Lug'at kalitlari va qiymatlari har qanday qiymat turi bo'lishi mumkin. Siz kalit yaratishingiz va uning qiymatini lug'at yoki ro'yxatga aylantirishingiz mumkin.

Quyida o'qituvchilar, talabalar va xodimlar ishlaydigan maktab uchun lug'at mavjud. Ularning har birining ismi va shaxsiy guvohnomasi mavjud. Talaba o'zi yozilgan sinfga ega bo'ladi. Talaba bir nechta kurslarga yozilishi mumkin. O'qituvchilarda u o'quvchilarga o'rgatadigan kurslar mavjud. Maktab xodimlarining nomi va kasbi bor.

maktab = {
    "o'quvchilar": [
        {
            "id": "1",
            "ism": "Abdulloh",
            "sinflar": ["Veb dastur yaratish"]
        },
        {
            "id": "2",
            "ism": "Oybek",
            "sinflar": ["Mashinada o'qitish", "Ma'lumotlarni o'rganish"]
        },
        {
            "id": "3",
            "ism": "Rustam",
            "sinflar": ["O'yinlarni rivojlantirish"]
        }
    ],
    "o'qituvchilar": [
        {
            "id": "1",
            "ism": "Nematillo",
            "kurslar": ["Mashinada o'qitish", "Ma'lumotlarni o'rganish"]
        },
        {
            "id": "2",
            "ism": "Ruslan",
            "kurslar": ["O'yinlarni rivojlantirish", "Veb dastur yaratish"]
        }
    ],
    "xodimlar": [
        {
            "id": "1",
            "ism": "Ulug'bek",
            "kasb": "Menejer"
        },
        {
            "id": "2",
            "ism": "Jasurbek",
            "kasb": "xizmatchi"
        },
        {
            "id": "3",
            "ism": "Otabek",
            "kasb": "sotuvchi"
        }
    ]
}

# O'quvchilar ro'yxatini e'lon qilish

students = maktab["o'quvchilar"]
for student in students:
    print("O'quvchi ismi: {0} Sinf: {1}".format(student['ism'], student['sinflar']))

#######################################################################
# O'quvchilar ro'yxatiga yangi o'quvchi qo'shish

students.append(
        {
                "id": "4",
                "ism": "Alpshoh",
                "sinflar": ["Veb dastur yaratish"]
        }
)
for student in students:
    print("O'quvchi ismi: {0} Sinf: {1}".format(student['ism'], student['sinflar']))

# https://telegra.ph/file/2c514ad8a7ea61dba7f50.jpg

Ⓜ️ Lug'at funksiyalari va uslublari

d = {'kalit1': 'qiymat1', 'kalit2': 'qiymat2'}

#Lug'at nusxasini qaytaradi.
print(d.copy())
{'kalit1': 'qiymat1', 'kalit2': 'qiymat2'}

#Kalitning qiymatini qaytaradi, agar kalit mavjud bo'lmasa bo'sh qiymat None ni qaytaradi.
print(d.get('kalit'))
None
print(d.get('kalit1', 1))
qiymat1

#Kalit va qiymatlarni qaytaradi.
print(d.items())
dict_items([('kalit1', 'qiymat1'), ('kalit2', 'qiymat2')])

for x, y in d.items():
#print(f"Key: {x} - Value: {y}")
Key: kalit1 - Value: qiymat1
Key: kalit2 - Value: qiymat2

#Lug'atdagi kalitlarni qaytaradi.
print(d.keys())
dict_keys(['kalit1', 'kalit2'])

#Lug'atdagi qiymatlarni qaytaradi.
print(d.values())
dict_values(['qiymat1', 'qiymat2'])

#Lug'atdan kalitni o'chiradi va qiymatini qaytaradi. Popni ishlatishdan ehtiyot bo'ling
print("Xotiradan egallangan joy hajmi: " + str(d.__sizeof__()) + " bayt")
print(d.pop('kalit1'))
print("Xotiradan egallangan joy hajmi: " + str(d.__sizeof__()) + " bayt")
Xotiradan egallangan joy hajmi: 216 bayt
qiymat1
Xotiradan egallangan joy hajmi: 216 bayt

