Konferensiya materiallari toʻplami

“Lingvodidaktikaning dolzarb muammolari” mavzusidagi respublika ilmiy-amaliy anjumani materiallari toʻplam holida tayyorlandi. Tadqiqotchilar va qiziqqanlar uchun.

@oriftolib

​​Izohli.uz – elektron izohli lugʻat

Shu kungacha izohli lugʻatning turli chala-yarim variantlari bor edi. Vebsayt, mobil ilova koʻrinishidagi bunday elektron vositalarda har xil kamchiliklar boʻlsa-da, foydalanuvchilar ishlatib kelayotgandi.

Oʻzbek tilini rivojlantirish jamgʻarmasi homiyligida yangi 6 jildli izohli lugʻatning veb koʻrinishi – izohli.uz yaratilibdi. Ishlatib koʻrdim, oldingilaridan ancha yaxshi. Izohli lugʻatning qogʻoz shaklida boʻlgani kabi soʻzning ildizi – qisqa etimologiyasi ham koʻrsatilgan.

Hali sinov rejimida boʻlgani uchun baʼzi kamchiliklar ham koʻzga tashlandi. Ayni paytda shu kabi texnik jihatlar toʻgʻrilanyapti ekan.

Lugʻatda muammoli Oʻ, Gʻ harflari va tutuq belgisi uchun inglizcha birtirnoq (‘’) tanlanibdi. Bu android qurilmalar uchun, masalan, Gboard klaviaturasi uchun noqulay. Shu harf va belgilar qatnashgan soʻzlarni topib boʻlmaydi. Soʻzni boʻlmaydigan oʻzbekcha birtirnoq – okina (ʻʼ) ishlatish kerak. Yoki har ikki birtirnoqda ham soʻz topilaveradigan boʻlishi zarur. Toʻgʻri, bu – dasturchilar uchun boshogʻriq. Lekin baribir yechim topish kerak. Alifbomiz isloh qilinguncha shu va shu kabi muammolar bilan kurashishga toʻgʻri keladi.

Masʼullarning aytishicha, izohli.uz saytining mobil ilovasi yaqin orada eʼlon qilinar ekan.

Albatta, oʻzbek tiliga oid elektron manbalar yaratish borasida hali talay ishlar qilinishi kerak. Lekin 80 mingdan ortiq soʻz va birikmaga ega lugʻatning elektronlashgani – bu yoʻldagi katta qadam. Endi sayt imkoniyatlari kengaytirilishi va u muntazam ishlab turishi zarur.

@oriftolib

Adabiy tahrir va korrektura (tasʼhih)ning farqi

Adabiy tahrir korrekturadan farqlanadi. Korrekturada imloviy va ishoraviy xatolarni toʻgʻrilash koʻzda tutiladi. Adabiy tahrir esa quyidagi jarayonlarni oʻz ichiga oladi:

🔹 Mantiqiy va soʻz qoʻllash bilan bogʻliq xatolarni tuzatish.
🔹 Matnni uslubiy jihatdan toʻgʻrilash.
🔹 Matndagi mantiqiy nuqsonlarni bartaraf etish, uning kompozitsiyasini mukammallashtirish (maʼnoli qismlarga boʻlish, ifoda ketmaketligini taʼminlash).
🔹 Maʼnoga taʼsir qilmagan holda matnni qisqartirish va qayta ishlash (qaytariqlarni, ortiqcha tafsilotlarni yoʻqotish).
🔹 Faktik material (manbalar, iqtiboslar, atamalar, sanalar, nom va ismlar, raqamlar)ni tekshirish.
🔹 Matnga va takrorlangan soʻzlarga oʻzgartirishlar kiritish.
🔹 Imloviy xatolarni qisqartirish va tuzatish.

@oriftolib

Leksik xatolar

Olimlar tilning adabiy meʼyorlari buzilishiga oid xatolarni uslubiy boʻlmagan va bevosita uslubiy xatolarga boʻladi. Uslubiy boʻlmagan xatolar leksik, soʻz yasash bilan bogʻliq, morfologik va sintaktik xatolardan iborat.

