#mumtoz_adabiyot
👍 Qofiya haqida
San'at turlarida jozibadorlik takrorga – ritmga asoslanadi. Ma'lum shakllarning muayyan tartibda takrorlanishi arxitekturada, ma'lum ohanglarning takrori musiqada, ma'lum so'z yoki bo'g'inlarning aynan takrori she'rda ritmni yuzaga keltiradi va inson qulog'iga yoqadigan ohangdoshlikni yuzaga keltiradi.
G'azaldagi bu ohangdoshlik qofiya va radif orqali yuzaga keltiriladi. Radif g'azal baytlarining ortida bir xil takrorlanib keluvchi so'z(lar) hisoblansa, qofiyadosh so'zlar esa muayyan so'zning asosi yoki qo'shimchasidagi takrorga asoslanib ritmni yuzaga keltiradi.
Qaro ko‘zum, kel-u, mardumliq emdi fan qilg‘il,
Ko‘zum qarosida mardum kebi vatan qilg‘il.
Ushbu baytda misralar oxirida aynan takrorlanib kelgan qilg'il radif hisoblansa, fan va vatan so'zlari qofiyadosh so'zlar hisoblanadi.
She'rda qofiyaning tanlovi uning och yoki to'q qofiya ekanligini belgilab beradi. Ya'ni och qofiya g'azal janridan ko'ra sarbast (oq she'r) shaklida ko'proq uchraydi. Och qofiya bu so'z tarkibidagi ayrim bo'g'inlarninggina ohangdoshlik hosil qilishiga asoslanadi. Masalan:
Bugun-chi u qadim yillardan xabar,
Botirlar guvohi – osud uyquda.
Qiziq, Erta Qalbni nima uygʻotar,
Shoir Qoʻngʻirogʻi zanglagan uyda.
Bu yerda “xabar” va “uygʻotar” qisman qofiyadosh boʻlishi mumkin, ammo “uyquda” va “uyda” soʻzlarida jipslik va shaklan tenglik yoʻq. Bittasi uch boʻgʻinli soʻz boʻlsa, ikkinchisi ikki boʻgʻinli.
To'q qofiya esa, tushunganingizdek, to'liq – so'z asos bilan ham, bo'g'inlar soni bilan ham, qo'shimchalar bilan ham tenglik hosil qilgan holda ohangdoshlik yuzaga keltirishi orqali yuzaga keladi. Masalan:
Kishandan uzilgan tafakkur misol,
Ketarsan ummonda ey, yolgʻiz yelkan.
Yomgʻir – poʻrtanalar aylasa ishgʻol,
Tutolsaydim senga shu nozik yelkam.
Javlonbek Rustamjonov
@rustamov_edu
San'at turlarida jozibadorlik takrorga – ritmga asoslanadi. Ma'lum shakllarning muayyan tartibda takrorlanishi arxitekturada, ma'lum ohanglarning takrori musiqada, ma'lum so'z yoki bo'g'inlarning aynan takrori she'rda ritmni yuzaga keltiradi va inson qulog'iga yoqadigan ohangdoshlikni yuzaga keltiradi.
G'azaldagi bu ohangdoshlik qofiya va radif orqali yuzaga keltiriladi. Radif g'azal baytlarining ortida bir xil takrorlanib keluvchi so'z(lar) hisoblansa, qofiyadosh so'zlar esa muayyan so'zning asosi yoki qo'shimchasidagi takrorga asoslanib ritmni yuzaga keltiradi.
Qaro ko‘zum, kel-u, mardumliq emdi fan qilg‘il,
Ko‘zum qarosida mardum kebi vatan qilg‘il.
Ushbu baytda misralar oxirida aynan takrorlanib kelgan qilg'il radif hisoblansa, fan va vatan so'zlari qofiyadosh so'zlar hisoblanadi.
She'rda qofiyaning tanlovi uning och yoki to'q qofiya ekanligini belgilab beradi. Ya'ni och qofiya g'azal janridan ko'ra sarbast (oq she'r) shaklida ko'proq uchraydi. Och qofiya bu so'z tarkibidagi ayrim bo'g'inlarninggina ohangdoshlik hosil qilishiga asoslanadi. Masalan:
Bugun-chi u qadim yillardan xabar,
Botirlar guvohi – osud uyquda.
