Yangicha loyihadan yangicha taklifnoma

“Mutolaa” loyihasi taqdimoti va “Qo‘rqma” filmining premyerasiga taklifnoma oldim. Sunʼiy idrok yordamida Abdulla Avloniy tasviri gapirtirilgan.

Taqdimot 27-aprel, shanba kuni soat 18:00 da Yoshlar ijod saroyida boshlanadi.

Tadbirni jonli efirda ko‘rishingiz mumkin.

@oriftolib

Ravon va rovon

Ravon soʻzini koʻpchiligimiz yaxshi bilamiz. Silliq, tekis, tinch oqayotgan, puxta, tekis ishlaydigan kabi maʼnolarni bildiradi.

Rovon soʻzi esa derazalar bilan oʻralgan ayvon, oynaband ayvondir. Uni ravon shaklida ishlatish soʻzlashuv tiliga xos. Demak, uning toʻgʻri imlosi rovondir.

@oriftolib

#Amaliyot

Soliha bodroqni 3 kg dan kichik paketlarga joyladi. ❌

Soliha bodroqni kichik paketlarga 3 kg dan joyladi. ✅

@oriftolib

Nonni nanna, togʻorani vanna...

Hozir telegramdagi bir guruhda yangicha iboragami yo maqolgami duch keldim:

Besh-olti yil oldin nonni nanna, togʻorani vanna derdim.

Ajoyibus sigʻar degan joyidan ekan 😁

Yosh avlodning ijodkorlik salohiyatini bilmoqchi boʻlsang, u toʻqigan maqollarga boq 😎

Ayyorona, qitmirona yumori bor. Qizlar toʻqigan boʻlsa kerak, odatda shunaqa antiqa iboralarga usta boʻlishadi. Nonni nanna deyish oʻzi oldindan bor ibora, lekin unga topilgan qofiya ham oʻrni-oʻrniga tushgan. Togʻora vanna sifatida xizmat qiladigan payt avji goʻdaklik boʻladi, sal ulgʻayib qolgan bola vannada oʻzi mustaqil choʻmilaveradi. Bu qism nonni nanna deyishdan ham taʼsirliroq chiqqan. Qofiya va kulgi esa naqlga yanada joziba bergan.

@oriftolib

Taqdimot boshlandi

“Mutolaa” loyihasi taqdimoti boshlandi.

Ayni damda teatrlashgan sahna koʻrinishlarini yigʻilganlarni oʻziga qaratgan.

Tadbirni jonli efirda ko‘rishingiz mumkin.

@oriftolib

Senyor va sinyor: farqi nimada?

Imlo lugʻatida soʻzning har ikki shakli ham berilgan, izohli lugʻatda esa faqat senyor soʻzi sharhlangan xolos. Xoʻsh, qay biri toʻgʻri?

Ikkovi ham toʻgʻri. Qoʻllanish oʻrniga koʻra farqlanadi. Senyor – Ispaniyada, sinyor esa Italiyada erkaklarga hurmat bilan murojaat qilish shakli. Ayollarga murojaat shaklida ham tovushlarda xuddi shunday farq bor. Senyorita va sinyorina shakllarida farq biroz koʻp.

Senyora turmushga chiqqanlarga, senyorita esa turmushga chiqmaganlarga nisbatan ishlatiladi. Sinyora va sinyorina ham xuddi shunday.

Matndagi voqealar qayerda boʻlayotgani, soʻzlovchining millati, yozuvchining uslubi yoki shu kabi jihatlarga qarab soʻzning kerakli shakli qoʻllanadi.

📌 Demak:

Ispaniyada – senyor, senyora, senyorita ✅
Italiyada – sinyor, sinyora, sinyorina ✅

@oriftolib

#Hayotiy_tavsiyalar

“O‘zbekiston temiryo‘llari”ning platskart vagonlarida ketmoqchi boʻlganlarga eslatma ekan:

👉 kun.uz/uz/71913312

Oʻzingizni ehtiyot qiling.

@oriftolib

Nihoyat: vergul kerakmi yoki yoʻq?

Shu soʻzdan keyin vergul ishlatish juda koʻp uchraydi. Aslida vergul kerak emas.

