Qoʻsh undoshli oʻzlashmalar imlosi | 4️⃣6️⃣-dars | Oʻzbek tilidan savodxonlik darslari

👉 YouTubeʼda koʻrish

@oriftolib

“Mudofaa”ni harf tushishidan mudofaa qiling

Mudofaa soʻzini mudofa tarzida talaffuz qilamiz. Talaffuzga ergashib, shu shaklda yozib qoʻyish ham uchrab turadi. Biroq uning bunday shakli yoʻq. Mudofaa soʻzi arabchadan oʻzlashgan, oʻzbekchada jang harakati turini, himoya vosita va choralari majmuini anglatadi:

Futbolchilarimiz raqib jamoa mudofaasini yorib oʻtdi.
Mamlakat mudofaa salohiyatini kuchaytirish – davr talabi.

@oriftolib

Qo‘qon shahrida turk tilidan dars bera oladigan malakali ustozlar kerak.

Bo‘sh ish o‘rni 5 ta.

Maosh boshlanishiga 4 mln +

+998330514040

@Hilol_Edu_Kokand

Reklama

Mashhur kemaning prototipi

“Titanik” kemasi halokatga uchrashidan 14 yil oldin – 1898-yili amerikalik fantast yozuvchi Morgan Robertson “Behudalik” nomli novella eʼlon qiladi. Asarda tilga olingan “Titan” kemasi aprel oqshomlarining birida muztogʻga urilib, choʻkib ketadi. Yoʻlovchilarning juda koʻpi halok boʻladi. Qiziq tomoni, “Titan” hajm jihatidan ham “Titanik”ka juda yaqin keladi.

Novella 1912-yili “Titanik” halokatidan soʻng ayrim oʻzgartirishlar bilan “Behudalik yoxud “Titan”ning halokati” nomi ostida chop etiladi va mashhur boʻlib ketadi.

@oriftolib

“H” va “X”ni qanday oson farqlash mumkin?

“Ibrat farzandlari” loyihasida savodxonlik boʻyicha navbatdagi dars eʼlon qilindi. Lavhada barchani qiynaydigan va koʻp xatolarga sabab boʻladigan soʻzlar imlosidagi eʼtiborli jihatlar tushuntirilgan.

👉 https://youtu.be/pNgynCxUU2I

@oriftolib

Taassurot – taʼsir natijasi

Taassurot arab tilidan oʻzlashgan, oʻzbekchada koʻngilda, xotirada qolgan iz, tugʻilgan fikr va his-tuygʻular majmuini anglatadi. Aytganda tushib qoladigan tovushlar biryoʻla ikkita boʻlgani uchun bu soʻz imlosida xatolar juda koʻp uchraydi. Soʻzni tasurot, taasurot, tassurot kabi shakllarda yozish xatodir:

Bolalar togʻ qishlogʻiga uyushtirilgan safardan olam-olam taassurot oldi.

@oriftolib

“Murojaat”da ikkilanmang

Birovga qarata aytilgan gap, qilingan daʼvat, chaqiriq murojaatdir. Arab tilidan oʻzlashgan, tarkibida ikkita a bor koʻplab soʻzlar kabi bu soʻzni ham bir a bilan talaffuz qilamiz. Lekin imlomizga talaffuzga mos shakli olinmagan. Uni murojat shaklida yozish xato:

Murojaatingizga ijobiy javob boʻldimi?

@oriftolib

“H” va “X”ni qanday oson farqlash mumkin? | 4️⃣7️⃣-dars | Oʻzbek tilidan savodxonlik darslari

👉 YouTubeʼda koʻrish

@oriftolib

Tarixda qolish

Bernard Shou elga tanilib, obroʻ-eʼtibor qozongan payt. Kunlarning birida koʻchada uni bir velosipedchi urib yuboradi. Xayriyatki, hech kim ogʻir jarohat olmaydi. Ikkovlari ham qattiq qoʻrqib ketishadi xolos. Velosiped mingan kishi yugurib kelib, yozuvchidan toʻxtovsiz uzr soʻray boshlaydi. Ammo Shou uning uzrini qabul qilmaydi:

– Omadi kulmagan odam ekansiz-da, ser! Yana ozgina gʻayrat qilganingizda, mening qotilim sifatida tarixda qolardingiz.