Qiziq, Erta Qalbni nima uygʻotar,
Shoir Qoʻngʻirogʻi zanglagan uyda.
Bu yerda “xabar” va “uygʻotar” qisman qofiyadosh boʻlishi mumkin, ammo “uyquda” va “uyda” soʻzlarida jipslik va shaklan tenglik yoʻq. Bittasi uch boʻgʻinli soʻz boʻlsa, ikkinchisi ikki boʻgʻinli.
To'q qofiya esa, tushunganingizdek, to'liq – so'z asos bilan ham, bo'g'inlar soni bilan ham, qo'shimchalar bilan ham tenglik hosil qilgan holda ohangdoshlik yuzaga keltirishi orqali yuzaga keladi. Masalan:
Kishandan uzilgan tafakkur misol,
Ketarsan ummonda ey, yolgʻiz yelkan.
Yomgʻir – poʻrtanalar aylasa ishgʻol,
Tutolsaydim senga shu nozik yelkam.
Javlonbek Rustamjonov
@rustamov_edu
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
2⚡4❤🔥2👍1🔥1🤩1
👍3⚡1🔥1🏆1
👍3⚡2🔥1🤩1
Test savollari BMBA darajasida. Yaqinlarni va hamkasblarni kanalga taklif eting. Viktorina vaqti 19:00.
Dastlab kichik hikoyalardan boshlayapman. Keyingi haftalardan romanlarga ham o'tamiz.
@rustamov_edu
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
1👍19❤🔥4🔥2🏆2⚡1
O‘qituvchi sifatida biz har kuni sinfga kiramiz. Dars rejamiz bor, metodimiz bor, nazariyamiz bor... ammo har bir sinf — takrorlanmas bir olam.
Harvard Business Reviewda aytilishicha, tajriba orqali o‘rganish (learning by doing) bilimni 3-4 barobar chuqurroq o‘zlashtirishga olib keladi. Bu ayniqsa o‘qituvchilarga mos tushadi: biz dars beribgina qolmay, har kuni o‘zimiz ham o‘rganamiz.
🎯 Bilim sizga o‘rgatadi:
– Darsni qanday qurish kerak
– Baholash mezonlari qanday bo‘lishi kerak
– O‘quvchi motivatsiyasi nazariy jihatdan qanday boshqariladi
🔥 Tajriba sizga ko‘rsatadi:
– Qachon gapni qisqartirish kerak
– O‘quvchi ko‘zidagi charchoqni qanday payqash
– Darsdagi sukut nimani anglatishini
Va, eng asosiysi — har doim reja bo‘yicha ketavermaslik ham o‘qituvchilikning bir qismidir.
❗️ Amaliy maslahatlar:
1. “Mukammal” darsni kutmang. Harakatdagi dars — eng yaxshi dars.
2. O‘zingizni sinab ko‘ring. Yangi metod? Yangi savol turi? Ularga imkon bering.
3. “Xatolik”ni dushman deb emas, ustoz deb qarang.
4. Har darsdan keyin 1 daqiqa o‘zingizdan so‘rang: Nima ishladi? Nima emas?
👇 Yodda tuting:
Kitoblar – sizga eshikni ko‘rsatadi > Tajriba – o‘sha eshikni ochib kirish > Dars – sizni sinaydi. Ammo aynan shu sinovlar sizni haqiqiy ustozga aylantiradi.
🔁 Shunday ekan:
– Sertifikat oling,
– Malaka oshiring,
– O‘qing, yozing...
Lekin undan ham ko‘proq:
Kiravering sinfga. Savollar bering. Javoblar kuting. Xato qiling. O‘rganing. Takror urinib ko‘ring.
Mo‘jiza — bilim hayotga, g‘oya harakatga aylanganda yuz beradi.
❓Savol: Siz uchun qaysi dars hayotingizdagi eng katta ustoz bo‘lgan? Tajribangizni izohlarda baham ko‘ring! 👇
@rustamov_edu
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
1⚡5👍3
👍1
👍3
#grammatika #imlo
❗️Esda saqlang
Milliy sertifikat imtihonida imlo mavzusida tushadigan testlar uchun so'zlar ikki xil usulda tanlanadi:
1. Imlosi qiyin bo'lgan o'zlashma so'zlar;
2. Imlo qoidalariga asosan chalg'ituvchi so'zlar.
Birinchi guruh so'zlarini agar siz avval uchratgan bo'lsangiz yoki omadingiz kelib qolsa, to'g'ri topa olasiz. Lekin bu so'zlarni faqat eshitgan bo'lsangiz, talaffuz orqali to'g'ri yozilgan shaklini topish amrimahol.