Bu soʻz uch xil maʼnoda qoʻllanadi:

1️⃣ Chek, chegara, oxir, poyon:

Ellikboshi urush nihoyatida oqpodsho gʻolib kelishini isbot qilishga tirishdi.
Oybek, “Tanlangan asarlar”.

❗️ Hozir bu maʼnoda deyarli ishlatilmaydi.

2️⃣ Gʻoyat, juda, nihoyatda:

Elmurod ularning ovozlaridan oʻz ishlaridan nihoyat xursand ekanliklarini sezdi.
P. Tursun, “Oʻqituvchi”.

3️⃣ Oxir-pirovardida, oxiri.

Nihoyat ular ham charchadi shekilli, vagonga sukunat choʻkdi.
Gazetadan.

Vergul qoʻyish asosan uchinchi maʼnosida uchraydi. Chunki baʼzi adabiyotlar uni kirish soʻz sifatida talqin qiladi.

Solishtirish uchun: shu maʼnosiga sinonim boʻlgan oxir-pirovardida, oxir-oqibatda, oxiri, natijada kabi soʻzlarda vergul ishlatilmaydi. Bu oʻrinda ham vergulga hojat yoʻq.

Vergulsevar punktuatsiyamiz bor-da. Vergul qoʻyiladigan juda koʻp oʻrinlarda vergul aslida kerak emas.

@oriftolib

“Dardisar” romanini oʻqidingizmi?

“Akademnashr”dan Xurshid Abdurashidning “Dardisar” romani yetib keldi. Nashriyot asarni fantasmagoriya, satira, yumor, romantika, shafqatsiz realizm elementlari qorishib ketgan deya taʼriflagan boʻlsa, tadqiqotchi-adabiyotshunos bu asarda yozuvchi dardlarini qora yumorga yashirganini taʼkidlayapti.

Oʻqing va baho bering:

👉 t.iss.one/Akademnashr/3531

@oriftolib

Asilzoda va aslzoda

Asil va asl soʻzlari haqida yozganda ularning talaffuzi bir-biriga yaqinligi va baʼzan oʻrni almashganda ham birikmadan maʼno chiqaverishini aytgandim. Lekin bu yerda eʼtibor qaratadigan soʻz bor: baʼzan. Bu soʻzlarni doim ham almashlab qoʻllab boʻlmaydi. Jumladan, asilzoda soʻzida.

Asilzoda yuqori tabaqali zotlarga mansub shaxsni, oqsuyakni anglatadi. Aslzoda soʻzi qalbaki boʻlmagan, haqiqiy zoda degan maʼno berishi mumkin. Lekin bunday soʻz yoʻq, lugʻatlarda ham aks etmagan.

📌 Demak:

Asilzoda ✅
Aslzoda ❌

@oriftolib

#Rakurs

Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi kanali xabari:

Magistratura va doktoranturaga qabuldagi chet tili sertifikati bo‘yicha yengilliklar berildi.

Yangilikni yoqlamaydigan kishi jumlani boshqacharoq ifodalashi mumkin:

Endi eplab B2 ololmaganlar ham magistratura va doktoranturaga hujjat topshirishi mumkin.

@oriftolib

Oʻdagʻa va oʻdagʻaylamoq

Hozirgi tilimizda oʻdagʻa ishlatilmaydi hisob, lekin oʻdagʻaylamoq badiiy asarlarda bot-bot koʻzga tashlanadi, baʼzan esa soʻzlashuvda quloqqa chalinadi.

Oʻdagʻa asosan xalq ogʻzaki ijodida uchraydi va boshliq, ishboshi maʼnolarini anglatadi:

Yigitlar ichida menman oʻdagʻa...
“Ravshan”.

Oʻdagʻaylamoq baland ovoz bilan doʻq urish, tahdid yoki poʻpisa qilishni anglatadi:

Joʻra ham Zamonga oʻdagʻaylab gapira boshladi.
N. Nazarov, “Zamon”.

Ilgarigi paytlarda ham boshliqlar doʻq-poʻpisa, tahdidga koʻproq moyil boʻlgan, shekilli, oʻdagʻaylamoq soʻzida ayni shu maʼno ustun kelgan va ish boshqarish maʼnosi butkul yoʻqolgan. Hayotda ham shunday, faqat doʻq va jagʻga tayanadigan odamlarda ish boshqarish qobiliyati boʻlmaydi.

@oriftolib