#Lug'atdan kalitni o'chiradi
d = {'kalit1': 'qiymat1', 'kalit2': 'qiymat2'}
del d['kalit1']
{'kalit2': 'qiymat2'}


print(d)
{'kalit2': 'qiymat2'}

#Lug'atdagi oxirgi kalitni o'chiradi, kalit va qiymatini qaytaradi.
print(d.popitem())
('kalit2', 'qiymat2')
print(d)
{'kalit1': 'qiymat1'}

#pop funksiyasidan foydalanganda kalit va qiymatlar o'chiriladi lekin kompyuter xotirasidan ajratilgan (bayt) joy kamaymaydi.Xotiradan joyni bo'shatish uchun clear() funksiyasidan foydalansih kerak.

#Lug'atni tozalaydi.
print("Xotiradan egallangan joy hajmi: " + str(d.__sizeof__()) + " bayt")
print(d.clear())
print("Xotiradan egallangan joy hajmi: " + str(d.__sizeof__()) + " bayt")
Xotiradan egallangan joy hajmi: 216 bayt
None
Xotiradan egallangan joy hajmi: 48 bayt

#Agar kalit lug'atda mavjud bo'lsa qiymatini qaytaradi.
print(d.setdefault('kalit2'))
qiymat2

print(d)
{'kalit1': 'qiymat1', 'kalit2': 'qiymat2'}

#Agar kalit lug'atda mavjud bo'lmasa va qiymat ko'rsatilmagan bo'lsa None ni qaytaradi, kalitga bo'sh qiymat None berilib lug'atga qo'shiladi.
print(d.setdefault('kalit3'))
None

print(d)
{'kalit1': 'qiymat1', 'kalit2': 'qiymat2', 'kalit3': None}

#Agar kalit lug'atda mavjud bo'lmasa va qiymat ko'rsatilgan bo'lsa qiymatini qaytaradi va lug'atga qo'shadi.
print(d.setdefault('kalit3', 'qiymat3'))
qiymat3

print(d)
{'kalit1': 'qiymat1', 'kalit2': 'qiymat2', 'kalit3': 'qiymat3'}

#Lug'atga yangi kalit qiymatlarni qo'shadi yoki qiymatlarini o'zgaradi.
d.update({'qiymat4': "kalit4"})
print(d)
{'kalit1': 'qiymat1', 'kalit2': 'qiymat2', 'qiymat4': 'kalit4'}

d.update({'qiymat4': "kalit5"})
print(d)
{'kalit1': 'qiymat1', 'kalit2': 'qiymat2', 'qiymat4': 'kalit5'}

@pythonuz

Ⓜ️ To'plam.

To'plam - takrorlanmaydigan va tartiblanmagan ma'lumotlar saqlaydigan ma'lumot turi.

To'plamdan takrorlanmaydigan ma'lumotlarni saqlash uchun foydalaniladi.

toplam = {'pythonuz', 'pythonuz', 1, 2, 1, 1}
print(toplam)
{'pythonuz', 2, 1}

Jingalak qavs yoki set() funksiyasi yordamida to'plamni tuzish mumkin.

literal = {'pythonuz', 'phpuz', 'mqluz'}
print(literal)
{'phpuz', 'pythonuz', 'mqluz'}

Bo'sh bo'lmagan to'plamni set funksiyasi yordamida tuzish tavsiya etilmaydi.
set_funksiyasi = set([1, 2, 3, 4, 'a', 'b'])
print(set_funksiyasi)
{1, 2, 3, 4, 'b', 'a'}
Warning: Function call can be replaced with set literal

Lu'gat va to'plam jingalak qavslar ichida joylashadi. Bo'sh to'plamni lug'atdan farqlash uchun set() funksiyasi yordamida tuzish tavsiya etiladi.
none = set()
print(none)
set()

To'plamda ro'yxat, to'plam yoki lug'at kabi o'zgaruvchan elementlar bo'lishi mumkin emas.

@pythonuz