Yechim: imtihondan avval o'zingiz uchun mana shunday so'zlardan iborat mini-lug'at shakllantirib boring va uni doimiy ravishda ko'zdan kechirib, to'ldirib yuring.
Ikkinchi guruh so'zlari bilan bog'liq muammoni esa hal qilsa bo'ladi. Test uchun tanlanadigan so'zlar, asosan, qo'shib, ajratib yoki chiziqcha bilan yozish qoidalaridagi bilimlaringizni tekshirishga qaratilgan. Quyida shu qoidalarni qisqacha eslatib o'taman 👇🏻
1. Qo‘shib yozish qoidalari
Xona, noma, poya, bop, hamsuhbat kabi birliklarda:
qabulxona, tabriknoma, xushxabar, suvtalab
Fe’lga -r/-mas qo‘shimchasi bilan yasalgan qo‘shma so‘zlar:
o‘rindosar, otboqar, ishyoqmas
Joy, narsa, belgini bildiruvchi birikmalar:
tog‘olcha, cho‘lyalpiz, devqomat, qirg‘iyko‘z
Ikkinchi qismi turdosh ot yoki “obod” bo‘lgan joy nomlari:
Yangiyo‘l, To‘rtko‘l, Xalqobod
Baynalmilal yoki tarjima so‘zlar:
telestudiya, fotoapparat, radioto‘lqin
Qisqartmalar:
O‘zMU, ToshDPU
2. Ajratib yozish qoidalari
Ko‘makchi fe’lli birikmalar:
kirib chiqdi, olib keldi, o‘qib chiqdi
Ko‘rsatish, aniqlik so‘zlari:
har kim, hech narsa, bu yerda, o‘sha joyda
Ko‘makchilar bilan:
Vatan uchun, siz bilan, shahar tomon
Sifat darajalari bilan:
to‘q sariq, och ko‘k
Qo‘shma sonlar:
o‘n to‘qqiz, ikki ming birinchi
Izofali birikmalar:
nuqtayi nazar, tarjimayi hol
3. Chiziqcha bilan yozish qoidalari
Juft so‘zlar:
yaxshi-yomon, ota-ona, sekin-asta
-u/-yu bilan kelgan juft so‘zlar:
ota-yu ona, mehr-u oqibat
Orttirma darajadagi sifatlar:
qip-qizil, dum-dumaloq
Uyma-uy, dam-badam tipidagi shakllar
Yuklamalar:
Chiziqcha bilan: sen-chi, keldim-ku, keldi-da
Qo‘shib yoziladi: menmi, keliboq, ugina
Tartib sonlar:
9-sinf, 6-xona, 1016-yil
@rustamov_edu
❗️Esda saqlang
Milliy sertifikat imtihonida imlo mavzusida tushadigan testlar uchun so'zlar ikki xil usulda tanlanadi:
1. Imlosi qiyin bo'lgan o'zlashma so'zlar;
2. Imlo qoidalariga asosan chalg'ituvchi so'zlar.
Birinchi guruh so'zlarini agar siz avval uchratgan bo'lsangiz yoki omadingiz kelib qolsa, to'g'ri topa olasiz. Lekin bu so'zlarni faqat eshitgan bo'lsangiz, talaffuz orqali to'g'ri yozilgan shaklini topish amrimahol.
Yechim: imtihondan avval o'zingiz uchun mana shunday so'zlardan iborat mini-lug'at shakllantirib boring va uni doimiy ravishda ko'zdan kechirib, to'ldirib yuring.
