Абулҳасан Мовардий. “Дунё ва дин одоби”
Тошкент, “Hilol-nashr” нашриёти, 2017 йил. 456 бет. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмита хулосаси билан чоп этилган. Таржимон ва сўзбоши муаллифи Абдуллоҳ Исмоил Махдум. Сўнгсўз муаллифи Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф. Китобни 2018 йил 3 март куни сотиб олган эканман. 2019 йил декабрида ўқишни бошлаб, орада танаффуслар билан 2020 йил 3 март куни тугатдим.
Абулҳасан Мовардий (ҳижрий 364-450, милодий 974-1058 йиллар) ўз даврининг йирик қомусий олимларидан бўлган. У дин, адабиёт, шеърият, тилшунослик, фалсафа ва ижтимоий фанларга оид асарлар ёзиб қолдирган. Олимнинг “Адаб уд-дунё ваддин” (Дунё ва дин одоби) асари мусулмон оламида машҳур. Таржимон берган маълумотга кўра, бу асар XX аср бошига қарадар Самарқанд, Тошкент ва Бухоро мадрасаларида дарслик сифатида ўқитиб келинган. “Дунё ва дин одоби” Европада бир неча марта нашр этилган, Берлин, Лондон, Искандария, Фас (Марокаш), Мосул (Ироқ) ва Рампур (Ҳиндистон) кутубхоналарида қўлёзма нусхалари сақланади.
Тарихдан маълум, IX–XI асрларда яшаб ижод қилган аксар олимлар фаннинг барча соҳаларида фундаментал билимга эга бўлган, турли соҳаларда изланиш ва тадқиқотлар олиб борган, кашфиётлар қилган. Абулҳасан Мовардий ҳам худди шундай олимлардан бўлган.
“Дунё ва дин одоби”да тилга олинган мавзулар баъзи ўринларда ўқувчига мураккаброқ туюлиши мумкин. Ушбу асарни ўзбек тилига таржима қилиш осон бўлмаганини таржимоннинг ўзи ҳам эътироф этади. Бироқ асар турли соҳа вакилларига фойда бера олишига бир китобхон сифатида амин бўлдим. Мен учун айниқса дастлабки боблар айнан сўз аҳли учун, ижодкорлар учун ёзилгандек туюлди. Фикрни равон ифодалаш, сўзни ўрнида ишлатиш, ортиқча такаллуфларсиз, аниқ ва лўнда ёзиш ёки гапириш иши сўз билан боғланган ҳар қандай одамга фойдали. Киши ҳатто кундалик турмушда, ўзаро муомалада ҳам сўз ва уни ифодалаш одобига риоя қилиши керак.
Қуйида китобда ўзим учун белгилаб қўйган баъзи ҳикматларни, диққат қаратиш зарур деб билганим фикрлардан айримларини эътиборингизга ҳавола этаман:
Телеграфда ўқиш
Сайтда ўқиш
@oriftolib
Тошкент, “Hilol-nashr” нашриёти, 2017 йил. 456 бет. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Дин ишлари бўйича қўмита хулосаси билан чоп этилган. Таржимон ва сўзбоши муаллифи Абдуллоҳ Исмоил Махдум. Сўнгсўз муаллифи Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф. Китобни 2018 йил 3 март куни сотиб олган эканман. 2019 йил декабрида ўқишни бошлаб, орада танаффуслар билан 2020 йил 3 март куни тугатдим.
Абулҳасан Мовардий (ҳижрий 364-450, милодий 974-1058 йиллар) ўз даврининг йирик қомусий олимларидан бўлган. У дин, адабиёт, шеърият, тилшунослик, фалсафа ва ижтимоий фанларга оид асарлар ёзиб қолдирган. Олимнинг “Адаб уд-дунё ваддин” (Дунё ва дин одоби) асари мусулмон оламида машҳур. Таржимон берган маълумотга кўра, бу асар XX аср бошига қарадар Самарқанд, Тошкент ва Бухоро мадрасаларида дарслик сифатида ўқитиб келинган. “Дунё ва дин одоби” Европада бир неча марта нашр этилган, Берлин, Лондон, Искандария, Фас (Марокаш), Мосул (Ироқ) ва Рампур (Ҳиндистон) кутубхоналарида қўлёзма нусхалари сақланади.
