​Энг рейтинги баланд касблар ўнталиги

Жамиятда ўз ўрнини топмоқчи бўлган одам муносиб хулқ-атвор, касб-ҳунар ва зарур билим-кўникмаларга эга бўлиши шарт. Бусиз кўзланган натижага эриша олмайди. Ривожланган мамлакатларда бошқа жабҳаларда бўлгани каби меҳнат бозорида ҳам рақобат жуда кучли. Тараққиёт йўлидан шахдам одимлаётган мамлакатимизда ҳам малакали мутахассисларга, янги ихтисослик эгаларига талаб кундан-кун ортиб боряпти. Муваффақиятга эришмоқчи бўлган ҳар қандай иш берувчи чет тилларни пухта ўзлаштирган, билимини амалиётда қўллай оладиган, гуруҳ ичида ишлаш қобилиятига ва шахсий фазилатларга эга мутахассисни ўз жамоасида кўришни истайди.

Глобаллашув стандартларни, шарт-шароитларни бир-бирига яқинлаштиради, бирлаштиради. Бугун ривожланган мамлакатларда энг кўп талаб қилинаётган касблар тез орада юртимизда ҳам алоҳида мавқе-эътибор қозониши аниқ. Қуйида дунёда энг кўп сўраладиган мутахассисликлар ўнталиги билан танишасиз. Уларнинг кўпчилигига, айниқса IT ва нанотехнология, кимё соҳаси мутахассисларига талаб мамлакатимизда ҳам тобора ошиб боряпти.

...

Бу рўйхат, албатта, нисбий. Чунки минтақа ва мамлакатнинг ички шарт-шароитига кўра мутахассисларга эҳтиёж фарқланади. Молиячилар, менежерлар, генетиклар, таржимонлар, аграр соҳа мутахассисларига ҳам кўп мамлакатларда талаб юқори. Бундан ташқари, тор мутахассислик эгалари, яъни бирор соҳанинг алоҳида йўналишида фаолият кўрсатувчилар иш берувчиларнинг доимий диққат-эътиборида бўлади.

Рейтинги баланд мутахассисликларнинг ноқулай томонлари ҳам бор. Етакчи соҳаларга ихтисослашган ўқув юртларига киришда катта рақобат бўлади. Таълим бериш нархи нисбатан юқори. Талаба илм даргоҳини тугатганидан кейин яна катта рақобат билан юзлашади. Рейтинги баланд йўналишларда таълим олганлар бора-бора бошқа йўналишдагиларга қараганда кўпайиб кетади, шу сабабли ишга қабул қилиш меъёрлари ўзгариб, янги-янги тартиб ва талаблар қўшилади.

Аслида, ҳар бир касб-ҳунарнинг ҳаётда ўз ўрни, аҳамияти бор. Қайси соҳани танлашингиздан қатъи назар, чуқур билим ва тажрибага, кўникмага эга бўлишингиз, шахсий фазилатларингиз сизнинг истиқболингизни таъминловчи асосий мезондир.


Мақолани тўлиқ ўқиш:
https://oriftolib.uz/?p=2510

​Шерлок Холмснинг прототипи ким?

Машҳур ёзувчи ўзининг машҳур изқуварини тасвирлар экан, унинг ташқи кўриниши ва одатларини устозидан олади. Масалан, қаҳрамонининг озғинлиги, бўйчанлиги, энгак тузилиши, ўткир нигоҳи, хирилдоқ овози доктор Беллга хос белгилардан эди.

Конан Дойл профессорни шундай тасвирлайди: “Белл ташқи тузилиши жиҳатидан ҳам, ақлий жиҳатдан ҳам жуда ноёб инсон эди. У новча, чайир, қалин сочли, узун бурунли, зийрак, ўткир нигоҳли, елкалари озғин, юрганда силкиниб қадам ташлайдиган, овози кескин киши эди”.

...

Доктор Белл шогирдининг ижодини мунтазам кузатиб боради. Одамлар профессор таниқли изқуварнинг ҳаётдаги тимсоли эканини бирпасда пайқайди. Унинг ўзидан бу ҳақда сўраганларида у ҳар сафар: “Қўйсаларинг-чи! Бу даражага етишга менга йўл бўлсин. Холмснинг ҳақиқий прототипи Артурнинг ўзи”, дея камтарлик билан жавоб беради.

Бу гапда ҳам жон бор. Чунки ҳали жиноятларни очиш борасида бирор-бир қўлланма ёки китоб бўлмаган пайтда ёзувчи турли жумбоқларга қаҳрамони қиёфасида жавоб топган-ку.

