⚙️ Маъмурий бошқарув эволюцияси ва хавфлари

💠 Давлат ва бизнеснинг ижтимоий-иқтисодий муносабатларида диалектик боғлиқлик мавжуд бўлиб, улар жамиятнинг ишлаб чиқариш кучлари ва кенгайтирилган такрор ишлаб чиқариш жараёнини ким, қайси кучлар ташкил ва назорат қилаётгани моҳиятидан келиб чиқади.

Бизнес ва давлатнинг асл қадриятлари ўртасида жуда катта зиддиятлар бор:

🫥 давлат кўп йиллик стратегияга асосланиб, халқнинг барча қатламларини баробар ривожланишига шароит яратиб беришни ўз миссияси деб билса;

🫥 бизнес фақат ўзининг тор доирасидаги фаолиятида бизнес эгалари ва бизнесдаги ишчилар учунгина оптимал шароит яратиб беришга интилади.

🕐 Мамлакатимизда ўтган 33 йил давомида қўлланилган иқтисодий бошқарув услубларини таҳлил қиладиган бўлсак, ўтиш даврига хос бўлган баъзи бир умумий хислатларни кўришимиз мумкин бўлиб, биз буларни “ўтиш даврининг болалик касалликлари” деб номлаган бўлар эдик.

♾ 2000 йилларга келиб, мамлакатда ўта қудратли амалдорлар синфи – янги хўжалик номенклатураси пайдо бўлди ва тез орада деярли чексиз имкониятлар ва бойликлар эгасига айланди.

Абдулла Абдуқодиров,
иқтисод фанлари номзоди,
Ўзбекистон Республикаси Президенти ҳузуридаги
Стратегик ислоҳотлар агентлиги
директорининг биринчи ўринбосари

"Иқтисодий шарҳ" журнали №10/2024

Батафсил:
ўзб review.uz/oz/dbs
рус review.uz/dbs
инг review.uz/en/dbs

Обуна бўлиш:
⬇️⬇️⬇️
© Иқтисодий шарҳ
© Экономическое обозрение
© Economic Review

telegram | facebook | twitter| instagram |linkedin

📊2024 йил декабрь ойи учун Ўзбекистондаги энг фойдали микрокредитлар шарҳи

📍 Микроқарзлар сегментида максимал ҳажми 100 миллион сўмни ташкил этди ва ўртача йиллик ставка 1 фоизга ошди. 2024 йил декабрь ҳолатига кўра, мавжуд 35 та банкдан 25 тасида микроқарзлар олиш мумкин.

📊 Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг ҳисоб-китобларига кўра, 2024 йилнинг 9 ойи давомида банклар томонидан микрокредитлар учун жами 31 868,5 миллиард сўм ажратилган ва ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 53,2%га ўсган.

📎 Жорий йилнинг февраль ойидаги шарҳига нисбатан ўртача йиллик фоиз ставка 1%га ошди ва 33%ни ташкил этди, айрим банкларнинг фоиз ставкалари жорий йилнинг декабрь ойида +1%дан +8%гача ўзгарди.

📊Қуйидаги банклар аҳолига микроқарзлар ажратмайди ёки вақтинчалик ажратилиши тўхтатилган: «Турон Банк», «Капиталбанк», «АВО Банк», «Хаёт Банк», «Узум Банк», «Янги Банк», «Смарт Банк», «Садерат Банк», «Окта банк» ва «КДБ Банк Ўзбекистон».

⚡️Қайси банклар ва қайси шартлар бўйича микроқарз беришни таклиф қилади, бизнинг рейтингимизда танишасиз:
⬇️⬇️⬇️
ўзб review.uz/oz/0m1
рус review.uz/0m1
инг review.uz/en/0m1

Рашидов Муҳаммаджон,
Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази

Обуна бўлиш:
⬇️⬇️⬇️
© Иқтисодий шарҳ
© Экономическое обозрение
© Economic Review

telegram | facebook | twitter| instagram |linkedin

🤝Иш берувчиларнинг ходимлардан кутилмалари

Сўровни тайёрлашда Фарғона водийсининг демографик, ижтимоий-иқтисодий хусусиятлари инобатга олинди.