Тарихдан маълум, IX–XI асрларда яшаб ижод қилган аксар олимлар фаннинг барча соҳаларида фундаментал билимга эга бўлган, турли соҳаларда изланиш ва тадқиқотлар олиб борган, кашфиётлар қилган. Абулҳасан Мовардий ҳам худди шундай олимлардан бўлган.
“Дунё ва дин одоби”да тилга олинган мавзулар баъзи ўринларда ўқувчига мураккаброқ туюлиши мумкин. Ушбу асарни ўзбек тилига таржима қилиш осон бўлмаганини таржимоннинг ўзи ҳам эътироф этади. Бироқ асар турли соҳа вакилларига фойда бера олишига бир китобхон сифатида амин бўлдим. Мен учун айниқса дастлабки боблар айнан сўз аҳли учун, ижодкорлар учун ёзилгандек туюлди. Фикрни равон ифодалаш, сўзни ўрнида ишлатиш, ортиқча такаллуфларсиз, аниқ ва лўнда ёзиш ёки гапириш иши сўз билан боғланган ҳар қандай одамга фойдали. Киши ҳатто кундалик турмушда, ўзаро муомалада ҳам сўз ва уни ифодалаш одобига риоя қилиши керак.
Қуйида китобда ўзим учун белгилаб қўйган баъзи ҳикматларни, диққат қаратиш зарур деб билганим фикрлардан айримларини эътиборингизга ҳавола этаман:
Телеграфда ўқиш
Сайтда ўқиш
@oriftolib
👍1
Атоқли шоир Азим Суюн вафот этди
Хабар беришларича, бугун – 2020 йил 9 март санасида таниқли шоир, Ўзбекистонда хизмат кўрсатган маданият ходими Азим Суюн 72 ёшида оламдан ўтди. Бугунги кун адабиётининг катта авлод вакилларидан яна бири бизни тарк этди.
Инна лиллаҳи ва инна илайҳи рожиун.
Азим Суюннинг халқона, ўтли мисралари бор. Мактаб даврларида ўқиганим “Баҳодирнинг қиличи“ шеъри менда жуда катта таассурот қолдирган.
Шоир “Ёшлик” журнали таҳририятига келганида озгина гурунг берган эди. Бошқа ҳамсуҳбат бўлмаганман. Адабиёт аҳли орасида гулдурос овоз билан шеър ўқиши алоҳида эътироф этиларди.
Аллоҳ раҳматига олган бўлсин.
Оиласи ва яқинларига таъзия изҳор этаман.
Хабар беришларича, бугун – 2020 йил 9 март санасида таниқли шоир, Ўзбекистонда хизмат кўрсатган маданият ходими Азим Суюн 72 ёшида оламдан ўтди. Бугунги кун адабиётининг катта авлод вакилларидан яна бири бизни тарк этди.
Инна лиллаҳи ва инна илайҳи рожиун.
Азим Суюннинг халқона, ўтли мисралари бор. Мактаб даврларида ўқиганим “Баҳодирнинг қиличи“ шеъри менда жуда катта таассурот қолдирган.
Шоир “Ёшлик” журнали таҳририятига келганида озгина гурунг берган эди. Бошқа ҳамсуҳбат бўлмаганман. Адабиёт аҳли орасида гулдурос овоз билан шеър ўқиши алоҳида эътироф этиларди.
Аллоҳ раҳматига олган бўлсин.
Оиласи ва яқинларига таъзия изҳор этаман.
👍2
Баҳодирнинг қиличи
Баҳодирнинг қиличи синди…
Сўнгги нуқта.
Тугади эртак.
Пастак ҳовли четида дилхун
Бир бола йиғлайди —
қўлида китоб.
Баҳодирнинг қиличи синди,
Баҳодирнинг қиличи синди.
Ёвники бутун!
Қайга кетди япроқдек бола,
Бўта каби қайда бўзлайди?
Учиб юрган варақлар, ана,
Шамолларга эртак сўзлайди.
Бола қани?.. Билмайман, аммо,
Ишонаман, қайлардадир у
Баҳодирга қилич излайди...
Азим Суюн
1978
Баҳодирнинг қиличи синди…
Сўнгги нуқта.
Тугади эртак.