Мақолани тўлиқ ўқиш:
https://oriftolib.uz/?p=846

​Тилга ҳурматнинг пойдевори миллатга ҳурматдан қурилади

Ҳозир қизимга мултфилм қўйиб бериш учун телевизорни ёққандим. Халқаро пресс-клубда тил масаласига оид чиқишлар бўляпти экан. “Узрепорт” ва “Ўзбекистон24” канали эфирга узат.

Таниқли адабиётшунос олим Қозоқбой Йўлдошев жуда яхши гапларни гапирди. Афсуски, ортиқ кўролмадим. Қизим телевизор кимники эканини яна бир бор исботлаб 😅, “Болажон”га ўтказдириб олди.

Домланинг таъкидлашича, бу масалада давлатнинг қатъий позицияси керак, масалага амалий ечим топиш зарур, мутасаддиларнинг ўзларини ечим топаётгандай қилиб кўрсатишларидан эса фойда йўқ. Ўзбек тилига ҳурматсизлик, хусусан корхоналарга, иншоотларга чет тилида ном бериш аслида ўзбекни, шу миллатни ҳурмат қилмасликдир. Бу ном ким учун? Одамлар учун. Бошқаларга топиладиган иззат-эътибор ўзбекка йўқми?

Олим иложи борича ҳиссиётини ифодаламасликка уринди. Лекин бу масалада, тилимизнинг ҳозирги ҳолатида ҳиссиётга берилмасликнинг иложи йўқ.

Домланинг гапига қўшиламан. Аниқ, амалий ҳаракатлар керак. Акс ҳолда бундай дебатлар, чиқишлар, оҳ-воҳларнинг сезиларли фойдаси тегишига ишонмайман.

@oriftolib

Киши таълимдан топса малолат, топар илм аҳли оллинда хижолат.

Алишер Навоий

Yaxshi yozay desangiz

Mark Tven (1835–1910) sarguzasht romanlaridan tashqari, oʻtkir hajvi, hikmatli soʻzlari bilan ham mashhur. Dunyo eʼtirof etgan adibning boshlovchi yozuvchilarga bergan maslahatlari, shubhasiz, maktab vazifasini oʻtaydi.

🟢 “Juda”, “oʻta” degan soʻzni ishlatmoqchi boʻlganingizda uning oʻrniga har safar “haddan ortiq” yoki “behad” iborasini qoʻllang. Shunda muharrir bu soʻzlarni oʻchirib tashlaydi va yozganlaringiz binoyiday boʻladi-qoladi.

Xulosa: ortiqcha soʻzlarsiz, aniq, ravon, taʼsirli yozing. Oʻrinsiz hayajon yoki yasama mubolagʻa sunʼiylikka olib keladi.

🟢 Sizga birov qalamhaqi taklif qilmagunicha, tekinga yozavering.

Ijodkor boʻlishni chin yurakdan istang, oʻz ishingizni seving. Faqat pul yo shon-shuhrat uchun yozsangiz, yaxshi natijaga erisha olmaysiz. Bundan hafsalangiz pir boʻladi va ijoddan tezda koʻnglingiz qoladi.

🟢 Maqola yozish uchun eng qulay fursat – uni oʻzingiz uchun yozib tugatgan paytingizdir. Faqat shundagina asli nima demoqchi ekaningizni aniq-tiniq anglaysiz.

Ilk urinishlar faqat qoralamalar, xolos. Buyuk yozuvchilarning aksariyati asarlarini qayta-qayta yozgan, tahrir qilgan. Ishlashdan, fikrlashdan erinmang.

🟢 Gʻoya, fikr hammada bor. Biroq hamma ham uni keragicha ifodalay olmaydi. Bitta xatboshida aytish mumkin boʻlgan fikrni uzundan uzoq choʻzadiganlar koʻp.

Soʻzlarni tejang, loʻnda yozishni oʻrganing. “Soʻz boʻtqasi” hech kimga kerak emas. Ortiqcha iboralar tushunarlilik darajasini tushirib yuboradi.

🟢 Bir safar baxtli tasodif tufayli bir narsani anglab yetdim: yarmiga kelib “toʻxtab” qolgan kitob – agar ozgina nafas rostlab, unga yangi kuch va gʻayrat bilan kirishsangiz – yurishib ketadi. Xom va pala-partish maqolalarga ham biroz tanaffusdan soʻng yangi ruh berish mumkin.

Ish unmay qolishi hammada kuzatiladi. Ijodiy kayfiyat oʻzgaruvchan boʻladi. Dam oling, boshqa yumushlar bilan shugʻullaning. Biroq tanballashib qolmang ham.

