Bu qaysi soʻz?

Bu soʻz asliyatda soʻl qoʻl bilan kamon otuvchi degan maʼnoni anglatadi. Oʻzbek tilida kamon otish mazmuni yoʻqolgan. Lekin qadimda bu kasb egalari uchun kamon otish ham muhim boʻlgan. Ular koʻpincha usta jangchi boʻlgan.

Gap kim haqida? Yuqorida qaysi soʻz taʼriflanyapti?

Oʻz variantingizni izohlarda qoldiring.

@oriftolib

Chavandoz

Gap chavandoz soʻzi haqida edi. Forschada chapandoz shaklida boʻlgan va chap qoʻl bilan oʻq otuvchi; chapdast; mohir maʼnolarini ifodalagan bu soʻz oʻzbekchaga chavandoz shaklida kirgan. U oʻzbek tilida ikki xil maʼnoda qoʻllanadi:

1️⃣ Ot choptirish, uloq chopish, otda oʻynash sanʼatini egallagan odam.

Ikki chavandoz yonma-yon ot yoʻrttirib kelardi.
H. Gʻulom, Mashʼal.

2️⃣ Koʻchma maʼnoda: ilgʻor, peshqadam.

Ilm-fan yoʻlida mohir chavandoz boʻlavering, kashfiyotlaringiz shuhrat-u shon topaversin.
Gazetadan.

Hozir koʻchma maʼnoda qoʻllash kam uchraydi.

@oriftolib

Oʻz koʻmochiga kul tortmoq: “koʻmoch” nima?

Bu iboraga badiiy asarlarda, baʼzan soʻzlashuvda duch kelamiz. U oʻz manfaati uchun ishlamoq; oʻziga oʻzi qaygʻurmoq mazmunini anglatadi:

Har kim oʻz koʻmochiga kul tortar.
Maqol.

Iborada qoʻllangan koʻmoch soʻzi issiq kulga koʻmib pishiriladigan nonni bildiradi:

Sizni bir oz mazaliroq non bilan mehmon qilmoqchi boʻlib, koʻmoch xamiriga bir kosa sut qoʻshdim.
S. Ayniy, “Qullar”.

❗️ Koʻmoch soʻzi koʻmach shakliga ham ega:

Har kim oʻz koʻmachiga oʻzi kul tortadigan... bir zamonda inson bolasi ota-onasidan bemahal ajralar ekan, unga bundan ogʻir kulfat yoʻq.
P. Tursun, “Oʻqituvchi”.

Lekin tilda koʻproq koʻmoch varianti ishlatiladi.

📷 Suratda taygaliklar koʻmochi.

@oriftolib

​​“Katta yettilik”, “Katta yigirmatalik” – aslida xato

Ommaviy axborot vositalarida tez-tez uchraydigan Katta yettilik, Katta yigirmatalik iboralari aslida xato. Bu yanglishishning ildizi 1990-yillarga borib taqaladi. Rus publitsistlari oʻsha paytlarda inglizcha G7 qisqartmasini Большая семёрка – Katta yettilik deb oʻgirgan. Ibora ilk bor “Коммерсантъ-Власть” jurnalining 1991-yil 21-yanvar sonida “Boltiqboʻyi Gorbachyovga 16 milliard dollarga tushdi. Kamida” maqolasida ishlatilgan. Jurnalist G7 ni Great Seven – Katta yettilik deb oʻylagan. Aslida u Group of Seven – Yettilik guruhi iborasining qisqartmasi edi. Shunday qilib, bu xato keng yoyilgan va G8, G20 kabi birlashmalarga nisbatan ham qoʻllana boshlagan.

Odatda asliyatdan emas, rus tili vositasida tarjima qiladigan, koʻpincha ruscha manbalarga asoslanadigan matbuotimiz bunda ham ergashish yoʻlidan borgan va yuqoridagi kabi atamalarni Katta yettilik, Katta sakkizlik, Katta yigirmatalik deb qoʻllayvergan. Biroq hozir OAV bu iboralarni asliga mos shaklda ham ishlatyapti.

Milliy ensiklopediyaga G7, G8, G20 birlashmalari haqida maʼlumot kiritilmagan ekan. Faqat bir maqola ichida Kuchli yettilik iborasi uchradi.

❓ Siz qanday fikrdasiz? Yuqoridagi qisqartmalar kengaytmasini oʻzbek tilida asliga mos Yettilik guruhi, Sakkizlik guruhi, Yigirmatalik guruhi shaklida berish kerakmi yoki odatlanilgan tarzda qoʻllayvergan maʼqulmi?

@oriftolib

Vikipediyachilardan xushxabar: oʻzbekcha maqolalar koʻp oʻqilyapti

Yoshlar ishlari agentligi yarim yildan koʻproq vaqt davomida "WikiStipendiya" marafonini oʻtkazdi. Ana shu tadbir tufayli internet ensiklopediyadagi oʻzbekcha maqolalar soni keskin ortdi. Shu oy boshidagi hisob-kitoblarga koʻra, platformadagi oʻzbekcha materiallar 213 000 dan oshgan. Bu borada oʻzbek tili dunyo tillari orasida 50-oʻringa koʻtarilgan.

❗️ Bugun esa boshqa bir xushxabar eʼlon qilindi: Oʻzbekiston ichida oʻzbekcha Vikipediya koʻrishlar soni boʻyicha ruscha Vikipediyadan oʻzib ketdi! Yurtimizda 2022-yilning noyabr oyida rus tilida 11,1 million sahifa koʻrilgan boʻlsa, oʻzbekchada 11,4 million sahifa oʻqilgan!

Aytishlaricha, Markaziy Osiyoda mahalliy tilda maʼlumot koʻrish ruscha Vikipediyada oʻqishdan oʻzib ketishi birinchi marta kuzatilyapti ekan.

🤝 Internetda milliy kontentni boyitish, oʻzbek tili nufuzini oshirish, oʻzbek tilli oʻquvchilarga bilim ulashishga hissa qoʻshayotgan barcha vikipediyachilarga rahmat.

@oriftolib