Пастак ҳовли четида дилхун
Бир бола йиғлайди —
қўлида китоб.
Баҳодирнинг қиличи синди,
Баҳодирнинг қиличи синди.
Ёвники бутун!
Қайга кетди япроқдек бола,
Бўта каби қайда бўзлайди?
Учиб юрган варақлар, ана,
Шамолларга эртак сўзлайди.
Бола қани?.. Билмайман, аммо,
Ишонаман, қайлардадир у
Баҳодирга қилич излайди...
Азим Суюн
1978
Мантиққа қизиқувчилар учун
Карантинда айниқса болалар зерикаётган бўлса керак. Айниқса, кўп қаватли уйда яшайдиган ота-оналарга сабр тилайман. Бироқ ҳозир касалликдан энг яхши ҳимоя – уйда ўтириш, сабр қилишдир.
Бир муддат олдин болалар учун мантиқий масалалар, жумбоқлар, қизиқарли саволларни тўплаб, “Ким билади-ё шугинани-ё” деган китоб тайёрлаган эдим. Шу китобга кирган баъзи саволларни олдинроқ эълон ҳам қилганман (қаранг: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7).
Бугундан бошлаб китобдан парчаларни яна эълон қилиб бораман. Жумбоқлар орасида ўта соддалари ҳам, бироз мураккаблари ҳам, сезиларли қийинлари ҳам бор. Баъзида жуда осон кўринганлари аслида анчагина чалғитувчи бўлади. Масалан, “Лев Толстой жумбоғи” кўпчиликни қийнаброқ қўйди.
Хуллас, ушбу мантиқий саволлар болажонларни зерикишдан оз-моз қайтарар, деган умиддаман.
Ота-оналар ҳам болалар билан шуғулланиш, уларни фойдали иш билан банд қилиш учун турли усулларни қўллаётган бўлса керак. Уларга: “Чарчаманг, бўшашманг, ўқитувчиларнинг қадрига етинг”, деб қоламан.
@oriftolib
Карантинда айниқса болалар зерикаётган бўлса керак. Айниқса, кўп қаватли уйда яшайдиган ота-оналарга сабр тилайман. Бироқ ҳозир касалликдан энг яхши ҳимоя – уйда ўтириш, сабр қилишдир.
Бир муддат олдин болалар учун мантиқий масалалар, жумбоқлар, қизиқарли саволларни тўплаб, “Ким билади-ё шугинани-ё” деган китоб тайёрлаган эдим. Шу китобга кирган баъзи саволларни олдинроқ эълон ҳам қилганман (қаранг: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7).
Бугундан бошлаб китобдан парчаларни яна эълон қилиб бораман. Жумбоқлар орасида ўта соддалари ҳам, бироз мураккаблари ҳам, сезиларли қийинлари ҳам бор. Баъзида жуда осон кўринганлари аслида анчагина чалғитувчи бўлади. Масалан, “Лев Толстой жумбоғи” кўпчиликни қийнаброқ қўйди.
Хуллас, ушбу мантиқий саволлар болажонларни зерикишдан оз-моз қайтарар, деган умиддаман.
Ота-оналар ҳам болалар билан шуғулланиш, уларни фойдали иш билан банд қилиш учун турли усулларни қўллаётган бўлса керак. Уларга: “Чарчаманг, бўшашманг, ўқитувчиларнинг қадрига етинг”, деб қоламан.
@oriftolib
Учта қурбақа
Ҳовуз четида учта қурбақа ўтирар эди. Улардан бири сувга сакрашга қарор қилди.
Хўш, қирғоқда нечта қурбақа қолди?
Жавобларни изоҳларда қолдиришингиз мумкин.
@oriftolib
Ҳовуз четида учта қурбақа ўтирар эди. Улардан бири сувга сакрашга қарор қилди.
Хўш, қирғоқда нечта қурбақа қолди?
Жавобларни изоҳларда қолдиришингиз мумкин.
@oriftolib
Амир Темурнинг ҳаётий принциплари
Мен ҳаётим мобайнида беш нарсага қатъий эътиқод қўйдим ва ҳамишалиғ уларга амал қилдим. Улар ушбулардир:
ОЛЛОҲ – ул ҳар нарсага қодир куч, сидқидилдан сиғинсанг истаган муроду мақсудингга етказади.