📉Касбий тайёргарлик барқарор ривожланишнинг энг муҳим дастлабки шарти ҳисобланади. Шунингдек, у норасмий иқтисодиётдан расмий иқтисодиётга ўтишга ҳам хизмат қилиши мумкин.

🤝 Сўров давомида Фарғона водийсининг учта ҳудудида 572 та корхона/ташкилот ўрганилди. Вилоятда ишчи кучининг салмоқли қисмини 30 ёшгача бўлган ёшлар ташкил этади. Ҳар ўн корхонадан тўққизтаси ўз таркибида ёш ишчиларга эга.

📊Фарғона водийси вилоятларида ёшларнинг меҳнат бозоридаги иштироки даражаси бўйича сезиларли фарқлар аниқланмаган бўлса-да, Фарғона вилоятида иш берувчилар меҳнатга ёшларни кўпроқ жалб қилмоқда.

📊Ёшлар саноат, қурилиш, соғлиқни сақлаш, таълим соҳаларида жамланган. Корхона қанчалик катта бўлса, ёшларни шунчалик фаол жалб қилади. 7 йилдан ортиқ фаолият юритаётган барқарор корхоналарда ёшлар сони нисбатан янги хўжалик юритувчи субъектларга қараганда камроқ.

📃 Сўров давомида корхоналарнинг кадрларга бўлган эҳтиёжидаги ҳудудий фарқлар аниқланди. Масалан, Наманган вилоятида тўқимачилик саноатида ишчиларга бўлган талаб Андижон вилоятига қараганда қарийб икки баравар, Фарғона вилоятига қараганда эса 2,5 баравар кўп.

Дилмурод Матрасулов,
Мирзо Улуғбек номидаги ЎзМУ изланувчиси

"Иқтисодий шарҳ" журнали №10/2024

Батафсил:
⬇️⬇️⬇️
ўзб review.uz/oz/v1f
рус review.uz/v1f

Обуна бўлиш:
⬇️⬇️⬇️
© Иқтисодий шарҳ
© Экономическое обозрение
© Economic Review

telegram | facebook | twitter| instagram |linkedin

🫗Касалликларнинг олдини олувчи солиқ

Таркибида шакар ёки бошқа ширинлаштирувчи моддалар бўлган ичимликларга акциз солиғининг қўлланилиши нафақат касалланиш даражаси қисқаришига, балки бюджет маблағларининг кўпайишига ҳам олиб келади.

📊 Таркибида шакар бўлган ичимликлар рационга ҳеч бир озуқавий қиймат қўшмаган ҳолда бутун дунё бўйлаб калория ва шакар истеъмолининг ошишига салбий ҳисса қўшмоқда. Шакар ва ширин ичимликларни ҳаддан зиёд истеъмол қилиш соғлиқ учун бир қатор салбий оқибатларни келтириб чиқариши, жумладан, кариес, ортиқча вазн ҳамда 2-тоифа диабет ва семириш ривожланишига сабаб бўлиши ўз исботини топган.

📉Ўзбекистон газланган ичимликлар истеъмолини камайтиришга қаратилган фискал сиёсатни қабул қилган бир қанча давлатлардан биридир. Шакар (сахароза) ёки таркибида фруктоза юқори бўлган маккажўхори сиропи каби қўшимча ширинлаштирувчи моддалар қўшилган ичимликлар алкоголсиз ичимликлар ҳисобланади.

📊Халқаро тажрибалар таҳлили кўрсатганидек, таркибида шакар бўлган ичимликлар савдосидан ундириладиган 10 фоизлик солиқ уларнинг истеъмолини 8-10 фоизга қисқартиришга хизмат қилади. Таркибида шакар бўлган ичимликларга солинадиган солиқ ушбу маҳсулотларни сотиш, импорт ва истеъмол қилишни қисқартиришга умумий ижобий таъсир кўрсатади. Чили, Ирландия, Малайзия, Панама, Буюк Британия, АҚШ каби давлатлар тажрибаси ҳам бундан далолат бермоқда.