Ikkinchi guruh so'zlari bilan bog'liq muammoni esa hal qilsa bo'ladi. Test uchun tanlanadigan so'zlar, asosan, qo'shib, ajratib yoki chiziqcha bilan yozish qoidalaridagi bilimlaringizni tekshirishga qaratilgan. Quyida shu qoidalarni qisqacha eslatib o'taman 👇🏻
1. Qo‘shib yozish qoidalari
Xona, noma, poya, bop, hamsuhbat kabi birliklarda:
qabulxona, tabriknoma, xushxabar, suvtalab
Fe’lga -r/-mas qo‘shimchasi bilan yasalgan qo‘shma so‘zlar:
o‘rindosar, otboqar, ishyoqmas
Joy, narsa, belgini bildiruvchi birikmalar:
tog‘olcha, cho‘lyalpiz, devqomat, qirg‘iyko‘z
Ikkinchi qismi turdosh ot yoki “obod” bo‘lgan joy nomlari:
Yangiyo‘l, To‘rtko‘l, Xalqobod
Baynalmilal yoki tarjima so‘zlar:
telestudiya, fotoapparat, radioto‘lqin
Qisqartmalar:
O‘zMU, ToshDPU
2. Ajratib yozish qoidalari
Ko‘makchi fe’lli birikmalar:
kirib chiqdi, olib keldi, o‘qib chiqdi
Ko‘rsatish, aniqlik so‘zlari:
har kim, hech narsa, bu yerda, o‘sha joyda
Ko‘makchilar bilan:
Vatan uchun, siz bilan, shahar tomon
Sifat darajalari bilan:
to‘q sariq, och ko‘k
Qo‘shma sonlar:
o‘n to‘qqiz, ikki ming birinchi
Izofali birikmalar:
nuqtayi nazar, tarjimayi hol
3. Chiziqcha bilan yozish qoidalari
Juft so‘zlar:
yaxshi-yomon, ota-ona, sekin-asta
-u/-yu bilan kelgan juft so‘zlar:
ota-yu ona, mehr-u oqibat
Orttirma darajadagi sifatlar:
qip-qizil, dum-dumaloq
Uyma-uy, dam-badam tipidagi shakllar
Yuklamalar:
Chiziqcha bilan: sen-chi, keldim-ku, keldi-da
Qo‘shib yoziladi: menmi, keliboq, ugina
Tartib sonlar:
9-sinf, 6-xona, 1016-yil
@rustamov_edu
1👍4❤🔥2🏆1
👍2
⚡2❤🔥2👍1👎1🔥1
Anonymous Quiz
64%
To'g'ri
36%
Noto'g'ri
👍2
#grammatika #leksikologiya
❗️E'tibor bering
👍 Milliy sertifikat namunasida 4- va 36-testlarda talabgorning leksik tomonlama bilimi tekshiriladi. Bir qarashda, oson – so'zlarning sinonimlarini topishni kim ham bilmaydi?!
Ammo aynan shu masala sizni test tuzuvchining tuzog'iga tushib qolishingizga sabab bo'ladi. Bu kabi testlarni bexato ishlash uchun quyida ayrim tavsiyalarni berib o'taman.
1. Bunday testlar uchun tanlanadigan ma'nodosh so'zlar ikki xil bo'ladi: bir qismi ochiq, ravshan ma'nodoshlik hosil qiluvchi so'zlar. Masalan, yuz, aft, chehra; aniq, ravshan, ayon kabi. Bu kabi so'zlarni ma'nodosh juftligini topishga qiynalmaysiz.
2. Ikkinchi guruh so'zlar esa konteksga bog'liq holda ma'nodoshlik hosil qiladigan so'zlar bo'ladi. Ularni yakka holda, konteksdan ajratilgan ma'nodoshligini topish qiyin, lekin biror so'z yoki gap yordamida konteksga olib kiriladigan bo'lsa, barchasi aniqlashadi. Va bunday so'zlar har bir javobda chalg'ituvchi variant sifatida qo'shib qo'yiladi. Masalan, yaqin, qalin, qadrdon. Bu so'zlarni do'st yoki o'rtoq so'zlari bilan birga integratsiyada ishlatsangiz, ma'nodosh ekanligini bilasiz.
Ammo (!) jiddiy, muhim, zarur. Bu so'zlar bir qarashda sinonimik qatorni hosil qilgandek. Uchala so'zda ham umumiy tomonlarni topish mumkindek. Lekin aslida unday emas. Jiddiy ish, muhim ish, zarur ish. Bu konteksda jiddiy va muhim so'zlari ma'nodoshlik hosil qilgan, lekin zarur ortiqcha. Ikkinchi variantga ko'ra, jiddiy inson, muhim inson, zarur inson. Bu konteksda esa muhim va zarur so'zlari ma'nodosh bo'lsa, jiddiy ortiqcha.