@oriftolib

Soʻz qoʻllash mavzusidagi maqolalar

5-qism

🔹 “Parol” uchun yana bir variant: oʻron
🔹 Yod va yot
🔹 Nol yoki nul?
🔹 Naq va naqd
🔹 Mijoz va mizoj
🔹 Qulf urishmi yoki qulp urish?
🔹 Kitobiy soʻzlar: inchunin
🔹 Kitobiy soʻzlar: chunonchi
🔹 Axaltaka otlari haqida
🔹 Sumalak sermalakmi?
🔹 Meva solmagan daraxt nima deb ataladi?

👉 1-qism
👉 2-qism
👉 3-qism
👉 4-qism

@oriftolib

“Taalluqli”ga ham taalluqli

Taalluqli soʻzi oʻzagidagi taalluq soʻzi ham arabchadan oʻzlashgan. Taalluqli soʻzi aloqasi bor, daxldor, tegishli kabi maʼnolarni anglatadi. Talaffuziga mos yozilmaydi. Uni taluqli, taaluqli yoki talluqli shaklida yozish xatodir:

Mahkamov boshliqning ogʻzigʻa koʻz tikib, ishga taalluqli biror muhim gap kutardi. (“Mushtum”).

@oriftolib

Imlosi qiyin soʻzlar (1-qism)

“Ibrat farzandlari” loyihasida savodxonlik boʻyicha navbatdagi dars eʼlon qilindi. Lavhada yozishda koʻp xato qilinadigan soʻzlar imlosidagi eʼtiborli jihatlar tushuntirilgan.

Soʻzlar:
🔹 Yanada
🔹 Afv
🔹 Qizil kitob
🔹 Shuʼba
🔹 Buhron

👉 https://youtu.be/eva-oP_hEtg

@oriftolib

“Vakuum”da saqlanadigan ikki “u”

Asli-nasli lotincha boʻlgan vakuum soʻzi ham imlomizga oʻzbekcha talaffuzga mos shaklda kirmagan. Biz uni vakum deb aytamiz, lekin bunday yoza olmaymiz. Vakuum gazning atmosfera bosimidan past bosimdagi holatidir:

Vakuum bosim birligi bilan oʻlchanadi.

@oriftolib

​​Soʻz tarixi va etimologiya mavzusidagi maqolalar

2-qism

🔹 “Stakan” – aslida oʻzbekcha soʻz
🔹 “Ustoz”, “muallim”, “domla”, “professor” – bu soʻzlarning asl maʼnosi nima?
🔹 Abituriyent, shpargalka, imtihon – trenddagi soʻzlar dastlab qanday maʼnoga ega boʻlgan?
🔹 Baliqdan balchiqqa, balchiqdan Balxashga
🔹 Boliviya va ozodlik kurashchisi
🔹 Bordonkoʻl, Bordonchi, Bordonqishloq – “bordon” nima?
🔹 Bular aslida ruscha emas: rus tiliga oʻzlashgan turkiycha soʻzlar
🔹 Venger tilidagi turkiycha soʻzlar
🔹 Daqqiyunusdan qolgan
🔹 Dekan harbiy boʻlganmi?
🔹 Denov – “yangi qishloq”
🔹 Dunyo kezib, boshqa tillar orqali qaytib kelgan jahongashta soʻzlarimiz
🔹 Doʻppi kiygan soʻzlar – gʻirt oʻzbekcha boʻlib ketgan 15 ta oʻzlashma
🔹 Ishonish qiyin: namoz va namaste, musicha va moʻri, koʻprik va koʻppak – kutilmagan qarindosh soʻzlar
🔹 Kimning xayoliga kelibdi deysiz: Gibraltar, Sidney, Antaliya – asli odamlarning ismi boʻlgan joy nomlari

👉 1-qism

@oriftolib

Qaytimini oling

Hajviy asarlari bilan nom qozongan chex yozuvchisi Yaroslav Hashek Bavariyaga sayohat qiladi. Safar payti mahalliy tansiq taom – sosiska yeyishni koʻngli tusab qoladi.

Stansiyalarning birida perronda daydib yurgan bir bolani chaqiradi va deydi:

– Mana, senga 40 pfenning. Ikkita sosiska ol. Bittasini oʻzing ye, ikkinchisini menga olib kel.

Poyezd joʻnashiga bir daqiqacha qolganda haligi bolakay yoʻl-yoʻlakay chaynalgancha vagonga yugurib keladi. Gashekka 20 pfenning uzatadi va deydi:

– Faqat bitta sosiska qolgan ekan. Uni oʻzim yedim. Manavi 20 pfenning sizning sosiskangizning puli.

👉 Mashhurlar hayotidan

@oriftolib