Дилшод Пулатов, Бюджет-солиқ илмий тадқиқотлар институти
Азиза Убайдуллаева, Бюджет-солиқ илмий тадқиқотлар институти

"Иқтисодий шарҳ" журнали №10/2024

Батафсил:
⬇️⬇️⬇️
ўзб review.uz/oz/k32
рус review.uz/k32

Обуна бўлиш:
⬇️⬇️⬇️
© Иқтисодий шарҳ
© Экономическое обозрение
© Economic Review

telegram | facebook | twitter| instagram |linkedin

📕 Хертел-Фернандеснинг “Давлатни эгаллаб олиш” китоби

4️⃣Муаллиф ўз китобида 1970 йилдан бери консерватив фаоллардан бўлган ўнг лоббист гуруҳлари Америка сиёсатидаги ўзгаришларга: касаба уюшмалари таназзули, партиявий қутбланиш, бойликнинг ўсиши ва пировардида сиёсий ҳокимиятнинг кескин қайта тақсимланишига қандай ҳисса қўшганини баён этади.

💬 Китобда штатларда давлат сиёсатини муваффақиятли ўзгартириш учун ташкилотлар яратган бизнесменлар, консерватив фаоллар ва донорларнинг 3 та нуфузли гуруҳи фаолияти тасвирланган:

⭕ Американинг алмашинув бўйича қонунчилик кенгаши (ALEC, 1973 й.),
⭕Давлат сиёсати тармоғи (SPN, 1986 й.),
⭕“Америкаликлар гуллаб-яшнаш учун” гуруҳи (AFP, 2004 й.).

💸 Ҳисоб-китобларга кўра, 1990 йилдан буён консерваторлар, йирик донорлар ва бизнесменлар сиёсий лоббичилик учун 6 млрд доллардан зиёд маблағ сарфлашган, шундан 56 фоизи республикачилар, 43 фоизи демократлар ҳиссасига тўғри келган.

🫥 Ушбу стратегия дастлаб демократлар ва республикачилар ўртасида партиявий мувозанатни сақлашга имкон берган..

📝 Муаллифнинг таъкидлашича, 2024 йилги сайловлар арафасида демократлар нафақат Оқ уйни яна қайта қозониши, балки ундан кўпроғини қилишига тўғри келади.

Камолиддин Нурмуродов, CERR

"Иқтисодий шарҳ" журнали №10/2024

Батафсил:
⬇️⬇️⬇️
ўзб review.uz/oz/dhg
рус review.uz/dhg

Обуна бўлиш:
⬇️⬇️⬇️
© Иқтисодий шарҳ
© Экономическое обозрение
© Economic Review

telegram | facebook | twitter| instagram |linkedin

📊Инфографика: 2017-2023 йилларда Фарғона вилоятининг ижтимоий-иқтисодий ривожланиши

Президент Шавкат Мирзиёев жорий йилнинг 3 декабрь куни Фарғона вилоятини ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш, инвестиция ва тадбиркорлик муҳитини янада яхшилаш чора-тадбирлари юзасидан йиғилиш ўтказди.

📍Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази инфографикасида Фарғона вилоятининг сўнгги 7 йилдаги ижтимоий-иқтисодий ривожланишдаги натижалари келтирилган.

📈2017-2023 йиллар давомида вилоят ялпи ҳудудий маҳсулоти ҳажми 44,0%га ошиб, 77,7 трлн сўмни ташкил этди.

📊 Саноат маҳсулотлари ишлаб чиқариш 9,7 трлн сўмдан 35,8 трлн сўмга ошди. Вилоят ЯҲМнинг таркибида саноат ва қурилиш тармоғининг улуши 24,0 фоиздан 26,4 фоизга кўпайди.

