباره‌ی دام‌های دیگر مانند گوسفند و بُز وجود دارد و در گیلکی انواع و اقسام کلمات و مفاهیم در خصوص ماهی‌ها. ضمن این‌که برخی زبان‌ها در عرصه‌ی علم، ورزیده‌ترند( مانند انگلیسی) و برخی در عرصه‌ی شعر(مانند فارسی) و قس‌علی‌هذا. از یک‌سو چون زبان و کلام، برآمده از تجربه‌هایِ جمعیِ انسان‌ها است و محدودیت‌ دارد و از سوی دیگر خداوند بنابر تعریف، ورای محدودیت‌هاست...

🔗 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید

🙂 @Sedanet

☺️ دربارۀ مناظرۀ اخیر آقایان سروش و علیدوست، در نسبتِ شریعت و عقلانیت
👤 #اردشیر_منصوری

مهرماه 1403 عبدالکریم سروش و ابوالقاسم علیدوست، به ابتکار “مدرسۀ آزاد” (مدرسۀ آزادفکری) طی سه نشستِ غیرهم‌مکان (اینترنتی) با هم گفتگویی داشتند که نظیر آن طی حدود سه دهۀ اخیر سابقه نداشته است. این یادداشت مجال بررسی و نقد مبسوط مواضع دو سوی مناظره نیست، و در پاسخ به لطف و پرسش عزیزان صدانت، در حد گزارشی مروری دربارۀ جایگاه و اهمیت احتمالی این مناظره تقریر شده است.
– مجموع سه جلسه، جمعاً حدود 5 ساعت و 45 دقیقه، از رسانه‌هایی مانند یوتیوب، و گروه تلگرامی آزاد (اینجا) قابل دست‌یابی است.

– عبدالکریم سروش، 79 ساله، اکنون مقیم آمریکا، پژوهشگر فلسفه و مدرس سابق فلسفۀ علم و متون ادبی و عرفانی در دانشگاه‌های ایران، در دهۀ شصت تا میانۀ دهۀ هفتاد، بوده است. او از میانۀ دهۀ هفتاد، ابتدا از تدریس در دانشگاه‌های ایران منع شد، سپس فضا برای سخنرانی‌های آزاد و غیردانشگاهی او، و حتی انتشار عمومی و رسمی آثارش به شدت تنگ شد. با شدت یافتن تنگناها که به تهدیدهای عنیف نیز انجامید، این مفسر نهج‌البلاغه و مدرس دانشگاه و نظریه‌پرداز کلام جدید و معرفت‌شناسی دین، نهایتاً جلای وطن کرد و در یک مهاجرت اجباری، نزدیک به دو دهه است که دور از ایران به سر می‌برد. بدین‌سان محرومیتی دو سویه رقم خورد؛ او از مواهب موطِن مألوف و فضای فرهنگی و مصاحبت مخاطبان مشتاق داخل کشور، و جامعۀ علمی ایران از دانش و آموزش پر نیروی او.

– ابوالقاسم علیدوست، 63 ساله، مقیم قم، عالم دینی و محقق حوزوی که نامی نسبتاً نو در میان اهالی فقه و کلام و فلسفۀ اسلامی است. نوشته‌ها و نظرات منتشرۀ او نشان از آن دارد که می‌کوشد علاوه بر علوم حوزوی، با دانش‌های مدرن و معارف دانشگاهی هم آشنا باشد و با آگاهی از نظریه‌های علمیِ جهان جدید، علوم دینی را به اصطلاح ‌روزآمد کند. عزم او بر فربه‌سازیِ فقه است تا علاجیِ برای مسئلۀ کارآمدی شریعت در دنیای امروز بیابد...

🔗 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید

🙂 @Sedanet
🔵 @azadsocial
🔵 @ardeshirmansouri

☺️ آیا غیرمسلمان‌ها واقعاً کافر هستند؟
غیرمسلمان یا کافر؟!؛ بازنگری در تعریف فقهی
👤 #امیرحسین_ترکاشوند | دیماه ۱۴۰۳