Xulosa: Bu kabi testlarni ishlash vaqtida so'zning sizga ma'lum va ko'rinib turgan, konteksdan ajralib turgan ma'nosiga emas, konteks bilan birga anglatadigan ma'nosiga ham e'tibor berish tavsiya etiladi.
Javlonbek Rustamjonov
@rustamov_edu
❗️E'tibor bering
Ammo aynan shu masala sizni test tuzuvchining tuzog'iga tushib qolishingizga sabab bo'ladi. Bu kabi testlarni bexato ishlash uchun quyida ayrim tavsiyalarni berib o'taman.
1. Bunday testlar uchun tanlanadigan ma'nodosh so'zlar ikki xil bo'ladi: bir qismi ochiq, ravshan ma'nodoshlik hosil qiluvchi so'zlar. Masalan, yuz, aft, chehra; aniq, ravshan, ayon kabi. Bu kabi so'zlarni ma'nodosh juftligini topishga qiynalmaysiz.
2. Ikkinchi guruh so'zlar esa konteksga bog'liq holda ma'nodoshlik hosil qiladigan so'zlar bo'ladi. Ularni yakka holda, konteksdan ajratilgan ma'nodoshligini topish qiyin, lekin biror so'z yoki gap yordamida konteksga olib kiriladigan bo'lsa, barchasi aniqlashadi. Va bunday so'zlar har bir javobda chalg'ituvchi variant sifatida qo'shib qo'yiladi. Masalan, yaqin, qalin, qadrdon. Bu so'zlarni do'st yoki o'rtoq so'zlari bilan birga integratsiyada ishlatsangiz, ma'nodosh ekanligini bilasiz.
Ammo (!) jiddiy, muhim, zarur. Bu so'zlar bir qarashda sinonimik qatorni hosil qilgandek. Uchala so'zda ham umumiy tomonlarni topish mumkindek. Lekin aslida unday emas. Jiddiy ish, muhim ish, zarur ish. Bu konteksda jiddiy va muhim so'zlari ma'nodoshlik hosil qilgan, lekin zarur ortiqcha. Ikkinchi variantga ko'ra, jiddiy inson, muhim inson, zarur inson. Bu konteksda esa muhim va zarur so'zlari ma'nodosh bo'lsa, jiddiy ortiqcha.
Xulosa: Bu kabi testlarni ishlash vaqtida so'zning sizga ma'lum va ko'rinib turgan, konteksdan ajralib turgan ma'nosiga emas, konteks bilan birga anglatadigan ma'nosiga ham e'tibor berish tavsiya etiladi.
Javlonbek Rustamjonov
@rustamov_edu
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
3👍6❤🔥2⚡2✍1🔥1
🤝2❤🔥1👍1🎉1
🏆2⚡1👍1🔥1
Soat 19:00 da kanalga viktorina havolasini yuboraman va u 1 soat davomida kanalda saqlanib turadi.
“Garov” va “Hellados” hikoyalari asosida jami 25 ta test.
Yaqinlar va hamkasblarni taklif qilishni unutmang. Bu testdagi faolligingiz keyingi testlarga ham ta’sir qiladi ))
@rustamov_edu
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
Please open Telegram to view this post
VIEW IN TELEGRAM
1🏆5
Anonymous Quiz
13%
Tabiat qarshisida inson ojiz va baribir halokatga mahkum ekani haqidagi g‘oya
4%
Inson uchun eng muhim narsalar boylik va mol-dunyodan iborat degan g‘oya
5%
Og‘ir vaziyatda faqat o‘zini o‘ylagan kishi yutadi degan xulosa
78%
Inson tirik qolish yo‘lida barcha mashaqqatlarni yengib, hayot uchun kurasha olishi mumkinligi
👍2
Anonymous Quiz
6%
Zo‘ravonlik doim kuchli tomonning g‘alabasiga olib keladi.
86%
Inson millati yoki kuchi bilan emas, qalbidagi yurt tuyg‘usi bilan ulug‘ bo‘ladi.
4%
Dushmanlik va do‘stlik orasidagi chegarani yo‘qotish xavflidir.
3%
Yelena Mixaylovna kabi o‘qituvchilar tenglikni ta’minlay oladi.
👍3