Leksik xatolar leksik meʼyorlar buzilishi, yaʼni soʻz qoʻllash bilan bogʻliq xatolardir. Amaliyotda turli shakldagi leksik xatolar uchraydi:

1️⃣ Soʻzni uning mazmuniga mos boʻlmagan oʻrinda qoʻllash.

Yoshlar oʻrtasida oilaviy ajrimlarning oldini olish masalasiga eʼtibor qaratilyapti.

Yuqoridagi jumlada ajrim soʻzi yanglish ishlatilgan. Bu soʻz oʻzbek tilida ikki oʻrtadagi ish yuzasidan xulosaviy natija; kelishuv, kelishtiruv, sud qarori kabi maʼnolarda qoʻllanadi: muammo boʻyicha ajrimga erishildi, sud ajrimni eʼlon qildi.

Berilgan gapda ajralish yoki ajrashish soʻzini ishlatish kerak:

Yoshlar oʻrtasida oilaviy ajralishlarning oldini olish masalasiga eʼtibor qaratilyapti.

👉 “Adabiy tahrir konsepsiyasi: matnni qayta ishlash mohiyati” maqolasidan

@oriftolib

🔰Erkin Vohidov nomidagi ijod maktabi yangi 2024–2025-oʻquv yili uchun 7-, 8-, 9- va 10-sinflarga qabul eʼlon qiladi!

✅Hujjatlar joriy yilning 1–20-iyun kunlari ariza.piima.uz sayti sahifasi orqali onlayn qabul qilinadi.

1. Oʻquvchining tugʻilganlik haqida guvohnomasi va ota-onasi (qonuniy vakili)ning fuqarolik pasporti maʼlumotlari;
2. Oʻquvchining fotosurati (oxirgi 2 oyda olingan);
3. Baholar tabeli nusxasi (direktor tomonidan tasdiqlangan).

📚 Kirish imtihonlari 3 bosqichda quyidagi fanlardan oʻtkaziladi:

✅ I – ijodiy matn yaratish;
✅ II – ijodiy suhbat;
✅ III – 50 ta test.
▶️ ona tili va adabiyot fanidan 20 ta test;
▶️ ingliz tili fanidan 15 ta test;
▶️ intellektual qobiliyat darajasi (IQ)ni aniqlash boʻyicha 15 ta test.

📌Eslatma: talabgor oʻquvchilar taqdim etgan ijodiy ishlar (portfolio) ham baholanadi.

📞Call-markaz – 1206
☎️Telefonlar:
+998911245210
+998911585938
+998916660022

🌐Ijod maktabining ijtimoiy tarmoqdagi sahifalari👇
👉Tarmoqlarimiz👈

Reklama

Boshqaruv raisi: kichik harf bilan

Savol:

Aksiyadorlik jamiyat boshqaruv raisimi yoki aksiyadorlik jamiyat Boshqaruv raisi? Boshqaruv soʻzi katta harf bilan yoziladimi?

Javob:

Eng oldin iboradagi xatoni toʻgʻrilaymiz. Aksiyadorlik jamiyati boshqaruvi boʻladi, ikki oʻrinda ham egalik qoʻshimchasi kerak. Boshqaruvi soʻzi kichik harfda beriladi.

Rasmiy hujjatlar va shartnomalarda shartli nom sifatida ishlatilganda boshqaruv soʻzini bosh harfda yozish mumkin:

Aksiyadorlik jamiyati boshqaruvi raisi, keyingi oʻrinlarda Boshqaruv raisi...
Aksiyadorlik jamiyati boshqaruvi raisi, keyingi oʻrinlarda Rais...

📌 Demak:

Aksiyadorlik jamiyati boshqaruvi raisi ✅
Aksiyadorlik jamiyati Boshqaruvi raisi ❌
Aksiyadorlik jamiyati boshqaruvi Raisi ❌
Aksiyadorlik jamiyati Boshqaruvi Raisi ❌

@oriftolib

Leksik va semantik moslik meʼyorining buzilishi

2️⃣ Leksik va semantik moslik meʼyorining buzilishi. Soʻzni toʻgʻri qoʻllash uchun uning maʼnosini bilish yetarli emas, uning semantik va leksik uygʻunligi chegaralarini ham hisobga olish zarur.