امیر ترکاشوند در این نوشتار به بررسی دیدگاه‌های نوآورانه در تغییر تقسیم‌بندی فقهی انسان‌ها از “مسلمان و کافر” به “مسلمان و غیر مسلمان” می‌پردازد و نقش این دیدگاه‌ها در کاهش خشونت مذهبی و تقویت عدالت اجتماعی را تحلیل می‌کند. در بخش نخست، دیدگاه مرجع فقید، صانعی، مورد بررسی قرار می‌گیرد که با تأکید بر تفکیک غیرمسلمان از کافر، معتقد بود اکثریت غیرمسلمانان جهان کافر محسوب نمی‌شوند و از حقوق برابر با مسلمانان برخوردارند. در بخش دوم، به نظرات آیت الله مطهری در خصوص احترام به انسانیت و جایگاه والای عدالت و این‌که از نظر وی نیز کافر شمردن مردم کنونی جهان با منطق قرآن سازگار نمی‌باشد پرداخته می‌شود. بخش سوم دیدگاه‌های شیخ الأزهر، شیخ احمد الطیب، را در تبیین همزیستی مسالمت‌آمیز و نادرست بودنِ خطاب کفر به مردم اروپا و آمریکا و آفریقا و … بررسی می‌کند. در نهایت، مقاله با استناد به عباراتی از امام علی (ع) درتقسیم‌بندی نوینی از شهروندان نشان می‌دهد که چگونه این تحولات فکری می‌توانند به تقویت همزیستی مسالمت‌آمیز و ارتقای عدالت اجتماعی منجر شوند.

📎 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید

🙂 @Sedanet
🔵 @baznegari

☺️ نگاهی فلسفه حقوقی به لایحه مربوط به حجاب
👤 #محمدامیر_قدوسی

دکتر محمدامیر قدوسی در تاریخ ۲ دی‌ماه ۱۴۰۳، به دعوت انجمن علمی فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران، در یک سخنرانی ۷۰ دقیقه‌ای، قانون حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب را از منظر فلسفه حقوق و حقوق عمومی مورد بررسی قرار داد. وی در این سخنرانی بیان کرد که به دلیل درآمیختگی امر عمومی و خصوصی در این قانون و خروج آن از کارویژه‌های دولت بی‌طرف، این قانون از جنبه اخلاقی قابل دفاع نیست. همچنین، از دیدگاه پیامدگرایانه و مصلحت‌اندیشانه، آن را ناکارآمد ارزیابی کرد و توضیح داد که چنین رویکردهایی علاوه بر افزایش رویگردانی از حجاب شرعی، به گسترش نفاق و ریا در جامعه و در نهایت، بدنامی و منفوریت اقشار متدین منجر خواهد شد.

در پایان، دکتر قدوسی با اشاره به برخی مصادیق، یادآور شد که حتی از منظر فقهی و درون‌دینی نیز درباره گستره حجاب شرعی میان فقها اختلاف نظر وجود دارد...


📎 برای دريافت صوت این‌جا کلیک کنید

🙂 @Sedanet

☺️ آدام اسمیت؛ فیلسوف اخلاق اقتصاد بازار
👤 سویاش رای
ترجمه و تنظیم: جعفر خیرخواهان

آدام اسمیت، پدر علم اقتصاد، عمدتا به واسطه نگارش کتاب ثروت ملل شناخته می‌شود. با این حال او شاهکار شناخته‌شده دیگری نیز دارد؛ کتاب «نظریه احساسات اخلاقی» به این موضوع می‌پردازد که تعاملات اجتماعی چطور می‌تواند بر همدلی ذاتی ما برای دستیابی به پیشرفت‌های اخلاقی بنا شود.

پیشینه بررسی و تحلیل اقتصاد سیاسی به دوران باستان بازمی‌‌‌گردد. بحث‌های جالب در این موضوع را می‌توان در آثار نویسندگانی مانند ارسطوی یونانی یا چاناکیای هندی یافت، درحالی‌که بسیاری از نظریه‌‌‌سازی‌‌‌ها و پژوهش‌های تجربی مهم در مورد اقتصاد سیاسی از طریق برنامه‌های پژوهشی‌‌‌ای که تعداد زیادی پژوهشگر و اندیشمند طی دوره‌‌‌های زمانی طولانی در آنها مشارکت داشته‌‌‌اند، به انجام رسیده‌است، تعداد کمی از اندیشمندان و پژوهنده‌‌‌ها وجود دارند که به علت اصالت اندیشه و عمق بینش‌‌‌‌‌‌های‌‌‌شان تاثیری فراموش‌‌‌نشدنی برجای گذاشته‌اند. یکی از این شخصیت‌ها آدام اسمیت است که سیصد سال ‌از تولدش می‌گذرد و بدین مناسبت در نوشته حاضر برخی از ایده‌های راهگشای دو کتاب شاهکار وی «نظریه احساسات اخلاقی» و «ثروت ملل» ارائه می‌شود. کتاب نخست اثری در فلسفه اخلاق و روان‌‌‌شناسی اجتماعی و کتاب دوم اثری در زمینه اقتصاد سیاسی و علم اقتصاد است. در این جستار به‌دنبال استخراج جوهره کارهای اسمیت و درک آن چیزهایی هستیم که آثار او را از جنبه رویکرد عالی در شرح و بسط ایده‌‌‌ها و تعهدات فلسفی‌‌‌اش به‌هم پیوند می‌دهد. در اینجا سعی می‌شود تا نه‌تنها دیدگاه‌های تاریخی اسمیت یادآوری و گرامی داشته شود، بلکه آنها را با چالش‌های اجتماعی-اقتصادی کنونی مرتبط سازد که درنتیجه یک گفت‌‌‌وگو بین گذشته و حال شکل بگیرد تا که آینده‌‌‌ای عادلانه‌‌‌تر به تصویر و تصور درآید.