🟢 Buyuk kitoblar uslubi va mohiyatiga qarab baholanadi, qoliplangan grammatikasiga qarab emas.

Diqqatni gʻoya, uslub va syujetga qarating. Yozib boʻlgandan keyingina grammatika, ega-kesimning oʻrni haqida bosh qotirishingiz mumkin.

🟢 Sifatlar masalasida bir gap: ikkilanyapsizmi, oʻchirib tashlang.

Soʻzlarni, ayniqsa sifatlarni qoʻllashda eʼtiborli boʻling. Maʼnosini yoki oʻrnini bilmay ishlatgan soʻzingiz teskari, kulgili yoki mavhum maʼno keltirib chiqarishi mumkin.

🟢 Qisqa ibora va gaplar, oddiy til taʼsirchan ekanini angladim. Chin koʻngildan yozyapsizmi, shu uslubni mahkam tuting. “Parday mayin va gulday chiroyli” iboralar oʻquvchini chalgʻitishiga yoʻl qoʻymang.

Qanday usulni tanlash – oʻzingizga havola. Eng muhimi – mohiyat. Yozganingizni oʻqigan odam nima deyayotganingizni, nima demoqchiligingizni tushuna olsin.

🟢 “Ayol baqirdi”, demang. Uni shunday vaziyatga olib kelingki, oʻzi baqirsin.

Voqealarni xuddi koʻrib turganday, oʻzingiz qatnashayotganday tasvirlang. Shunda oʻquvchi ham shu tarzda mutolaa qiladi.

🟢 Bir xil usulda yozadigan adiblarni umuman tushuna olmayman.

Yangicha usullarni qidiring, soʻz yasab koʻring. Tasvir va ifodada tajribalar qiling.

🟢 Toʻgʻri soʻz va deyarli toʻgʻri soʻz oʻrtasidagi farq xuddi chaqmoq bilan tillaqoʻngʻiz oʻrtasidagi farqqa oʻxshaydi.

Soʻzlarni tanlash va qoʻllashga jiddiy ahamiyat bering.

🟢 Siz qancha koʻp tushuntirsangiz, men shuncha kam tushunaman.

Yana oʻsha gap: ravonlik, loʻndalik. Ortiqcha tafsilotlarga umuman oʻrin bermang.


Orif Tolib tayyorladi.

@oriftolib

​Қандай мутолаа қилиш керак?

Кўп ўқишни истаймиз-у, лекин унинг уддасидан ҳамиша ҳам чиқавермаймиз... Бу ҳайрон қоларли ҳолат эмас. Чунки жуда кўпимиз мутолаа масаласида муаммоларга дуч келамиз. Бундай дамда мутахассисларнинг тавсияларга қулоқ тутиш фойдадан холи эмас. Мутолаа кўникмасини пухта эгаллаб олиш кишига умр бўйи асқатади. Бунинг учун эса:

1. Тўғри талаффуз қилишни ўрганинг. Сўз товушлардан ташкил топади. Биринчи ўринда алифбо ҳарфлари ифодалайдиган барча товушларни тўғри талаффуз қилишни ўрганишингиз зарур. Баъзи товушларнинг айтилиши қийин бўлади. Машқ қилинг, ўрганинг. Ҳатто товуш чиқармай ўқиётганда ҳам, ичингизда товушларни овозсиз айтиб турасиз. Агар бирор товуш талаффузида қийналсангиз, ўқишда ҳам машаққатга учрайсиз.

2. Ўқиш учун қизиқарли бирор нарса топинг. Бу бадиий китоб, газета-журнал ёки интернетдаги мақола бўлиши мумкин. Ўқиётган нарсангиз сиз учун қизиқарли бўлмаса, мазмуни кўп ўтмай ёдингиздан кўтарилади.

3. Ўқиш учун тинч жой керак. Чунки диққат жамланмаса, китобни кўнгилдагидек ўқиёлмайсиз, унинг мазмунини ҳам тўла-тўкис англолмайсиз. Мутолаа олдидан хотиржам бўлиш ва чуқур нафас олиш яхши фойда беради.

4. Агар матн сурат ва расмлар билан безатилган бўлса, олдин уларга эътибор беринг. Шунда нима ўқиётганингизни, умумий мазмунни енгилроқ тушунасиз.

5. Сабрингиз етгунча ўқинг. Зериксангиз, чарчасангиз ёки нафас ростлашга эҳтиёж сезсангиз, ўша заҳотиёқ танаффус қилиб олинг. Мутолаа сизга лаззат бағишлаши керак. Ўзингизни зўриқтирманг. Танаффусдан сўнг тўхтаган жойингиздан давом эттиринг.