Soʻzlar mazmun jihatidan oʻzaro bogʻlana olmasligi mumkin. Masalan:

Yer va boshqa sayyoralar oftob atrofida aylanadi.

Oftob soʻzi quyosh soʻziga sinonim, koʻp oʻrinlarda uning maʼnosini ifodalay oladi. Lekin osmon jismi maʼnosida faqatgina quyosh soʻzini ishlatish mumkin:

Yer va boshqa sayyoralar Quyosh atrofida aylanadi.

@oriftolib

​​“Mutolaa” – aynan sizbop ilova

Kanal kuzatuvchilari sezgan boʻlsa kerak, oxirgi paytlar kamroq yozyapman. Chunki katta loyihalarda faoliyat yurityapman va ish bilan juda bandman. Aprel oyidan eʼtiboran “Mutolaa” loyihasining elektron kitoblar boʻlimi toʻliq menga topshirildi. Har oy rejadagi kitoblarni elektronlashtirish va ilovaga joylash kaminaning rahbarligida amalga oshiriladi. Bilasiz, bir ishni yoʻlga qoʻyib olish oson emas. Yaxshi jamoa shakllantirish va jarayonni tartibga solish ancha vaqt, asab va bir samovar achchiq choy talab qiladi 😉

Xullas, ishlar izga tushdi. Hozir ilova har oy kamida yigirma ming sahifa hajmdagi yangi asarlar bilan boyib boryapti.

Albatta, ish kamchiliksiz boʻlmaydi. Baʼzi xato-kamchiliklarni zukko kitobxonlarning eʼtibori, tavsiyasi bilan tuzatib boryapmiz. Quvontiradigan tomoni – mutolaasevarlarning koʻpligi. Bugun ilova foydalanuvchilari 500 mingdan oshib ketdi! Mabodo shu paytgacha “Mutolaa”ni oʻrnatmagan, foydalanmagan boʻlsangiz, hozir ayni vaqti. Aʼzo boʻling, oʻqishni va uqishni boshlang.

👉 Yuklab olish:
Play Market | App Store

@oriftolib

Yanglish maʼnoda yoki oʻrinsiz qoʻllash

3️⃣ Ibora va turgʻun birikmalarni yanglish maʼnoda yoki oʻrinsiz qoʻllash.

Siz kabi rahbar bilan yuksak natijalarga erishish mumkin. Xodimlarni doim qoʻllab-quvvatlab, ruhlantirib turasiz. Baliq boshidan, deyishadi... Sizga hurmatim cheksiz. Omad sizni tark etmasin.

Yuqoridagi gapda “Baliq boshidan, deyishadi” jumlasi koʻzlangan maqsadga zid. Chunki maqolning toʻligʻi “Baliq boshidan sasiydi” koʻrinishiga ega va salbiy mazmun tashiydi. Maqtov mazmunidagi matnda bu iboraning turishi mutlaqo ortiqcha. Ayni holatdagi mazmun: “Siz boshchiligingizda hamma yoqning rasvosi chiqdi. Lekin sizni hurmat qilaman”.

@oriftolib

🇹🇷 Turkiyaga borasizmi?

– Qachon?
– 9-iyun, 16:00da.
– Qayerda?
– Yoshlar ijod saroyida.
– Nima boʻlyapti?
– Maxsus masterklass.
– Qanday mavzuda?
– “Turk tilini oʻrganish va turk tilidan sertifikat olish uchun tayyorlanishning tez va samarali yoʻllari” mavzusida.
– Kim olib borar ekan?
–Turk tilini oʻrgatish boʻyicha 10 yildan ortiq tajribaga ega Gʻulomjon Sobirov ustoz.

* Boshqa savollar yoʻq boʻlsa, tezda roʻyxatdan oʻting: https://forms.gle/fWc37Nxq8smZcgjD8

🔵 Batafsil:
Ibrat farzandlari

@oriftolib

Assalomu alaykum.

Qurbon hayiti qutlugʻ boʻlsin.

@oriftolib