📎 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید

🙂 @Sedanet

☺️ بازی کردن نقش خدا در زیست‌شناسی
👤 برایان کلاس
مترجم: عارف عبادی

متن زیر ترجمه و تلخیص بخش کوتاهی است از کتاب «اتفاق: شانس، آشوب و چرا هرآنچه می‌کنیم مهم است» (2024) نوشتۀ برایان کلاس (Brian Klaas). محور اصلی کتاب کلاس تاثیرات رخدادهای کوچک و به ظاهر ناپیدا در شکل‌دهی به روندهای بزرگ است. گزیدۀ زیر دربارۀ یکی از طولانی‌ترین آزمایش‌های زیست‌شناسی است که در آن دانشمندان با مطالعۀ ده‌ها هزار نسل از باکتری ای. کُلی (E. coli) در محیط آزمایشگاهی تلاش می‌کنند تا نشان دهند چه میزان از تغییرات در دوازده سویۀ این باکتری حاصل اتفاق است و چه میزان حاصل همگرایی.

📎 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید

🙂 @Sedanet
🔵 @FortunateMistake

☺️ خلاصه کتاب تاملات سیاسی علامه طباطبایی
👤 علی بهاری، پاییز ۱۴۰۳

اندیشه سیاسی مرحوم علامه طباطبایی (سید محمدحسین طباطبایی) در سال‌های اخیر محل بحث و پرسش و جنجال بوده است. برخی پژوهشگران چون دکتر محسن کدیور مدعی شده‌اند که اندیشه سیاسی ایشان با گفتمان رسمی جمهوری اسلامی متفاوت است و در برخی دیگر در نقطه مقابل کوشیده‌اند سازگاری میان این دو ایجاد کنند.

آیت الله محمد سروش محلاتی از استادان خارج فقه حوزه علمیه قم است و سال‌هاست کرسی رسمی تدریس دارد. از ایشان تاکنون آثار متعددی به چاپ رسیده است که عمده آنها در حوزه فقه سیاسی‌اند. کتاب «تاملات سیاسی علامه طباطبایی» از مکتوبات حوزه اندیشه سیاسی این فقیه معاصر است که کوشیده روشنایی به برخی ابهامات درباره اندیشه سیاسی مرحوم طباطبایی بتاباند. انتشارات میراث اهل قلم نخستین بار این کتاب را در سال 1396 روانه بازار کرده است. متن زیر، خلاصه‌ای گزارش‌گونه از این کتاب است.

📎 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید

🙂 @Sedanet

☺️ درباب کتابِ «الهیات در متن علم»؛ اثر جان پوکینگهورن
👤 میلاد نوری (مترجم کتاب)

جان پوکینگهورن (1930-2021) فیزیک‌دان و کشیش انگلیسی بود که زندگانی فکری‌اش، بیش از هر چیز، به بحث درباب آشتیِ علم و دین گذشت. او ریاضیات و فیزیک را در کالج ترینیتی کمبریج آموخت؛ آن‌گاه به تدریس فیزیکِ ریاضی، نخست در دانشگاه ادینبورگ و سپس در کمبریج، پرداخت. وی دکتری دوم خود را در سال 1974 در فیزیک ذرات بنیادی دریافت کرد و ضمنِ معرفی مدلی ریاضیاتی برای محاسبۀ مسیرِ ذرات کوانتومی، به عضویت انجمن سلطنتی علوم انگلستان درآمد. بااین-حال، او چندسال بعد با شگفتی تمام، از مقام استادی کناره گرفت و به تحصیل الهیات پرداخت که در این زمینه نیز موفق بود به‌طوری‌که در 1986 به‌عنوان رئیس و کشیش ترینیتی هال انتخاب شد، در 1989 به ریاست کالج کوئینز در کمبریج رسید و دست‌آخر در 1996 از آن‌جا بازنشسته شد. پوکینگهورن همچنین در تأسیس «انجمنِ دانشمندان منصوبِ کلیسا» و «انجمن بین‌المللی علم و دین» نقش به‌سزایی ایفا کرده است. بیشتر نوشته‌های او به بحث درباب نسبتِ علم و الهیات اختصاص دارند؛ به‌عنوان مثال، راهِ جهان، ایمان یک فیزیک‌دان، ایمان و علم و فهم، خدای امید و فرجام جهان، مواجهه‌ای مسیحی با واقعیت، فیزیک کوانتومی و الهیات، علم و دین در جستجوی حقیقت از جمله آثاری‌اند که او در این زمینه نگاشته است. پوکینگهورن در 1997، به‌سبب خدمات برجسته‌اش در زمینۀ علم، الهیات و اخلاق، عنوان شوالیه را از الیزابت دوم دریافت کرد و نیز در 2002 برای پژوهش در مورد واقعیت‌های معنوی، جایزۀ بنیاد تمپلتون را از آن خود نمود.