6. Матнни қайта ўқинг. Агар бирор хатбоши ёки саҳифадаги фикрни, воқеани тўла тушунмаган бўлсангиз, яна қайта ўқинг. Бу табиий ҳолат. Жаҳлланманг, эринманг. Чунки бошида бирор жумла ёки фикрни яхши англолмай қолсангиз, кейин у сизга қайта-қайта панд бераверади. Овоз чиқариб ўқинг. Бу ҳам англашни осонлаштиради. Шунда ҳам тушунишга қийналсангиз, яқинларингиздан ёрдам сўранг.

7. Ҳар бир саҳифани синчиклаб, эътибор билан ўқинг. Шошманг. Баъзи одамлар тез ўқиб ҳам яхши натижага эришиш мумкин деб ўйлайди. Лекин аксарият ҳолларда кутилган мақсад ҳосил бўлмайди. Бармоқларингиздан кўрсаткич ўрнида фойдаланишингиз мумкин. Бу усул диққатингизни жамлашга ёрдам беради.

8. Тушунарсиз сўз, ибора ва атамалар маъносини аниқлаштириб олинг. Кўпинча уларга китобнинг ўзида изоҳлар берилади. Агар бундай тушунтиришлар бўлмаса, луғатдан фойдаланинг. Маъносини яхши англамасангиз, мутолаадан жуда кам фойда топасиз.

9. Диққатни жамланг. Диванда чалқанча ётиб китоб ўқиш танангизни бўшаштиради, кўп ўтмай ухлаб қоласиз. Етарли даражадаги ахборотни гавдани тўғри тутиб ўқигандагина олишингиз мумкин. Масалан, столга рисоладагидай жойлашиб, оёқларни ерга қўйиб мутолаага киришсангиз, эътиборингиз сезиларли даражада ошади. Баъзилар туриб ўқишни ёқтиради, баъзилар эса у ёқдан бу ёққа юрганча ўқишни афзал билади. Мутолаа нафақат кўнгилга, балки танага ҳам завқ бериши керак. Ўзингизга маъқул усулни танланг.

10. Компьютер, планшет ёки телефон экранидан ўқиётганда қоидаларга амал қилинг. Сиз турган жой ёки хона яхши ёритилган бўлиши шарт. Акс ҳолда кўзингизга жиддий зарар етказасиз. Махсус кўзойнаклардан ҳам фойдаланишингиз мумкин. Улар кўзингизни тез толиқишдан асрайди. Матн шрифтини каттартириб, осон кўринадиган қилиб олинг. Ҳар ярим соатда кўзга дам беринг. Кўзларингизни кўпроқ юмиб-очинг, машқлар қилдиринг. Ётган ҳолатда ўқиманг.

11. Ўқишни давом эттиринг. Бўш вақтларингизда иложи борича кўпроқ мутолаа қилиш ҳаракатида бўлинг. Кўп ўқиш нафақат луғат бойлигингизни, балки дунёқарашингизни ҳам бойитади. Одамлар сизга бошқача кўз билан қарай бошлайди.


Орифжон Мадвалиев тайёрлади.

@oriftolib

Навоий тилининг талаффузи қандай бўлган?

Элдор Асанов телеграм каналида Навоийнинг бир шеърини ўша давр талаффузида ўқиб берибди. У пайтлари “о” товуши ҳозиргичалик аниқ талаффуз қилинмаган, “а”га яқинроқ айтилган экан.

Чиғатой тили, умуман, қадимги туркий тил талаффузи ҳақида саноқли олимни ҳисобга олмаса, қолганларда тасаввур йўқ бўлса керак, деб ўйлайман.

Адабиётга, тил тарихига қизиққанлар бир эшитиб кўринглар. Қизиқ жуда.

​Оқсоқ мушукча

Кичкина бир дўкон эшигига “Мушукчалар сотилади” деган эълон ёпиштирилди. Бу ёрлиқ бирпасда болаларнинг эътиборини тортди. Кўп ўтмай дўконга бир болакай кириб келди. У дўкончи билан саломлашгач, журъатсиз бир шаклда мушукчаларнинг нархини сўради.

– 30 сўмдан 50 сўмгача, – деб жавоб берди сотувчи.

Бола чўнтагидан ҳамёнини олиб, тангаларини санай бошлади.

– Ҳозир икки сўмгина пулим бор экан, холос, – деди хўрсиниб. Сўнг: – Ҳеч бўлмаса, мушукчаларни кўришга рухсат беринг, – деб илтимос қилди.

