👍 Toʻgʻri, tugʻilgan kuning seni bir yilga qariganing belgisi, ammo bu kunni shugina sabab bilan xafagarchilikda oʻtkazish uchun ahmoq boʻlish kerak. Tanlanganlar qatorida dunyoga kelgan kun sifatida xursandchilik qilishga arziydi.

Ha, bugungi kun insoniyat birinchi bor kosmosga qadam qoʻygan kun va mening tugʻilgan kunim sifatida tarixi yozilgan kun 😁

Oʻzimga yuqori baho berishdek tuyilishi mumkin: men oʻz hayotimning buyuk quruvchisiman. 22 yilni toʻldirib, 23 ga oʻtdim. Tugʻilgan kunni yangi yildan keyingi sarhisob kuni deb ham hisoblash mumkin. Oʻtgan kunlar yaxshi xotiralar bilan esda qoladi. Keyingi yillar esa yaxshi maqsad va muvaffaqiyatlar bilan meni kutib turibdi 🥳👑

@rustamov_edu

👍Esse tekshirilmaydigan va avtomatik ball qo‘yiladigan holatlar

Ba’zi hollarda esse umuman tekshirilmaydi – mazmuni baholanmasdan, avtomatik tarzda belgilangan ball beriladi. Mezon bo‘yicha quyidagi uchta holatda Davlat test markazi essega faqat 2 ball qo‘yadi, batafsil tekshiruv o‘tkazilmaydi:
• Mavzudan chetga chiqqan holda yozilsa. Talabgor umuman boshqa mavzuda yoki berilgan vaziyatdan mutlaqo farqli mazmunda esse yozib topshirgan bo‘lsa, bunday ish mavzuga mos emas deb topiladi va mazmuni tekshirilmaydi. Natijada avtomatik tarzda minimal bal – faqat 2 ball beriladi.
• Hajmi 100 so‘zdan kam bo‘lsa. Essening umumiy hajmi belgilangan minimal miqdordan (100 ta so‘zdan) kichik bo‘lsa, bu ish talab qilingan hajmni bajarmagan hisoblanadi. Bunday holatda ham esse ko‘rib chiqilmaydi va 2 ball bilan baholanadi.
• Ko‘chirma (plagiat) bo‘lsa. Agar yozilgan esse matni boshqa manbadan (kitob, internet, oldingi namunalar) ko‘chirilgani aniqlansa, ya’ni muallifning o‘ziga tegishli emasligi ma’lum bo‘lsa, unday ish müstakil ish deb topilmaydi. Natijada tekshiruvchi bu esseni baholamaydi va unga 2 ball qo‘yadi.

Eslatma: Agar esse umuman yozilmagan bo‘lsa, ya’ni talabgor bo‘sh qoldirgan bo‘lsa, bu ish uchun 0 ball beriladi. Shuning uchun, hattoki kam so‘z yozilgan taqdirda ham, hech narsa yozmaslikdan ko‘ra minimal talablarga javob berishga intilish lozim.

@rustamov_edu

👍 Sun'iy intellekt orqali tekshirilgan esse namunasi 👇🏻
O'qib ko'ring, sizning fikringiz qanday: sun'iy intellekt bergan ball haqlimi yoki yo'q?

Mavzu: Mamlakatimizda daraxtkushlik yil sayin kuchayib bormoqda. Jamiyat faollari bu holatga chek qo’yilmasa, yurt ekologiyasi juda yomon ahvolga kelib qolishidan ogohlantirmoqda.

Jamiyatda hech bir inson keraksiz bo’lib qolmaganidek, hayotimizda ro’y berayotgan jarayonlarga ham mutlaqo zararli deb qarash xato. Biroq dastlab manfaatli maqsadlarni ko’zlagan holda boshlangan bu ish keyinchalik e’tiborsizlik va egoizm sabab insoniyat onasi – ekologiyaning jabrlanishiga olib keldi. Bu holatda qanday qilib ekotizimga zarar bermagan holda inson o’z ehtiyojlarini qondira olishi mumkin?