📎 برای مطالعه متن کامل اینجا کلیک کنید

🙂 @Sedanet
🔵 @ZarbahangeKherad

☺️ ذهن چطور امور را ادراک می‌کند؟
(نظریه‌های مدرن برای ادراک)

👤 #کاوه_بهبهانی
مرداد ماه ۱۴۰۳
به همت مرکز فرهنگی آبی

📎 برای دریافت فایل صوتی اینجا کلیک کنید

🙂 @sedanet
🔵 @Sophia_Kaveh

☺️ ناکامل بودن راهکار استفاده از وظایف ناکامل برای حل مشکل پرمطالبگی در اخلاق کانتی

👤 #ایمان_عباس‌نژاد
📝فصلنامۀ مطالعات اخلاقی

پرمطالبه بودن نظریات اخلاقی اعتراضی است که در دهه‌های اخیر و پس از مقالۀ معروف سینگر در 1972 بسیار رواج یافت. این اعتراض می‌گوید شهوداً نظریۀ اخلاقی نباید مطالبات بیش از حدی از ما داشته باشد. علی‌رغم اینکه بیشتر بحث‌ها دربارۀ پرمطالبگی در فایده‌گرایی مطرح است، در سال‌های اخیر این اعتراض ناظر به اخلاق کانتی هم مطرح شده است. عده‌ای با پیش کشیدن تقسیم وظایف کامل و ناکامل در نظریۀ اخلاقی کانت و استفاده از مفهوم «آزادی عمل» که کانت در خصوص وظایف ناکامل مطرح کرده است، کوشیده‌اند نشان دهند اخلاق کانت پرمطالبه نخواهد بود. در این نوشتار این راه‌حل را مطرح و بررسی می‌کنیم و مشخص خواهد شد این راه‌حل اولاً باعث می‌شود اخلاق کانت کم‌مطالبه و بیش از حد سهل‌گیر شود و ثانیاً مشکل پرمطالبگی را به طور کلی در اخلاق کانت حل نمی‌کند و پرمطالبه‌ترین بخش اخلاق کانت در وظایف کامل است.

📎 برای دریافت فایل PDF مقاله اینجا کلیک کنید

🙂 @sedanet
🔵 @imanabasnejad

☺️ نشست «دربارهٔ همدلی»

مؤسسه شهر فلسفه با همکاری مؤسسه خانه آشنا در ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ نشست ویژه‌ای با موضوع «همدلی» برگزار کرد. در این رویداد، امید کشمیری و کاوه بهبهانی به بررسی ابعاد مختلف همدلی پرداختند.

👤 #امید_کشمیری – با عنوان «همدلی، اسب تروای اخلاق؟»
(چگونه همدلی نَسنجیده به زبان اخلاق تمام می‌شود)

👤 #کاوه_بهبهانی – با عنوان «همدلی در عصر همزیستی با ربات‌ها»

📎 برای دریافت فایل‌های صوتی اینجا کلیک کنید

🙂 @sedanet
🔵 @Sophia_Kaveh
🔵 @khanehashena
🔵 @iraniancityofphilosophy

☺️ میزگرد «گفت‌وگو پیرامون تعقّل و تدیّن»

نشست علمی «گفت‌وگو پیرامون تعقّل و تدیّن» روز ۲ اسفندماه ۱۴۰۳ با حضور جمعی از اندیشمندان و صاحب‌نظران در خانه بازنشستگان امید شهر سنندج برگزار شد.

در این نشست، #مصطفی_ملکیان ، #حسین_امامی ، #کیوان_بلندهمتان ، #فرزاد_حاجی‌میرزایی و #مولود_بهرامیان به بحث و تبادل نظر پیرامون نسبت میان تدیّن و تعقّل پرداختند. همچنین، نظریه عقلانیت و معنویت به‌عنوان یکی از دیدگاه‌های مهم در این حوزه مورد بررسی قرار گرفت.

این نشست فرصتی برای واکاوی رابطه دین و خردورزی بود و تلاش شد تا از منظرهای مختلف، پیوند یا چالش‌های این دو مقوله تحلیل شود. فضای علمی و گفت‌وگوی آزاد بین صاحب‌نظران، این نشست را به محملی برای اندیشه‌ورزی و تبیین مباحث بنیادین در حوزه دین و عقل تبدیل کرد.

📎 برای دریافت صوت این میزگرد اینجا کلیک کنید

🙂 @sedanet
🔵 @mostafamalekian