Дўкончи жилмайди ва катта қутидан мушукчаларни чиқарди. Эркинликни ҳис қилган мушукболалар миёвлай бошлашди ва ҳар ёққа чопиб кетишди. Фақат биттаси ҳаммадан ортда қолган, орқа оёғини ичига тортиб ҳаракатсиз турар эди.

– Бу мушукчага нима қилган? – деб сўради бола.

– Панжасида туғма нуқсони бор. Ветеринар айтди, бу бутун умр шундай оқсоқланиб ўтар экан.

Бу гапдан бола негадир қаттиқ ҳаяжонга тушди.

– Мен мана шу мушукчани сотиб оламан, – деди у.

– Нима, менинг устимдан куляпсанми, болакай? Ахир бу норасо бир жонзот бўлса! Унинг сенга нима кераги бор? Жа-а шунақа раҳмдил бўладиган бўлсанг, уни сенга текинга бераман.

Бу гапдан боланинг ҳафсаласи пир бўлгани кўриниб турарди.

– Йўқ, мен уни текинга олмоқчи эмасман, – деди у қатъият билан. – Бу мушукчанинг нархи бошқалари билан бир хил! Ҳозир пул олиб келаман, ҳақини тўла тўлайман!

Болакайга ҳайратланиб қараб турган сотувчининг юраги титради.

– Ўғлим, сен гапимни тушунмадинг. Бу бечора мушукча бошқаларига ўхшаб югуролмайди, сакролмайди, сен билан ўйнолмайди. Ҳеч қачон!

Бу гапдан сўнг болакай чап оёғининг почаларини қайиришга тушди. Унинг оёғи буришиб-майишиб ётар, унга қадалган темир гардишларгина оёқни тик тутиб турарди.

Бола сотувчига қаради:

– Мен ҳам ҳеч қачон югура олмайман, сакрай олмайман. Бу мушукчага ҳам уни тушунадиган, қанақа қийналаётганини биладиган бир ғамхўр керак... – деди бола мунгли, титроқли товуш билан.

Раста ортида турган дўкончи лабларини қаттиқ тишлаб олган, кўзларига жиққа ёш тўлган эди.

Бироз жимликдан сўнг у ўзини зўрлаб жилмайди:

– Ўғлим, мен Худодан ҳар бир мушукчанинг сенга ўхшаган меҳрибон, раҳмдил эгаси бўлишини сўрайман. Ҳаққингга дуо қиламан, болам.


Ориф Толиб

Нонсиз уйда ҳамма жаврайди, лекин ҳеч ким ҳақ бўлмайди.

Одамлар яшагани учун эмас, яшамагани учун тез қарийдилар.

Оқиб кетган сувлар тегирмонни айлантирмайди.

Пул бор уйда фақат битта ғазначи бўлиши керак.

Португал халқ мақолларидан

@oriftolib

Toʻrt muchaga nimalar kiradi?

Toʻrt muchasi sogʻ degan gapni koʻp eshitamiz. Badiiy adabiyotlarda ham bu ibora bot-bot koʻzga tashlanadi. Mucha soʻzining lugʻaviy maʼnosi kishi aʼzosidir. Toʻrt muchasi sogʻlik esa jismonan sogʻlomlikni anglatishi maʼlum.

Lekin toʻrt mucha deganda aynan qaysi tana aʼzolari nazarda tutiladi? Izohli lugʻatga koʻra, toʻrt mucha oyoq, qoʻl, koʻz va quloqdir.

🟢 Misol:

Toʻrt muchasi sogʻ odamga bekorchilikdan yomon dard yoʻq ekan.
S. Siyoyev, “Avaz”.

@oriftolib

Ўқитиш – умид уруғларини экиш демакдир

Ўқитувчилар ҳақида ҳикматлар

Агар ўқитувчида ишига муҳаббатгина бўлса, у яхши ўқитувчига айланади. Ўқувчисигагина муҳаббати бор муаллим ҳамма китобларни ўқиган, лекин ишини ҳам, ўқувчисини ҳам севмайдиган ўқитувчидан яхшироқдир. Ҳар икки муҳаббатни ўзидан жам қила олган ўқитувчи эса комил устоздир.
Лев Толстой,
рус ёзувчиси

Врачлар ва ўқитувчилардан мўъжиза талаб қилинади, лекин ана шу мўъжиза амалга ошса, ҳеч ким ажабланмайди.
Мария-Эбнер Эшенбах,
австрия адибаси