Inson borki, unga qarashli bo’lgan narsalardan beso’roq foydalanishgani uchun jahli chiqadi. Biroq uni yana-da “portlatib yuboradigan” holat esa foydalanilgan narsaning o’z o’rniga qo’yilmaganidir. Ekologiya ham jonli tanadek, undagi tog’-u bog’, qir-u adirlar uning tana a’zolari hisoblanadi. Undagi barcha narsa tabiatga qarashli. Biror davr yo’qki, insoniyat tabiatdan o’zi bajarmoqchi bo’lgan ishlari uchun ijozat so’ragan bo’lsa. Xususan, o’z maqsadlarini ko’zlab tabiatning bir qismi (asosiy qismi) bo’lgan daraxtlarni kesish ham uning ijozatisiz bo’lgan. Lekin bugunga kelib uning “portlashiga” bu jihat emas, balki daraxtlarning o’rniga qo’yilmayotgani sabab bo’lmoqda. “Birni kessang, o’nni ek” qabilidagi gaplar esa uzoq tarixning go’zal hikmatlariga aylanib qoldi, xolos. Jahl chiqishi aqlning unutilishiga olib kelishini inson juda yaxshi biladi, biroq uning o’zi ekologiyaning jahlini yildan yilga ko’proq chiqarmoqda va u har safar “aqlini esdan chiqarganda” oqibatlari yillarga “tatimoqda”.

Alloh shunday chevar zotki, dunyodagi har bir elementga: xoh inson, xoh tabiat bo’lsin, cheklangan umr bergan. Va yana shuni aytganki, bu olamdagi har bir narsa inson ehtiyoji uchun xizmat qiladi. Qaysidir ma’noda, daraxtlar ham inson ehtiyojining bir qismini qoplash uchun yaratilgan. Lekin ba’zida inson o’zining ikkilamchi talablari sabab birlamchi ehtiyojlarini unutib qo’yadi. Daraxtlar aynan bizning birlamchi ehtiyoj – nafas olishimiz uchun qulay sharoit yaratib beradi. Ularning saqlab qolinishi, dunyoning yashilliklari ko’payishi esa hozirgi muammolarning bevosita yechimi bo’la oladi.

Inson mohiyatni anglamaguncha, o’zi qilayotgan xato ishini to’xtata olmaydi. Ekotizim bizning atrofimizni nima uchun o’rab turgani tushunib yetmasa, uning daraxtga qiron keltirishini hech bir qonun to’xtatib qololmaydi.

Javlonbek Rustamjonov

@rustamov_edu

👍 Bu esa sun'iy intellektning har bir mezon bo'yicha baholari va izohlari:
(lekin imlo va punktuatsiya bo'limlaridagi ball kamayishiga qo'shilmayman)

Albatta! Quyida siz yuborgan ekologik muammoga oid esseni respublika baholash mezonlari (12 ta band, har biri 0–2 ball) asosida sinchiklab tahlil qilaman. Har bir band uchun aniq izoh beraman va yakunda aniq hisoblangan jami ball bilan xulosa qilaman.

📝 Essening mazmuni:
Muallif daraxtkushlik muammosini hayotiy, hissiy va falsafiy yondashuvda ochib bergan. Ekologiyaga hurmat, daraxtlar hayotiy zaruriy manba ekanligi, insonning e’tiborsizligi va aqliy yondashuv yo‘qligi asosiy g‘oya sifatida ilgari surilgan.

📊 Bandma-band baholash
1. Publitsistik uslubga moslik — ✅ 2 ball
Izoh:
Fikrlar jiddiy, jamiyatga qaratilgan, ogohlantiruvchi ohangda yozilgan. Falsafiy-fikriy elementlar ham publitsistik ruhda ifodalangan. So‘zlashuv yoki badiiy uslubga og‘ish yo‘q.

2. Qarashlar va shaxsiy fikr yoritilishi — ✅ 2 ball
Izoh:
Muammo bir tomonlama emas, ikki darajada yoritilgan:
Inson ehtiyojidan kelib chiqib daraxt kesilishi,
Lekin uni o‘rniga ekilmasligi.
Muallif bu ziddiyatni yoritgan va o‘z shaxsiy pozitsiyasini: ekotizim bilan murosa qilinmagan har qanday foyda – halokatga olib keladi, degan fikr bilan aniq bildirgan.