📈 Ташқи савдони эркинлаштириш, тадбиркорлик субъектларининг экспорт фаолиятини қўллаб-қувватлаш ва рағбатлантиришга қаратилган чоралар натижасида вилоятнинг экспорти ҳажми 679 млн АҚШ долларига етди ва 1,3 бараварга кўпайди.

📈 Янги ижтимоий инфратузилма объектларини барпо қилишга алоҳида эътибор қаратилиб, вилоятда 7 945 минг квадрат метр уй-жой фойдаланишга топширилди, мактабгача таълим муассасаларида 22 минг, мактабларда 64,5 минг, 3,4 минг шифохона ўринлари фойдаланишга топширилди.

#Инфографика: 2017-2022 йилларда Фарғона вилоятининг ижтимоий-иқтисодий ривожланиши

Батафсил:
ўзб review.uz/oz/xbd
рус review.uz/xbd
инг review.uz/en/xbd

Обуна бўлиш:
👇👇👇
© Иқтисодий шарҳ
© Экономическое обозрение
© Economic Review

telegram | facebook | twitter| instagram

✔️ Ҳоким ёрдамчилари – халқ орасида (“Жеке терек” маҳалласи)

📍"Иқтисодий шарҳ" журнали "маҳаллабай" тизимини жорий этиш билан боғлиқ масалаларни ёритмоқда. 

📌 Журналнинг навбатдаги сонида Нукус шаҳар ҳокимининг “Жеке терек” маҳалласидаги ёрдамчиси Ахмед Жумабаев билан суҳбат ташкил этилди.

✂️Таҳририят интервьюдан парчалар келтиради:

➖ Қайси хонадонга қанақа кўмак берилишини аниқламасак, унга бошқа ёрдам кўрсатиш, масалан, кредит беришни тавсия қилсак, у ҳали тадбиркорлик қилиб кета оладиган даражада бўлмаслиги мумкин. Унга кредит ажратиб, баттар камбағал қилиб қўйсак, бундан ёмони йўқ.

➖ Ҳудудимизда аҳолини “боқимандалик” кайфиятидан чиқариш долзарб муаммолардан бири деб ўйлайман. Сабаби, фақат нафақа пули олиб, давлат томонидан бериладиган ёрдам пулига яшашга ўрганиб қолганлар ҳам йўқ эмас. Бу муаммонинг ечимини топиш мақсадида, уларни қўшимча даромад келтирадиган ишлар билан банд қилиш, тадбиркорлик билан шуғулланишга ундаш каби ишларни олиб боряпмиз.

➖ Маҳалламиз учун долзарб масала – транспорт йўналишида маршрут қатновларини кўпайтириш ҳисобланади. Шу муаммо бартараф этилса, аҳолининг мактаб, тиббиёт пунктлари ва бошқа йўналишларга қатнашда анча вақти тежалган бўларди. Айни пайтда бу масалани ижобий ҳал этиш бўйича зарурий чораларни амалга оширяпмиз.

➖ Ўзбекистонда ҳоким ёрдамчилари фаолиятида ҳамон қоғозбозлик, ортиқча расмиятчилик ҳолатлари ҳам учраб туради. Бу ҳам иш самарадорлигига таъсир қилмасдан қолмайди. Шунинг учун ортиқча расмиятчиликдан воз кечиш зарур.

Жамолиддин Турдимов
"Иқтисодий шарҳ" журнали №10/2024

Батафсил:
⬇️⬇️⬇️
ўзб review.uz/oz/mhz
рус review.uz/mhz
инг review.uz/en/mhz

Обуна бўлиш:
⬇️⬇️⬇️
© Иқтисодий шарҳ
© Экономическое обозрение
© Economic Review

telegram | facebook | twitter| instagram |linkedin

🚗 Инфографика: 2017-2023 йилларда Ўзбекистонда автомобилсозлик саноатининг ривожланиши

Президент Шавкат Мирзиёев жорий йилнинг 5 декабрь куни автомобил саноатида 2025 йил учун устувор вазифаларга оид тақдимот билан танишди.

📍 Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази инфографикасида Ўзбекистонда автомобилсозлик саноатининг 7 йил давомида ривожланиш динамикаси келтирилган..