Шогирд устозида рақобатчи эмас, ўрнак тимсолини кўрса, ундан ҳеч қачон ўзиб кета олмайди.
Виссарион Белинский,
рус адабиётшуноси

Ўқитувчи максимал обрўга, минимал ҳокимиятга эга бўлиши керак.
Томас Сас,
америкалик руҳшунос

Устозидан ўзиб кетмайдиган ўқувчининг ҳолига вой.
Леонардо да Винчи


Ўқитувчилар уйга вазифа бериб ўқувчиларини нишонга оладилар, лекин “ўқ”лари ота-оналарга тегади.
Жорж Сименон,
француз ёзувчиси

Яхши устоз бошқаларга ҳатто ўзининг қўлидан келмайдиган нарсаларни ҳам ўргатиши мумкин.
Тадеуш Котарбиньский,
поляк файласуфи

Устознинг сўзларини такрорлаш унинг давомчиси бўлиш дегани эмас.
Дмитрий Писарев,
рус адабиётшуноси

Юзта ўқитувчи ёлла, лекин ўзинг ўзингни мажбурлай олмасанг, ўзингдан ўзинг талаб қила билмасанг, уларнинг ҳеч бири сенга ёрдам бера олмайди.
Василий Сухомлинский,
украин педагоги

Мен ўқитувчидан яхши ахлоқни талаб қиламан, буни бошқа ҳар қандай фуқародан ҳам талаб қилган бўлардим.
Дени Дидро,
француз ёзувчиси

Бировга ўргатиш учун ўзинг ўрганишингга керак бўладигандан кўра кўпроқ ақл зарур.
Мишель Монтень,
француз ёзувчиси

Ўқитувчи учун ўзидан ўтиб кетган ўқувчини кўришдан ортиқ бахт йўқ.
Лев Толстой,
рус ёзувчиси

Яхши ўқитувчи билан буюк ўқитувчининг фарқи нимада? Яхши ўқитувчи ўқувчисининг қобилиятларини сўнгги чегарасигача ривожлантиради. Буюк ўқитувчи эса бу чегарани бир қарашдаёқ кўра олади.
Иоганн Гёте,
олмон ёзувчиси

Ўқитувчи оғир ишларни енгил бажара оладиган кишидир.
Ральф Эмерсон,
америкалик ёзувчи

Ўқитиш икки карра ўрганиш демакдир.
Жозеф Жубер,
француз ёзувчиси

Болаларни ўқитиш – зарурий юмуш. Бироқ ўзимиз ҳам улардан ўрганишимиз ғоят фойдали эканини англашимиз керак.
Максим Горький,
рус ёзувчиси

Муаллим учун ўқитиш қанча осон бўлса, ўқувчилар учун тушуниш шунча қийин бўлади.
Лев Толстой,
рус ёзувчиси

Муаллимлик санъати ўқувчилар қалбида қизиқиш уйғотиш, сўнг бу талабни қондиришдир.
Анатоль Франс,
француз ёзувчиси

“Мен қилган нарсани қайтар”, деган одамдан ҳеч нарса ўргана олмаймиз. Бизнинг ягона чинакам ўқитувчиларимиз “Мен билан бирга бажар”, дейдиган кишилардир.
Жиль Делез,
француз файласуфи

Ўқитиш – умид уруғларини экиш демакдир.
Луи Арагон,
француз ёзувчиси

Ўқитувчи учун энг катта шодлик – шогирдини мақташгани.
Шарлотта Бронте,
инглиз адибаси

Ўқувчи ҳамиша фақат меҳр қўйган кишисидангина таълим олади.
Иоганн Гёте,
олмон ёзувчиси

Халққа таълим бериш – уни яхшилашдир; тарбиялаш – ахлоқини юксалтиришдир, зиёли қилиш эса тараққий эттириш демакдир.
Виктор Гюго,
француз ёзувчиси

Агар сизнинг режангиз бир йиллик бўлса, шоли экинг. Ўн йиллик бўлса, дарахт ўтқазинг. Агар бир умрлик режа тузган бўлсангиз, болаларингизни тарбияланг.
Конфуций,
Қадимги Хитой мутафаккири

Ҳамма нарсани тарбиялаш керак: одамларни, буюмларни, ҳодисаларни. Лекин энг олдин одамларни. Одамлар ичидан эса энг олдин ота-оналар ва педагогларни тарбиялаш зарур.
Антон Макаренко,
рус педагоги ва ёзувчиси

Чинакам устоз сенга ҳамиша тарбия берадиган киши эмас, мустақил бўлишингга ёрдам берадиган кишидир.
Михаил Светлов,
рус шоири

Ўқитувчи ўзининг болаларидан кўра бировларникини тарбиялашни яхши биладиган кишидир.
Жюльен де Фалкенаре,
фламанд ёзувчиси


Рус тилидан
Ориф Толиб
таржимаси

“Китоб дунёси” газетасининг 2019 йил сентябр сонида эълон қилинган.