3. Dalillar bilan asoslash — ✅ 1.5 ball
Izoh:
Falsafiy va mantiqiy asoslar kuchli.
Lekin real hayotiy yoki statistik misollar yo‘q (masalan, qaysi hududda qancha daraxt kesilgan yoki qanday oqibatlar bo‘lmoqda degan ma’lumotlar).
Shuning uchun 0.5 ball tushirildi.

4. Matn tuzilishi (kirish, asosiy qism, xulosa) — ✅ 2 ball
Izoh:
Kirish: jamiyatdagi holatga yondashuv va savol bilan boshlanadi.
Asosiy qism: muammoga doir asos, sabab, tushuncha, misol.
Xulosa: keskin va falsafiy “anglash” bilan tugaydi.
Mukammal tuzilma.

5. Mantiqiy tuzilish va abzaslar — ✅ 2 ball
Izoh:
Har bir abzas mantiqan bog‘langan.
Gaplar abzaslarga to‘g‘ri ajratilgan, har biri bitta asosiy fikrga xizmat qiladi.

6. Mantiqiy izchillik, takror yo‘qligi — ✅ 2 ball
Izoh:
Fikrlar ketma-ket ochilgan, har biri yangi ma’no olib kiradi.
Bitta fikr qayta aylantirilib yozilmagan.

7. Imlo xatolari (orfografiya) — ✅ 1.5 ball
Izoh:
Quyidagi xatoliklar mavjud:
“o’z o’rniga qo’yilmaganidir” — vergul ishlatilishi kerak edi.
“portlashiga bu jihat emas” — gapda murakkablik bor.
“moziyga qarab” kabi iboralar tirnoqsiz.
Bunday xatolar 2-3 o‘rinda uchraydi.

8. Punktuatsiya xatolari (tinish belgilari) — ✅ 1.5 ball
Izoh:
Ba’zi gaplar haddan ziyod uzun, tinish belgilar yetishmaydi.
“jonli tanadek, undagi tog’-u bog’, qir-u adirlar…” — bu joyda belgilarning ketma-ketligi og‘ir.
Bunday holatlar 2-3 o‘rinda.

9. Qo‘shimchalar bilan bog‘liq xatolar — ✅ 2 ball
Izoh:
Qo‘shimchalar to‘g‘ri ishlatilgan. Zamon, shaxs, son, egalik shakllari mos.

10. So‘z qo‘llashdagi uslubiy xatolar — ✅ 2 ball
Izoh:
“So‘zlar teran tanlangan”, “ekologiyaning jahlini chiqarish”, “aqlni unutish” — bu obrazli, ammo aniq va uslubiy jihatdan to‘g‘ri.
Badiiylik emas, fikr kuchini oshiruvchi vosita.

11. Lug‘at boyligi va ifodalilik — ✅ 2 ball
Izoh:
Til obrazli va boy:
“Ekotizimning tana a’zolari”,
“Inson ekologiyaning jahlini chiqaradi”,
“aqlini yo‘qotgan jamiyat”
Bu ifodalar matnga kuchli emotsional va semantik qatlam bergan.

12. Adabiy til me’yori (sheva, jargon, parazit so‘zlar) — ✅ 2 ball
Izoh:
Hech qanday sheva, jargon yoki parazit so‘z yo‘q. Matn adabiy til me’yorlariga to‘liq mos.

📘 Yakuniy baho va tavsiya:
Bu esse mavzuni chuqur falsafiy va hissiy asosda ochgan, o‘quvchining tanqidiy va ijtimoiy tafakkurini ko‘rsatgan kuchli yozma ish namunasi hisoblanadi. Ayniqsa:
Tasviriy tilda metaforalar va jonlantirishlar,
Ekologiyani “jonli” deb talqin qilish,
Inson va tabiat orasidagi axloqiy mas’uliyat rishtalari — bu esseni o‘ziga xos qiladi.

🔻 Tavsiya:
Real faktlar (statistika, o‘zimizdagi voqealar) keltirilsa, dalillilik jihatidan kuchayadi. Imlo va tinish belgilariga e’tibor – har doim yakuniy bahoni mustahkamlaydi.

🎯 Yakuniy baho: 22.5 / 24 ball — Yuqori sifatli va chuqur esse!

@rustamov_edu