📈 Мазкур соҳада мамлакат ЯИМининг 2023 йилда 1,6% (2017 йилда - 0,6%) ва саноат маҳсулотларининг 7,2% (2017 йилда - 3,9%) яратилади.

🔺Шу мақсадда 2017-2023 йилларда умумий қиймати 1,9 млрд долларлик инвестициялар амалга оширилиб:

➖ 2019 йилда ISUZU D-Max пикап автомобили ва MAN TGS 40.440 автосамосвалини ишлаб чиқариш йўлга қўйилди;

➖ 2022 йилда Chevrolet Tracker-2023 автомобили ва CSS Prime турбо двигателлари ишлаб чиқарилиш бошланди;

➖ 2023 йилда BYD компанияси билан электромобил ишлаб чиқариш бўйича шартнома имзоланди.

🌎 Ўзбекистон Жаҳон савдо ташкилотига аъзо бўлиши кутилмоқда. У ҳолда, бозорда маҳаллий ишлаб чиқарувчилар учун рақобат янада кучаяди.

🚘 2025 йилда “BYD” автомобилларининг 60 та деталини маҳаллийлаштириш ҳисобига электромобил таннархини пасайтириш мумкин.

📈 Сўнгги йилларда қўшни давлатларда ишлаб чиқариш йўлга қўйилгани натижасида 40 мингдан ортиқ автокомплект сотилган. Келгуси йил экспортни 700 миллион доллардан ошириш мақсад қилинган.

Батафсил:
ўзб review.uz/oz/y0k

Обуна бўлиш:
⬇️⬇️⬇️
© Иқтисодий шарҳ
© Экономическое обозрение
© Economic Review

telegram | facebook | twitter| instagram |linkedin

📊 Инфографика: 2017-2023 йилларда Қашқадарё вилоятининг ижтимоий-иқтисодий ривожланиши

📍Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази инфографикасида Қашқадарё вилоятининг сўнгги 7 йилдаги ижтимоий-иқтисодий ривожланишдаги натижалари келтирилган.

📈2017-2023 йилларда вилоятнинг ялпи ҳудудий маҳсулот (ЯҲМ) ҳажми 32,8 фоизга ўсиб, 68,5 трлн сўмни ташкил этди.

📊Қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини етиштириш ҳажми 14,8 трлн сўмдан 39,9 трлн сўмга ошди ёки йиллик ўртача ўсиш суръати 16,6 фоизни ташкил қилди.

📈 2017-2023 йиллар давомида барча манбалар ҳисобидан 13,9 млрд долларлик инвестициялар ўзлаштирилди. Шу давр мобайнида 234 мингга яқин янги иш ўрни яратилди.

Инфографика: 2017-2022 йилларда Қашқадарё вилоятининг ижтимоий-иқтисодий ривожланиши

Батафсил:
ўзб review.uz/oz/1qq

Обуна бўлиш:
⬇️⬇️⬇️
© Иқтисодий шарҳ
© Экономическое обозрение
© Economic Review

telegram | facebook | twitter| instagram |linkedin

🇺🇿 Азиз юртдошлар,

Ўзбекистон Республикаси Конституцияси куни муборак бўлсин!

Иқтисодий тадқиқотлар ва ислоҳотлар маркази барча ўзбекистонликларни бугунги байрам билан қутлайди.

Кучимиз – бирлик ва ҳамжиҳатликда, меҳмондўст мамлакатимизга муҳаббатда, фарзандларимизни камолга етказиш ва ота-оналаримизни бахтли кўриш саодатида.

—

🇺🇿 Дорогие друзья!

Центр экономических исследований и реформ поздравляет всех граждан Республики Узбекистан с Днем Конституции!

Наша сила в единстве и солидарности, в любви к своей тёплой и гостеприимной стране, в счастье растить детей и видеть родителей рядом.

🖋 Cerr.uz   ✈️ Telegram  💻Facebook 🖥(Twitter)    ▶️ YouTube