​Кўнгил кўзлари

Касалхона бўлмасида иккита оғир бемор ётарди. Касалларнинг бири дераза ёнига, иккинчиси эшик яқинига жойлашганди.

– Ташқарида нима гаплар? Ойнадан у-бу кўриняптими? Жуда сиқилиб кетди-ю одам... – деди эшик олдидаги киши.

– Ў-ў! – деди жонланиб иккинчи хаста. – Осмонни, булутларни, кўлни ва олисдаги ўрмонни кўряпман.

Дераза ёнидаги киши ҳар куни хонадошига дераза ортида нималар бўлаётганини сўзлаб берарди. У кўлдаги балиқчилар, уларнинг катта илмоқлари, тутган балиқлари, соҳилда ўйнаб юрган болалар, уфққа бош қўйган қуёш, сувнинг мавжланиб туриши ва ҳоказолар ҳақида гапирарди.

У ажойиб-ғаройиб манзараларни ҳикоя қиларкан, шеригининг ичини ит тирнарди. “Бу адолатдан эмас, – деб ўйларди. – Нимага уни дераза ёнига қўйишган-у, мени пойгакка, оёқостига итқитишган? У ҳар куни дунёни томоша қилиб, роҳатланиб ётади. Мен бўлсам, бўёғи кўчган эшикдан бошқа нарсани кўрмайман”.

Бир куни ойна ёнидаги беморни қаттиқ йўтал тутди, хириллаб нафас ола бошлади. У ҳамширани чақириш учун бош томонидаги қўнғироқ тугмасига интилди, бироқ ета олмади. Чунки бунга мажоли қолмаганди, йўтал кучайган, аъзойи бадани дир-дир титрарди. Хонадоши бўлаётган воқеаларни жимгина кузатиб турди. Хоҳласа, ўзининг тугмачасини шундоққина босар, ҳамшира зумда етиб келарди. Лекин у хоҳламади.

Бироз вақт ўтгач бемор тинчиб қолди. У бу ғалвали ва диққинафас дунёни мангуга тарк этди.

Уни олиб чиқиб кетишаётганда хонадоши ҳамширадан: “Энди мени ойна ёнига олиб ўтиб қўйсангиз”, деб илтимос қилди. Ҳамшира унинг ўтинчини ерда қолдирмади. Кўрпа-тўшакларни тўғрилади, устидаги жилдини янгилагач, яхшилаб сирди. Сўнг беморни кўчириб ўтказди. Ҳаммаси жойида эканига ишончи комил бўлгач, эшик томонга йўналди. Бироқ уни касалнинг товуши тўхтатди. Унинг овозида ажабланиш бор эди:

– Ахир қанақасига?! Бу ойнадан қуп-қуруқ деворларгина кўзга ташланяпти-ку! Анави ўлган хонадошим менга ўрмонни, кўлни, булутларни, одамларни кўргани ҳақида гапирганди. Қандай қилиб? Ахир бу ойнадан одамни завқлантирадиган ҳеч нарса кўринмаяпти!

Ҳамшира маъюс жилмайди:

– У умуман кўра олмасди. Бечора шеригингизнинг кўзлари ожиз эди.


Ориф Толиб

(эркин таржима)


@oriftolib

​Оғриқли ҳислар ҳикояси

...Ҳатто анча йиллар олдин, ёшлик пайтида – институтда ўқиб юрган кезларида ҳам уни ҳеч ким севмади. Ҳеч ким уни бирор марта уйига кузатиб қўймади, бирор марта ўпмади. Қиз институтни битириб, қишлоққа ишга келди. Унга мактабдан хона ажратиб беришди. Соня кечалари дафтар текширар, ўқир, севги ҳақидаги шеърларни ёдлар, кинога борар, дугоналарига узундан-узоқ мактублар ёзар, соғинчли хаёлларга чўмар эди. Икки йил ичида деярли ҳамма дугоналари турмушга чиқиб кетди. Бу вақт давомида эса унинг юзи янаям хиралашди, баттар озиб елкалари туртиб чиқди, холос...