ТАФАККУР – фикрлаш ва мушоҳада қобилияти, қувваи ҳофизаси кучли инсон ҳар қандай мушкулу мушкулотни осон қилиш йўлини топа олади.
ҚИЛИЧ – ул йигитнинг йўлдоши, эл-юрт осойишталигининг посбони, ҳар қандай душманни маҳв этиш қуроли, анинг қудрати ила динсизларни динга солмоқ мумкин.
ИМОН – ул инсонни барча жонлилардан фарқлантириб тургувчи хусусиятдир. Имонли одам хиёнат қилмайди, қариндош-уруғлари, элу халқнинг ор-номусини ҳимоя қилади, ҳалоллик ва покликни фазилат билади.
КИТОБ (битик) – барча бунёдкорлик, яратувчилик ва ақл-идрокнинг, илму донишнинг асосидир, ҳаётни ўргатувчи мураббийдир.
Манба
Мен ҳаётим мобайнида беш нарсага қатъий эътиқод қўйдим ва ҳамишалиғ уларга амал қилдим. Улар ушбулардир:
ОЛЛОҲ – ул ҳар нарсага қодир куч, сидқидилдан сиғинсанг истаган муроду мақсудингга етказади.
ТАФАККУР – фикрлаш ва мушоҳада қобилияти, қувваи ҳофизаси кучли инсон ҳар қандай мушкулу мушкулотни осон қилиш йўлини топа олади.
ҚИЛИЧ – ул йигитнинг йўлдоши, эл-юрт осойишталигининг посбони, ҳар қандай душманни маҳв этиш қуроли, анинг қудрати ила динсизларни динга солмоқ мумкин.
ИМОН – ул инсонни барча жонлилардан фарқлантириб тургувчи хусусиятдир. Имонли одам хиёнат қилмайди, қариндош-уруғлари, элу халқнинг ор-номусини ҳимоя қилади, ҳалоллик ва покликни фазилат билади.
КИТОБ (битик) – барча бунёдкорлик, яратувчилик ва ақл-идрокнинг, илму донишнинг асосидир, ҳаётни ўргатувчи мураббийдир.
Манба
Пиру комил шайх Баҳовуддин Нақшбандийнинг: “Кам егин, кам ухла, кам гапир” деган панду насиҳатларига амал қилдим. Аркону давлатга, барча мулозимларга ҳам айтар сўзим шу бўлди: “Кам енглар – очарчилик кўрмасдан бой-бадавлат яшайсизлар, кам ухланглар – мукаммалликка эришасизлар, кам гапиринглар – доно бўласизлар”.
Амир Темур
Амир Темур
“Учта қурбақа” жумбоғининг жавоби
Ушбу мантиқий савол соддароқ эди. Жавобини кўпчилик тўғри топди. Мана, жавоби:
Кўпчилик бу саволга иккита деб жавоб беради. Тўғри жавоб эса – учта. Қарор қилиш – бажариш дегани эмас. Учинчи қурбақа сакрамоқчи бўлди, сакради эмас.
Ушбу мантиқий савол соддароқ эди. Жавобини кўпчилик тўғри топди. Мана, жавоби:
Кўпчилик бу саволга иккита деб жавоб беради. Тўғри жавоб эса – учта. Қарор қилиш – бажариш дегани эмас. Учинчи қурбақа сакрамоқчи бўлди, сакради эмас.
Қанча бола ўқийди?
Анваржон мактабда энг чопағон болалар ўртасида 50-ўринни эгаллайди. Энг секин югурадиганлар орасида ҳам 50-ўринда. Ҳар бир бола турли тезликда югуради.
Хўш, Анваржон ўқийдиган мактабда нечта ўқувчи бор?
✍️ Жавобларни изоҳларда қолдиришингиз мумкин.
@oriftolib
Анваржон мактабда энг чопағон болалар ўртасида 50-ўринни эгаллайди. Энг секин югурадиганлар орасида ҳам 50-ўринда. Ҳар бир бола турли тезликда югуради.
Хўш, Анваржон ўқийдиган мактабда нечта ўқувчи бор?
✍️ Жавобларни изоҳларда қолдиришингиз мумкин.
@oriftolib