***
...Ишдан сўнг Соня дугонасига хат ёзишга киришди. Хатда кеча бир йигит уни кузатиб қўйгани ва учрашувга таклиф қилгани ҳақида ёзди. Мактуб каттагина, қувончга тўла чиқди. Хатни тугатгач, Соня нимагадир Николайни севиб қолдим деган тўхтамга келди. Хатни почтага ташлаб қайтгач, деворга ўгирилиб ётди...
Юрий Казаковнинг “Хунук” ҳикоясидан

Юрий Казаков – ажойиб ёзувчи. Ҳаётни борича, нозик-нозик қирраларигача кўрсатиб бера олади. Унинг “Хунук” ҳикоясини 2009 йили таржима қилган эдим. Ўқиб кўринг.

Ушбу ҳикоя сизда ҳам туйғу уйғотишига, бешафқат ҳаёт ва қалбсиз одамлар қиёфаси билан юзлаштиришига ишонаман.

Ҳикояни тўлиқ ўқиш

@oriftolib

​Василий Сухомлинский

Етти қиз

Бир онанинг етти қизи бор эди. Бир куни онаизор узоқда яшайдиган ўғлиникига кетди ва у ерда бир ҳафта туриб қайтди. Уйга кириб келган заҳоти қизлари бир олиб-бири қўйиб уни қанчалар соғинганларини изҳор қила бошлашди:

– Мен сизни ўт-ўланлар қуёшли майсазорни соғингандай соғиндим, – деди катта қизи.

– Мен сизни қақшаган ер бир томчи сувни кутгандай кутдим, – деди иккинчиси.

– Мен сизга полапон онасига ичиккандай ичикдим, – деб эркаланди учинчиси.

– Асалари гулсиз қандай қийналса, мен сизсиз шундай қийналдим, – деб шивирлади тўртинчиси.

– Атиргул шабнамларни туш кўрганидай мен сизни ҳамиша тушимда кўрдим, – деб дил изҳори қилди бешинчиси.

– Олчазор боғ булбулга интизор бўлгандай сизга интизор бўлдим, – деди ҳаяжонга тўлиб олтинчиси.

Еттинчи қиз эса бир оғиз ҳам сўз айтмади. У онасининг этигини ечиб, оёқларини ювиши учун тоғорада сув келтириб қўйди.


Ориф Толиб
таржимаси

“Тонг юлдузи” газетасида чоп этилган.

Таниқли ижодкор Жавлон Жовлиев халқаро фестивалда қатнашади

Халқаро ҳикоялар фестивалида илк бор ўзбек ёзувчиси иштирок этади, деб хабар беряпти ЎзА сайти. У янги давр ўзбек насрининг энг умидли вакилларидан бири Жавлон Жовлиевдир.

Фестиваль 2-7 март кунлари Туркиянинг Истанбул шаҳрида бўлиб ўтади.

Жавлон Жовлиев “Зомин” семинари, “Изҳор”, “Марварид ўлкам” танловлари ғолиби, Ёзувчилар уюшмаси томонидан “Биринчи китобим” лойиҳасида “Икки қалб учрашуви” деб номланган ҳикоялар тўплами чоп этилган. Асарлари инглиз, рус ва турк тилларига таржима қилинган.

Жавлонга ушбу фестивалда муваффақият тилайман.

Жавлон Жовлиевнинг ижодий ишлари билан мана бу саҳифада танишишингиз мумкин.

@oriftolib

​Яхши ювилмаган кийимлар

Бир ёш оила янги уйга кўчиб ўтди. Эрталаб уйқудан зўрға уйғонган хотин деразага қаради ва қўшни аёл кир ёяётганини кўрди.

– Қаранг, кийимлардаги доғлар кетмапти, шундай билиниб турибди, – деди у эрига. Бироқ эри бу гапга эътибор бермади, газета ўқишда давом этди.

– Менимча, совуни ёмон бўлса керак ё у кир ювишни билмайди. Тавба, бир хилгиларга кир ювишниям ўргатиш керак...

Эри индамаётганидан ҳафсаласи пир бўлган аёл гапдан тўхтади. Лекин ҳар сафар қўшни аёл кир ёяётганда ажабланишини билдириб қўяр, кийимларни қандай қилиб тоза ювиш ҳақида ўз қарашларини айтарди.

Ажойиб кунларнинг бирида у яна ойнага қаради ва бирдан таажжубга тушди:

– Ие, қўшнининг кирларини қаранг! Топ-тоза-ку! У кир ювишни ўрганиб олибди, шекилли.

– Йўқ, ундай эмас, – деди бу гапга жавобан эри. – Мен эрта саҳар туриб, ойналарни артиб-тозалаб қўйдим. Ҳамма гап шунда.


Ориф Толиб